장음표시 사용
51쪽
46 . ,, hoc ordine evenient, certus erit, & imis se mutabilis ordo rerum, ideoque fato fient, , Omnia, Ciae fili Di, ac nulla erit libertas. At omnia a Deo praescita, ac decreta sunt. ,,, Ergo certus, ct immutabilis est ordo re a, tum , isto sust, quac timque sunt, nec uua est libertas. Me , HOC Brgumento ita perturbatus fuit Cicero, ut ne libertatem negaret, prascientiam
Dei substulerit, atque ita, ut nos faceret liberos, sic erit sacrilegos, ut eleganter descitis bit S. Augustinus. At divinam praescientiam, divinaque decrε ta nihil ossicere humanae li-hertati sic demonstramus. I. V Certum est, actionem liberam non cessare esse liberam, eo quod videatur; quare ergo cessabit esse libera, si praevido itur, & oh hanc praevisionem decetnatur 2 Ex impli gratia latro, qui modo viatores aggreditur se inobservatum putans minus ne liber est in hac sua actione, eo quod a duobus, vel tribus videtur,
de quibus nihil suspicabatur, sive eo quod Otulus invisibilis Dei semper & ubique pi senscertissime heri vidit , quod non nisi hodie certissime ab illis testibus videtur 2 2.s Ceristum deinde est , rerum praevisonem nihil ad
earum existentiam conferre. Neque enim ideo res accidunt, quod eas Deus in fallibiliter videt, & ob hanc praevisionem decernit, sed ideo res. in fallibiliter videt, & deiseernit, quia eventurae sunt. 3. ' Certum quoque est, humanam libertatem saltein in ominibus, quae ad internos animae actus spectant , nonnisi ab aliquo animae intrinseco eo strui posse. Sed divina praescientia, divinaque decreta non sunt aliquid animae nostrae intrinsecum, sunt enim idem, ac fidele speculum quoad objecta repraesentata, ac oculus
52쪽
Ius lyneeus cun ad objcta ab ipso visa. Ergo nullo pacto destruer' posunt libertatem.
supponit, id eam non destruere. At praescientia petuum nostrorum liberorum libertatem nostram supponite Deus enim actus nostros liberos aeternum piae videns non solum praeis videt, actus hos extituros, sed & libere existituros. Ergo praevisio actuum nostrorum liis herorum lihertatem non destruit . Itaque quamvis certus sit, ct immutabilis ordo reis tum a Deo constitutus, nihil tamen verat, quin quoad causas liberas liber sit , , . Non esst consequens peracute huic discultati reis spondendo a febor idem S Augustintis ut si
,, Deo cεrtus est omnium ordo causarum , se ideo nihil sit in . nostrae voluntatis arbitrior, , Et ipsae callippe N TRAE VOLUNI A.
I ES IN CAUSARUM ORDINE SUNT, ,
Necessitas igitur ordinis actionum humanarum eadem profecto est, ac si nullus Deus existeret, ac numquam hujusmodi actiones praevise, ac decretae forent. In hac autem hypothes e videnter patet necessitatem hujus ordinis esse tantum consequentem, non anteis cedentem, nulloque proinde modo ossicere humanae libertati. Igitur idem dicendum, etsi hic ordo a Deo praevisus, ac constitutus fuerit. g. 42. Astro 'osti putabant, omnia fieri vi, motuque astrorum, adeo ut fartim astrologicum, seu genethliacum nihil aliud sit, nisi ab 1 oluta rerum omnium, ac eventuum necessi. tas ex Coeli, syderumque stu , ct immutabili eornm actione repetenda. Qui hoc fatum se. qu hantur, ita in humanam libertatem insuragebant , , Homo, dum agit vi, motuque a. ,, strorum ad agendum impellitur. Ergo 3s mni
53쪽
- mni caret libertate se At sutilem prorsus
esse hujusmodi argumentationem jam in Confessis est apud omnes . Astra enim suis motibus, suisque revolutionibus nullam super homines actionem exercent, qua acl operandum una potius, quam alia ratione impelli possint. Senius intimus uniuscujusque id evicenter testatur, a C aperte demonstrat. Physica idem probat, confirmηtque. f. 43. Nunc ad SpinoZam, Bay'ium, aliosque deveniamus, qui demonstrare conantur, nullius ponderis esse argumenta ex sensu in- rivio, & ex legum aequitate desumpta ad hominis libertatem statuendam f. IS.). Contra probationem ex sensu intimo Spinoeta ita argumentatur.
,, Homo cum sentit se libertate frui, ,, assimilandus st lapidi moto, qui sui mos, tus conscius fieret. Atqui hujusmodi lapis
,, putaret se libere descendere, & tamen seias, 1 e deciperet, cum son proprio, sed alies, no pulsu descendata Ergo etia in hol Irin eas, sese uecipiunt, cum ex sensu intimo exi- , , stimant se libere agere. Et revera et in in , pueri cum lac ex matris uberibus sugunt, ,, etiam ebrii, dum laaec, vel illa in ebri tateas D caunt, auet dicunt, etiam qui in somniis, , versantur, Plura libere velle sibi ex sensuri intimo suadent. Quis tamcn dixerit eoa,, esse liberos δ BAylius vero I'. opponit, quod si volitio. ,, nes ab ente extrinseco nobis imprimeren- tur, idem foret Iibertatig sensus, quem ,, modo CX perimur, quamvis in illa hypothes nulla veri nominis libertas daretur, is ideoque concludit, seri sum iniimum non ,, esse testem idoneum libertatis. 2 '. Oppo- ,, Dit, eodem modo, quo nobis ex sensu in ἀὐ ti.
54쪽
,, trino constat existere, non tamen patet ab M alio existe te, ita etiam sensu intimo nos ,, e Ieriri nos velle, non tamen nobis in. ,, notescere posse, unde nostrae voluntatis ,, determinationes proficiscantur.
,, Alii tandem cavillantur iv. quod si se n. , , sus intimus suaderet libertatem, omnes ii, , , Qui illum consulimi, de propria libertateis dubitare non possent, quod tamen e X e X- ,, sterientia est falsum. 2'. quod sensus in . ,, timus suadere non potest libertatem neque M in perceptionctus, cum ah impressionibus,, pendeant, neque injuri iis, cum si clara ,, sit connexio subjectum inter & praedicatum ,, an a necessario Judicet, propolitionem es- se veram neque tandem in volitionibus, is aut nolitionibus, cum hae pendeant ab ul-
,, timo mentis judicio , quod non est li-
Non multum negotii est hisce satisfacere argum tis. Etenim Spinoeta in primis falso assumit, lapidem qui conscius foret proprii descensus, sibi suasurum esse se Isbere descendere. Sensus enim hujus lapidis forsi sol ius, ut , Apontanerimis, mon ar Di tratus, non libertatis; nam si a motu vellet Ces. . sare, cognosceret, se rem tentare impossibi. lem. Porro inter spontaneitatem & libertatem magnum discrimen interest, cum spontaueitas Irecessitatem tali turn externam , libertas vero eciam internam excludat. Nos autem dum iptimo sensu de libertate monemur, non Ium sentimus actus nostro esse Ipontaneos, sed etiam illos in nostra potestate stos, ut possimus agere, vel non agere, actionem tuisceptam perficere, vel etiam abrumpere. Deinde gratis asserit, pueros, dum lac ex matris
uberibus sugunt, ebrios, dum haec, vel illa
55쪽
faciunt, hos qui in somniis versantur, dum haec vel illa volunt, ex sensu intimo sibi conscios esse propriae libertatis. Sensus euim intimus his hominibus suadere tantum potest, se operari. Etenim cum hujusmodi homines reflexione, proinde libertate careant
f. 37 ), sentire nequeunt poten .iam, quaaciu sunt destituti. Isaylius in primo argumento & ipse quoque gratis asserit, in facta hypothesi eum.
dem. futurum libertatis sensum, quem modo experimur. Si enim volitiones nobis imprimerentur ab ente extrinseco, perciperemus quidem determinationes nostrae voluntatis, sed non senti femus' 'a nostro arbitrio eas oriri, iit revera illas' sentimus. In secta udo vero ar-
umento perperam 'instituit paritatem inter seni uni existentiae ab alio, 'propriae liberistatis. Etenim cum libertas ad nos spectet, ac nostra sit,' detegi potest intimo . sensu, ideoque intimo sensu innotescere nobis potest, unde nostrae voluntatis .determinationes proficiscantur. Contra vero intimo sensu sciri non oterit, utrum ab externa causa existentia in acceperimus, quia res agitur Ue actio, ne, quae nostra non Ost, sed exterioris causae , quae operata fuit , cum nos nondum existebatnus, ideoque cum nullus nobis erat intimus sonius: 'Hoc igitur argumentum B Y-lii, ut ' optime observat Storchen au cl. Me
taphysicus Academiae Uindononensis se nati et
quemadmodum se haberet hoc alterum: , , Non ,, constat certo 'in Luna esse incolas. Ergo Deque Certo constat illos esse in Tellure . Qui. contulentus sensum intimum, liberta intem non agdoverunt, sed vel de illa duhitarunt, vel eam 'etiam negarunt, praejudiciis,
56쪽
& a F ctibus arripiebantur. quae quidem ideas ct judicia in ris mouis corrumpunt, rUsque Drn ut lUnt, non ostendunt, sed prout iisdem depinguntur. Et qui dein sensu in . timo adeo clare patet a Dimae libertas, ut nonnisi ingenti affictu ea delitescere possit. J'and in sensus intimus I R. suadet libertaritem in perceptionibus, non quatenus factis in organis sensbriis impressio ribus anima imne. dire possit perceptiones, sed quatenus potest pro tu hilo impedire impressiones. Etenim ab animae lihertare pendet ad objectum, a
quo manat impressio, accedere vel recedere, Oculos claudere vel aperire, in hanc vel illam fartem convertere Sc. ideoque in ejus potestate est, Quod perceptiones excites tur. Deinde factis ini pressionibus, quamvis impedire nequeat perceptiones inde proficiscenistes, potest tamen pro lubito peculiarem inis tutium illis denegare potest pro lubito aliis percuptionibus eas minuero & obscurare. E Q. illam suadet in judiciis. Quamvis, enim cum clarus distinctusque apparot nexus praedicaticum subj ccto, anima nec ssario judicet, Pro positionem e Te veram , ab ejus tamen libertate pendet, 'hujusmodi nexum percipere. Ad hunc enim nexum percipiendum requiritur , ut seorsim subjectum 2 praedicatum conis siderentur, simulque deinceps ronserantur, quae operationes in ejus potestate omnino sunt. Cum ultimum mentis judicium ex praeco denti responsione liberum sit, ac prolubito mens possit illud suspcndere, & immutare, evidenter patet, sensum In Vmum suadem' lihortatem in volitionibus, ac nolitionibus, quae ab hoc judicio pendent. .
57쪽
S. 44. Contra alterum arsumentum ex lorum aequitate desumptum ita insurgit Spinoga. Leges statim ac promulgantur aut spe nari aut metum in hominibus excitant. Atqui praemiorum spes, poenarumque timor duo. , illa elateria sunt, quibus aut homines m- pelluntur ad aliquid agendum, aut ne ali. quid faciant, utinentur. Ergo justissimae, ,, ac valde opportunae sunt leges eo etiam, , in casu, in quo homines libertate destia
, ,. Alii vero opponunt, citra injustitiam nos solere praemiis, poenisve, assicere bruta, ., Ouamvis libertate careant, ideoque idem , dicendum relate ad leges hominibus con ,, stitutas, quamvis homines omni careanta, libertate. At dum Spinoeta . iustissimas leges appellat, eo quod spem, aut metum, prout & nos concedimus, in hominibus excitant, interrogandus est an in hominis potestate sit, neglectui habere hujusmodi spem aut metum . am non sit - Si primum respondeat, quemadmodum potest homo pro lubito spem metumque expellere, poterit etiam pro lubito leges aut custodire, aut violare. Sin vero dicat alterum, consequeretur, numquam a legum praescriptis homines discessuros. Quomodo ergo i im saepe discedunt 8 Respondere cogitur Spinoeta, necessitatem esse, quae homines in aliam partem distrahat. Quae ergo aequitas, quae justitia punire actionem vi insuperabili extortam 8 Itaque si nulla daretur libertas, pomni quidem citra injustitiam corrigi noxiae hominum actiones; possem v. g.
nec re hominem de menti m , dum me ad in-lpri cum vellet adducere, at nulla justitia.
58쪽
aullaque sequitate decernerentur praemia, aut poenae, post quam hujusmodi actiones spe
necelsaria , aut necessario metu perpetratae essent. Uno verbo, sublata libertate, locus relinqueretur justitiae correctivae, non autem vindicativa. Iustitia autem correctiva sine vinis .
dicati v . vere, proprieque justitia dici ne- Qui vero asserunt nos citra injustitiam Q. lare bruta praemiis , poenisque assicere, etsi careant libertate, ideoque posse idem cum hominibus praestari, etsi nulla polleant liber-- tate, aperte ostendunt, se prorsus ineptire. Etenim in bruta animadvertimus, prout in pueros, ac dementes homines, scilicet, non quia illa existimemus poena digna, sed tantum, ut nostrae incolumitati consulamus, ut perniciem nostram, ac rei publicae damnum avertamus. Solemus etiam ea pastione reficere & recreare, solemus blandiri, non quia remuneratione, ae praemio digna ea re puteis mus, sed ut nostris commodis, ac nostris voluptatibus inserviant. Et revera quaenam
unquam lex lata fuit, qua praemium, aut poena brutis statuta sint 2 Quis unquam legislator rationes brutis proposuit, ut se ab inferendo damno abstinerent ci)
O Nonnulli adversarii asserunt etiam probrucis leges constitutas fuisse a Moyse. Aia serunt Exodi as non solum hominibus, sed etiam brutis sabbati sanctitatem praescribi, deat juberi, ut bellua, quae hominem interficit , morte sit plectenda, illaque etiam sint
59쪽
S. 43. superest, ut eorum rationes perpendamus, qui ex hominis notione inferri posse existimant, nullam in ipso dari libertatem.
f. 33.) Itaque ex systemate Leibnitiano ita
r. QPositis duobus inaequalis persectionis ob - , , jectis, homo necessario debet melius amo plecti, ac minus bonum rejiciere tum quia ,, anima necessario amplectitur id, quod in- , , tellectus melius esse judicat, tum quia si H alisnt exterminanda, quae se praebuerunt ad nefastum scelus patrandum. Denique dicunt cum Nini vitae jejunio se macerabant, prae scriptum fuisse, ut etiam belluae ciborum parsimonia uteremur. At quoad leges a Moy se constitutas, credendum non est, ipsum. existimasse, a brutis posse leges custodiri. Iussit autem occidi belluam, qua qui S turpiter usus fuit: I'. ne alteri patrando sceleri iterum inserviret, et ut homo patrati sceleris turpitudiaem facilius agnosceret, ad odio haberet. Exodi 23 non praescribitur bel- tuis sabbati fantificatio, sed tantum homini inhus, ac inter ceteras rationes, quibus dicitur, Deum voluisse homines Sabbatum 1 anistificare, haec etiam affertur, ut nempe beta tuae laboribus ac verberibus defatigatae tandem reficiantur pastione, ac laborum cessa tione. Ninivitae praescripserunt bullitis jejunium, non quod putarint eas bene, vel male promereri posse, sed ut homines praeseptim rudes & agrestes, cum viderent tantu in
jejunii rigorem, magis, promptiusque ad Poenitentiam excitarentur.
60쪽
aliter ageret, non amplius rationabiliteris peraretur, quod esst absurdum . Nulla igiis tur ei libertas. 2'. , , Homo sine praevia repraesentatione, , boni, vest mali sese determinare nequit., , Ergo praevia repraesentatio boni est ne- , , cessario ratio sum ciens electionis; praevia ,, repraesentatio mali est necessario ratio su D, , ficiens fuga, ideoque nullam habet liberis talem.
39. , , Hominis volitiones pendent ab incli- , , nacion jbus, aut declinationibus , hae ab , , impressionibus; impressiones vero ab actio, , ne Objectorum externorum, temperie Cor-
, , poris, animique constitutione. Sed postre- , , ma haec sunt necessaria. Ergo . necessarias, , sunt impressiones; necessariae inclinatio. ,, nes, aut declinationes, ideoque etiam vo- , , luntates, unde nulla est in homine liber-
4 . , , Sicuti homo statim ac percipit vera:- , , talem, illi necessario assensum praebet, nec , , potest ab eo praestando sela abstinere, ita, , etiam statim ac percipit bonum, necessario illud. vult, nec proinde libertate pollet. Hae rationes si attente perpendantur, tales non sunt, ut humanam destruere valeant libertatem. Et quidem quoad primam spectat,
negamus prorsus, hominem inter, duo inaequalia hona constitutum non posse majus repudiare, ac minus eligere . In primis enim In ejus potestate est, majoris boni omnes defectus, minoris omnes perfectiones investigure, quibus cerce peractis, - poterit, bonum, quod minus est, eligere. Deinde etsi aequa lance utrumque bonum libraret, potas et tamen ob moιivum intrinsecum , nempe,