Institutiones psychologiae ab Andrea Aloysio Farnocchia in Lucensi lyceo philosophiae ac mathesis professore in suorum auditorum commodum elucubratae

61쪽

bono minus an is erre. Nulla enim hona nita, quamvis alia majora, alia minora sint, tamam vim in hominem habere possunt, u propriae libertatis exercitium videri nequeat majus bonum, quam excessus bonitatis, qui

in aliquo eorum reperiatur. Hinc anima ne

ee Tar io mon sequitur id, quod intellectus

majori extriseca bonitate praeditum esse videt . Quamvis enim ex majore extrinseca bonitate objecti Necessario major consequatur animae appetitio, potest tamen anima huic appetitioni resistere, ac tam magnum honum concipere exercitium propriae liber-

ut propter, hujusmodi exercitium intelle eius melius Iudicet bonum minus, quam honum majus. Anima itaque necessario amplectitur id, quod intellinus melius este judicat vel bonitate extrinsecae, nempe propria objecti, vel bonitate objecto superaddita ab exercitio libertatis, nempe animae inιrinseca. Cum igitur in ejus pote state sit, unam ρο- tius , quam alteram bonitatem respicere, liabera omnino est. Neque ita agendo irrctis-nabiliter operabitur, ut adversarii dictitant. Nam in rebus nullius obligationis nulla exineogitari potest irrationa litas, nulla impru-centia, si bonum mamri extrinseca bonitate praeditum non elegerim, sed arbitratu meo agons minus antetulerim, ut uianifestum est. Ast secundam dissicultatem respondemus etsi homo sine praevia repraesentatione boni. vel mali sese determinare non possit, nourn de consequi, quod praevia repraesentatio boni , vel mali sit necessaris ratio si ciens Uectionis & fugae. Facta enim boni reera sentiationo potest ab eodem hono se abstinero, vel oblata repraesentatione mali se co

62쪽

vitiani rationem sumetentem, appetitionis viversationis cum ratione lassicientu elebiinis, aut fuga. Facta repraesentatione boni, necessariq excitatur in homine. appetitio. At cum bonum finitum alliciat quidem hominem, sed tamen illi relinquat deliberandi locum, hac deliberatione vel propter desectus, quos in ipso bono cognoscat, vel propter

exercitium propriae libertatis, quod Mnquam majus bonum concipiat, potest sese abstitiere ab electione. Pariter facta repraesentation mali, necessario in ipso excitatur aversatio, at cum aversacio haec non tollat illi redi-xionem, hac reflexione vel propter rationes bonitatis, quam in ipso inveniat, vel propter exercitium libertatis, quod malo illi anteferendum putet, a fuga sese continere omnino potest. Bonum tantum infinitum, malumque , quod hominem miserum reddat, tanta vi excrtare possunt appetitiones, aversationesque in eodem homine, ut nulla deis liberatio supersit; ideoque in hisce tantum ca41ibus repraesentatio boni, vel mali erit ne. cessariis ratio sufficiens electionis, aut fugae Atque hinc etiam patet I .s' quod si duo objecta in homine easdem appetitiones e Tcitent, ideoque aequalis bonitatis extrinsecae illi vi

deantur, poterit taracu ununi prae alio eIigere. Cum enim has appetitiones detineran, di loculis illi relinquant, proprer exercitium propriae, libertatis poterit fibi unumn prae altero tanquam melius repraesentare, illudqne proinde esigere. Voluntatem hominis itii hoc casu sele Oeterminantem 'otius pro uno, quam pro, altero objecto comparandam non esse, ut D' Alambereius facit, cum sint uitae et atomorum declinatione, in qua casus dantum vi natur. Etenim atomii solum extrinseca

63쪽

causa moveri possunt, omnique gener natura sua sunt uestitutae. At voluntas etiam externa ratione tussici Dee destituta activa cst. ideoque ob suam agends vim, ob exercendam propriam libertatem unum obj ctum prae altero veluti melius concipere potcst, ae ita sine ullo casu sese de torminii re ad agendum. Non est igitur, cur D Alemberi lustu Oluritatem cum atomis, vel Leitinitius il- llari cum libra conserat , , Hoc enim cinquiι. A Liberatus Fassonius γ inter est voluntatem in- ,, ter, & -lii ram L quod neutra librae lanx,, patitur qui 'pe, non agit nec cedere L

,, Dee deprimi potest,. nisi gravius in alie- ,, rutra parte modus imponas, quod lancem , , deorium abripiat οῦ animus autem , in qu , , agendi vis eit,. eademque ab omni lin pe- ,, dimento libera, α eX pedita, . etsi nulla in in ,, terdum graviori ratione ducatur cur il ,, eitius, quam hoc agos, ex pluribus ta- , , men id, quod maluerit,. Praeferre, & eliin. lsi mre boni potest. lTertium Collinsit argumentum , quod ille

pro Euclidea habet de in onstratione ita duobus male 1e habet. I. - enim, volitiones non ita pendent ata inclinationibus, Rut declina- tionibus, ut posita appetitione necellario conis

tequatur electio, posita declinatione necessario consequatur fuga. Ut enun ita superiori responsione diximus, facta repraesentatione boni, potest homo ab eodem bono, se abstinere, vel oblata repraetentatione mali λεontiuere a fuga. a. ' impressiones sunt Deia cessariae ita tamen ut aliquando. arbitratu etiam nostro valeant impediri, tum: quia alio. sonuerti organa seu ibria possunt, tum quia fit luem etiam positis auimus attentione fuar potest ab iisdeui avocari, ut jam 43. ob in l

64쪽

servavimus. Nullius igitur ponderis est hoe

argumentum.

Tandem paritas in ultimo argurriento in stituta non valet. Plurimum enim discriminis intercedit inter intellectum veritate illustratum, & voluntatem illictam a hono- l. enim veritas individua est, ct ab omni falsitate se juncta, ideoque necessario in te Bectus assensum extorquet, cum intellectus at verum agnoscendum conformatus sit. Contra vero bona cuncta finita cum suis perfectionibus semper plures defectus admixtos hahent, unde necessario exdorquerρο nequeunc assensiam voluntatis, cum hi defectus praebere possint voluntati Causam, cur a bonis illis sese abstineat. 2. ' Veritatum proprium est, ut una magis , quam alia vera esse nequeatis Bona vero finita inaequalia sunt. Potest: ergo volunta& unum eligere, repudiare a liud - Ut valeret pgritas , oporteret, honurn esse insnitum. In hoc enim casu, cum nulli defectus haberentur, cum nullum aliud bonum tanquam majus concipi posset, traheretur voluntas a bono eodem prorsus modo,

quo iii tellectus trahitur a veritate, nullaque proinde esset libertas. Ex his omnibus; cum divino Poeta concludi potest Lomaggior don, che Dio per sua larghereta, , Fece creando, ed alia sua boniate

. ,, Pisi consormato, e ques che erpib appreet ,, Fu della volonta la libertate, , Di che te creature intelligenti - Κ cultu e sole furo condotate-

65쪽

Dι sensationum Doctrins CAPUT PRIMUM

3Pι sensatisnum fundamento, nimirum , is

LI pus enascitur lex, qua fit, ut po-a iis q*ihusdani in eorpore motionibus, respondeant in anima quaedam pereeptiones mst vicissim nul)ae cogitationes excitari queam in animi , quin sisdem respondeant qu dana detisminati - motus in corporeia Dari hanc regem adeo experientia comprobat ume it, ut nemo de ea tibi et . T. Quamvis autem clare pateat, dari hujusmodi legina, dissicis lima tamen ea explicatu est, cum ejus explicatio pendeat xistione , qtra anima & corpus, labit metae adeo inter se diversae, invicem uniuntur, ac Copulantur. Hinc ea semper torsit Metaphy- fycorum ingenium, qui ut rilam expliear t. in varias abierunt sententias, variaque syste mata excogitarunt. Hare sunt Platonicum,

66쪽

declarabi inus.

modo g. 48. Plato in primis putavit, duas m hominibus animns reperiri, rortionalem, scilie et . quae cogitet, quaeque corpori in capite praeni, quemadmodum Nauta praeesse navi solet, consilio, nimirum, & providentia, &Jenstivam, quae lices cogitare nequeat, potest tamen sentire, quaeque revera unmersas excipit sensationes, de iis admonet animam

rationalem, S est vitae fons & origo. Hi ne per Platonem factis in corpore quibusdam motibus, anima rationalis nihil sentit , sed hi motus reali estione assciunt animam sen. stivam, in qua proinde excitatur sensatio Anima igitur sensitiva re ipsa agit in eorpust, vi vicissim eorpus in eamdem re ipsa agit.

ac per hanc mutuam actionem Coimnercii te. gera explicue eonatur Plato. Quam Plato. Bis opinionem deis radere videntur Gaisendus, Cudvrortus, Oericus, Henricus Morus, Α 'tonius Gentiensis, aliique, quamvis inter sonon conveniant in animae sensitivae statue da natura. Nam Guisendus, Cud Wortus,lii quo in iubtilissimo quodam fluido, puta in luce, igne, samma, inque ipsoJanguim eam

reponendam censuer . Henricus Morus eam dicit esse vim, atque occulam, mentis per totum corpus dimitam. Antonius vero Ge-

nuens s illain concipit veluti mediam quamdam Dbstantiam inter corpus sic spiritum. At hoc Platonis syllema esse omnino reluetendum in pii mis ex eo colligitur, quod asserat, animam sensitivam vere , proprieque lentire, non vero cogitare. Quid enim est sensatio, nisi perceptio, nempe nisi simplexeogitatio g. s. , Quid remanet cogitatio. si ab ea quaecumque vel praeseas, vel pra

67쪽

vel praeterita sensatione, ita etiam sensatio. sine cogitatione concipi nulla ratione potest. Ηjnc anima sensitiva si vere, proprieque sentiat, Vere, Droprieque cogitat. Deinde haec anima sensitiva aut simplex, nempe, om- nium partium ex 'ers, statuitur, aut composita fingitur Si primum, quomodo in hanc animam agere potest corpus Quod si hoc. Ait versarii explicent, nos quoque e X-plicabimus, quomodo in animam rationalem agere possit corpus & vicissim, ac non multiplicabimus, ut ipsi faciunt, entia Ane necessitate Si alterum, eadem supersi djssicultas explicandi, quomodo haec anima sensitiva

partibus composita agat in animam rationalem, quae partibus omnino caretia Quod si intelligant adversarii, bulla est .ratio, cur non statuant, motiones corporis' i medio te agere in animam rationalem, absque eo quod duas inutiliter animus commini an Lur. Nos igitur, aequo animo caremus philosophantium generoserum nomine, ut hujusce sententiae fautores annellat Antonius Genuensis. g. 49. Peripatetici unam tantum animam

rationalem simul & sensiti νam ita corporicor jungi statuerunt, ut sit subsantialis corporis forma , universum permeet corpub, ac L ea in toto, totaque in qualibet corporis parte vigeat. Eam itaque dixere cum Vrtale, tuna, corporis principium. Εκm inter

corpus Uerum, ac realem influxum admisere, ac per hun C. mutuum influxum recensatam commercii legem explicare tentaruiat. Oulatuero, non intelligi tur, quomodo . motu, corporis reali aetione transire possit in animam

α vicissim aurinae cocitationes possint re ipsa

68쪽

eornus afficere, hinc Peripatetici, ut hoc exisplicarent, docuerunt, motus corporis, dum in animam inanseunt, in aliam veluti foris mam abire, ac spiritualizari , cogitationea vero, dum trant eunt in corpus, alias & ipsisa formam indu Ure, ac corporalizari. Quamvis in lioc systemate statuatur Vertintas, quae 1 ensu intimo comprobari videtur, nempe corseus in animam, & animam in coris pus vere phy siceque agere, attamen l. v iuillo reprchendes animum appellari substantia. lam commis formam, cum doctrina forma, rum subitantialium adeo apud Scholasti coaambigua sit, ut ea de qualitatibus occulti videatur. Non me latet, Scholasticos, hoc incompto, obscuroque vocabulo intellexilla corpus ab animo informari simul & vivificari, ut putarunt etiam SS. Patres &. Concilium Leteranense s at scire velim , quomodo R-nima corpus informet, vi 'ificetque. Sit illa cum viἷale , tum essentiale corporis principium. Adi qua ratione vitae fons & origo adianima trantineat 2 qtra ratione ejus energia, i,. ac potustate corpora Vivunt 2 2. Q nodi lave tibi apparebit incommodum, animam iahoc systemate per totum corpus diffusam statui, cum ea in cerebro tantum statuenda videatur, ut deinceps demolistrahimus. 3. Si recte sapias, interrogabis, quid sit, vim quamdam animorum, transii 2 in corpora, iuiitque fieri motricem , quod barbara unx corinporalietori significat. Quid sit, motricem vim corporum specie in quamdam acquirere 'icissitudinis, in aliamque formam converti , quod durum, incomptumque denotat VOc buliam spiritualituri vigo. Haec Peripateticadi opinionis,. quin

djcitur insuaus ph ici, lucommoda ipse quo

69쪽

Que'Cartesius animadvertit. Carte fius enIm. Quamvis cum Peripateticis eidem animae rationali cogitationem 2 sensundi tribuat, docet tamen neque eam esse substantialem coria moris formam, neque per totum corpus di fundi, sed in cerebri parte, quae dicitur glan- dula pinealis, residere. Ex hac cerebri parte saluit, ipsam agere in corpus, ct vicissim . atque Ninc spiritus animates excogitavit, cyti totam nervorum omnium lubstantiam per vadentes ex omnibus corporis partibus mutatationes omnes ad animam in glandula piis ne ali deferrent, & ex glandula pineali ad fla-gulas corporis partes Vi animo excurrerent, motusque in eorpore producerent, quocum eue tandem modo hu)usmodi influxus explGeetu , ac peragatur. Per Cartesium igitur i deo factis quibusdam in corpore motibus, respondent in anima sensatrones, quia spirtus animales , eT parte, in qua motus excrutatus fuit, per nervos usque ad cerebrum,

mutationem ferunt οῦ & vicissim, dum ipsxcogitat, agit hi spiritus animales, qui respon.

dentes motu excreant in corpore.

Vitia hujus systematis sunt quod perperam statuit, animam in glandula pineali reis fdere. Etenim quamvis animae sedes in solo cerebro statuenda videatur, actamen CL Peyrhonius anatomicae facultatis peritjssimum demonstravit, post glandula hujus avulsionem, adhue sensum, & vitam in animantibus su- .peresse. Constat pariter ex monumentis M. cademiae Parisiensis ad an- I74 l. pag. 22I- in humani cerebri aegritudinjbus L Muae ad glandulam pisealem pertinent, sensum. omnino integrum relinqui. quod nullo modo probat existentiam spirituum animalium, qui mutationes omnes ad cerebrum deferant,

inois

70쪽

motusque omnes producant in corpore . Quamvis enim in nervis nullum elaterium appareat, non inde tamen, ut plerique. putant, necessario eonsequitur, existere spiritus animales, quibus mutationes ad cerebrum deia ferantur. Potest enim excogitari, aut saltem impossibilis numquam demonstrabitur alia ratio, qua nervi, facta impressione in organum. ad cerebrum usque dimoveantur. Huc accedit , Bidloum in Academia Lugdono. Batava Professorem pluribus argumentis conis tendere, non existere in nervis spiri ritus animales. Quae quidem argumenta, licet ita diis lui possint, ut reponatur, nervorum fistulas, fluidique particulaes adeo exiles suapte natiira esse, ut oculorum, lentiumque vim prorsus effugiant, attamen demonstrant nullis factΗhorum spirituum existentiam. comprobari,

ideoque quidquid de his dicitur,' extra hypothesis limites non Pxtendi. g. 3I. Cartesii opinio Malchranchio ,

SyIvano Regis viam paravit ad o Inne coris poris, animique reale commercium disrumpendum. Ipsis enim philosophantibus nullo

modo anima agit in corpus, ct vicissima sed cum videat Deus, quae perceptiones, VO-luntatesque impressionibus in corpore factis respondeant, unaque simul intelligat rationem motuum in eodem corpore ex animi voluntate consequentium, non modo perceptiones, verum etiam motus producit, stcreat eum ferme in modum, quo corpora,

animique si possent, propria facultate producerent. Hinc neque anima in Corpus, neque corpus in animam revera agit, sed tamen sunt invicem ita copulata, ut perceptiones animae occasionem Deo praebeant produceadi respondentea motus in corpore, α