장음표시 사용
251쪽
24o M ET A PHYSICAE 2. naturae effectuum ignorantia, atque inde exo
eiviles leges pauca quaedam e mina ulcisci possent e sum quod feri non posset , - uviversa omnino male ia suae jurisdictioni fiaticerenιαν :rum demum quod leges tuae eas sum ni rationes proponere neqredant , que is consanior virtutem con sectetur . Hine porro ad reυerensiam oe observanosiam legibus comitiandam oporters depresenderunt , ut fas Iaera religionis ciaractere veluti obsignarent,
oe se ipsos tanquam Dei interpretes populis proq
.ant, se persuasum haberent , supremum se i 'men , mi remi nequis ' γ eui suorum seuerum poenas daturi essent , omni spe impunitatis subia
ea . Itaque eallido arti eis id egerunt Reges , ut populorum animi Summi Numinis opinione occupa rentur. Hujusmodi argumentum primum prosecutu ἔ se Critias . degener Socratis discipulus , oe iuster ρriginta Athamarum branao ptismus : cuiuἔπonnullos versus , qui apud Sextum Empiricui Lib. VIII. advers. Mathemat. LIV. prostant, ab Hugone Groνio latinitate donatos bis adnsetere iuvat: quamquam ex Euripidis Sisypho eos sumto osse ex Plutarcho quidam arbitrentur rFuit illud olim tempus, exlex cum fuit Ferinaque hominum vita,vim hominum ferens: Honos nec ullus tunc habebatur bonis, Supplicia nec tunc ulla terrebant malos. Post mihi videtur condita a mortalibus Censura legum
Induxit ideo Numinis reverentiam: Flo.
252쪽
P A R)s III. 2 retens timor sa) . Igitur inter praejudicatas opiis
niones amandanda hominum de Deo sententia. Tom. II. Rel p. Florere nempe vita perpetua Deum, Natura cui sit potior, & cui mens vigil, Quaecunque fiunt, curet atque intelligat 'Hominum profata qui repente exaudiat, Aetusque cernat, nescius falli arbiter . . . . Hoc aliquis astu, sic reor, mortalibus Persuasit, esse ut crederent primum Deos. Eiusdemque sententiae mentionem iniecerunt plures apud Veteres: ut praeter Platonem lib. x. de Legib. Cicero lib. I. De Nat. Deor. cap. XLII. Ii, qui dixerunt totam de iis immortalibus opinionem fictam esse ab hominibus sapientibus rei publicae caussa , ut quos ratio non posset, eos ad ossicium religio duceret, nonne omnem r ligionem funditus sustulerunt λ a) Primi hominum rudes o rerum causarum
gnari eclipsum , cometarum , athrumque naturae phaenomenorum admirabilitate coerepti in funmum stuporem ac metum coniecIs sunt . Cum autem nia wil sub caelo eorum oculos obversaretur, cui horum
omnium essectuum causam adseriberent, in eam facile addu li sunt opinionem , ut naturam aliquam esse crederent, quae eorum sensibus impervia , ipsorumque sella tali in mica res universas arbitrio suo moderaretur . Immoderatus igitur adi stupulus hominum pavor ignotum Numen finxit , quod veluti iratum ut sibi conciliarent, venerari, certis qu -busdam precum ritibus colere homines coeperunt .
Ita sera insanientis impietatis furore abrepti rem
253쪽
x et M ET A PHYste ATResp. L Rationem omnem excussisse oportet , qui hominum de Deo opinionem politicum figmentum esse arbitrantur. Nam I. quod olim reges religione usi sint ad imperium stabiliendum; non recte inde essicitur eam ab illis esse inventam . Illud potius concludendum est quod apud universos homines jam illa adeo obtinebat , ut inde
prosequuntur nuperi thei , ac praesertim uctor Systematis Naturae Tom. II. cap. I. Vetus autemo obsoletum Me es impietatis argumentum . Per. vulgatum enim es illud Petronii inbitri, Primus in orbe Deos fecit timor, ardua caelo
Tum oe ante illum Lucretias ex animi terrore aetenebris opinionem da Diis uatam esse docuit lib.Ι. quod uberius lib. VI. 49. prosecutus es: Cetera, quae fieri in terris caeloque tuentur Μortales, pavidis cum pendent mentibu' saepe, Essiciunt animos humiles sormidine Divam, Depressosque premunt ad terram ' propterea
lanorantia caussa'm conserre Deorum Cogit ad imperium res, & concedere regnum. Quorum operum caussas nulla ratione videre Possunt, ac fieri divino numine rentur. tesignaniam autem secutus es Democritum , eMoius Mee proflat apud Saxtum Empirreum lib.VIII. vers. Mathem. 24. sententia . Videntes veis teres quae in sublimi accidunt, utpote tonitrua, & sulgura , & fulmina , & astrorum coitus, S lisque & Lunae desectus , terrebantur existimam tes Deos eorum esse auctores.
254쪽
P a m. 2 y Inde imperii sui stabilitatem reges firmare potuerint . Profecto qui aliorum animos sibi devincire studet , haud novas in eos persuasiones inducit , sed affectibus atque opinionibuν , quibus eos imbutos videt, sese accommodat. Nunquam. nOchur.
nos congressus cum dea Ameria Numa simulanset nisi Numinis notionem in populo Romano deprehendisset . Perperam igitur concluditur ali cujus opinionis auctorem esse , qui eam. late dis sesam in rem si am convertit.
a. Si Dei opinio ad plebem in ossicio conti nenda' regum, calliditate invecta fuisset: sapientes doctique ea vacui fuissent ' quippe lyra rum fraudes, ac fallacias. facile deprehendere poterant . Atqui divini cultus acerrimi vindices ii plerumque suerunt sa). Ergo. . Esto regum astutia omnibus imposuerit :factum est , ut tamdiu perdurarit , & tain. longe lateque Dei opinio sit pervagata λ Commenta quidem delet dies, ut vulgo notum: est. Praeterea jamdiu divinitatis hostes religionis commenis.. 2 tum
sa) rgumentum hoc apte versat Lactantius De Ira Dei cap. X. Inquit enim : Quod si sallandi nostii , atque adeo totius generis humani, caussa commenti 1 unt religionem , sapientes igitur non fuerunt ' quia in sapientem non cadit mendacium . Sρd ut fuerint sapientes, quae tan ta selicitas mentiendi , ut non tantummodo indoctos , sed Platonem quoque ac Socratem fallerent , & Pythagoram , Zenonem , Aristotelem, maximarum sestarum: principes tami facile deluderent λ .
255쪽
2 44 METAPHYsICARtum in tyrannorum fraudem vertunt: nec tamen
illa ex hominum animis sublata est ' nec minus de Deo sententia hodie obtinet, quam olim obtinuit . Hujus igitur persuasionis natura ipsa in hominien animos radices egit. q. Si a regum artificio Dei opinio originem duceret : ea destituerentur , qui nullis regibus parent. At ea barbaras ipsas nationes non caruis in te superius ostendimus. Ergo. s. Tandem παρέργως s obiter ) advertimus in geniosos istos disputatores principii petitione peccare. Assiimunt enim id, de quo disputatur, nimirum hominum de Deo sententiam commentum esse ac fabellam . In caussas inquirunt erroris , priusquam eam persuasionem errorem esse demonα
strent sa). Resp. IL A veritate longissime alienum est,
quod homines Deum esse putaverint propterea , quod timore correpti naturae effectuum caussas scrutari nequirent . Nam I. quo remotiorem antiquitatem inspicimus , eo magis a divinitatis notione terrorem abfuisse deprehendimus . Aegyptiorum proseoto , Graecorum , ac Romanorum Dii homines erant , quorum apotheosiS ex acceptorum benefB.iorum memoria, haud vero ex terrore originem habuit . Hinc quos in eorum culintum festos agebant dies, omnia laetitiae & hilaritatis argumenta ii praeseserebant.
a) Quae hactenus argumemta protulimus, ea a Cl. Mosbem o mutuatos elIst ingentie fatemur, quem
vide n dnotationibus ad Cudisoribi Intest. Syst. p. v. Sect. I. LXXII.
256쪽
PARs III. a sa. Detur Atheis primos homines ex phaen menorum admirabilitate ad Dei notitiam evectos esse . Quid tum postea Z Id perinde erit , ac si dicas, ex Μundi huius aspectu ad Deum intelligendum homines ac luctos fuisse. 3. Si rerum phylicarum ignoratio Dei opini nem invexisset : ea sublata haec tandem evanui iasset . Atqui quo diligentius naturae recessus sollertissimi homines scriitati sunt , eo altius ipsorum animis Dei insedit opinio. Ergo sa).
4. Infirmo nititur fundamento Atheorum a gumentum . Nam ipsi ut hominum de Deo opi nionem falsitatis arguant, eam ex metu ortam esse aiunt: ex metu autem eam esse prosectam
inde colligunt , quod in hominum animos hujusmodi metus cadere potuerit. Quid autem hac concludendi ratione inanius t Nimirum eo redit illorum argumentationis summa: Quidquid repeti potest ex humani animi indole aut imbecilliotate : id revera inde natum est : Atqui fieri potuit, ut primi hominum metu correpti Deum aliquem esse putaverint. Ergo . . . . Apage istas
Objicitur IV. Quod Ens necessarium exsistere 4 3 Oporinsa) in veteres Philosophos flentio praeterea
misS , nemo unquam mortalium abditos naturae reis
cessus sagae us penetravit, quam Newtonus , Bo ιius , Muschembroe ius , Hallerius , ahique in Pbineis dis,plinis exornandis ae demerendis suinis o si simi. . tqu, praecipuus ipsorum laborum fructus is quidem fuit , ni Deum esse tum sebi tum
ceteris certo certius persuaderent.
257쪽
246 Μ ET A PHYsICAE oporteat inde deducitur , quod res contIngentes exsistunt. Atqui nulla inter Ens necessarium &contingens intercedit assinitas: quippe illud exsi. Ilere potest, licet. nullae sint res contingentes . Entia igitur contingentia argumento non sunt Deum ex si tere.
Resp. Piget hoc putidum sophisma diluere .Ejusmodi erim nexu contingentium rerum exsi stentia cum Ente necessario copulatur , ut illae esse non possint, nis hoc exsistat. Quamvis enim Ente necessario exsistente contingentes res exsistere non sequatur ζ attamen cum contingentia exsistant, omnino oportet , ut Ens necessarium sit, cui scilicet illa acceptam reserant exsissentiam.
Quodvis igitur Ens contingens , quod exsistit ,
maximo argumento est Deum contingentium o mnium audiorem exsistere.
Reliquas Atheorum objectiones, ut quae prae cipuas Divinitatis proprietates impetunt, suo lineo dissolvemuS.
Confutatur Pantheismus. PAntheismi disciplinam , qua tota rerum unia versitas Deus esse docetur, vetustissimam es.se, & jam inde a priscis ductam temporibus apud non paucos Graecos invaluisse nonnulli arbitranis tur. Prima quidem hujus doctrinae vestigia apud Veterem Aegyptiorum Theologiam deprehendera. li-
258쪽
gisti nomine insigniti hodie quoque circumseruntur , nulla fere pagina Deum esse omnia non praedicat . Apertiminis sane Verbis in libro , quitiρδι λογοι inscribitur , tota Mundi eo ages diavinitas esse perhibetur; quippe ipsa natura in diis
Orpheus vero inter Graecos Deum universa sinu suo occultantem ea demum eduxisse docuit. Illius enim haec erat sententia: Πα τα γὰρ ἐν μισγαλν Ζηνόω τάδε κειταρ , Omnes nimirum res in magno Dei conclusae rarispore jacent . Xenophanes Eleatensis familiae parens , eum. que secutus Parmenides , quibus το ἐν νώ .a, , Unum omnia placuit, naturam ab auctore n turae non sejunxisse videntur. Zeno vero, atque universa Stoicorum cohors, qui uno Naturae nomine Deum & Μundum comprehenderunt , tam arctIs vinculis Deo materiam conjunctam esse putabant , ut unam veluti persectamque substantiam eonficerent. Stoicorum vestigiis institisse videtur Plinius, qui sa) Mundum, oe hoc, quod nomine alio ea tum oppellare libuis, Numen esse aetemum , --
mensum . . . docuit . Idem rerum naturae opus ,
His adjungendus est Varro, qui doctrinam omnem de Diis ad naturalem scientiam revoca vit, ac Deum Mundum esse, seu illius animam, Q quae Hisor. μι. Lib. II. cap. I.
259쪽
.as ΜETA PHYSICAE quae motu ac ratione Μundum gubernat , arbitratus est: ut ex ejus operum reliquiis colligitur, quas in Libris de Cis. Dei nobis transmisit AugustinuS. Quae cum ita sint, adeo Pantheismum apud Veinteres pervulgatum fuisse a junt , ut tot fere magistros, quos sibi imitandos. proponeret, SpinoZahabuerit, quot olim fuere Philosophi. Quod quidem prolecuti sunt Ioannes P ranciscus Buddeus sa)aliique, & potissimum Petrus Baylius, qui omnes
industriae ac eloquentiae suae nervos contendit , ut praestantissimos veteres Philosophos impietatis in Deum nota inureret: omnesque sere , qui de uno rerum principio locuti sunt , Spinoetae delirationibus facilem viam muniisse criminaretur . Verum acutissimus homo , ut κριτικῶς advertit Moshemius b), m set omnia , disiungit componitque pro lubitu, potesares vocabulorum mutat , veterum praecepta ex suo sensu interpretatur , obvium quodlibet arripit, elo uentia non mediocri exornat, modo voto suo potiatur , idque probabile faciat, quod probabile videei voluit . Hujusmodi criminationes a veteribus Philosophis repellere abstinemus, cum id muneris quam plures recentiores eruditi strenue obiverint ' atque huic argumento, quae . in Historica Synops delibavi. mus, lucem aliquam assundere possint. Verum quaecunque fuerit Pantheis mi origo ,
is quidem altiores radices egit , di Philosophici
260쪽
Ρans III. st systematis veluti fundamentis constitutus caput extulit opera Benedicti Spinoetae, cujus ita ille proprius & peculiaris est, ut ex ipso Spino imus
sit nominatus. Hic enim aspectabilem rerum uni versitatem ex immensa cogitatione atque extensione veluti duobus attributis conflatam Deum esse docet .. Impium autem hujusmodi dogma ea propositionum serie exponemus, quas hac atque illac sparsas suo praesertim Ethices operi Spinoza admiscet.
I. Aliquid in praesens exsistit ; aliquid igitur
olim exstitisse oportet quippe e nihilo nihil . Id autem aeternum est, necessarium , atque independenS. a. Hujusmodi Ena talem exsstentiam habet , ut ubicunque sit. Aeternum enim est, atque independens; nihil igitur singi potest , quod certis loci aut temporis limitibus illud circumscripsi rit. 3. Hoc igitur Ens est quidquid exsistit; quippe illud immensitate sua ubicunque exsistit. q. Ergo unica universalis substantia est , quae totam rerum universitatem constituit. s. Haec substantia aliam creare nequit ' nusinquam enim ea locari potest: cum sint illius substantiae omnia plena. 6. Duo in rerum universitate obtinent , Cogitans atque Extensum. Universalis igitur haec substantia extensa est, & cogitans. 7. Omnis igitur materia. atque omnis cogitatio in hujus Substantiae immensitate comprehensa continetur.