Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

141쪽

εις HVGONIs GROTII FL. SP. DE REI' VINDICATIONE

Narrat Gellius xx. Io. manum conserere esse de qux re disceptatur, in re praesenti, siue ager, siue quid aliud est, simul aduersarium manu prehenderit, in ea re omnibus verbis vindicare. Addit: Vinilicia, id est correptio manus in re atque in loco praesenti apud Praetorem ex xir. tabulis fiebat. in quibus ita scriptum est: si qui in rure manum eo runt. Sed postquam praetores prorogatu Italia finibus , δε- tu iurissιctionibus, negotiis occupati, proficisci vindiciarum dia. cendarum causa, in longinquas ora3 grauabantur, institutum est, contra xxi. tabulas, tacito conpense, ut litigantes non in iure apud Praetorem manum confererent, sita ex iure maxum constrium vocareat, id est, alter alterum ex iure ad conserendam manum; in rem de qua ageretur, vocaret. atque profecti simul in agrum, de quo litiguatur, terra aliquid ex eo, uti inam glebam,in iur m in urbemad Praetorem deferrent. cr in ea gleba tamquam: in toto agro vindicarent. Formulys eius rei oste1idit noDis Cicero pro Muraena: dicebat Acilω fundus qui est in agro qui Sabinus vocatur, eum ego ex iure miritium meum esse aio. inde ego te ex iure manum conbertula voco. Reus: unde tu me eae rure manum confertism vocasti,

indibi ego te reuocy:Praetor: bis virisique sive litibusprae sientibus istam viam dico mite etiam. In Notis Probi E. I. M. C. V.

' Ex iure manum consertum moco. Seruum vindicans manu

iniecta dicebat : Hunc ego hominem iure seiritium meum esse aio. Boetius in Topica Ciceronis. quo respiciunt Paulus in l. Si in rem D. Hoc Titulo. Plautus Rudente ars .i .r. Virg. nona Ecloga,vιceret he me unco& in x. AEneidos: Iniecere manum Parcae. Ouidius saepe,Vt

142쪽

Et ricam mea sunt, uinciamque manus. item. Iniiciam dominas in mea iura manus.& em Venus iniecta etindicat alma manu. Quintilianus in controuersiris: Translatis manus iniicit πIuos dicit. i .

Si forte ager fuit qui petitus est, oe militibus a maius est, moκico honoris gratia po1sessori dato J F ygenus de limitibus constituendis: eos dominos in posse ionibus suis

manere passus est , eorum conditionem mutasse non videtur. Sic Alptaenus Varus in diuisione agri Mantuani iussus tria millia passus a muro in diuersa relinquere. testis Seruius ad ix. Eclogam.

DE SERVITUTIBUS PRAEDIORUM

L. Purietem.

Parietem qui naturali ratione communis J De eo lexerat vetus, ne crassior fieret sesquipede Plinius xxxy. 4. L. Gaurus Marcello. Qui binas aedes habebat, si alteras legauit, non dubium es quin heres alias possit altius tollendo ob curare lumina legatarum adium I Ideo qui aedes vendebant, in mancipio recipiebant lumina vi erant. Cicero de Oratore: id est legem addebant, ne aedium retentarum lumina peiora, quam erant, obstruendo fierent. stionem de lumine

vide apud Zonaram Theuhilo, ubi de Patrona. φ

143쪽

418 HVGONIS GRΟΤII FL. Sp. DE SERVITUTIBUS PRAEDIORVM

rusticorum.

Quidam nee hastam rectam ei ferre licere, quia neque eundi, neque agendi gratia id facere Vpsssent fructus eo modoiadi J Nempe ij fructius qui de arboribus pendent. re

'etas enim ferre hastas mos erat Romanis. Vide Scaligerum epistola C L X X X III.

. fecisse dicatur.

Haec ex iure Hebraeo Exodi xxi ad Phoenicas venere: unde sumsit Solon, de quo Plutarchus: ε καψε a m

κελέ it κλοιω n απι, δεδε id ον. S i it m de pauperie aquadrupedibus data, ibi canem qui aliquem momorderit, dedi iubet cubitorum quatuor minculo alligatum. Ex Solone sumsit Plato de Legibus xi: ut si iumentum, aut equus, aut canis, aut animal domesticum quadrupes pauperiem fecisset, eodem modo damnum resarciretur , ac si seruus dedisset, nempe vel noxam dedendo, vel restituendo quod alteri abesset, nisi intercessisset dolus.

Nee enim potest animal iniuria fecisse, quia sensu caret I

144쪽

mero dixi ego. Seneca de Ira ii. 26. Atqui ut bis irasti de mentia est , quae anima carent disere mutis animantibus , quia nuta est iniuria, nisi a consilio profecta. Nacere itaque nobiς possunt, ut ferrum aut lapis: iniuriam quidem facere non p6sunt. Cum commota feritate nocuit quadrupes J Sic & Baba

Sedoe si eanis, taim duceretur ab aliquo, seritate siua euaserit ,-alicui damnum δει it , si continerι firmius ab alio poterit, vel si per eum locum induci non debuit , haec actio eqsabit,stimebitur, qui canem tenebat J Baba Kamma IV: q.

Eisi alia quadrupes concitauit aliam mi damnum daret eius quae eonestauit nomine agendum si Bata Κamma. II. I. Sive autem corpore suo pauperiem quadrupes dedit,sive perabam rem, quam tetigit quadrupes, hae actio locum habebit: ut puta splaustra bos obtriuit aliquem, mel alia re deiecta I

AD LEGEM 'A' UILIA M.

L. actione.

Si quis in costuctatione , mel in paneratio, vel pugiles dum inter sie exercentur, alius alium occiderit, si qaidem in publica certamine, cessat Aquilia: quia gloria causa cr virtutu, non iniuria gratia damnum datum J Tertullianus ScorpiaceqIniuriarum actiones extra stadiu'.

145쪽

L. Si seruus. Si eum apes mea ad tura aduo sent, tu eas exusseris, ligua quiliae actionem competere Celsus ait J Est non dissimilis controuersia inter eas,quae Quintiliani institutionibus subjici solent, talis argumenti: damni per iniuriam dati sit actio: pauper &diues in agro vicino erant ium stis hortulis. Hadebat diues in horto flores, pauper apes: -stus est diues, flores suas decerpi ab apibus pauperis ; denuntiauit ut transferret: illo non transferente, flores suos veneno sparsit, apes pauperis omnes perierunt. . Reus est diues damni iniuria dati. Ipsit declamatio digna quae legatur, multa habens ad hunc titulum pertinentia.. Si mulier pupis, vel es ictu a te pereesse, eiecerit, Bra - ait Aquilia teneri quasi rupto J Baba Kamma. V. 4.

L. 50' foueas. ι foueaι msorum , ceruorumve, capsendorum causa facciunt, si in itineribus fecerunt, eoque aliquid decidit , factumque deterius est, lege Aquilia Obligati sunt J Baba Kamma

V. 8.

L. Qemadmodum.

non hase es, mpecus vicini in eos laqueos incidis it Baba

146쪽

AD IUS IUSTINIAN EVM. iliail expellere debet, quomodos suum deprebenatis pii Abigera

licet, ita ut ei non noceatur. Gemara ad Baba Κamma

si quis abse de haec a nobis constitui putauerit, eui tet longe abserdius con litui, neutrum lege Aquilia tenerit id quod minus absurdum est, valet pro ratione. . . L. Si ex plagis. In eliso Cvitolino duo plostra onusta mula ducebunt INon dissimiles casus habes in Baba Kamma III. a.

DE HIs QVI EFFUDERINT VEL

deiecerint.

Habes de his rebus in Baba Kamma III. 2. v L. Cum literi. Cum liberi hommis erepus ex eo quod deiectum effusiumve quia eris uaesium fuerit , iudex computat mercedes medicis praestitas, caeteraque impendia quae in curatisne facta fiunt, praeterea operarum quibus caruit aut cariturus est, ob id quod inu.

tinufactus si Paria habes apud Maimoniden ad Baba

Κamma VIII. I.

DE. No XALIBUS ACTIONIBUS.

Exemplum vetus habemus apud Aurelium Viisto. rem de Caco Euandri seruo, qui Recorano, Herculi dicto, noxae sit deditus. Etiam Ionam velut noxae deditum ait Chrysostomus de ieiunio. Festus: Cum-iu-

147쪽

13α HVGONIS GROΤII FL SP. bet noxa dedere, pro peccato dedi iubet. ubi & Accij locum&Caecilij adfert, in quibus noxa pro delicto ponitur. Ste& Virgilius:

unius ob noxam ubi tamen Seruius: Hoe interest inter noxam ere noxiam, quodnoxia culpa est,id est peccatum: noxa autem poena. dams noxa qui nocuit ι noxis, i quod nocitum: accipiunt.

Et ea communitas, parietibus plerumque distermisiantur J-s muros vocat Symmachus VI. 9. & ii. Lex est Ca- roli magni, ut si quis pendente finali iudicio, fines alia terius inuaserit, tantum spatij restituat, quantum praesumserit inuadere. Vi I. 2 3.

L. Sciendum.

Nempe quia haec aliis rebus satis non sinE noxa proximant, sed alimenta subducun ..im' RGquio suo nonnulla Jae mi. Has causas redditri

tarchus..

148쪽

'AD. IVS IVSTINIAN EVM. i 33 FAMILIAE ERCISCUNDAE.

Ita ubique scriptum habemus in his libris , nullo codicum dissensu. Apud Ciceronem quoque de Oratore verbis ercsci oporteat: pro Caecina: arbitrium familiae secunda. nec aliter apud Paulum sententiarum I. i. 8.& apud Philoxenum in Glossario. Est autem contracta locutio ercisci, pro erci, cisci; erciscundae pro er-cundae,ciscundae: sicut apud Lucilium,Nol &debueris: pro nolueris & debueris ; nam id versus exigit. & in in- scriptione tragoediae, Protesilaodamia, pro Protesilao- laodamia .Ercere, ciscere,sicut eretum, cipum apud Festum,qui recte addit. Erctum a coercendo dictum: citum autem vocatum est a ciendo. nam ercere est a Graeco, unde Sed Toles omittunt aspirationem, & dicunt-ωρκτου, ἔρυς. hinc erca & erctus, . postea mutata vocali prima arca & arctus. Cio a Grae

nam & qui mouet, diuidit. in hoc iudicium duo veniunt : prius est, ut quisque, quod de hereditate habet, aut lucri fecit, in commune contribuat: deinde ut quod sic coactum collectumque est, diuidatur. ubi prius factum est, non posterius, dicitur erctum non citum,apud S eruium, quale est patrimonium quod fratres communiter postident: ubi utrumque,erctum, citum apud Festum. credo autem in antiqua formula

fuisse familiae pecuniaeque, ut est apud Gellium: sed posterius illud per breviloquentiam subiiceri, atques ubintelligi, 't saepe in Edictorum rubricis.

149쪽

COMMVNI DIVIDVNDO. Consuli Iurisconsulti solebant quemadmodum quis

cum socio nauem diuideret. Cascellius vocem iuris in alium sensum detorquens: Nauem fidiuidis, nec tu , nec socius haMisis: & ille quidem ioco. caeterum eiusdem vocis ambiguo Antiochum decepEre Romani, sectis nauibus, quas diuidi conuenerat.

AD EXHIBENDUM.

Plinius v. Epist. ii. Libera tandem hendera Filaborum meorum fidem 6 qui scripta tua communibus amicis stotonderunt. appellantur quotidieofluitantur: ae iam pericu&m sne coganIur ad exhibendam formulam accipere.

DE INTERROGATIONIBUS IN

iure faciendis.

s Ma nemo cogitur ante iudiciam de sim iure aliquid re- Onderet Donatus ad Adelphos : Rrstondere preprie Acitur

cum is intenssitur. . L. De aratri .

ei tacuit quo ur apud Praetorem, in ea Musa est, ut is i- tuta actione in Iolidum conueniatur J Tereutius Phor

mione . . .

150쪽

auis id ot fugax , saxum id est tacens.

Qi ad interrogatum non restondit, id est, meJι επις J Οὐδεν est apud Aristophanem Concionatricibus.& sic fecerat ille aduocatus in quem lusus est Martialis de Graeco desumtus:

Non de vi, neque caede, nec veneno,

. . at Sed lis est mota de tribus eapellis Visini queror bas abesse furto: Irae iuriae sibi postulat probari. . Tu Cannas, Mithridaticumque besium Et periuria Punici furoris Et Sustas , Mari r e , Muiis silue

Magna moce simas, manuque tota. Die iam Postume de tribus capellis.

Iudicem eatur. Ob continentiam causae,cognitio causae a procuratore Caesaris,aut a praefecto praetorio transfertur.ZosmusiV.

DE ALEATORIBVS. i

Aleae conuictos quadrupli damnari olim se ''s

notat ad diuinationem Asconius. L. Bia in conuisist. i. . . t eod in renuiuio mesicendi causea poἡitur in eam rem

milia ludere Apophoreta intelligit de quibus est libellus Martialis. Mentinit Suetonius Domi