Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

131쪽

iis HVGONIS GROTII FL. SP. DE HIS QUI NOTANTUR INFAMIA.

Intra id tempus , quo eluere mirum moris estJId est, intra menses decem: ut Plutarchus docet in Antonio, cui a Senatu gratiam faciam huius legis narrati Vt Octauiam recentem viduam duceret.

defensoribus. Asconius Pedianus in diuinationem: defendit aLterum in iudicio , aut patronus dicitur , si orator est; aut ad-Πocatus, si aut ius suggerit . aut prasientiam siuam commodat amico I aut procurator , si negotium , cipit; aut cogηitor, si proentis causam nouit , c sic tuetur τι siuam. ergo cognitorem dixit modo familiarissimum defensorem. Et ad tertiam iVerrinam: noe genus defensoris in iure cognitor dicitur , maxime cum de alicuius flatu agitur. L. Si defunctus. Si rifunctus si dominus ante litem eontestatam iudicatum si isti Platione pro suo procuratore data , procurator competi .lendus est ad iudicium accipiendum rita tamen , si hoc dominus

hieme procuratore σ non contradicente fecit Multo magis id locum habebit post litem contestatam: Symmachus X. 32. Succesit aliud, mi obitu Martianae C. F. mandatum diceretur extinctum. Sed contra etenerabilis Iuliani

senetio stare procuratorem iussit osscio, dominas etluentibus inchoato. Ea Iuliani constitutio est prima in titulo Codicis Theodosiani de cognitoribus & procuratoribus, &Vigesima tertia in Codice Iustinianeo de procuratoribus,

132쪽

AD IVs IvSTINIAN EVM. Drsic habens: Nulti dubitatio est, post causim in iudicio publicatam, τtpote dominum litis procuratorem esctum, etiam post excellum eius qui defensionem mandauerat, po ste inchoatam luem iurgiumque fistre, quippe cum εν procuratorem posse eum instituere, mad heredes Auos inchoata transimitιere veteres

iuris moluerint conditores.

QVOD CUIUSCUNQUE UNIVERI ITA TIs

nomine vel contra eam agatur.

Et actorem siue syndicum J In Notis A. P. Actor prouincia. Ecdicus Amisenorum ciuitatis apud Plinium x. epist. iii. Ecdici Milasij apud Ciceronem xari. epistola

DE NEGOTII GESTIS.

Plautus Mostellaria r d me absinte bie tecum filius negotium gessit. Iure Hebraeorum,qui alienum negotium gerit, ut seruet quod ob id ipsi abest, pacisci aut protestari debet: alioqui solam operae mercede' laturus. Baba Kamma X. f. 4.

DE IN INTEGRUM RESTITUTIONIBUS.'

. Symmachus Ix. i I. Circumsiriptus enim quantAm res δε- cuit , improuida cautione, non debet noxam rustica facilitatis incidere,

L. Metum.

Metum autem non mani hominis, sed qui merito , oe in hominem conflantissimum cadat J-ὐ τ α. - ανἰ-

133쪽

, , quae naturae humanae vires excedant. Arist. teles Nic. III. I. Martialis XI.

si me tonser cum pristi nouacuti supra est, Tune libertatem, diuitia que roget 'Promittam. Nee enim rogat illo tempore tonsior: Latro rogat. res est imperiosa timor. Sed fuerit curua cum tuta nouacula theca, Frangam tonsori crura, caputque simul. L. Dem. In hac amone non quaeritur, utrum is qui conuenitur, an

alius metum fecit: μ=cit enim hoc docere, metum sibi illatumetet etim, ex hac re, eum qui conuenitur, oesi crimine caret, lucrum sensisse J Seneca in controuersia: Expositum repetens de duobus : An si est in re vis cr necessitaι, ita tamen rescindantur, qgae per vim'necessitatem gesta silui etis necessitas a pacisiente adhibita sit. Nihil, inquit, mea

an tu cogam, si non a me cogeris. meam culpam oportet esse, ut mea poena sit. Non, inquit. neque enim lex actibenti mimi stitur,sed pes se succurrit: iniquum isti videtur id ratum esse, quod aliquu non quia voluit , pactus est, sed quia coactus est: nihil autem refert per quem illi necesse fuit. iniquum enim quod resiinditur, scii fortuna 'eius 'Mi passus est, non persiona

facientis. Et in altera controuersia: Patronus operas remissas repetens. non mea, inquit, sid aliena vis fuit. AEque

dignus est prena, qui ipsi vim adhibet , qui ab alio admota,

ad lucrum siuum tritur. . .

DE DOLO MALO. . Gallus A quilius formulas protulit de dolo malo: in

134쪽

AD IUS IUSTINI AN EUM.

quibus cum ex eo quaereretur, quid esset dolus malus, respondebat: Cum esset aliud simulatum, aliud actum. Cicero tertio de officiis, ubi & quid sit ex bona fide, egregie explicat. Idem de natura deorum, libro 1ir. ait iudicium illud de dolo malo quod C. Aquilius pro- . tulit,euerriculum esse malitiarum omnium. bene everriculum, quia sicut euerriculum omnia capit piscium genera, ita nihil malitiosi hanc formulam potest effu-

ν π I. L. Et eleganter.

Et eleganter Pomponius haec verba , si alia actio non sit , se excipit, quasi res alio modo ei, ad quem ea res pertinet, salua Us non poterit J Pro quasi, legendum sique: transpositis literis, & mutatione leui. pari ferme modo supra de pactis, L. in emtionibus, scriptum est debitor, pro

menditor.

DE MINORIBUS VIGINTI QUINQUE

Cratinus iuris Attici consultus in Phormione Terentij : quod te absente hie filius in Egit, restitui in integrum aequum est,inbonum, Et id impetrabis. Lai.

DE ALIENATIONE tVDICII MUTANDI

- causa faeta. Discite est ut bona eausa fi . cuius actio in ius alterius desteratione transfertur. ait Symmachus α eprst. 43. Vbi& hoc addit: Secutus igitur 1Dia mangosa, σ nullis pri

135쪽

et 'um vacuata restonsis , cessare processem neviij iudicaui cum iis alteri denuntiata, aliam personam temporibus exactis tenere non posset. Edictum Theodorici XLIII. Nullus ad pote rem Romanum , aut barbarum proprias φιοlibet titulo tran Ierat actiones. quoa si fecerit, iacturam litis iurgatorin. curraris qui susceperat , medietatem pretij rei a limatae fico cogetur inferre. qua poena teneri praecipimus etiam eos, vi rem ιn lite positam in kui semodi crediderit transferendam j se perponam.

DE RECEPTIS QUI ARBITRIUM RECE

perunt, ut sententiam dicant. Cassiodorus viri. 17.-iudicibus natus arbitrum age bar , quod nisi ex morum probitate nulla potest contingere ractione. nam fascibus obedire plerumque potestatis necesilia cogis : parere iudici priuata , sola hententiarum prubι- facit. unde nobis plus laudis habere iidetur moluntarius iudex: quando ad audientiam non eligitur , nisi qui iustin esse, moribus aestimatur. Splendida arbitria apud Horatium Scholiastes interpretatur, absque ullo fuco, aut obscuro odij inuidiaeve liuore. Habes apud Apollodorum senten-tjas arbitrales Tiresiae & Idae. L. Labeo ait si arbiter. Non valere prolationem, sententiaque eiuι impune non pa

reri J Exemptu habes apud Crantetium Saxonicorum X.

L. Diem.

Inde quaeritur apud Iulianam si ex iribus arbitris mus quindecim, abμs .ecem, tertius quinque Gindemnare σι , cui

136쪽

AD Ius IVsΤINI AN EVM. 12 rsententia fletur, er Iulianus scribiι quinque debere praestari,

quia in hane siummam omnes consenseruntJ Imo in decem: quia in hanc summam maior pars consensit, reiecto in quo discrepabant. ita uos existimavimus libro 11. de iure Belli ac Pacis v. is . at Iuliani sententiam probat Bonifacius octauus c. i. de Arbitris in sexto.

recepta ut restituant.. Edicto Theodorici Regis hi si praestent sacramentum de conscientia sua suorumque, nihil cogentur exsolvere. CXIX. L. Et ita.

Inde Labeo sicribit , si quid naufragio, aut per vim pirata rum perierit, non e sse iniquum exceptionem ei dari J EU I

τ δωρυχίω, -ὐπή od si dicat qui subcepit. se res cstodisse quo tempore perierunt, debet ostendi perfossi aut unde rapιna aduenerit. ita est in legibus naualibus. . DE IUDICII S. Iudicium pro actione ex lege sumsit Horatius; ut

vult Scholiastes. proprie est actus compositus ex actore, reo, iudice. idem Scholiastes urnam interpretatur aut pro sorte,qua damnabantur, aut absoluebantur rei. aut ad reiectionem iudicum, quia ut sorte eligebantur, ita sorte reiiciebantur. Addit Centumuiros tabulis tulisse sententiam, in quibus centumuirorum nomina apposita non essent. Servius ad illud:

137쪽

ia, HVGONIS GROTII FL. SP..i Non mero ba sine sorte iudice pede,

Traxit autem hoe ex more Romano. non enim audiebantur. causis nisi per sortem ordinata. tempore enim quo causae agebantur, conueniebant omnes. unde'concilium ait. Et ex somte dierum ordinem accipiebant, quo post diem tricesimum siuas causa exsequerentur. unde est,urnam mouet. Asconius ad ir. Verrinam. Moris erat , celebrata iudicum reiectione haberi iἡ socio praetoris,. in arca reponi nomina iudicum silectorum. reiectio autem iccirco dicitur , quia cum multi iudices

in consilio cum praetore sivo iudicaturi essent, qui quassor fuissit in publica causa, verbi graba, repetundarum , ambitus, maiestatu ; necesse fuerat eos primum de decuria senatoria conscribi cum senatus iudic/ret. deinde in .vrnam fortito mitti, ut de pluribus necessarius numerus confici posset: tertio , id est post mrnam , permitti accusatori ac reo, mi ex illo numero reficiant, quos putauerint Albi aut iniquos, aut ex aliqua re incommodos fore. Solet autem ex morisus ac fama iudicum iti

lorum , quos aut rejiciebant, aut retinebant, voluntatis conιe-

cturam facere populus, quis cause flua confidere, quis corrumpere iudices vellet. Reiectione celebrata, in eorum locum qui reiecti fuerunt, bubsertiebatur praetor alios, quibus ille iudicum legitimus numerus compleretur. prima enim 'sortitio dicebatur. sic perfectis iurabant in leges iudices, it obstricti religione iudicarent. Cum iurassent omnes praeter ipsium praetorem, nomina eorum libellis, ut stupra diximus, continebantur , πτbique

habebantur, ne pro selectis iudicibus, it fit in multitudine, aliqui siuppositi corruptissime iudicarent, itaque ad praetoru triabunal considerent, mi iudicaturi cum praetore fluo. Habes de eodem more digna lectu apud eundem optimum scriptorem ad tertiam Verrinam. Augustus iudices vige-

138쪽

simo aetatis anno allegit, id est quinquennio maturiusquam legi solebant. In Valentiniano reprehendit An mianus quod si quis eum adisset iudicium potentis in mici decilinans, aliumque sibi postulans dari, hoc non

impetrato ad cundem quem metuebat remittebatur.

Apud Scholiasten Horatij habes & illam praetoris in iudiciis formulam: me dies distisius esto. in ivdsciis primae loquendi partes sunt a storis. hoc nomine irridetur in prologo Eunuchi Terentiana Lavinius. Atque inrisium Aripsit, causam ἐicere Prius unde petitur, aurum quare sit Auum, istic , qui petit, inde is sit thesaurus sibi. ut ad eum locum notat Donatus. . L. Filius familias 3. i. Si euidens arguatur eius vel gratia, mel ini citia, vel etiam hordes J Eadem tria vitia ponit Lucianus de conscribenda historia: άα ιαν, ς '

Mortuo eo, in eum, quem defenilerit, transactio mel iudicati datur J Transit actio metuudicati datur. transit actio, si nondum iudicatum est ; datur actio iudicati, s1 iudicatum est.' L. Proponebatur. 'Vt partibus commutatis eadem res esse Tractat hanc quaestioliem Plutarchus de EI, & de sera nu minis vindicta. Seneca Epistola LvIlI.&nos libros I. de rure Belli ac Pacis ix. L 3. & in annotatis.

139쪽

si HVGONIS GROTII FL. SP. DE IN OFFICIOSO TESTAMENTO.

L. Erie colore. .

Hoc colore insectosio testamento agitur, quasi non sanamentis fuerint ut testamentum ordinarentJ Hunc colorem vides apud Andociden de Cleomedis haereditate circa finem,apud Isaeum de Pyrrhi haereditate,&Demosthenem in Olympiodyrum circa finem:& de posteriore Herodis testamento apud Iosephum antiquae historiae xvi. Etiam qui de Virgilij scripsit testamento,huius coloris oblitus non est: nam ad obiectum:

siumma voluntas

deuod mandat, ferique iubet parere necesse est. respondet: si forte furenti . Errauit in mente dolor, si lingua locuta est Nesio quid licubante animo, non θοnte, sed aliis

Expugnata malis. Quintilianus ait falsas esse expositiones, quas tueatur dicentis ingenium i vo 2. Iuvenalis: Dio aliquem sedes, die uintiliane colorem. Sic Abutiae tabulas testamenti plenas furoris dixit Valerius Maximus vi 1. 8. Multos colores eiusmodi habes in Senecae controuersiis. Si veris res ipsa hunc colorem non reciperet, pronuntiabat iudex: Videri testatorem iustas habuisse causas irascendi. Plin. V. Epist. I.

L. Circa.

Euenire plerumque a olei mi in una atque ea4m caussa diauerse sententiae proferantur J Nempe cum alij atque alii agerent, & apud diuersa consilia. Non enim temper

140쪽

AD ivs IUSTINIAN EVM. i.

eoactis consiliis iudicabatur. Plinius Ep. vLi33. interiadum diuersistribunalibus. Quintilianusxii. 1I.Cum fi lius, D. de Legatis ii. De inofficioso testamento iudi cium erat centumuirale ,siue hastae. Valerius Maximus viii. 7. & S. ubi multa habes ad hanc materiam spe

DE HEREDITATIS PETITIONE.

L. interrogatus..

interrogatus cur possideat, restonservi sit, quia- .deo J Vt Paris apud Libanium .m , quia accepi: vr Philippus de Haloneso. zm , quia teneo L. Sed etsi. 'Tribus misionibus relatisJ Exstat ea vox legibus thicis II. & i. cap. c. & in fine libri xit.

L. Antiqui.

Multas laristi uno itero septenos J A Wπὶ ia*οροι, facunda in AEmpto mulieres. A ristoteles de Historia animalium via. 4. de partione quinque infantium exempla sunt apud Gellium x. L. & in iure ciuili id de Graeca quadam reperiri testatur Tertullianus de anima. Similia habes apud Phlegontem Trallianum & Antigonum collectione' mirabilium