장음표시 사용
111쪽
quibus autores praedicti rectὸ demonstrant,censuram ipsam excommunicationis non retrotrahi in foro interno, sed tantiun quoad aliquos extrinsecos effectus suos temporales, qui possunt per legem induci & iuris fictione retrotrahi, aeque confirmant, in praesenti negotio excommunicationem non incurri ex quo i tum est sub ea praeceptum , etiamsi Deus praesciat contumaciam suo tempore consecuturam,dc mandati neglectum in tecinino. Sensus ergo Vocum propositarum, ex nunc prout ex tunc,&c. alius non est, quam
posita conditione,confestim absque alio Iudicis actu,
incurrendam esse excommunicationem , ut notant DD.in Extrau. I. de reges. & sepult.& ex eis Nattas V. excommunicatio, n.23. Sane particulta illae,ex nunc,
licet sonet tempus pretesens, tamen non denotant nisi effectum futurum,ut cum Baldo & aliis obseruat G tierres i. I.qq.Canon.cap.4.num. 2I.affirmans idipsum quod hic asserimus. similiterque cum agitur de promulgatione legis, particulas illas ex designare duntaxat quae ex parte legislatoris exiguntur ad obli- gandum,non tamen sonare illico exurgere obligationem, sed alia insuper exigi, monuit reAE Suarea l.
de legibus c. II.num.8. Itaque ratum esto, etiamsi monitorium feratur adhibitis illis vocibus,tamen excommunicationem non incurri ante positam reipsa contumaciam , quae est conditio sub qua exeommunicatio fuerat intentata.
Vnde si priusquam ea conditio ponatur, Antistes qui
tulit monitorium moriatur,aliterve excidat potestate excommunicandi, censura monitorio conlerta euane ex, quantumuis adhibitae fiterint voces de quibus agimus:quia cum sit censura ab homine, supponit superstitem
112쪽
petititem Iudicis potestatem quando reipsa est contrahenda censura, iuxta doctrina Iurisperitorum cum Glossa in cap.a nobis. I .de sent. excom.quam illustrat pluribus confirmatque Suarez t. f. .p.d. 3. s. .anum. tr.& Sayrus l. I. de Censur.cap. 8.num.I4.qut consequenter addit, si ante conditionem positam, Iudicis potestas,non suspendatur tantum sed etiam extingu tur, rursumque ante tempus positae conditionis resim tuatur eadem iurisdictio, latam prius excommunica tionem sic intercisa eius serendae potestate abruptam,prorsus euanuisse,& nullam factam esse,nisi ropetatur. viceversa autem non obstantibus iisdem particulis ex-nc,&c. si ante conditionem positam, is in quem monitorium suit intortum abeat δ vita,non lia gabitur monitorio cum tempus conditionis aduenerit, nec erunt et idcirco neganda suffragia, ut iam s peritis monui ad s. dissicultatem quaesiti praecedentis. traditque etiam Sayrus c. illo 3. num. I I. Ex quibus inanifestum est, quantumuis particula ex minc, aut similis fisisset monitorio adhibita ut aliquando factum testati sint qui nos de hoc dubio consuluerunt, sensum eius non posse esse alium quis diximus.
vis manisorij obligans,durare Arcensenda.
Rξbndeo,durare quantum isti terminus in m nitorio constitutus, nisi ex parte causae efficientis aut subiecti , cui deuuat. Ad huius doctrinae perspi
113쪽
quibus autores praedicti demonstrant,censuram ipsam excommunicationis non retrotrahi in foro in- temo, sed tantum quoad aliquos extrinsecos effectus suos temporales , qui possunt per legem induci & iuris fietione retrotrahi, aeque confirmant, in praesenti
negotio excommunicationem non incurri ex quo la- , tum est sub ea praeceptum , etiamsi Deus praesciat contumaciam suo tempore consecuturam,& mandati neglectum in termino. Sensus ergo Vocum propositarum, ex nunc prout ex tunc,&c. alius non est, quam , posita conditione,confestim absque alio Iudicis actu, Incurrendam esse excommunicationem , Ut notant DD.in Extrau. I. de reges. & sepult.& ex eis Naidus V. excommunicatio, n. 23. Sane particulta illae,ex nunc, licet sonet tempus praesens, tamen non denotant nisi effectum futurum,ut cum Baldo & aliis obseruat G u- tierres i. I.M.Canon.cap. .num. χι.affirmans idipsum
quod hic auerimus. Similiterque cum agitur de pro mulgatione legis, particulas illas ex designare duntaxat quae ex parte legissatoris exiguntur ad obli- .gandum,non tamen sonare illico exurgere obligationem, sed alia insuper exigi, monuit recte Suarea l. s.
de legibus c. I7.num.8. Itaque ratum esto, etiamsi monitorium feratur adhibitis illis vocibus,tamen excommunicationem non incurri ante positam reipsa contumaciam , quae est conditio sub qua exeommunicatio fuerat intentata.
Vnde si priusquam ea conditio ponatur, Antistes qui
tulit monitorium moriatur,aliterve excidat potestate excommunicandi, censura monitorio conferta euanescet, quantumuis adhibitae silerint voces de quibus agimus:quia cum sit censura ab homine, supponit superstitem
114쪽
perstitem Iudicis potestatem quando reipsa est contrahenda censura, iuxta doctrina Iurisperitorum cum Glossa in cap.a nobis. I.de sent. excom.quam illustra pluribus confirmatque Suareae t. s . .p.d. . s. .a num. 11.& Sayrus l. I. de Censur.cap. 8.num.I4.qui consequenter addit, si ante conditionem positam, Iudicis potestas,non suspendatur tantum sed etiam extingu tur, rursiimque ante tempus positae conditionis restis tuatur eadem iurisdictio, latam prius excommunica tionem sic intercisa eius ferendae potestate abruptam,prorsus euanuisse,& nullam factam esse nisi re petatur. viceversa autem non obstantibus iisdem para iticulis ex nunc,&c. si ante conditionem positam, is in quem monitorium suit intortum abeat δ vita,non ligabitur monitorio cum tempus conditionis aduenerit, nec erunt et idcirco neganda suffragia, ut iam superius monui ad 6.dissicultatem quaesiti praecedentis, traditque etiam Sayrus c. illo 3. num. I I. Ex quibus inanifestum est, quantumuis particula ex nunc, aut similis fuisset monitorio adhibita ut aliquando factum testati sint qui nos de hoc dubio consuluerunt, sensim eius non posse esse alium quam diximus.
aea diu vis manitor' gans,durare fit censenda.
Rξbndeo,durare quantum seri terminus in m
nitorio constitutus, nisi ex parte causae efficien
115쪽
perspicuitatem,statuendum est,esse haud dubie tem pus aliquod quo elapso vis monitorij evanescat.Cum enim nec co animo latum sit ut habeat vim perpetuae constitutionis,nec plerunque sit in potestate eius qui monitorium concedit , con dere statutum perpetuum , serendum est vim obligandi ad aliquid praestandum qua monitorium pollet, perpetuam non e sise, sed post tempus aliquod euigescere, idque ab intrinseco, ut ita dicam: Nam ab extrinseco,siue per accidens, ratione causae vel subiecti, eius inquam qui fert, & eius in quem fertur monitorium, liquet ex proxime dictis ad finem quaesiti praecedentis, monitorium vim omnem suam posse amittere, priusquam te inus monitorio praefixus aduenerit;per mortem nimirum alterutrius, vel Antistite qui tulit monitorium amittente iurisdictionem:quia cum excommunicatio sub qua monitorii praeceptum fertur, sit ab homine, non plus duint, quam duret potestas in eo qui illam decreuit, ut supra dixi. Videndum ergo est, quandonam extinguatur vis obligans monitorij, etiamsi ex parte causarum suarum Hue ab extrinseco non defluat: quandoquidem monitorium, cum non
sit lex vel statutum perpetuum, debet post aliquod
tempus ab intrinseco cuigescere.
Et quidem si is qui monitorium tulit, tempus aliquod exprimeret, ultra quod nollet vim monitorii obligantem prorogari,nulla esset difficultas.Sed quia ut plurimum nihil tale exprimitur, nihil occurrit quo aptius definiril possit duratio obligationis monitorii,
quam tempus monitorio praefixum. Ita enim videtur serre mens eius qui monitorium tulit. Cum enim haberet pro fine praecepti , executioncm actus quem praecipit,
116쪽
praecipit, eamque executionem arctauerit ad tempus quod monitorio praefixit, non videtur intendisse, ut praeceptum suum vim ultra illud tempus haberet. V. g. si monitorio ad restituendum lato praefigatur tempus octidui, monitorium non habebit vim obligandi post Ochiduum, numeratum a die quo quis intra illudo 'iduum resciverit monitorium Iatum esse; ita ut etiam si quis ultimo tantum die ex ocho praefixis doceatur latum esse in eam rem monitorium, habeata momento solutae ignorantiae, Ochiduum ad deliberandum & consulendos peritos, vel ad iustas excusationis causas proferendas , ulterius vero non sit eo monitorio obligadus, quia vis eius transacto eo tempore omnino euiguit. Non conuello quae supra alia occasione dixi, cum admisi posse aliquem irretiri censitra monitorij longe post elapsum totiun tempus 'in eo praefixum, etiamsi in termino illius temporis
no fuerit irretitus ea censura ob impotentiam,aliam-Ve iustam causam non paredi. Hoc inquam non euertitur per ea quae nunc affirmo. Nam in eo euentu homo fuit conscius monitorij quo tempore adhuc obligabat , tametsi executio dilata est absque peccato, &obnoxietate censurae. At nunc ago de eo qui fit tantum conscius monitorii,cum plane effluxit tempus in eo constitutum,ac proinde quando monitorium iam marcet, dc vis eius euiguit. Ad nihil ergo tenetur vi monitorij, nec censuram eius incurret, etiamsi non praestet quod indicitur per monitorium, quia vis eius cestauit. Tradunt hanc sententiam Philiarcus r. p. de ossic. Sacerd.l. 3. c. 34. Armilla V. excommunicatio. f. q. Tabienna v.excomm-icatio, . g. . Autla 2.p.c.s .disp.s .dub. I. kb.Dςm,Sanchea lib. γ.opusc c. 2. dubio et s.
117쪽
num. a. Qui addit,si contingeret nullum tempus monitorio siue praecepto praefigi , vim eius non esse duraturam ultra duos menses, eo quod talis mentura durativa virtutis obligatiuae praecepti quoad tempus indefiniti i, videatur rationabilis atque conueniens.
Non me latet, Sayrum in Claui regia l. Ιχ. c. I .num. 34. existimare monitorium mandans reuelationem
deli sti indefinito tempore tuum & idem est de mo. nitoriis alia mandantibus) tandiu vim obligandi reti nere,quandiu durat o gatio exercendi quod monitorio mandatur , v. g. restituendi aut reuelandi. Sed hoc approbare non possum. Aliud quippe est obligari ex natura rei ad aliquid praestandum,aliud vero ad idipsum teneri vi praecepti positivi, & intentatae excommunicationis. Quare duae illae obligationes cum ex diuersisIunis radicibus progerminent, non habent eandem ut ita dicam conuitentiam,nec se concomitantur durationeralioqui sicut ex natura rei obligatio ad restituendum ablatum per se loquendo,est pel tua;ita fatendum esset, monitorium habere vim perpetui statuti: quod lapposuimus & a mente, & ple- tunque a potestate Antistitis serentis monitorium
118쪽
Vires Monitori' ad extorquendam repitutionem.
ELAB 1MvR in particulari ad utrumque caput monitoriorum de quibus agendum proposuimus huius tractationis initio , unaque exponemus prOXimos eorum fines: nempe restitutionem& reuelationem, quarum exequendarum necessitas, intentato fulmine excommunicationis iniicitur. Finis vero remotus, quem ex sipradictis constat esse diuinae offensae declinati gem,vel indemnitatem iurium partis cui monitorio consulitur, non deposcit peculiarem operam,cum per se pateat.
QUAE S I T V. M I. monitorio ad restituendum tito, ligetur
generatim loquendo. Rξi pondeo, domnem illumisgati tali monitorio
qui culpabit iter omisit restituere rem vererina ' F monitorio
119쪽
monitorio designatam; quam si monitorium deeer . natur in furem vel ob furtum,necesse est,esse suapte
natura & ex obieeho mortalem. Si vero monitorium decernatur in non restituentes aliena,poterit sufficere grauitas non nisi ob coniunctionem cum pluribus materiis aut inde resultantibus damnis quorum nullum seorsim esset mortale. Ratio huius pronunciati quoad primam partem, perspicua est ex fine monitorii et quod cum inferat excommunicationem intentatam,tpectare debet curationςm a peccato,& salutem eius qui excommunicatione appetitur.Sibi ipsi namque creat exitium,vel creabit in posterum,nisi pareae
eclicto postquam soluta fuerit bona fides depulsione ignorantiae inuincibilis qua sortἡ hactenus laborarit
Cum autem quis omittit restituere rem alienam non
vulgarem, qualis esse debet ea pro qua fertur mon torium,sauciat lethaliter conscientiam suam, nisil gitima quaepiam causa non restitutionem excuset: ac proinde merito per Praesilas laquam praelat hos curationis animorum, urgetur ad restituendum lato monitorio,quod eum tunc ligat,cum adsit idoneum obieehum,hec desit potestas in serente monitorium. Addebam tamen eum duntaxat ligari monitoriis do quo agimus, qui omittit restituere rem vere designatam in monitorio.Nam si contingςret,partem ad cuius instantiam eoncessum est monitorium, falso exposuisse negotium in quo passa est iniuri monito-rium vel nullo modo obligaret ad restituendum, vel saltem non ad omne illud restituendum adigeree quod in eo expressum est. Plane quippe rueret obligatio monitorij, si Praelatus non intunderet illud concedete nisi pro tanta summa, quantam pars falso ob-- trusie
120쪽
Vires monitorij ad restitui. 8 3
misit sibi fuisse subductam .Plerunque enim Antistites certas summas notabiles praefigunt, pro quibus
tantum, non autem pro minoribus intendunt monitorium concedere;qualis est variis in locis summa aureorum quinquaginta. Si igitur pars, aut fingat, aut per errorem exponat Praesuli se lςsam esse in ea quantitare,reuera autem non sit laesa nisi in minori summa quantumuis sussiciente ad mortale peccatum, tunc monitorii essicacitas plane succiditur,nec qui eo perculsi fuerint tenebuntur rcstituere vi monitorij, sed tantum vi legis diuinae mandantis restitui aliena.
Quod si pars sit quidem damnum passa in summa
quam Praelatus vasori monitorii praefixit, non tamen in ea qua ipsa pars falso exposuit praelato,tunc monitorium quamuis non valeat quoad excessiim falso expressum , valet tamen quoad summam minorem vere expositam & a Praelato intentam , quia quoad eam adest potestas efficax & obiectum idoneum. Qua fere ratione philosophantur Theologi de indulgentiis impetratis proposito motivo ex parte falso. Valent enim pro rata motiui idonei, ut recte statuit Suareae t. 4. 3. p. d. s4. s. 3.num.9. & AEgid.Coninckdisp. i a .num. quamuis aliud sit de indulgentia quet datur pro toto aliquo opere cuius tantum pars po-
Subtexui deinde duplicem modum quoi quis ligari potest monitorio ob omissam culpabiliter restitutionem rei alienae. Aliquando enim monitorium decernitur in iures, vel od furtum, aut ob res direptas. Alias vero decernitur pro rebus iniuste retentis, vel pro damnis illatis. Cum monitorium fertur hoc secundo modo,perspicuum est illud ligare etiamsi res F 'α qua