장음표시 사용
181쪽
poscuntur.Nam qui tantum haberet earum transumptum non authenticum, nequaquam Vrgeretur monitorio de tali scriptura prodenda, quam liquet Ionge differre a transumpto non authentico , cuius vix ullus est in iudicio usus. Legesis Couarruviam in qq. praci c. 2I.
Libisne sit a monitorio, qui rem kienam restituendam commisit infideli internuntio, retinenti ea bi. REslionaeo,si ipse restituens, internunciu illii delegerit,adrestituendum aute obligatus fuerit ob iniustam acceptionem, vel ob rem in tuum duntaxat commodum acceptam ; non est liber, sed aeque tenetur restituere ac si nihil ei commisisset: ideoque inci' det in excommunicationem monitorio illatam,si re sciuerit infidelitatem internuncii, non restituerit. Ita Nauar.in summa eap. I .num.67. & Naidus v.excommumcatio, m. I9.Et ratio est,quia quando debitor non ex commissione creditoris, sed suamet vo- liintate eligit internuncium per quem restituat alia
quiὰ functionem recipiens quod inutilitatem suam acceperat, si hoc qriod acceperat pereat priusquam reipta deΗeniat in manus veri domini, perit debitori' non creditori,ut cum permultis docet Saytus in Ct ui lib. Io. tinct. D c.9. num. 7. Hoc autem in euentu
proposito cernitur. Igitur fur qui rem alienam furto labduxerat,
182쪽
Vires monitorij ad restitui. 1 s
subduxerat, & eam internuncio infideli reddendam commiserat,adhuc obstringitur creditori, non minusquam si fur eam rapuisset ipsi debitori cum iam eam seposuisset ad restituendum. Ac proinde tempestiue admonitus de sui internuncij infidelitate, priusquam
elapsus sit terminus in monitorio praefixus, tenetur restituere , alioqui innodabitur excommunicatione. Quod si tantum post elapsum terminum agnoscat infidelitatem internuncij, tenebitur illico restituere si possit,quia praeceptum adhuc pendet, ut diximus cap. I .ad quaesitum i .non tamula incidit in excommunicationem , nisi quando post solutam bonam fidem &comperta internuncij fraudem statuit non restituere.
Sed quid si is qui ad restituendum astringebatur,
neglexerit parere monitorio ; postmodum vero Lecti poenitens , adhibeat pro restitutionis internuncio Confessarium, eique committat summam restituendam ut ad laesum illam deferat: Confessarius autem reum quidem absoluat ab excommunicatione quam incurrerat, postea tamen nihil restituat laeso ut se facturum receperat; num poenites sic delusus & postea non restituens, liber erit a censura monitorij ob praeiacentem absolutionem ; quam suppono fuisse absolute collatam,& non ad reincidentiam λ Petrus a Nauarra l. .de restitui. c. s. dub. I. num. I9. & Surus in Claui lib. Io. trach. Dc. 9.num. λ. aiunt, huiusmodi poenitentem si renuat denub solucre,posse quidem itera exc5 municari; si tamen Iudex sileat,liberu manere ab
excommunicatione. iacui excommunicatio reseruata tollitur per tempus Iubilaei sub certis conditioni- 'bus, quas si quis bona fide se impleturum pollicitus
est cum absolutionem obtinuit, vere manet absolu-Κ tus,
183쪽
ias, quamuis postea mutato animo nolit exequi quae se execmurum receperat, Vt recte assirmat Suareet t. I. .p.d. 7 .s s. num. s. Subscribo huic doctrinae , si agatur de excommunicatione quam debitor elapso termino praefixo incurrerat ob neglectam restitutionem imperatam. At fessum est, poenitentem prorsus liberum manere a monitorio, ni Iudex denuo into queat excommunicationem.Quantumvis enim sileae Iudex,quia tamen Vt supponimus, praeceptum adhuc pendet, non dubito quin reus iterato incidat in exeommunicationem.Nam praeceptum restituendi rite
latum sub excommunicatione, & debitori tempestiaue conscio perspectum, non aliter se habet d eum pro tempore quo soluta est bona fides, & comperta intern cii infidelitas,quam si toto tempore anteriore fuisset ob impotentiam excusatus, postea. autem fieret potens. Sicut ergo tunc, vis monitorij sepita re. uiuisceret, dc excommunicationem non restituenti
inserret;ita ctiam in rc praesenti. Quare cum primitin debitot post elapsum terminum fit conicius infidelia talis Confessarij, si praeceptum pendut adhuc,id est si Iudex adhuc est Iudex , nec vis praecepti aliquo ex capite euiguit, eo ipso ligatur monitorio , eiusque censura irretitur nisi restituat, quantumuis Iudex nia hil de nouo sciscat. Nec est simile de censua: rese uata, & sublata per tempus Iubibaei. Haec enim non incurritur denuo si ludex sileat, quia praeceptum ob cuius violationem lata est, non pendet ultra: vel quia non amplius violatur praeceptinn,ob cuius infractionem contracta suerat excommunicatio : Quae omhia seςu: habent in re praesenti. I
184쪽
Vires monitori, ad restitui. i 7
i uomodo tenda restitutio vi monitor9. REspondeo, spectata vi monitorij, restitutionem
sic esse faciendam ut ius eius in cuius gratiam latum est monitorium, maneat illae tum , non tamen Vltra quam fert monitorium; sed si quid prieterea resti- triendum sit occasione rei detentae, speetato iure na
turae, nec Iestituatur, non idcirco incurratur censura
monitorio adiunista. Item sic facienda esst restitutio, ut debitorem sele prodere cum restituit, nihil sit necesse; ac plerunque etiam non expediat; sed par sit restit ionem fieri per tertium. Quod dico, restituendum esse quantum fert monitorium per se patet, & expolitum magnam partem est hoc capite ad quaesitum 1. Nunc addo, si res subducta in iuris potestate perierit, mentem Iudicis monitorium fereticis esse,ut cdd. atur illius rei aestimatio,
spectato statu in quo fuit cum subducta est. Id porro
debitor praestare tenetur, non tantum vi iuris naturae, sed etiam vi monitorii, atque adeo sub poena Excommunicationis, quia in eo euentu , aestimatio iciaci locum rei subductae , nec debitor alia ratione liberabitur a peccato cui Iudex per censuram mederi latagit. Similiterque vi monitorii reddenda erit aestimatiorci lingularis apud furem extantis, quae reddi in indiuiduo nequeat iusta de caul a,quam ipse quoque creditor ex charitate approbare teneatur. Ita Pliiliarc. de ossic. sacerd. I.p.l. .c. q. ere invio. Praeterea vi moni-Κ χ . iiij,
185쪽
torij , si res subducta,suerit a rure detrita, rq enda erit aestimatio excessus detritionis apud d- num
secuturae: quia res ad deteriorem statum per culpatularis deducta,non est illa quae per monitoriumTepotacitur et proindeque non modo iure naturae, sed etiam vi monitorii & iub poena excommunicationis, reta dendus est excessus ille. Si tamen supponeremus eum excessum npn, obiectum s isticiens lethalis culpae, tunc non vi monitorij,sed solo iure naturae supplendus esset v lor rei deficiens vitio furis: similitεrque solo iure triturae λ-stituendum est lucrum quo fur factus est diti r per eam rei alienae detritionem,quia v.g pepercit interi propriis vestibus. Nisi enim haec accessio quae λ'incirili separabilis est,nec continetur aequivalemuris re seincipali designata, exprimatur manifesti, in
monitorio, nulla est obligatio ad eam reddendam vi monitorii quamuis ius naturae obligationem iniici x ad eius rejitutionem. Idem dico de expensis notasialibus quas verus rei dominus coactus fuerit in ea quaerendi & recuperanda facere. Nam quia fur luit iniusta talium expensarum causa, dubitandum n est, quin sur iure naturae ad earum restitutionem neatur, ut recte praeter caeteros triatat Rodericus μ
c. l .num. 2. Nec alitet statu' de Octibus, non dem industriae iuris, vivos ex ea per ludum aut ne gotiationem colle.t, hi enim suri cediit, sed de filis
bus ipsius rei l tuae, quos dominus perce vi si
ia penes eum mmsisset. Hi quippe fructus,sunt do- nino resarcienditure naturae necnon lucrian ςes s ae damum emergens, ut recte ait Toleti t. instri
186쪽
Gres monitorij ad restitui. 1 9
e. 2 I .num. 4. Verum inquam est,ista omnia esse domino a fure restituenda iure naturς,quia in his omnibu laesit dominum contra Iustitiam. Tamen si monitori ill raecise exprimat te principale subductam, nec per ilud edicatur, ut quisquis habex aliquid Sempronio creditori debitum illud restituat,sed designetur res certa, saltem verisimiliter, ut habet formula monitorioru a Pio V.prcscripta,nequaquam monitorio ligabitur debitor, ctiamsi non restituat illa accessbria & adiunctaret,quoru nulla facta est expressio in monitorio. Nam monitorium non plus ligat quam expresse ferat; iuxta uniuersale principium,& decensuris & de irregularitatibus admittedum, quod nunquam incurrantur, nisi in iure vel sententia ita exprimatur. Quare cum monitorium supponatur exprimere solam rem principalem occulte illuc usque detentam , non oportet debitori
negotium facessere a monitorio eiusve censura,quo
ad alia debita accessoria non expressa in sententia, quamuis debitor ad corum quoque restitutionem obstrictus sit iure naturae. 'Addebam ad modum restituendi vi monitorii necessarium minime referre,quod res subducta cuius restitutio per monitorium indicitur, restituatur ab ipsolare. Eque enim potest restitui per alium;Et cum fiat latet,expedit sic fieri,ne ipsemet restituendo frustra se infamet. Itaque quaerendus ei est fidus internuncius, qui rem domino sine debitoris nota restituat: & ut plurimum , valdὸ ad id accommodatus est Confessarius. Quod si internuncius caute & prudenter munus illud suum obire velit, & tranquillandae dcbitoris
conscientiae rectE consulere, operaepretiu erit,ut syngrapham reportςt a creditore recipiente rem suam:
187쪽
quod uniuerse de restitutionibus per Consessarios sa istis,admonuit Petrus a Nauarrap. 2. de restit. l. 4. c. s. num . .& Toletus l. s .instruch. c. 24.n. 3. Est enim ea ratio commodissima ad auertendas suspiciones de noua restituendi obligatione, ob infidelitatem Confessatij. Q umquam si ea esset Confessarij persona, quae videretur omni exceptione maior, ita ut eius fides nulla ratione reuocari posset in dubium,nihil necesse esset vel debitorem pro syngrapha non relata angi animo,vel Confessarium, & idem est de quouis alio lexploratillimae fidei internuncio,) de eo suae fidei testimonio reportando esse sollicitum. Haec de modo tres subduinas restituendi vi monitorii, dicta sunto. lQuorsum vero S. Gregorius, infamatorem quendam adegerit ad famam alienam sui metipsius detectione reparandam,dicemus sequenti capite ad F situm io.
In dubio de obligatione restituendi, an liget
REspondeo in pari causa non ligare, ac proinde sine culpa omitti posse restitutionem monitorio indictam. Ratio est, quia Iudex Ecclesiasticus concedens monitorium, nec intendit, nec ut intenderet, posset adigere quemquam Ut restituat quod iure retinet In dubio autem, si par sit causa,melior est conditio possidentis ut est receptissimum aphd Iurisperitos atque Theologos, & latiuime confirmant Sanchez I. a.de Matr. disp. I.&l. I. in decal. c. IO. mm.=.acl. 4.
188쪽
Z ires monitori, ad restitui. isi
Vnica si 8.a n. i66.Castro Patau tract. i.disp. 3 La.qui alios bene multos proserunt in eam sententiam. Igitur in tali rerum statu , monitorium latum ad finem rcstitutionis,non obligar possidentem,ut rem a se ab-
Aiebam tamen id valere tantiim in pari causa ; qua ratione videmus eam regulam iuris, melior est conditio p dentis,tunitatam fuisse regula i o. ff. de reg.linis,& rcgula in o. eodem titulo. Nam v .g. si quis du- bitaret an soluisset debitum certum, non satisfaceret retinens solutionem nixus possessione sua; quia non esset utrinque par causa : Neque enim debito certo,
aequalis est dubia solutio. At iustitia aequalitatem deposcit.Itaque ut conditio ob possessionem sit melior, nec possidens de iure suo dubius urgeatur monitorio restitutionem mandante, necesse est, ut cum ipse dubitet an res quam possidet sit ipsi propria an aliena &utrinque sit dubium , ipse tamen ex alia parie possideat.Qua ratione ius eius est duplex. Nam & potitur iure certo possessionis , & habet in et ius dubium proprietatis, cum tamen alius ius eduntaxat proprio talis dubio potiatur. AEquum autem est,ut ius duplςη
superet ius unicum. Idque etiam in foro externo ra. tum habetur, ut constat ex l. i .C de condit.inser.
189쪽
Vires Monitorij ad extorquendam
Ic est alter finis monitoris initio huius tractationis propositus, quem Vt conuenienter' explicemus , praemi tendum in primis erit generatim, qui nam vi monitorii ad reuelandum v geantur, qui Vero ea obligatione sint liberi. Tum - 1igillatim & in particulari tractabimus obiectum , Mactum, ac principium essiciens seu potentiam huius negotii. Obiecto continentur, cum res tum personae reuelandae. Ad aistum pertinet modus reuelationis. Principium essiciens seu potentia, est persona reue lans, & quae ad eam spectant. a fere methodo Aristoteles , potentias animae explicandas docuit,cipseque explicauit.
190쪽
Uis monitorio adfinem reuelationis,ob iam aut libersit, generatim loquendo. REspondeo 1 generatim loquendo omnem illum
oblisari monitorio lato ad reuelandum, qui reuelare tenetur sub graui culpa: Sive ea grauis ad re- uesandum obligatio oriatur ex natura rei, siue praec pium potestatis legitimae inducat obligationem reuelandi quae ex natura rei non interuenisset.Ex nat ra rei reuelare obligatur, quisquis ex iustitiae vel ex charitatis legibus grauiter obligatur ad ius vel bonum alienum ex manifestatione curandum. Ex praecepto autem legitimae potestatis ille ad reuelandum obstringitur, qui ita conscius est veritatis cuius m nisestatio intenditur, ut tamen semoto peculiari praecepto positivo non obligaretur eam aperire.Posse t men aliquando iniici ad id obligationem a legitima potestate siue laica siue Ecclesiastica, cum ex natura rei nulla intercederet obligatio, monstratum iam supra est cap. praecedenti ad quaesitum i s. post Suvem
s .& Gutierrem l. ι.qq. Can.c.7.1 num. I. Alterutroisitur modo grauis reuelandi obligatio intercedat, monitorium ligat conscium veritatis cuius detectio quaeritur. Nec est hac in parte dubitatio ulla,cum re uelandi obligatio ex natura rei praeiacet.Idem tamen