장음표시 사용
271쪽
vi et illi conveniens, quos jamdudum Xperientia
doctorum daemonas appellat et herORS, non OSSe coeleStia, et in hac rerum materia craSSiore conditionis suae Sorte XSOrte VeΓSuri.
XXIV. Vestra sunt haec, vestra sunt irreligiose Opinata, et irreligiosius credita. Quinimmo, ut Verius proloquar, haruspices has tabulas, conjectoreS, arioli,
VateS, et nunquam non vani concinnavere fanatici; qui ne Suae artes intereunt, ac ne Stipe eXigUR COΠ-1o Sultoribus Xeutiant jam raris, si quando VOS Vellerem venire in invidiam compererunt, indignantur,
Negliguntur dii clamitant, atque in templis jam
ruritas summa est jucent antiquae deriSui ceremO niue, et Sacrorum quondam veterrimi ritus religio-λ5 num OVarum superstitionibus Occiderunt: merito humanum genus tot miseriarum ungustiis remi- tur, tot laborum eXcruciatur aerumnis. Et homines brutum genus, et quod itum sub lumine est caeci tate ingenita nequeunte Videre, audent SSeVerarea o furiosi quod vos credere non erubeScitis Sani.
XXV. Ac ne quis Os tamen dissidentia responsionis, tranquillitatis existimet deos donare muneribus, innOXias iungere hi mentes, atque ab omni perturbationes dimotas, concedamus, sicut libitum 25 Obis est, intendere in nos iras, sanguinem illos sitire
nostram, et jamdudum O Cupere Ortalium Submovere de saeculis. Sed Si non est molestum, non grave, si communi ossicii re eSt, non e gratia, Sed
ex vero disceptationi. hujus disceptare homenta, 3o audire u Obi expOScimuS, quaenam Sit haec rutio, quae cauSa, Proster quam in no tantum et dii saeviant superi, et asperati homines inardeScant. Religiones, inquiunt, impias, atque inaudito cultu ter-
272쪽
rarum in Orbe tractatis. Quid, o participes rationiS, audetis homines proloqui quid estutire, quid rOmere temerariae vocis desperatione tentatis 3 Deum
PrinciPem rerum cunctarum quaecunque Sunt Dominum, Summitutem Omnium Summorum obtinentem 5 adorare, Obsequi Venerabili invocare in rebus fessis totis, ut ita diXerim, sensibus ampleXRri, RIURTO, SUS-Picere, XSeerabilis religio est et infausta, impietatis et Sacrilegii plena caerimonius antiquitus institutas 11OVitati suae Superstitione contaminanS Io XXVI. HOecine est, quaeso, auda illud facinus et immane, I Opter quod muXimi Oelites aculeos in nos intendunt irarum atque indignationum Silurum 3 propter quod VOS ipsi, quum libido incesserit Saeva, eXuitis nos bonis, Xterminatis atriis sedibus irro-15gatis supplicia capitalia, torquetis, dilaceratis, Xuritis, et ud Xtremum nos foris et belluarum laniatibus objectatis 3 Quisquis istud in nobis damnat, aut in aliqua ducit criminatione Onendum, is haud
nomine appellandus est hominis, quamvis ille vide-uoatur sibi aut Deus esse credendus St, quamViSipse se esse mille profiteatur in vatibus. Profanus
nos impios Odonaeus aut Iuppiter corr. ProfanOS nos aut impios Dodonaeus Juppiter nominat et ipse dicetur Deus, atque in Ordine computabitur U-2sminum qui aut summo servientibus Regi crimen impietatis affingit, aut sibi torquetur majestatem ejus cultumque praeponi 3 Delius Apollo, vel Clarius, Didymaeus, Philesius, Pythius, et is habendus divinus est, qui aut Summum Imperatorem neScit soaut ignorat a nobis quotidianis ei precibus supplicari 3 Qui si pectorum secreta nesciret, nec quid in
273쪽
tamen inVOcare nos Deum, et ab eo quod Ostulamus orare, Vel auribus potuit scire, vel ipsius Ocies Sono, qua utimur in Precibus, OSCitare.
XXVII. Nondum est locus ut eXplicemus omnOS 5 istos qui nos damnant, qui sint vel inde sint; quantum OSSint, Vel noverint cur ad Christi paveant mentionem, discipulos cur ejus inimicos habeant et invisos. Quod tamen humanum Ollicenti bus sensum una pariter definitione gamus, nihil 1 o sumus aliud Christiani, nisi magistro Christo summi Regis ac Principis veneratores nihil, si considereS, aliud invenies in ista religione versari. Haec totius Summa est actionis, hic propositus terminius divinorum fliciorum, hic finis, huic Omnes e more I OS-15 ternimur, hunc collatis precibus adoramus, ab Oejusta, et honesta, et auditu ejus condigna depOscimus: non quo ipse desideret suppliceS OS SSe, aut amet substerni tot millium venerationem Drs. millia in venerationem, Meursius 4 videre: utilitas 2o haec nostra est, et commodi nostri rationem spectans. Nam quia proni ad culpas, et ad libidinis varios appetitus viti sumus infirmitatis ingenitae, pati tur Se Semper nostri cogitationibus concipi ut dum
illum Oramus, et mereri Hu contendimus munera, as accipiamus innocentiae voluntatem, et ab Omni OS labe delictorum Omnium amputatione urgemuS.
XXVIII. Quid dicitis, O saeri, quid divini inter
pretes juris meliorisne sunt causae, qui Grundules dorant Lares, Aio Locutios LimentinOS, quam Su-
somUS OS Omne qui Deum olimus rerum patrem,
atque ab eo deposcimus rebus fessis languentibusque tutamini Et illi cati, sapientes prudentissimi Vobis Videntur, nec reprehenSioni ullius, qui Faunos, qui
274쪽
Fatuas, ei Vitutumque Genios, qui PauSOS eVerentur atque Hellonas. Os hebetes, stolidi, fatui, Obtusi pronunciamur et bruti, qui dedidimus nos Deo, cujus nutu et arbitrio Omne quod est constat, et in sententiae suae perpetuitate desXum est. Hune 5 cine sententiam promitisse an legem constituitis 3 hanc romulgatis, ut honoribus afficiatur amplissimis quisquis Vestros adora Verit SerVulOS, Crucem
merentur Xtremam quisquis vobis ipsis dominis suppliearit In civitatibus a Ximis utque in O-1otentioribus populis sacra publice fiunt eortis meri toriis quondam atque in Vulgarem libidinem prostitutis, nullus tumor indignationis in diis est. Templa fetibus, scarabeis, et buculis sublimibus sunt selata fastigiis: silent irrisae numinum PoteStates 15 nec livore assiciuntur ullo, quod sibi comparatas animantium vilium conspiciunt sanctitates. Obis O-lis sunt inimici, nobis asperrimi dii hostes, quia patrem Veneramur illorum, per quem, Si Sunt, SSe et habere substantiam sui numini majestatiSque Oe-ao
Perunt a quo ipsam deitatem, ut ita dicam, sortiti
QSSe Sentiunt, et in rerum numero recognOSCunt
forS. Se cognOScunt cujuS Oluntate et arbitrio, et interire, et solvi nec Solvi possunt, nec interire. Nam si Omnes concedimu unum SSe principem asSolum, quem nulla res alia VetuState tempori antecedat, OS illum necesse Si cuncta et nutu SSe et
prodita, et in sui nomini. forε numinis prosilitisse
naturam. Quod si siXum et ratum est, erit nobis consequens confiteri et deo esse natiVOS, et a Prin-3ocis rerum fonte ortus sui Originem ducere. Qui si Sunt nativi, et geniti, et interitionibus utique periculisque vicini At enim esse aereduntur immor-
275쪽
taleS, Perpetiui, et missius unqi Iam participes finis. Ergo istud munus Dei patris et donum est, ut infinita meruerint iidem esse per Saecula, quum Sint lubiles solubilesque natura. XXIX. Atque utinam daretur, in uniu Speciem concionis tot Orbe contracto, ratione hac uti, et humani in generis audientia collocari. Ergone in piae religionis sumus apud O rei, et quod caput rerum et columen venerabilibus adimus ObsequiiS,1o Ut Onviti utamur Vestro, infausti et the nuncupamur Et quis magis rectius horum feret invidiam nominum, quam qui alium prae hoc Deum aut OVit, aut sciscitatur, aut credit Nonne huic Omnes debemui hoc ipsum primum quod sumus 31s liuod esse homines dicimur quod ab eo vel missi, vel lapsi caecitate hujus in corporis continemur 3 Non quod incedimus, quod Spiramus et ViVimus, ab eo ad nos venit 3 vique ipsa vivendi efficit nos esse, et animali agitatione motari Nonne ab hoc emuunt
nificentia voluptatum 3 Mundus iste in quo degitis, cujus est 3 aut quis ejus vobis attribuit fructum
ΡOSSeSSionemque retinere Quis, ut subjecta res
Cernere, ut contrectare, ut OnSiderare POSSetiS, Pub-cis licum illud lumen dedit Quis ne fixa pigritiae
Stupore torpescerent elementa vitalia, solis ignes constiti ut ad rerum incrementa futuro. Solem deum quum SSe credatis, conditorem ejus, Opiscemque non quaeritis 3 Luna quum apud vos dea sit, non Similiterso Scire curati genitor ejus et fabricator quis sit 3 XXX. Nonne cogitati Vos subit considerare, diS-quirere, in ima OSsessione Versemini cuju in re
sitis 3 cujus ista sit quam fatigatis terra Θ cujus aer
276쪽
iSte, quem vitali reciprocatis a spiritu 3 cujus abutamini fontibus Θ cujus liquores quis ventorum diSΡΟ- Suerit flamina quis undosas Xcogitaverit nubes 3 quis eminum frugiferas potestates rationum Γο-prietate distinxerit 3 Apollo vobis pluit 3 Mercurius svobis pluit Aesculapius, Hercules, ut Diana R-tionem imbrium, tΡmpestatumque finxerunt Et hoc fieri qui potest, quum in mundo profiteamini eos
NatOS, Certoque tempore Sensium arripuisse vitalem 3 Si enim temporis antiquitate mundus eo anteVenit Ioel priusquam nati sunt jam noverat luVin tem-ΡeStateSque natura, nullum serius nati pluendi jus habent, neque eis inserere rationibus Se OSSunt, quas invenerunt hic agi, et majore ab auctore tractari. 15XXXI. O maXime, summe rerum invisibilium procreator, O ipse invise, et nulli unquam Om-ΡrehenSe naturis, dignus, dignus es Vere, Si modo te dignum mortali dicendum est Ore, cui Spirnn omnis intelligensque natura, et habere et agere UN-2 quam desinat gratias cui tota conveniat vita genuniXO Procumbere, et continuatis precibus supplicare. Prima enim tu CRUS ES, OCII rerum, R SPR-tium, fundamentum cunctorum Uaecunque Sunt,
infinitus, ingenitus, immortaliS, PerpetUUS, OluS, 25 quem nulla deliniat forma corporalis, nulla determinat circumscriptio, qualitatis Xpers, quantitatiS, Sine situ, motu, et habitu, de quo nihil dici et exprimi mortalium potis est significatione verborum; qui ut intelligaris, tacendum St, atque, Ut Per Um-3Obram te possit errans investigare suspicio, nihil est Omnino mutiendum. Da Venium, Re Summe tuos Dei Sequentibus famulos; et, quod tua benignitatis
277쪽
est proprium, fugientibus ignosce tui nominis et religionis cultum. Non est mirum Si ignoraris majoris est admirationis si sciaris nisi forte audet quiSquam, hoc enim furiosae restat inSaniae, ambis gere, dubitare, an Sit iste Deus, an non Sit eXPlo rata fidei veritate, an rumoris cassi opinatione Sit creditus. Audimus enim quosdam philosophandi Studio deditos, partim ullam negare vim SSe divinam, Partim an it quotidie quaerereri alios casibus
1 o fortuitis, et concursionibus temerariis Summum rerum ConStruere, utque diversitatis impetu fabricari: cum quibus hoc tempore nullaim Obi omnino Super
tali erit obstinatione Drs opinatione Magerus
certamen. Aiunt enim sana Sentiente contradicereis rebus stultis stultitiae esse B OriS.
XXXII. Sermo cum his nobis St, qui diVinumeSSe consentiente genus, de majoribus dubitant, quum iidem esse plebeia atque humili Ora fateantur. Quid ergo, re tanta argumenti Ditemur utque ela-uoborabimus obtinere Discedat haec longe, utque a nobis procul procul inquam, ut dicitur, Verruncetur amentia. Ita est enim periculosum argumentis aggredi Deum rincipem comprobare, quam ratione hujusmodi esse illum velle cognOSeere. Nec quid-a5 quam refert, ut diScrepat, utrumne neges illitam an SSeruS, utque Xi Stere fateariS, quum in eadem culpa sit, et aSSerti talis rei, et abnegati refutatoris increduli. XXXIII. Quisquamne est hominum, qui non cum so istius principis notione diem primae nativitatis intraverit 3 cui non sit ingenitum, non umXum, immo ipsis paene in genitalibu matris non impreSSum, non
insitum esse Regem a Dominum, cunctorum quae
278쪽
Cunque Sunt moderatorem 3 Ipsa denique hiscere si animantia muta potis essent, si in linguarum nostrarum facilitatem solvi, immo i urboreS, glebae, SuXR, SenSu animatu Vitali vocis sonitum quirent et verborum articulo integrare, ita non duce natura 5 et magistra, non incorruptae simplicitatis fide, edintelligerent esse Deum, et cunctorum dominum Olum esse clamarent ΘXXXIV. Sed frustra, inquit, O fulSO et Calumnios lucessitis et appetitis crimine, an Ilum Camu Ioinficias esse Deum majorem, quum a nobi et UΡ-piter nominetur, et Optimus iubeatur et maXimuS, quumque illi augustissimas sedes, et capitolia Onstituerimus immania. Dissimilia copulare, utque in
unum speciem cogere inductu confusione conamini. 15Νam Deus Omnipotens mente una omnium, et Ommuni mortalitatis assensu, neque genitu SCitur, neque novam in lucem aliquando SSe prolatUS, nec ex liquo tempore Oel isse esse Vel Saeculo. Ipse est enim fons rerum, Sator Reculorum C temPorum .iso
Non enim ipsa per Se Sunt. Sed i ejus perpetuitate, aerpetua et infinita Semper continuatione procedunt At vero Iuppiter, ut O fertis, et patrem
habet et matrem, VOS, ViRS, fratreS: LINC NUPer in uter matris Suae formatus, absolutus mensibus et se consummatus decem, ignotam Sibi in lucem sensu irruit se vitali. Ergo, si haec ita Sunt, Juppiter esse Deus qui potest 3 quum illum SSe perpetitum On-Stet, et perhibentur alter a vobis, et dies habuisse natales, et pavefactu re OV lumentabilem extu- solisse vagitum ΘXXXV. Sed sint, ut vultis, unum, nec in aliqua vi numinis i majestate distantes, ecquid ergo in-
279쪽
LIBER PRIMUS. 271jristis persequimini nos odiis Quid, ut Orninis pes simi, nostri nominis inhorrescitis mentione ; Si, quem Deum colitis, eum et nos 3 aut quid in eadem causa vobis esse contenditis familiares deos, inimicos ut-s que infestissimos nobis 3 Etenim, si una religio est
nobi Vobisque communis, cessat ira coelestium; in nobis infesti sunt Solis, manifestum est nescire et vos et illos Deum quem JOVem non esse ipsis clarum est indignationibus numinum.
io XXXVI. Sed non, inquit, idcirco dii vobis infesti sunt, quod Omnilaotentem colatis Deum, Sed quod hominem natum, et, quod perSoni infame StVilibus, crucis supplici interemptum, et Deum fuisse contenditis, edi superesse milliue creditis, et
15 quotidianis supplicationibus adoratis. Si vobis jucundum est, amici, edissertate quinam sint hi dii, quia nobis Christum coli, Suam credant ad injuriam pertinere Janus uniculi conditor, et civitatis Saturniae Saturnus auctor Fauna Fatu Fauni Xor, a Bona mea quae dicitur, sed in vini melior et laudabilior potu 3 Indigetes illi, qui flumen repunt, et in
alveis Numici cum ranis et pisciculis degunt 3 Aesculapius, et Liber pater Coronide ille natus, et ex genitalibus matris alter fulmine praecipitatus 3 Mercurius 25 utero fusus Maiae, et, quod est divinius, candidae JArquitenentes Diana et Apollo, circumlati per fugas matris, atque in insulis errantibus victuti Dioneia Venus proles, Viri mater familias Troici, atque intestini decoris publicatrix Trinacriae inibus
3 Ceres nata, atque in floribus legendis Occupatu Proserpini Thebanus, aut Tyrius Hercules, hic in finibus sepultus Hispaniae, flammis ulter concrematus
Ita Maiam appellat Virg. lib. VIII. 38.
280쪽
Oetaeis 3 Tyndarida Castores, equo hinus domitare ConSuetus, ulter pugillator bonuS, et crudo ineXSuperabilis caestu, Titane et Bocchores Mauri et OVOrum
progenies dii Syri 3 Apis Peloponnesi proditus, et in Aegypto Serapi nuncupatus 3 Aethiopicis solibus 5
Isis furva moerens erilitum filium, et membratim conjugem lancinatum PraeterimuS, et trunSgredimur opis Obole regia. fo=', egregia Ouδενὶ rp. J quas in libris auctores vestri, quae fuerint, et qualeS, vobis discentibus prodiderunt. Hic ergo Christumio coli, et a nobis accipi, et eXiStimari Pro numine Vulneratis accipiunt auribus 8 et Obliti paulo ante sortis fuerint et conditionis cujus id, quod ibi concessum est, impertiri alteri nolunt Haec est justitia coeli tum hoc deorum judicium sanctum Nonne istud is livoris est atque avaritiae genus 3 On Obtrectatio
quaedam Sordens, Sua eminere tantummodo Velle
fortunaS, aliorum re premi, et in contempta humilitate calcari ΘXXXVII. Natum hominem colimus Quid enim et ovos hominem nullum colitis natum Θ Non unum, et alium 3 non innumeros alios 3 quinimmo non omneS, quos jam templis habetis vestriS, mortalium SustuliSti e numero, et coelo sideribusque donastis Si enim forte vos fugit, sortis eo humanae et condi-a5tionis fuisse communis, replicate antiqui SSima lite- TRS, et eorum Scripta percurrite, qui VetuStati vieini, Sine ullis assentationibus cuneta Veritate in liquida
prodiderunt. Iam profecto discetis, quibus singulit atribus, quibus matribuk fuerint trocreati qua3Onati in regione, qua gente, quae fecerint, egerint, Pertulerint, actitarint, qua in rebus Obeundi ad-VeΓSorum Sen Serint Secundantiumque fortunas iu