장음표시 사용
311쪽
PENTADIUM FRATREM. QUANQUAM Divinarum Institutionum libri, quos
j a in pridem ad illustrandam veritatem religioDemque conscripSinmS, ita legentium mente instruant, ita informent, ut nec prolixitas pariat fastidium, necio Oneret ubertas, tamen horum tibi Epitomen fieri, PENTA DI frater desideras credo ut ad te aliquid
Scribam, tuum Ille nomen in OStro qualicunque opere celebretur. Faciam quod postulas, etsi dissicile Videtur ea, quae Septem ma Ximis Oluminibus 15eXplicata Sittit, in mim conferre. Fit jors'. Fiet, Datus. J enim totum, et mitius plenum initum tanta rerum multitudo in angustum coarctanda sit, et brevitate ipsa minu clarum, maXime quum et urgumenta plurima et exempla, in quibus lumen estuo Probationum, neceSSe Sit praeteriri, quoniam tanta eorum copia est, ut Vel Sola librum conficere Ossint. Quibus sublatis, quid poterit utile utile este P conjectura P iussi cym/γn locus in Sto racitus sit. S/vmplend. conjicit in eman. perspicuum Quidni 25 ponend. Sati plenum 3 quid apertum videri Sed
312쪽
enitar, quantum res sinit, et diffusa substringere et proliXa breviare sic tamen, ut neque re ad copium, neque claritas ad intelligentiam deesse videatur in hoc opere, quo in lucem Verita protrahenda eSt.
D Divin Prima incidit quaestio, sitne aliqua providentia,
dubium est, siquidem omnium fere philosophorum, praeter Scholam Epicuri, una VOX, uti Sententia St, nec seri sine artifice Deo potuiSSe mundum, nec Io Sine rectore constare. Itaque non solum a doctissimis viris, sed et Omnium mortalium testimoniis ac sensibus coarguitur Epicurus. Qui enim de providentia dubitet, quum videat coelo terramque Sic disposita, Sic temperata esse uniVersa, ut non modo I 5 ad pulchritudinem Ornatumque mirabilem, sed ad HSum quoque hominum, ceterorumque Viventium commoditatem aptissime convenirent Non potest igitur quod ratione constat, Sine ratione CoepiSSe. CAP. II. O Quod D6ti Quoniam certum est esse providentiam, Sequitur
Itigh. i. . alia quaeStIO, UtrumΠ Deu UnUS an uires, quae quidem multum habet ambiguitatis. Dissentiunt enim non modo Singuli inter Se Verum etiam populi atque genteS. Sed qui rationem Sequetur. 25 intelliget nec Dominum esse osse iSi unum, Nec Patrem nisi unum. Nam si Deus, qui omnia condidit, et idem Dominus, et idem Pater St, UNUS Sit necesse est, ut idem Sit caput idemque Ons rerum. Nec potest aliter Summa PConfer cap. IV et soLXVII consistere, Dis ad unum cuncta refernntur,
313쪽
una multi sint in Xamine Pum regeS, eribunt aut dissipabuntur, dum
5 Re ibus incussit magno discordia motu ViRG. GEORG. IV. 68.
si plures in arment duces, tam diu praeliabuntur, donec unus obtineat si multi in Xercitu imperatoreS, nec areri poterit a milite, quum diverSa ju- Iobeantur, nec ab iis ipsis unitas obtineri, quum sibi quiSque Pr moribus f fors Viribus Davis. J On Sulat. Sic in hac mundi republica nisi unus fuisset Oderator, qui et conditor, aut Olut fuiSSet haec moles, aut nec corr. ne Davis. J condi quidem potuisset. 15 Praeterea in multis non potest SSe totum, quum Singuli sua Teia suas obtineant potestates. Nullus igitur eorum poterit Omnipoten nuncupari, quodeS Verum cognomentum Dei, quoniam id solum Ot- erit, quod in ipso est; quod autem in aliis, noneto audebit attingere. Non Vulcanus sibi aquam vindicabit, aut Neptunus ignem, non Ceres artium eritiam, nec Minerva frugum fors frugeSJ, non arina Mercurius, nec Mars lyram, non Iupiter medicinam,
nec Asclepius fulmen facilius illud ab alio actum 25 SuScipiet, quam ipse torquebit. Si ergo Singuli non
ΡOSSunt Omnia, minus habent Virium, minus OteStatis cis autem Deus habendus est, qui PoteSt totum, quam qui de toto minimum.
3 Unus igitur Deus est, perfectus, aeternuS, incor De Deo
314쪽
mare enSu Valeat humana mens, nec eloqui lingua mortalis. Sublimior enim ac major Si quam ut possit aut cogitatione hominis aut Sermone comPrehendi. Denique, ut taceam de prophetis unius Dei praedicatoribuS, Oetae quoque et hilosophi testi-5monium singulari Deo perhibent. Orpheus principalem Deum dicit, qui coelum solemque cum ceteriSRStris, qui terram, qui maria condiderit. Item noster
Maro Summum Deum modo Spiritum, modo mentem nuncupat, eamque Velut membri infusam to- Iotius mundi corpus agitare item Deum per profunda coeli, per tractu muri terrarumque diScurrere, utque ab eo uni Vel Sa animante trahere Vitam. Ne Ovidius quidem ignoravit a Deo instructum SSemiandum, quem interdum opificem rerum, interdum 5 mundi fabricatorem OCnt.
Philogo. Sed Veniamu ad philosophOS quorum certior siέ 'i habetin auctorita quam Oetarum. Plato monarchiam adserit, unum Deum dicens, a quo Sit mundus Oinstructus, et mirabili ratione periectus Aristoteles auditor ejus uitam SSe mentem, qHRe mundo rue-sideat, constetur Antisthenes unum esse dicit naturalem Deum, totius summae gubernatorem I Ongum Si recenSere quae de Sumui De vel Thales 5 vel lythagoras it anaXimenes inten. Vel POSt- modum Stoici, Cleanthes et Chrysippus et Zenon, vel nostrorum Seneca, Stoicos secutus, et ipse Tullius praedicaverint, quum hi Omnes et quid sit Deus, definire tentaverint, et ab eo Sol regi mundum ad-3Qfirmaverint, nec ulli Subjectum SSe naturae, quum ab ipso sit Omnis natura generata. Hermes, qui ob
315쪽
virtutem multarumque artium seientium TriSme-gistus meruit nominari, qui et Octrinae Vetustate
philosophos antecessit quique apud Aegyptio ut deus colitur, majestatem Dei singularis infinitis ad-5 serens laudibus Dominum et Patrem nuncusnt, eumque SSe Sine nomine, quod proprio Vocabulo non indigeat, quia Soliis sit, nec habere ullos arenteS,
quia X e et per se ipse sit. Hiijus ad filium scribentis exordium tale est Deum quidem intelligere1 difficile si eloqui vero impossibile, etiam cui intel- ligere possibile est perfectum enim ab imperfecto, invisibile a visibili non potest comprehendi.'CAP. V. Superest de vatibus dicere. Varro decem Sibyllas Sibylla I 5 fuisse tradit, primum de PersiS, Seeundum LibySSRm,i. . 'tertiam Melphida, quartam Cimmeriam. quintam
Erythraeam, SeXtam Samiam, Septimam Cumanum, Octavam Hellespontiam, nonam Phrygiam, decimam Tiburtem, cui sit nomen Albuneae. EX his Omaonibus Cumanae solius tres esse libros, qui Romanorum fata contineant, et habeatitur arcani, Ceterarum autem fere omnium Singulo eXStare haberique vulgo, sed eos Sibyllinos Velut uno nomine inseribi.
Nisi quod Erythraea, quae Troici belli temporibi is
25 fuisse perhibetur, nomen Suunt Verum posuit in libro, aliarum confusi sunt. Hae Omnes, de quibus
diXi, Sibyllae, praeter Cumaeam, quam legi nisi a
Quindecimviris non licet, unum Deum SSe teS- tantur, irincipem, conditorem, larentem, non ruba ullo generatum, Sed a SeipSO satum, qui et fuerit a saeculis, et sit si iturus in saeclita, et idcirco Soliis coli debeat, solus timeri, Solii a cuncti viventibuS 2
316쪽
DEUSs quum sit aeternu et immortaliS,Sexu et SueCeSSione non get.
Inst. i. 8. Herculis vita faci-
hOI1Orari. Quarum testimonia, quia breviare non Poteram, PraetermiSi, quae Si desideras, ad ipsos tibi libros recurrendum est unc reliqua Persequamuri
CAP. VI. Hae igitur tot ac tanta testimonia liquid perdo 5
potest Stulti ergo, qui de concubitu natos putant deos esse, quum PSi eXu et corporum copulatio idcirco mortalibus a Deo data sint, ut per Oboli IoSuCCOSSionem genu Omne Servetur Immortalibus vero quid opus est aut SeXu ut SucceSSione, quos nec voluptas nec interitus attingit Illi ergo, qui dii utantur, quoniam et genito eSSe tanquam Omine et procreasse ionStat, Ortale itique fu-15 erunt; sed dii crediti Sunt, quod quum SSent regeS magni ac potentes, Ob ea beneficia, quae in homines contulerant, diVinos post obitum honores consequi
meruerunt, positisque templi utque SimulacriS, memoria eorum tanquam immortalium retenta est ut a oque celebratu.
Sed quum sit Omnibus fere gentibu persuasum deos SSe re tamen eorum geSine, qua tam poetae quam historici tradiderunt, homines fors homines agoos fuisse declarant. dercule per quae tempora fuerit, qui ignorat, quum idem et inter Argonautas naVigaVerit, et, XPugnata Troja, Laomedontem Priami patrem Ob e urium interfecerit 3 Ab eo tempore aut ampliu quam mille et quingentia ocomputantur anni. Hic ne nutu quidem honeste traditur, Sed Alcmenae adulteri genitus, et ipse vitiis
317쪽
genitoris addictus, ae foeminis unqIIam Nec maribus abstinuit Orbemque totum non tam gloriae quam libidinis causa nec tantum ad necandas belluas quantum ad Serendos liberos, peragra Vit. Quumques esset invictus, ab una tamen Omphale triumphatus est, cui clava et spoli leonis tradito indutus ipses Deminea veste atque ad pedes ut ri abjectus, PenSa quae faceret accepit. Idem postea instinctu furoris elatus, parvo liberos et Xorem Megaram 1 o trucidavit. Postrem sumtu Deianirae conjugis este, quum dimiteret ulceribus, doloris impatienS, rogum sibi in Oetaeo monte OnstruXit, eoque Se ViVum Cremavit. Sic emcitur, ut etiamsi ob virtutem seus credi potuisset, ob haec tamen homo fuisse credatur. i, forS. cernatur Davis. J.
Aesculapium Tarquitius tradit e incerti PBren-D Assoutibus natum, et Ob id XΡOSitum, ni ille a Venato 1 oli 16 yo.ribu collectum, caninis uberibus educatum, Chironi Πηι λ λλ
sto in disciplinam datum. Hic Epidauri moratus est,
Cynosuris, ut Cicero ait, SepultuS, quum esset ictu fulminis interemtus Apollo autem pater ejia non dedignatus est alienum gregem PuScere, Ut CCiperet i Orem, et dilectum uerum quum peremisSet 25 imprudenS, gemitu Suo inscripsit in fore. Marti, viro fortissimo, adulterii crimen non defuit, siquidem catenis cum adultera Vinctus Spectaculo fuit. Castor et Polluculiena SponSa non impune RPuerunt, quo Homeru non Oetica sed simplici filo 3o mortuo SepultOSque teStatur Mercurius, qui de stupro Veneris genuit Androgynum, deuS SSe meruit, quia lyram reperit et palaestram. Liber Pater.
318쪽
debellata India, victor, quilii Cretam forte eniSSet, Ariadnen conspexit ita litore, quam Theseus et i laverat et reliquerat. Tum amore inflammatus eam sibi in conjugium Octavit, et coronam HUS, ut Oetae ferunt, inter astra signavit Mater fors Mater smagna id cap. XXXIII. ipsa post fugam et obitumviri quum in Phrygia moraretur vidua et anus formosum adolescentem in deliciis habuit et quia fidem non praestiterat, ademtis genitalibus, est eminavit. Ideo etiam nunc Galli Sacerdotibu gaudet. 1 o
DODox Ceres unde Proserpinam nisi de stupro genuit pi asti si h unde Latona geminos nisi e crimines Venus deo-JD α δ ὲ7 riurii et hominum libidinibus XΡosita, quum regnaret in Cypro, artem meretriciam reperit, a mulieribuS 15 imperavit, ut quaeStum facerent, ne Sola esset infamis. Ipsae illae Virgines Minerva et Diana num castae Unde igitur prosilivit Erichthonius 3 num in terram Vulcanus Semen effudit et inde homo tanquam fungus enatus est 3 ut illa cur Hippo et olytum Vel ad Secreta sedes, Vel ad mulierem relegavit L Uid. Uirq Aen. VII. 776. , ubi Soliis inter ignota nemora aetatem Xigeret, et jum mutat nomine, Virbius Oearetur Quid haec significant, nisi inceStum, quod poetae non audent confiteri 3 5 CAP. X. D Jovo, Horum inuleio omnium ae et later Iupiter, i biditiae' item tenere in coelo Summam credunt OteStatem,' ' V quid habuit potestatis, fors pietatis, retus. I qui Saturnum patrem regno XPulit, et armis fugientem o Pea Secutu est quid continentiae, qui omnia libi-
319쪽
dinum genera exercuit 3 am idem Alcmenam Ledamque summis viris nuptas adulteri fecit infames, idem pulchritudine pueri captus, Venantem ac Virilia meditantem, ad foemineo usu Violenter abripuit. 5 Quid virginum Stupra commemorem, quarum Ultitudo quanta fuerit, filiorum numerus Ostendit 3 In una tamen Thetide abstinentior fuit; erat enim Praedictum, quod S, quem Paritura SSet, major
patre suo futurii eSSet PugnaVit ergo cum more, Ione qui Se major RSceretur. Sciebat ergo Se non
eSSe perfectae Virtutis, magiiit Iuli niS, poteStati S, qui, quod ipse patri fecerat, timuit. Cur igitur maXimu Optimu. fOES. Optimus maXimus Davis. J nominatur 3 quum se et peccati contaminaVerit, quod Sti 5 injusti a mali, et majorem timuerit, quod est im-beeilli ac minoriS.CAP. XI.
Sed dicet aliquis et haec esse a poetis Non EmU0- est hoc poeticum Sic fingere, ut totum mentiare, Sed quibus Jo a ut in quae gesta Sunt, figura et quasi velamine ' aliquo VerSicolore praetexas Hunc habet poeticam '' ID licentia hodum, non ut notum ingat, quod St Inst. i. o. mendacis et inepti, sed ut aliquid cum ratione commutet. In imbrem se aureum vertisse diXerunt, ut 25 Danaen falleret. Quis est imber aureus 3 Utique
aurei nummi, quorum magnam copiam offerenS, et
in sinum infundens, fragilitatem virginalis animiliae mercede corrupit. Sic et imbrem ferreum dicunt, quum Oh in multitudinem significare telo-3orum Catamitium in aquila rapuit. Quae est aquila 3 Legi Scilicet, qu0niam figura hujus animalis insigne legionis est Europam transVexit in tauro. Quis est taurus Utique navis, quae tutelam liabuit
320쪽
tauri specie figuratam. Si Inachi filia non utiquebo facta transnavit, sed ejusmodi navigio iram Junonis effugit quod habebat bovis formam. Denique quuin in Aegyptum delatu esset Isis est facta, cujuS RVigium certo quodam die in memoriam fugae 5
derent iis quos deos esse dicebant sicut etiam de regni quum enim dicunt JOVem coeli regnum Sorte tenuiSSe aut Olympum montem significant, in quo Saturnum, et JOVem OStmodum, habitasse Veteres historiae produnt, aut partem Orientis, quae Sit qua Si is Superior, quod inde tu nascitur Occidentis autem velut inferior, et ideo Plutonem inferos esse Ortitum mare Vero CeSSiSSe Neptuno, quod oram maritimum cum Omnibus insulis Obtinuerit. Multa sic poetae colorant, quod qui neSciuili, tanquam men 2O duce eo ul'guunt Verbo duntaXat, num re quidem credunt, quoniam deorum Simulacra Sic sngunt, Ut, quum mare ne memina faciant, et alio conjugeS, alios parenteS, alios liberos fateantur, poetis utique assentiunt fors assentiantiaris. haec enim Sine 5 coitu et generatione SS NOD POSSunt.
FadiaJovis Sed mittamus sane poetas Ad historiam venia-
moro Inst. US, quae ImUl et rerum id et temporum nititur
vetustate. Euhemerus ivit Messenius, antiquissi-3Omus Scriptor, qui de Sacris inscriptionibus veterum templorum et Originem JOVis, et re geSin omnem-