장음표시 사용
51쪽
tius limmorari.Quod si quis & illud quaerat,quae dicendi ratio maxime consiliarium deceatris cogitare debet, id quod Antonius apud Ciceronem disputat, suadere aliquid aut dissi adere,prudelis in primis, & grauis essse personae.Na & sapientis est consiliu explicare suum de maximis rebus r & honesti & diserti, ut mente pro uidere, auctoritate probare, oratione persuadere polas x. Atque haec in senatu minore apparatu ageda sunt: sapiens enim est consilium, multisque alijs dicendi re. linquendus locus. vitanda etiam ingenij, ostentationis que stipitio, praesertim ei, qui principis iussu sententia de re graui, & seria sitam depromit . itaque pigmentis iuuenilibus abstinebit, nec orationis flosculos consectabitur & rursus cavebit,ne,quod in Demosthene Demades notauit,ipsius oratio lucernam olere videatur. non ambitus ad circinum rotundabit,non membris paribus aut similiter cadentibus,aut desinentibus ludet,no uerbis tumidis,aut dithyrabicis ampullabitur . sed virilem cultum S: simplicem adamabit. cumque triplex a dice- di magistris grauitas in usu esse dicatur. una quae videaturesse,nec sit, qualis est eorum qui sophistae nominantur; qui plerumque magno conatu, magnoque verborum strepitu ac sono magnas nugas agunt. altera quaesit, nec tamen videatur, qualia sunt Xenophontis ac Caesaris monumenta pleraque omnia, res grauissimas
proprijs aptisque verbis explicantium, sententiasque abditas & ex intima philosophia petitas modo quodam communi ac facili proferentium, ut quiuis e vulgo speret idem,sudet multum, frustraque laboret ausus idem. tertia,quae & sit,& videatura cuius exemplum afferunt Philippicas aliasque non paucas Demosthenis oratiorumnes, contionesque aliquot Thucydidis: ex hac triplici. ratione sophistarum illud insolens atque inane dicendi genus omnino vitandum,ut a consiliis toto, ut di- .. citur.
52쪽
citur, celo remotum. at illa Xenophontea ratio, quam mitifice Caesar suis scriptis expressit, quae in rerum Sesententiarum pondere magis, quam in verborum artificio versatur, consilijs explicandis maxime idonea mihi quidem videtur praesertim si in senatu aut ad principem verba facias. Quae vero grauitas&est,&videtur,ea in contionibus regnat.cupit enim cotio vim omnem orationis, & grauitatem, varietatemque deside.
rat. Sed haec dicendi magistris relinquamus: ac de eius, cui consulitur,ossicio pauca dicamus . Quibus consiliudatur, ij plerumque peccant,quod eis aut iudicium de-
est,aut animus, aut voluntas: voluntas in consiliis auscultandis, iudicium inconsultoribus deligendis,deque iis quae consuluerint iudicandis,animus in eisdem fortiter exsequendis Haec tria maxime necessaria sunt ei, qui rempublicam administrat. Etenim qui suo consilio freti aliorum consilia dedignantur ac negligunt, in magno mihi videntur errore versari .nam quis est tam lynceus, ut videre unus omnia possit e aut etiam si insigni sollertia ac perspicacia sit, non aliorum admonitionibus adiuuetur ὴ Id tamen plerisque accidit aut imperitia rerum atque inscitia, aut confidentia quadam,quae imperitiae plerumque est comes,aut dissidentia, qualis esse suspitiosorum hominum solet, & velut in tenebris omnia sormidantium,aut denique indole egregia, sed nondum maturitatem & prudentiam adepta . Atque Hi nam rariora cuiusque generis exempla suppeterent. Vidimus interdum iuuenes, imperitos rerum gubernacula reipublicae tractantes , prout quisquet prudentia praestabat, eius consilia refugere & asperanari, improbis autem & foedis hominibus aures pates cere . sic & suam, & publicam auctoritatem in summu
discrimen adducere: postremo ipsos omnia expauescere, at q. omnibus ludibrio esse. Alios cernimus naturaecon
53쪽
confidelia multum sibi de suo iudicio polliceri, eoque
quod optimum duxerint,inconsultis omnibus, decernere & sequi . his serme quod caecis accidit robusto cor pore praeditis nam quo maiore impetu feruntur,eo vehementius impingunt, & grauiores offensiones faciut: voluntas enim, quae ad bonum fertur, confidentiore di quasi robustiores esticit: imprudentia vero caecitati similis,Est huic diuersum genus omnia suspectantium: qui tantum ingenio procedunt, quantum ad suspican dum sat est. nec se realij facilius decipiuntur, quam qui id semper cavent, ne decipiantur. Neque enim se lectibus & callidis hoc contingit. sed ut iumenta, quae hebetiore visu sunt, suspensiore gradu, ac timidius in- .cedunt, sic ingenijs obtusa acie plerumque vanae suspitiones incidunt: cumque sibi placent maxime, sibiq. astutiores & cautiores videntur,tum facillime in fraudem illiciuntur. Sed & ipsi adolescentes nouimus clarissimum virum, atq. impera torem egregium, litterarum,& belli gloria florentem, ad quem,cum Italia bello arderet , saepissime de rebus arduis missi sumus,c teris quidem & artis & naturae bonis mirifice instructum, hac una tamen in re minus laudatum,quod aliorum consilia fere omnium, praeter quam unius fratris
auersabatur. hic interdum cum familiari suo iocans dicere solebat,sibi prae se alios homines umbras videri. Magnum virum, si S alios, viros existimasset. Igiturum
aut imperitia rerum, aut naturae confidentia ac temerritate, aut dissidentia quadam ac peruersitate animi, aut ingenio nimis elato, alijsq. huius modi causis conrsilia respuuntur.Nemo vero sibi persuadere debet,ita se praestare ceteris, quin plus pollere censeat multorum ingenia consiliaque . hinc maiores legem trinundino promulgabant. hinc tanta sapientiorum principum inexplorandis aliorum sententiis diligentia, ut alij noctu
54쪽
mutata veste in tabernis ac diuersoriis vulgi de se sera monibus interfuerint, alij quae facere cogitabant Ionisge ante vulgauerint, ut quo pacto vulgo acciperentur intelligerent. Itaque sapientissimus quisque considioribus maxime delectatur. contra ad pauca respicientes facile sententiam ferunt.Quod si ratione distinguimur a ceteris animantibus, quid homine dignius , quam
multorum rationes in unum conferre, ut ex collatione
omnium quid optimum sit secernere valeamus8Sed optimum eligere, ac de consultorum fide, deq. iis quae a
conlidioribus afferuntur,iudicare, haud extremum est prudentiae munus. non pauci enim, dum se aliis consulere profitentur, sibi ipsis consulunt. Itaque videre oportet, an is, qui consilium dat,aliqua sua utilitate ducatur ad aliquid consulendum. Sed & illud cauendum est, ne ipsi libertatem confidentium impediamus, dum libere monentibus irascimur,& quae placent, quam
quae prosunt, libentius audimus, nec tam amicos,qua adulatores quaerimus. Quibus autem notis amicus ab
adulatore dignoscatur , extat Plutarchi libellus, omnino dignus qui regum ac principum virorum manubus teratur. Tum quales adsciscendi consiliarij sint,satis ex iis, quae superius diximus, demonstratum est. Eiusmodi viros prudentia ac fide praestantes sapientissimus quisque princeps undique sibi conciliabit, sua q. liberalitate deuinciet. nam & in rebus dubiis praesidio sunt,& in secundis ornamento, nec sere aliud prudentiae maius indicium, quam prudentum sermonibus &cosuetudine delectari. Horum collatis rationibus haud omnino difficile fuerit, quid in quaq. re optimum at utilissimum sit, videre. At q. huc ea referri possunt omnia, quibus antea prosci diximus ad prudentiam comparandam. eiusdem enim prudentiae est bene confidere aliis ,& ex iis, quae consuluntur, quid optimum sit, iudica
55쪽
iudicare, atq. elietere: nisi quod qui eligit, fit vesiit Faduocato iudex.Sed & consulendi studium,& iudiciti inutile fuerit,nisi animus adsit paratus ad ea, quae quis
bene sapienterque cogitauerit, sortiter exsequenda.nam consultationum omnium finis est actio, ut ante dimina est. Igitur & priusquam incipias,consu ito, & ubi
eo uteri , mature facto opus est. agere enim, quam consulere, ordine posterius, re prius est, ac potius: at hoc virtutis est munus, illud prudentiae. Non rato at tem bene consulta suchssu carent eorum culpa qui ea signius ac timidius exsequuntur. propterea quod, ut ait Thucydides, nemo tali virtute re exsequitur, quali fiducia deliberat . sed secure de futuris sentimus, cum umore in actione deficimus. Sic & male consulta, adis uersariis inconsultius agentibus, interdum prospere eueniunt i fallacique ferocia instant insipientium animos, plerumque de rebus ex eventu iudicantium . At fortis animus & sapiens ratione, non casu, cuncta metitur cumq.ante 'ouiderit, quaecumque consilio prouideri possunt, semper erectus est ac praesens, nec in actione deficit, aut titubat, sed ita se comparat, ut nullis umquam si nat fortunae territamentis, aut quamuis
subitis rerum casibus degradu deijci, aut a proposito auerti. Haec sunt, Octaui Principum decus, quae tibi de consilio, si id quod sentio dicendum est, ad tuae prudentiae potissimum exemplar claborauimus. quam etiasi mente ac stilo assequi non potui, modo eam aliqua ex parte adumbrauerim,rro vulgarem me laudem consecutum existimabo.
56쪽
time , Octauium Farnesium Parmae ac Placentiae Ducem impulerunt, ut, quam e summo inter mortales honore diuinitus tibi delato laetitiam ceperat, eam praesens primo quoque tempore declaret. primum, ut qualem senariis uniuersus in te eligendo consensum praestitisset, talem S: ipse alacritatem prompto ad te itinere prae se ferret. deinde, ut quam auribus voluptatem hauserat; ea praesens oculorum s ni omnium certissimo fruere tur . postremo, ut suo ipse nomine debitum tibi atque
huic sanctae sedi obsequium & obedietiam exhiberet. Ac mihi quidem, quod alioquin in primis arduum suisset, procline ac facile nostri Ducis praesentia redditur. Nam si abesset,ineae partes fuissent, quale eius in hane G sedem
57쪽
la em stu lium, syani3 de quam vetus lint MMe uia, quarii illusi te ipsius esset tu com-um omnium latet titia gaudium, demonstrare . quae singula cogitandytonsequi, ne dum exaequare dicendo, nec mea,nec vi
lius umquam eloquentia valuisset. Nunc, ubi res ipsa oculis cernitur, quid verbis opus este potius quicquid dixero,quod ita dici consueuerit, quam quod a me dic Inecesse fuerit dictum existimato. Quod si fuit tempus
.vllum cum homines tanti creatione Principis laeta patur, profecto, Pater beatissime, quo die Pontifex max,
mus renuntiatus es,tanta fuit omnium aetatum, atquq
ordinum laetitia,tam insigne totius ciuitatis gaudium, ut ad tam optatum nuntium Diuino quodam quasi s rore correpti, tota urbe summi, medii, infimi vagarentum nemo te domus suae limitibus contineret: gratulanti omnes notis atque ignotis festinarenti. Vtincti Prinicipem, parentem, Dei vicarium, diuinitus datum,Deo simillimum, faterentur,agnoscerent,praedic/renti ni mo umquam cuiquam tam unus placuit viii, quam ii solus uniuersis. At quanta aliorum erat Patrum digniatas, quae amplitudo, qui splendor, quanta in omni vi tutum genere praestantia. sseniores qua doctrina, quo rerum usu, qua sanctitate morum, qua grauitate. iunio
es qua modestia, qua vitae integritate, quo ex mplo. apsim affirmare sacrosanctum hoc Collegium, atque augustissimumChristianae reipublicae cqnciliti, numquam tot viris, tam praeesar is,tam praestantibi s abundasse.tamen cum primum tui mentio iniecta est,omnes in te unum votis omnibus atque acclamationibus consenserunt: te unum omnes sede ista caelo proxima dignissimum iudicarunt. quid dico iudicarunt de tua dignitate singuli magis quam de propria laborariit. omitto occultas illas tabellas verissimas animorum iudices, quae nulli umquam apertius suffragatae sunt. totius
58쪽
aetasincti Caeleg una vox, idem sonus, vel, ut vetius loquar, Hem,qui omnium regebat animos,Dei spiritus erantificem maximum renuntiauit. Hoc sue amote conseeutus es Pater beatissime, quid optabilius, quam fi talibus vitis' a mariὴ siue dignitate, quid praeclarius, quam ad ignissimis dignissimum iudicarii sin t vivere sentio) utroque, quid praestanthisi quid .dmirabiliust quae cum ista tua se licitate cuiusquam est felicitas coni parandia quis verius usurpet beatIssimi cognome
verum si quis veras eius rei caussas inuestiget, atque inquirat, non est quod diu laboret.esserunt illae se, alisque ultro in lucem prodeunt. siqiiis eorum vitas cons- dereliquos Deus summi Apostolatus honore dignatus est, sere omnes inueniet excellenti aliquo bono subleuato summum in Ecclesia locum tetiuisse. alios doctrina, alios sanctitas commendauit. hunc rerum usus , illum probitas ad tantum culmen evexit. pauci ut humana fert fragilitas omnes virtutum numeros absoluerit . itaque mirandum non fuit, si in plerisque aliis Pontificibus eligendis, seni filiis variatum est, donec matura deliberatione, praecipue vero sancti spiritus affatis,intellectum est, quis esset potissimum eligendus. Tua vero in omni genere spectata vitius nullum deliberationibus reliquit locum: omnem continuo dubitationem sustulit. neque enim ex obscuris latebris eruta, incul- danda chominibus nostris. non docendi erant homifim Mis doctrinae, quibus experientiae subsidi lasi lius tantam posses prouinciam sustinere. norant otiines, quam probis parentibus, quam illustri patria o
tus, doctrinarum omnium ac praeclararum artium dimicilio, quibus scient ijs instructus in urbem veneri . tuam innocentium perpetuo vitae tenore probatam &cognitam habebamus. labores tui triginta quinque atiis
59쪽
sicae viilhate sustuli, atque exantiati ante omni stio oculos vessabantur, mittoseuertiam in imperiis, iniu-- i diciis aequitatem, in rebus omnibus dexteritatem quie bus rebus & in prouincijs, di in hac luce hominum omni sertuna latam tibi gloriam comparalli, ut quydrcumque munus obires, in eo ita tegere; es, ut matriqsemper dignus viderere . quid de humanitate dicam, quae in homine vel praecipua varius est quid de gra uitate, deque illa tua in omni genere constan, qu qt virtutes ita in te mutuo uexae &iugatae sunt, uti nihil .seucritati hilaritas,nihil grauitati simplicitas, lihil ini testati humanitas detrahat. hae quamquam iunx a mutabiles,ut profecto sunt: tamen alijs virtutibus maiorinbus obruuntur, ,quales decent Principum Principym atque Episcoporum Episcopiim. quis enim iesium ni. 'udentia, Ut animi magnitudine ba* praeclar ita ab luta regnorum atque urbium rheti ice sapientia, conferendus:Video, apud quos dicarii, nec diicit qu' dicam sed reprimam me, po tam quid debeam crastis, Asuam quid tua modestia patiatur. Haec tua tam diui.
bona quisquis nouit quis autem non noui tris i Smios abitur, te pridie conclaue ingressiim,postridie ponti' etcem egresium Quae laetitias tande nimbis
Principes attingit, si omnes exteras ac a ginqua in triones ac gentes exhilaravit,quo gaudio. x dimus Octauium Farnesium Ducem trisythini hac urbenatus, cum primum adolqscere coepit, da' si ad n catum bonarum artium Bononiam missu , illi suam adolescentiam in litteris, aliisque egregi ii ambus cultra eamque Vrbem, post hanc suam veram ac germa- . . Dam patriam, Pr ime caram habet: quamque xibi tardi,tuna patriam dedit, eam sibi ipse consulto egitimi , IIII S autem quam vehementes esse soleant amores illi, i quicumque primum iustendem animum occupprimi Cum
60쪽
c meam urbem dico, non tam vicos, & parietes, G. porticu g& alia eius urbis aedificia intelligo, quam degregios ciues qui illam incolunri quique filis virtutilius patriam illustrarunt, atque immortale declivetur Upti morum ingeniorum feracissimae pepereruur. Iam .ium igitur Octauius Dux', quamquam admoduni adolescens, ut erat indole egregia, acrique ingenio, ad adorandos homines sagaci Nirtutem tua ni contintio admirari, deque tu arracenenti dractrina Nili tegritate ea animo concipere , quae hodie magno suo bono Christianus orbis experitur. Deinde ubi illinc maiorum rerum cura mole aiiocatus,alio se cintulit, scis Pater beatissime, qualis semper eius atq; optimorum fratrum in te fuerit fides,& obseruantia. quan- Spere in rebus suis dubiis tuum christinim a ue auxi Itum implorarint dii quam labe tui animo te sua ruiri reruarbitrum. ac disceptatorem expetiuerim semperi quo nomine se tibi deiunctos sentiunt perpetua non unius aut alterius , sed plurimorum memoria beneficiorum.
Qtiare cui se noster Dux tantum debere intelligit,quatum ne cogitatione quidem assequi quisquam possit, eum suo inccedibili gaudio sanctae Dei Ecclesiae praefectum videlicuius Ecclesiae &olim atavos, aliosque suae sentis proceres tot ante seculis habuit studiosos,&ipse Gonialon erij munere fungitur, quod quidem munus in magno apud omnes honore semper est habitum: & praeterea urbes ab ea possidet egregias,ut ni- hil plane sit,quod non huic sanctae sedi se debere fate tur. Itaque ad optat illinium illum nuntium laetitia et
quantam animo maximam capere potuit,repletus est,
nec quicqua sibi prius, aut potius duxiliquam ut pra sens quam primum hoc tanto gaudio frueretur:tuisque sanctissimis pedibus aduolutus, te in isto rerum liti m natum fastigio collocatum adoraret: teque vera Dei Vica.