장음표시 사용
21쪽
Vnde vetus motus id nois sortitur Sc ita denominatur: T .pprius sit motus quo plane ta aut epicycliti aut aliud alioru quibus compentivere mouetur. Eoi motu: linea veri motus circunferri intelligitur. At quonia is motus circa centrum nitidi plerumo; ure latis est. R irregulare ad regularitateliusqualeq; ad in ualitaret sicut obliquu ad te stdebet reduci: animo cocipere oportet motu regulare aliti circa centru mundi cinus mesdio verus ille motuS reguletur. Et i, motu, regulari S I animo efficius atq; intellectus dicitur hic medius motusi vi mediu quodda sit atq; adminiculli ad inuemedii vcru motu. linea item eo serri motu intellectat dicitur linea medii motus. ea adminiculante veriis motus deprchendatur. moueturi ea celeritate regulariter circa cetru mundi: quasidus aut epicyclin circa aliud quod ii, signul ut centru eccentri aut aequantis Consimili
quod ratione denominantur in hac disciplina: apogium edui ct ver centrumedium re vera argumentu mediu&veru: ut Pene eade S Par sit medii & veri in cibus utisreatio: particulatim tam e cuiqs sui, loci, applicata, qus quonia hac expressa estica amolivrepetere no erit necesse. Motu in longu ipsoru orbiu aut siderit: est qui fit ad oriente Daut occidente/q, is fiat secundu logitudine signiferi aut circuloru coelestiu : quo de oriente in occicenteatienditur. Motus vero in latum ipsoru siderii coelestiti aut orbiu est qui declinat ad borea & polum arcticu aut ad nota siue meridiem ac polum amracticum Nempe is motus agitursecundum latitudinem signi seri I declinando ab ecliotica in septentrionem aut austriuii: quae latitudo utrimq; diffinitur esse sex graduum. Motus autem in longum Idiuiditur in medium motum & verum: quorum uter, modet scriptus est. At non ita:motus in latu, na medit motus & veri ipsoru siderii epicyclioru& caeteroru: dutaxat secudii longu sum ut irineqs vrad secundu Iatu deben
aecipi. medius mora epicyclis dimitii esse arcus signiferi ab arietis initio ad litica me s
dis motus epicyclis supputatu lime secundu signorii cosequetia siue cotra illorum. quod ex diffinitione media motu, Paulo anteposita: subaudiri debet&colligi. Linea vero medii motus epicyclis Iest linea recta a cetro inudi ad signim extenta: quae linea recte ab aequatis centro per epicycli centru eductaeisquidistat & est paralella. Visita Imundilb centru aequatisic circulus signifer & d circum
i heuntly cctro aequatis Per vicyclis cerru usq; adi eius circularetialest per distinitione iam data linea medii mot epicyclis si ea intelligatur esse costituta in vices
i mo gradu cancri & Principut arietis sumatur a puncto c I tunc totus arcus signiseri c Usumpra a principio arieti P tauru Sc geminoS usq; ad vicesimu cantri gradu laut c dis uerso per pasces Sc aquariu usq; ad eade cancri partem: est
22쪽
s, Argumentum in eccentro: eii arcus si ueri inter apo ii de medii motus lineas secundum signorum consequentiam Interceptus. o Argumentu mediu in epicycliorest arcus circunferentiae circuli epicydis ab eius medio apogio/secundum sideras motum ad centrum us, sideris snpputatUS. i Argumentum verum in epicyclio: est arcus ab apogio vero in eam parte ad qua sidus devergitIad sideris centrum Metidem supputatus. Aequatio centri in epicyclio:est arcus circunferentie epicyclij: verum eius apogium/mediumq; interiacens.
, Aequatio cerei in signifero: est arcus signiferi sineas medii & veri motus epicydis interuenienS. Aequatio argumenti ubi epicyclium deest: arcus est signiferi inter medii motus de veri motus lineas incides. Ubi vero epicycliu adest:arcus est signiferi inter veri motus epicydis Se veri motus stellae lineas incidens. D e minutis proportionalibus diuersitate diametri de dracone. Cap. II.
Inuta proportionalia I quae de proportionis scrupula: sunt exo cessus longitudinulla sexaginta diuisus. Et in Italia sumutur sim
Ipliciter.In saturnorioueZmarte; et venere:dupliciter. In mercu rio: tripliciter. g Diuersitas diametri: differentia excessus squalionii argumentorum ad suas correlativasIdum epicydas centrum in pucto a mundi centro rea motissimo Sc in eius opposito constituitura& interdum in media longiotudine/mediocri; abcessu.
Excessus mediae longitudinis/abcessusive & pucti remotissimi: diuersias remotior. Et mediae longitudinis excessi Iabcessusve 3 puncti propinquissimi:diuersitas propior appellatur. s Draco dicitur figura intersectionis circuli eccetri & superficies pIanae eclipticae octauae sphsrs:in puctis oppositis . Intersectionis puci unquo
dum fuerit utrim* deuiantis epicyclij centrum/ ab ecliptica fertur eua dit 3 in boream:anabibaeton caput draconis/capitis; nodus dicitur. ' Puctus capiti e regione collocat': catabibaron cauda draconis caudem nodus appellatur. so Vbi epicyclij cetrum solum aut in boream deuiat aut in notu:caput Aa conis est intersectionis nodusIa quo epicydii centrum in squantis aposegiu nititur. Et punctus illi e regione costitutus:caudasnodusin caudae
Xis ipsius orbis collestis: est linea recta per cenu orbis transies t& ex utraq; parte suaS extremitates ad orbis circularentia applicans: circa qua co uertitur orbis. Qus sane postrema pticula potissimu ratione axis coplet: . D no ab e lola in littera exprimitur.Na multae dant aliae lineae rectae: phtrum orbis ad circunferetiam eius umq; eiectae. quam tamen nulla est axis: i circa ea orbis non conuertatur. Poli dicuntur extremitates I extremaq; puncta ipsius aXis qui ct cardines Sc vertices nuncupantur: q, circa eos orbis ut ostium circum cardines
23쪽
continue versatur in ite in ipsius estis vertice atq; lastigio sint costituti. Et quis eui; inbiu suus sit axis suiq; poli: notatissimus tame est axis supremi mobilis i celebrati stimio
eiusde poli.qtroruin lucarcticus 3c boreu S appellatur . ille vero antarchicus ac austrinus ut ex libro de sphaera compertu est. Centru lioc in loco nequaqinconsueta illa signi nesfieatione sumitur: qua diffinitur esse punctum in medio circuli aut orbis costitutu/qquas liter a circudante linea aut superficie undiquaq; distans. nam tale centru rinsectile est Seindiuiditu. quod vero hic describituri. diuiduu est ac partibile. generalissa ratione diffiniti posset esse arcus signi seruab apodi puncto ad lineam medii aut veri motus in epicyclio sumptus. Vetu ut particularior sermo sit naenti magis Pervius diuiditur centru in praessenti loco consideratum lin centra medium 8c veru .Centru medita. arcus est signiferi I a
summo eccetti deferentis fastigio squod & apogii punctum ad lineam medii motus ipsius epicyclij sumptus.Et medium dicitur centrula termino in quem finitur: utpote a linea medii motus quae ipsum sinit sc terminat. CVerum aute centru: arcus dicitur signiferi desumptus ab ipsa apogii linea usq; ad linea veri motus ipsius epides ij. Et id quisdem nomen sortitur a linea veri motus: quae huiusmodi centrum suo fine claudit ac costringit. Vt sit a centra mundi Ib centrum inuantis Ic d linea lastigioru: vie sit apogii punctum & d perimi. linea quide a s ex supradustis cognoscieesse linea medii motus epicyclis:& linea a si esse linea veri motus eiusde. arcus itaq; signiferi c flex diffinitione est centrum medium: Sc arcus c hi centrum verum I quod& dicitur aequatum: quoniam per medium regu lares centra ad aequalitatem reduciturI sicut irregulare ad regularitatem. Caeterum quemadmodum in signifero assignatur centrum medium & veruin secundum exempla proposita : ita & in eccentro deferente (in quo est apogii punctum: utriusq; centri initium) apto quoda responsu possent assignari: q, hic subiiciatur atq; subiaceat signistro.Verum in iis duntaxat sideribus utrunq; centrorum iam dictora inuenitur: quq habent epicycliu.quare in soletil, immunis est epicyclii: neutrum eoru assignari potest. CArgum eiu in 3 Peccentro dicitur arcus signiferi tinter apogii lineam BV medii motus lineam secundum signorum consequentiam conclusus. ut mitium eius :sit apogii punctum I finis vero: piis ctum lincq medis motus. Et id in sole diu taxat inuenitur: ubi deest epicycliu & sidus ab eccentro defertur. Exempli gratia. sit a centru mundi similiter se signiferie. b vero centru eccentrifc d: linea fastigioru .vic sit apogii pacti .d vesro perimi. stat ex ante dictys: linea a li esse linea medii motus solis. q, a cetro mundi ad signiferti porrecta: fines b gla cereo eccetri per cereu solis protract( sit qquidistas. Itaq; arcus signiferi c hia pucto fastigioru ad medii motus linea secadu signoru colaquetia supputatus: argumetu est in eccetro. Argumetu mediam epicyclio: nome suu desumit a medio epi ocyclii apogios secundu cuius cosideratione sumit.Est eni arcus circularetis epicyclis: ab eius medio apogio secadu sideris in epicyclio defixi motu ad cetru usq; sideris supputatus. Ita argumetu veru in epicyclio: a vero epicyclii apo imo vedicat sua ratione. g, arcus sit circularetiae epicyclis: a vero illius apogio versus caparte ad qua sidus deserti ad cetru usq; sideris sumpt'. Vt sit a celtu niudi b vero cellud squalislcapogiu epicydii media & d apogiu ei' veriup diffinitiones ante dare, c tas. e vero: centrusideris: qdad pc moueat ineu ubi signae locv. tuearcus epis f cyclis ce: est argumetu in epicyclio mediu.isc arcus circularetig eiusde d e: est arsis gumetu in epicyclio verv. p descriptiones iam explicatas. Et quonia aequatio metcetri in epicycliol tinuo distinis esse arcus circliseretiq epicyclij lveru eius aporagium 8c medium interiacens: constat arcum d e in dato exemplo esse huiusmodiequationem centri in epicyclio. si protrahatur linea medii motus epicyclii A. a s: ad signiferum usq; porrecta. Sc intelligatur itidem linea veri motus Epicys clii a d usq; ad signi larum protrahi: tunc arcus signiferi d 6 est aequatio censtri in signifero. cum sit arcus signiferi: lineam medii motus epicyclis 8c lineam veri motus eiusdem interiacens. EDe aequatione argumenti ubi epicyclium deest i q. ut in eccentro siue in sole: sumatur exemplum in anteriore figuratione. Siquidem arcus signiferi i h incidens inter lineam veri motus solis ais& lineam medii motus
eiusdem a li: est huiusmodi aequatio argumenti in eccentro Sc ubi deest epicyclium.
24쪽
Aequatio vero argumenti ubi ephycliu adestio in caeteris siderihus praeter sole: arcus est signiferi incidens inter lineam veri moratus epicyclis delineam veri motus ipsius steliptae sidens. Vt sit a
centru mundiIb centra eccentri c centrum epicyclis: Sc e cetrurn
sideris ut .constat ex supradictis lineam ac desse Iineam veri motus epicyclii & lineam aes esse lineam veri motus sideris. Itaq; arcus signis i d f inter duas illas datas lineas interceptus reicitur hoc loco aequatio argumenti ubi adest epicyclium. De minutis .pportionalibus l& dracone. Cap. VII. linuta proportionalia sumuntur mea parte lineae maioris langitudinis i qualip actu perat linea minoris longitudinis: diuisa in sexaginta pies aequaS. Nepe partes ills excessus Imes apogii supra linea petigiti sexagenaria Partitione Duenientes: dicuntur hoc loco minuta proportionalia. Vt sit a centru in udi bc atrum ec Jntri: c punctu apogis id punctu perigit. manifestu est a c Iinea longitudinis remotiorisIesse maiorem atq; logiore: v sit linea a d logitudinis propinquioris. Diuidatur igitur linea a clui linea a e aequale lineae a d :& in ec excessiun lineae ac sus per linea a d. Et hic datus excessus e e intelligatur secari in sexaginta partes aequas: singulae illarum partium diculur hic minuta proportionalia. Et in luna sumuntur simpliciteri unoq; mo; do e quoniam a puncto a pomi usq; ad perigium continuo misnuutur.In saturno vero iouel marte & venere sumtitur duplicio
LIMI IULICII Idrteta venere Iunititur duplicu
ter duobus i modis: quoniam a puncto apogit usq; ad mediam longitudinem uno su muntur modolae a media longitudine usq; ad pers gium altero. In mercurio vero sumatur tripliciter: trifariam ea contingat euariari. queadmodu ex fines postremaq; Dpositione huius primi libri clarius euadet.Qeterum exemplaris declaratio minutorum proportionalium iam facta:locum habet comparando extremas longitudines adinvicem remotiore inqua ae propinquiorem: in quam lineis sumitur huiusmodi collatio. At praeter illam inuenitur ae alia minutorum proportionalist ratio per comparationem extres
marum longitudinum ad medias: secundum quam pontitur ab authotibus duplicia .ps portionum minutal haec remotiora: illa vero propinquiora. Minuta proportionalia res motiora sunt excessus remotioris longitudinis supra mediam: in sexaginta diuisus. siue ea minuta quibus linea remotioris longitudinis excedit lineam medip longitudinis : sescundu sexagenaria partitione sumpta. Propinquiora vero minuta proportionalia sunt excessus medie Iongitudinis supra propinquiorem.siue ea minuta quibus mediae logitudinis linea superat lineam propinquioris logitudinis: sexagenaria sectione distributa.c Ut sit a centrum mundi/b centrii circuli eccentri hic descriptillinea e d sit fastigioru Iinea: ut c punctu sit apogisv d vero perigis .e vero sit media longitudo:& eb linea mediae logitudinis. ponat insup linea remotioris longitudinis siue apogis a clexces dere linea medie logitudinis eb:particula cf. R data linea e bl q medip est logitudinis Iexcedere linea Ipiquioris logitudinis siue perigis ad: hac piaculae g. tuc sexagenarie pies lineae c se
sunt minuta Proportionalia remotiora per diffinitionem lain
datam.& lmee e gin sexaginta ples equas diuiset singuis sexagesimq: sunt minuta yportionalia Ppinquiora lex diffinitione modo assignata . Diffinitio aute minutoru sportionaliu posis
ta in litteratoibus minutis Sportionsi est cois: siue Liptis ex copatione extremaru loris gitudinu iter se siue extremam ad medias siue mediarii ad extremast&mmiscue ubias uis una generali ratione applicat. At vero cur ptes ille sexagesimq: minuta BPortiona tia rotaturi similiter & pri' determinam portiones arcuu signiferit eccetrilaut epicyclis dicatur cerealargumetas aut squationes: hic Nuiredii no esti sed tau ad nois pnotionem 6 attinest hic supponedurid ex sololpositoris placito pedere. EDiuersitas diametri dr ee differetia excessus squationa argumetora veroru in epicyclio ad suas correlativas atq;ex aequo respodetes: cu epicyclis centru in apogio costituituriae inperigio. quinetiamsterdu quado collocatur in media longitudinelmediocrisi excessus puncto. Siquide ubi correlativae sunt aequationes Iidest aequalium argumentorum verorum in epicyclio : ut
25쪽
ambae (exempli gratia duora signorus interceptorii in arcu epicyclii inter lineam vetixuotus epicyclit sc veri motu sideris plerumq; contingit epicyclio existente in perigio maior aequatio : ob maiorem ad centrum madi propinquitatem I maiorem; angulum ex breuiore linea cosurgente.& cu centra epicyclis collocatur in apogio I minor tum est aequatio: ob maiore a cereo madi distantia minoressi angula ex longiore I porrectioreq; Iinea cosistente. quare conseques est una talia aequationu: alia excederet de arcus signiferi illis diuersis aequationibus respondentes: esse laequales.Itaq; differentia excessus Vm' illata aequationu super ceteras illi certa Proportione respodetes: hic dicitur diuersitas diametri. Diuersitas diametri remotior: est excessus medip logitudinis atq; abscessust de puncti remotissimi scilicet apogii. id esti differetia excessus aequationu argumetorulcu centra epicyclis est in media longitudine: supra equationes correlativas cu ide cetra est in pucto remotissimosapogisq; nota.Diuersitas vero diametri spior: est excessus medis longitudinis de pucti .ppinquissimi.id est differetia excessus aequationa argumetorarii cu centru epicyclij est in media longitudine mediocri abscessae ad aequationes cororelativas cu ide cetra est i pucto propinquissimo perigi id nota. Exempli gratia. sit a cetra in udiib cetra eccentri: c punctu apogis id pucta Perigit & e inedia logitudo. Maior sane est gquatio, cu cetra epicyclis est in div cu in c collocat.& unius aequationisi supra alia excessus: est diuersitas diametri. Excessus ite aequatio' nis cu epicycliu esit in et supra ea q cotingit i c: dicitur diuersitas diametri remotior. Demi excessus equationa cum epicycliu est in d supra ea q accidit in e: dicitur hic diuersitas diametri propiquior. Draco hoc in loco dicitur figura intersectionis circuli ec Scentri alicuius sideris & superficiei plans ipsius ecliptics octaus
sphaerae: in punctis oppositis. Enimuero circulus eccentruSPrius
eoiuctus ecliptics ec directe iacens sub ea: postea mouetur interduin latum & discedit ab illa/intersecatq; ea per liuiusmodi discessione in duobus plictis oppositis. 8c una circuli eccentri Pars tendit ad borea: altera vero ad meridie. tuc liuiusmodi intersectionis figula ali effigiatio dicitur luc draco: ad similitudine draconis viventis & veri. Na sis cut is caput habet angusti' itide fc cauda exiliore: ventre vero prptumidu Sc sinuosum. ita haec figura in suis extremitatibus & signis iterfectionislangustia liabet de exile mole: in medio vero expansa diffusa 8c ampla. Quoma aut caput est prpcipua draconis pars& dignior: cauda vero posterior atq; ignobilior. iet nos ipsi vergimus ad boream: eam pie habemus nobis principaliore atq; insigniore. idcirco punctu intersectionis a quo in borea fit motuS & versus nos: vocarunt authores caput draconis/quasi illius figursimotiti. Altera vero punctu a quo in meridie fit motus de a nobis digressio: appellarui causda tanu illius figurq fine & extremitate. Vt sit a celitru mudi itide se eclipticqI b centrud eccetrifc ecliptica Id circulus eccetrus. qui cu discedit ab eclipstica: intersecat eius supficie in punctis oppositis e & f. ut una eius pars e d se vergat ad aquilone extra ecliptica: reliqua vesro e g fad austru.huiusniodi figura atq; descriptio : dicit hocve loco draco. Et quoma a puncto e fit motus in boreal secunduypriusidera motu : quo feruntur ab occidente in orientem .a Puncto vero fdirigitur motus versus meridiem :& ad partem eccentri decliuiorem.idcirco punctus e caput estIdraconis siue nodus capitis: punctus vero f dicitur cauda draconis siue nos duScaudae. CVeruntamen liuiusmodi duo puncta bisariam mysumuntur: secundum duplice ipsorum siderum euariationem. Nonnulla enim habent epicyclium suum utrinq; deuians: quod scilicet ab ecliptica declinando modo in borea fertur modo in notum. ut luna laturnus I& nonnulli alii planetae. Et in illis caput dras conis dicitur ille punctus intersectionistin quo du fuerit epicyclis centru: ab ecliptica discedens tendit in boream. Vt cum centru epicyclis lunae fuerit in puncto e: ferturversus punctum d 3c ad aquilonem. quare punctus e: caput est draconis tuns. Cauda vero draconis in huiusmodi sideribus : est punctus ipsi capiti e regione respondens & oppos tus. utpote is in quo dum merit utrinq; deuiantis epicyclis centrum : ab ecliptica de vergit in meridiem. 8c versus simurn g. ut est punctus f: in exemplo iam dato.
26쪽
D Olia vero sidera epicycliu haberet soluctulans ab ecliptica sit boream: ut venus.
solum in meridie ut mercurium millisi caput draconis eminersectionis punctus: a quo disicdens epicyclis centru evadit ac fertur in aequatis apo Ipunctumq; a terra remotissimu dicti circuli.Cauda vero draconi S in istae pIanetis : est interscinonis nodus puncto iam dato ex opposito & secundum diametrum respondens. in quo scilicet cum metu vin clis centrum: devergit in aequatis Perigui I punctumq; centro terrae maxim vicinum,ut cum cere epicyclis veneri S fuerit in puncto e: iteli gatur deferri ad ps ctsi dicirca quod est aequaris apo .no eram potest dari puctu in circunferentia circuli Itis a centro terrae distantiuS.quocirca punctum e: est caput draconis illius.Et punctus filii ex aduerso collocatus a quo centrum epicyclii declinat ad equatis per igiti: est ipsius cauda draconis. erum laaec omnia suis in locis planius intelligentur: ubi posterius ad singulos planetas quibus conuenaut Peculiarius applicabutur. Quinimo qcuq: ab huiuprimi libri exordio ad hunc usq; locum determinata sunt: no usq; adeo exacte fateor)declarari potuerunt neq; intelligi ae omnibus sideribus generati coueniant: queadmo: dum declarabuntur & intelligenturIcum ad particularem cuius a siderum determinastionein deuentum fuerit ad quam tamen haec mirifice conducunt.
Dentuncto coelestium globorum de de decimo globo. Cap. VIII.
cem sunt coelestes globude quibus hoc ordine determinatio sui scipienda Decimus globus:qui de primu mobile. nonus/octas tuus/solaris/lunarisIsaturni' globustiouius/ martius I vener SI& mercurialis . DA Primum mobile: semp uno eodem & maxime simili/regula siue de irrequieto motu i quatuor et viginti horam macio ab exortu p summu coetu meridies in exortu recurrens:suu coplet circulu. Huius motus axis per centru mundi transit/axima mundi dicitur. Cusus extremitates:polbvertices cardines; mudi ideisdem nuncupantur I aequali ab aequatore circulo interuallos omni ex parte distantes.
3 Huic aequatori squinoctiali; lineae:magna accrescit digestas I qi per ea diuinis simus globusfipseo mundus conuertitur. Huic principi spherae
solus hic ac micusfocyssimus & inexistimabilis celeritatis motus se per sibi similis semper constans omniformis: Se nichilominus maxime unus idemq; de simplicissimus et uniformis congruit. sq. Haec inferiores omnes sua celeritate tantillo temporta spacio semel circa mundu circunducit:nis1 grum in aduersum propriis motibus nituntur. Inferiora enim multitudo lata; stellaru/astroru/sideru* turba: hac dicitu videntur.quasi omnia:primo primae* unitati semper eide re sibi simili cuncta tamen mouenti pareanta obsequanturq; I 8 nihil in
rerum ordine appareat nisi diu tatis motus. peruersa etenimirerum confusio:& a natura diuinitatis aliena.
De nono coelesti globo. Cap.IX. I. g m Onulobi duo 'nt motus .Primus mundanus qui Se diurnus e
di texisti inabili prirna inobilis volucritate semel diurne ab ex. Diu in ortu per summu coelum circa mudum ducitur in exortum .Husius motus/ de axis Sc poli: axis & poli naudi. Annirs Secudus motus est illi proprius:quo in aduersu nititur semel ab occiduo 'oooper sublime coelumfundequinquagenis annoru milibus prius exactis in occiduu remeans. Axis huius motus:axemundanula mundi centro
27쪽
Astro. Theo. secat. Et poli eius I poli signiferi diculuria polis nitidi iugi coctatiqa inouatiabilitate partes retare viginti scrupulas tria & trigintai secunda quoq; triginta distantes.
Medius autem huius noni globi signiferi limes aeua ecliptica dictio I sT
nea est: per qua ipse rapidusimo primae lationis motub eo quidactus est motu it obuius/obliqv ustis incedit. ea tamen lege: ut semper aquatorem in arietis de libri primordialibus punctis desecet. Motus huius mobilis/in abacis astronomicis/ numeroru* ratiocinatio, S snibus: medius apogiorums& inerratiliustellaru motus appellatur. Et est huiusmodi medius motus:arcus signiferi primi mobilis arietis et v s y& arietis noni globi capitibus interceptus. Hunc motum determinat lianeae: a cetro inudi per ea capitum instialia puncta ad primi globi signis Verum autem apogiorum/stellarumq; motu determinat linea: a naudi cocentro per apogioru pucta & stellarum cetra ad ide mobile transmissa. Ecliptica huius noni circi semper i primi mobilis eclipticae plana super, cificie iacet.
CDe num cro coelestium globoruml& de decimo globo. Cap. VIII. gCto duntaxat esse orbes ccesines motales: posuerunt antiqui ct prinia astrono lim. quibus astipulari videtur Aristoteles in secudo libro de cc lo& mudol nasiisquirens Opter quid in prima latione tanta cospicit astroru multitudo: ut cer tonuero coprghedi determinariq; nequeat. i inferioribus aute globis: vnu sin gulare sidus.& ratione illius redderis :* ea sph a prima estifc ut aliis vim principium excellentia insigne ad alias retines. At orbis ille coelestis numerosa stellaru inerratiliuni multitudine decoratus : o1m cofessione octaua sphyra cist. Posteriores vero illis astrononii nonu addideriat orbe mobile: que octaua sphera posuerut sublimiore & ipsam abietem.Cuius quide sententiq fuit Ptolomsus & Alphraganus: ac nonulli alis. At recellos res decimu adiecerat orbe mobile: que& primu posuerunt ordine atq; dignitatet Getes ros is oes suo ambitu coplectente. Vt Alphosust Purbachius Ioannes de mole regio: eccaeteri eos cosecuti.Hanc aute sententia vi csterisvetiorem sequitur littera ptiesenS: ora dine determinationis de hisce dece orbibus hic faciends ita constituest ut de tribus prismis orbibus decimo nono & octauo primu futura sit pertractatio N, sibi adinvice sint . pximil& motus inserioru orbiu planetis addictorii moderent. Deinde de solis & lunae globis suscipienda sit determinatio: non quide in octauae sphaerae sint proximi aut sibi ad invicem attigui. sed quia motus eorum simpliciores suntlminum3 copositi atq; imple: xi. i caeterorum Planetarum. insuper caeterorum sidera motusIsuam acc=piunt regulam R directione a motu solis: magnaqs habent cu lunae motu comi ratione. Praetereat duo illi planetae prscipua sunt coegi luminaria: Sc secuda scripturae testimoniti duo magna luminaria a deo sumo reru opifice costituta . unu ut pesset diei: alterii vero ut praeesset nocti.D e QEteris vero quinq; globis planetaru demu fit mentio secudu eum ordinem lquem liassent in situ & collocatione sua ad alios coelos: a superioribus ad inscriores directa serie procedendo. Est em taeteroru sidera luc situs & ordo: saturnus iupiteri marsi venust mercurius.' prorsus eunde sorti utur ordinationis locum: eoru globi atq; orbeS. Primi mobilis (quod & decimu) motus ab oriente per meridiem in occidenteI & rursi tun ab occidente per septentrionem in orientesmex pInlosophia naturali & Iibro intro
et uus hebetur & perspectus illislq disciplinis istis insudas 2 coteplationes astronomi nequaq capi pollunt aut intelligi. Huiustitiis , it 'Aestra' do et radit polis. arctico inqua/q nobis semu sublimisi bi uti. ri ' ex VP qui nostri' subsidet pedibus neq; vnil obtuti nostris redditur eo et, mele PSq noctiali linea qualiter undiqua distat: scilicet p quartim coplectente. Oequator aute circulo huc dee s cimii Orbe 1 duo squa diuidit: quasi medi' ci= Iimes.& una ei re medietate ad poluaretio
28쪽
cum . reliquam vero ad antarcticu relinquit. Quinimmo idem circulust pactum illud est& circuitus: que luc prianus Orbis quotidie permeat ac absoluiti & idcirco per eum dicis tur idem globus & ipse mundit S conuerti. Porro orbem hunc vocat hic littera diuinissismum: q, notas quasdam diuinitatis in se habet illiusq; naturam in suis proprietatibus propemodum exprimit. Est enim is orbis omnium primus supremus & caeteroru pruiceps: reliquos omneis suo motu intemperans quasi gubernator & moderator aliorum lin quos suam vim diffundit. Similiter Ac motus eius quida diuinitatis motus est et, di uinas in se ostendat & deo consentaneas conditiones. Siquidem semper sibi similisi est: ob continuam regularitatem & uniformitatem ali constantiam quam servat. Nihilose
cius omniformis dicitur idem motus et quoniam omnem motum inferiorem cuius cun
sit rationis re sermae siue in coelis siue rebus naturalibus efficit. Rapit enim secum on rancs coelos: rerumq; sensibilium generationes & corruptiones agit. Est itaq; hic motus in se viai tritis:& in rebus subiectis omniformis per suasit efficaciam. quemadmodum deus in seipso simplex est ac vinciis:in creaturis autem multiplex & multiformis I se s cundum diuersos rerum gradus ab eo dependentes. Idem quoq; decimus orbist inserariores omnes coelestes orbes sua celeritate secum rapit:& unius diei naturalis interua Io squod quatuor se viginti horis completur circa mundum secum versat. ut quoti radianus solis ortus & occasus: Iiquido nobis ostendit argumento. Attamen a complesta circulatione istius assidui raptus id solum deest: quod propriis motibus conficiunt inscriores orbesi huic contranitentes . Simul enim feruntur omnes suo peculiari motu ab occidente per meridiem morientem : quo videntur illi primo motui aduersari.Non missu tamen aduersanturi sed mira cocinnitate ita conspirant: ut unus horum motuum non
sit alteri unpedimento. Et id sane symbolum est in natura atq; signunt: omnia quae condita sunt suo parere coditorii& lacta omnia suo factotismultitudinem unitatil& copo rasita summe simplicitati subesset inserioraq; omnia ipsi summo deo obsequi: ut non ab re cecinerit illi diuinus psaltes. Ordinatione tua perseuerat dies: quoniam omnia seruiunt tibi. Solus homo est qui ratione Sc mente Praeditust ad agnoscedum hunc pulcherrimui naturae ordine & propelam rerum omnium ad deum obedietiam: desciscit ab hac har, monia & totum naturae concentum atq; consensum sua peruersitate eo diti. cum deo rebellis est& inobediensi cui tamen parent omnia. Quocirca eius miseriam & indignitatem deplorans propheta: recte ait.Homo cum in honore esset non intellexit: comparastus est iumentis insipientibusl& similis laetus est illis. CDe nono coelesti gibbo. Cap.IX. y s coelestis primus motus dicitur in udanus & diurnus: quoniamurio die naturali completur circa totum in udi macium ab oriente per me
ridion squi hic summum corium I sublimessi coelum dicitur: quia nobis in sterra subsistentibus eleuatior ec altior apparet in occidente:&rursum Per
cinae a septe trionem in orietem. Et quoniam hic motus fit virtute & raptu pri mi mobiliS: eundem sortitur axem eosdemq; polosiquos ae primum mobile hunc effis G cienS. Secudus vero motus: nono orbi proprius est ac peculiaris. quo corianites Priori motui: ab occidete per meridiem conuertitur in orietem & inde Per septetrionis Pu ctum remeat in occidente sed lente segniter aetarde. nam in quadraginta nouem milio Te o me s in in ore Abus annorum: huc motum propriu dutaxat absoluit. Habet item & proprium axem: suos et polos. Axem qui dei . qui intersecat axem primi mobilis siue axem mundi iri ipssius madi cetro S secudum partes omnes ab eo declinat minus quidem circa in udi cetrum: dc amplius in partibus ab ipso distatioribus. Polos veros hunc axem terminantes
qui & poli sunt signiferi distantes undiquaq; a polis insidii gradibus tribus & viguistit minutis triginta itibus Sc secundis triginta. quantu scilicet distat circulus arcticus apolo arctico & circulus antarcticus a polo antarctico: quos circulos illi poli signiferi suos rotatu describunt. E Medius autem limes signiseri ipsius noni globi est linea ecliptica cuius in superioribus tacta est mentio diuidens signiferum noni mobilis in duas meradietates fecundum latitudinem. inimmo eadcin linea circularis totum nonum orbem in suas medietates dissecat: sicut squalor orbem decimum . omniq; ex parte a polis sui orbis distat: utpote per quartam circuli. Et ipse id complectitur ato circumanabit sparactum Z quod hic nonus orbis suo proprio motu conficiniquo motui velocissimo primi oro
bis contranititur ea quidem leges iusqualorem circulunt semper in principio arietis re
29쪽
hMae inte erat: ut ex sphaerae materialis inspectione statim est dilucidum. CCaeterum s s
, . A, motus noni mobiliS appellatur in tabulis altronomicis potissimu iis quae sunt Alpho ' si: motus medius apogiorum quoniam fere omnia apogia feruntur scindum illius oro his motum. Dicitur etiam idem l medius motus inerratilium atq; fixarum stellar . quos niam stellae fixae depraehensae sunt prius moueri eo motu secudum longitudinem smisis do i, feriis non apparuit neq3 compertus fuit Ptolomeo alter motus stellarum fixarum: qui vocatur motuS accessus & recessus. Recetiores vero astronomi cum hunc secundum de praehendissent stellarum motum: illi suum imposuerut nomenI vocantes eum motum trepidationis siue titubationis et & antiquum nomen adhuc reliquerunt atq: retinueruta
Ipsae tante stellae fixae non sunt in nono mobiliI sed in octaua sphaera : certum nihilosescius motum aliquem sortitae secudum noni orbis vertiginem. CVnde ariete nonae sphq syrae intelligere debemus esse id certum signu et quod tempore inchoationis motuu ccelesstium erat directe sub ariete decimi orbis lin quo qui de fiebat interiectio eclipticae sus ab aequatore decimi mobilis. illudi simu deterininatu: semper deinceps vocatur aries norani orbis. At quonia ea pars noni globi iam non subest amplius arieti decimi mobilis: sed per proprium noni orbis motu ab eo est dimota & diuerso tempore alio Sc alio loco fit intersectio ecliptics noni orbis ab aequatore decimis& nunc alia pars noni subest arieti decimi mobilis q prius: idcirco medius apogiorum & stellaru fixaru morus dicitur ars cus signiferi primi orbis i qui est interceptus inter principium arietis decimi mobilis de principium arietis noni . Et hic medius motus determinatur per duas lineas porrectas a centro terrae usq; ad signiferu decimi orbis : quarta una transit per caput arietis noni mobilis Ide altera per caput arietis decimi mobilis.& ita duabus illis lineis intercipit ille arcus signiferi decimi mobilis: qui hic dicitur medius motus noni mobilis. CVerus aute 6oopogioru in de stellatum fixarum motus determinatur per linea a mundi centro educta re per apogioru pucta stellarum centra ad ipsum decimu mobile porrecta. Siqde arcus fgniferi decimi orbis: a principio arietis secundu signorii successione ad hac umi linea Lipputatus aeuae veri motus linea iure nuncupatur) est verus aponorii stellaruq; fixaramot'. ut ex comuni diffinitione veri motus superius posita: facile elicias. CDemu edii: QPtica noni orbis iacet subiectam est e directo sub plana superficie eclipticq decimi mobilis: neq; vsil ab ea cuariat aut declinat in unam aut alteram Partem.
De octauo coelesta globo. Cap. X.
Clauae sphaerae tres sunt motus. prim' mudanuS:a primo mos bili. Secundus rin aduersum nitens & ex opposito faectus a nouec --- no Tertius propriuS: qui motus accessus Se recessus appella, turantq; ad capitum arietis de librae octauae spherae in paruorum circuolorum (circa arietis Ac librae nonae / capita circunferent simotum. Et in septem annorum milibus: paruulus ille circulusi ea regulari rotati ne semel abitur transigiturq;. Axis et poli huius motus: quandoq; axi
de polis signiferi noni globi sunt ijdem ae quandoq; diuersi.
Aries libra/eclipticat axis de poli octaui circuli: mobilia dicuntur. noni autem: dicuntur immobilia. In hoc motu initialia cancri & aegocerotis puncta: semper in superficie ii
g. lin./m Paruorum circulorum semidiametrus: partes quatuor scrupula duodea v iis/3l uiginti/ de secunda tria/habere diffinitur. Et eius centrum: arietis noras caput .qui punctus est interfecitionis eclipticae eius: cum aequinoctiali
Paruulus hic circulus: ab aequatore in duo aequa secatur. Sc medietas sua cc pernar illa scilicet quae citra aequatorem ad boream relinquitur:borea septentrionalis arctoas dicitur.quae vero subsidet de ultra aequatorem
30쪽
destituitur adnottura motiasmeridionalisfaustrina* atin antarctica nominatur.
- Punctus in partis arctoae circunferentiae messio I quadrantes eius disin guens atq; disterminans: septentrionaliS punctus dicitur. partis autem austrinae: meridionalis puctuS.
cs Is autem qui ariete in sublimi coelo medioq; constituto respicit exortus: orientis.& qui respicit occasius: occidentalas punctus appellatur. ι , Ecliptica nonae sphaerae itidem paruum circulum in duo dirimit aequalia: hic in parte eoa illic vero in occidua. medietatem ratione quidem ad se habitas ad septentrionem: & medietatem ad meridiem linquens. o Has medietates de parui circuli hemicyclia: sua ratione per quadrantes media diducunt puncta unum in parte arctoa/et alterum in opposita. i Medius octauae sphaerae motus: est arcus parui circulusectione eius cum aquatore Se arietis mobilis caput intercidensi per arctoam proficiscedo partem supputatUS. di, Aequatio motus octauae sphsrae: est arcus mobilis eclipticae qui sectioonem eius cum a quatore Se arietiu mobilis caput interuenit.
De octauo coelesti globo. Cap. X. Clauae spiraerae primus motus fit celeri raptu a decimo orbe : de oriente in loccidetem. Secudus vero ediuerso de occidente in orientem: noni orbis vertis gine ac rotatu. Tertius vero illi est proprius qui motus accessus Sc recessus didicitur: quoniam per eum signifer octaui orbis nunc accedit ad signiferum nos ni eiq; omnino coniungituri nunc vero discedit ab eo&despaciatur.Ita quoq; capita mobilia arietis ec librae aliquado accedunt ad aliqua coeli plagam dc punctuini in patuis iblis duobus circulis (quorum circularentiam describunt signatum : ut ad punctum ori tisi occidentis lineridici aut septentrionis. aliquado vero discedui ab iisdem punctis per quanda alternationem atq; vicissitudinem: queadmodum sequetes propositiones declarabunt. Et propter hanc euariationem accessus 8c recessus: iste motus a plerisq; nucuparatur motus titubationis siue trepidationis. Fit aute huiusmodi motus admotum capitii punctorum nitialiti arietis 8c librae octauor mlaseraei factu in duorum Paruorum circus lorum circunferentiis: quorum quidem circulorum unus est circa principium arietis Iae alter circa principium librae. Fit inquam hic motus circa capita arietis 8c librae nonae spinariae: quae sunt imobilia ali in medio paruorum circuloru ut centru constituta. Aecapita arietis se librae octauae sphaerae: mobilia sunt gyrationisi modo in parvoru cirraculorum circuitu feruntur. Hunc autem circula rationis assiduaeq; rotationis motum lquo capita mobilia arietis & librae octauae spliarrae versantur circa imobilia capita eorusdem signorum noni orbis: virum; caput ab soliuit in sui parui circuli circunferetiat in se 63 Ptem annoru milibus. At vero huiusce motus octauar spliariae axis 8c poli: quandoq;
sunt is dem axi Sc polis signiferi noni orbis . quando scilicet signifer octaui directe iacet sub signifero noni R ecliptica sub ecliptica. Quando; vero diuersi: cum signifer & ecli
ptica octauae spliarrae digreditur sc expaciatur ab ecliptica & signifero nome. Hinc etiaaries libra eclipticalaxis & poli octauae sola aerat: mobilia suntl& modo ad unum trans feruntur locum modo ad alterum. Fadein autem quiniim nona sphaera sunt imobiIia: ., quoniam semper eodem in loco defixa intelliguntur eodem i in limite consistere. In hoc quoq; tertio octauq mlaaerae motu: puncta initialia cancri X capricorni octauq sphqrae semper iacent 8c consistunt in superficie eclipticae nonae sphaerae neq; per motum illitum vnq ab illa digrediuntur. Et in hoc differut a puctis initialibus arietis Se librae octauae sphaer(: quae per huiusmodi motum aliquando quidem iacent cum superficie eclis plicae nonae spliaerael aliquando vero nom sed sunt infra aut supra constituta. Attamen
puncta illa initialia cancri ct capricorni octauq sphsm: no semper in eade sunt propin