장음표시 사용
31쪽
quitate aut distaria ad Pucta initialia cam Sc capricorni nonae sphcrae. sed aliqii quideaccedui illa: aliquado vero ab eis abscedui. na sui illa octauq sphcre puerat mobilia: nons vero prorsus immobilia. CDuo autem illi parui circulit inter se sunt equales: quoruunus describitur circa caput arietis nong hqre tanil suum centrum alter vero circa casi ut librae noni orbis ut suum centrum prominens in medio. Et utrunq; punctum l casPut scilicet arietis ec librs non( sphsm: puctus est intersectionis ecliptics noni orbis cusqualoret quia in illo pucto medio: ecliptica notae sphqre & circulus squinoctialis se in
tersecant. Vtriusq; vero horum circulorum semidiametrusi porrecta scilicet a circunfe rentia ad centrum aut ediuerso : continet gradus quatuor minuta octodecim & tria sescunda. Porro lisc omnia & quq deinceps dicuntur perspectiora fient se notiora legenti hus: si studuerint sibi componere materialem sphqrulam habente duos similaros unuoctaui orbis. alterum nonii interdum omnino comunctos: interdum vero per motu huc propria declinantes abinuicem .si item estormauerint in principio arietis circulum viata
paruum mobilem l&in principio libre alterum . quorum centia sint caput arietis ec librqimmobilist & circunferentiae describantur sensim a capite arietis 8c librie mobilis.Nemrape hoc machinamento oculis subicctol plana erunt sensibilim inspectione dilucida: quq cunq; hic de illo motu accessu strecessus; disseruntur.& sine huiusmodi figure sensibilis prisidio: eadem difficiliora captu videbuntur re minus intellectui peruia. Vt quo deuitetur confusionis occasio: sequentes propositiones in altero duntaxat circulorum paruos rum eo scilicet qui ad arietis caput collocatur per exempla declarabuntur. q, earum litoteratis cotextuS: de uno tantum circulo proloquatur. Nempe idem omnino sitirilem ius
dicium fueriti parissi modo dandum exemplum de altero circulo paruo : qui ad caput& exordium librs constituitur. Quinimmo quscunq; de uno eorudicuntur in littera atq;prssenti explanatione : haud dissmiliter applicada sunt & accomodada ad alteru illos ruin. CItaq; paruulus ille circulus (exempli gratia) in capite arietis constitutus: ab pqui si noctiali circulo diuiditur in duas partes squales atq; medietates. quaru ea quq superior est atq; supra squalore versus borea relinquitur: vocatur borealisl septetrionali sati ars ' 'μ ' mimig, ad polii vergat arcticii. Qus vero inferior est medietas I Sc infra aequatorem de d vergit ad meridie: appellatur antarctica meridionalisl austrina ab austrol notiaq; a nosto. Vt sit a: dati parui circuli centrumlb c squalor: dirimens eum circulum in duo hemicyclia dimidiosi circulos. cuius semicirculus b d cliu cura equatore tendat ad boream: est medietas arctica. alter vero semicaeculus b e cIvltra aequatorem leo dens ad austrum: dicitur medietas meridionalis siue australis. CDeinde pars ars m
yctica iam data intelligatur diuidi secundum circunferentiam in duas medietates R per punctum d/8c similiter pars meridionalis in duas partes squas per punctume: ni medio circliferentis eitis constitutu. Manifestum quidem est per hec duo puniarum , cum duobus in squalore modo assignatist distingui quadrantes quartam; partes dati circuli: quq ad oculuintuentibus innotescunt. est enim prima quarta cd secunda d b: tertia b el& quarta e c.Illorum aute secundo loco assignatorum punctoruld puctus ad
boream tendens . dicitur eam ob causam punctus septetrionalis. e vero punctus verges ad meridiem . punctus appellatur meridionalis se notius. Ccum aries in meridie mes csdim: coeso fuerit constitutus ea scilicet coeli pIaga quae inter orientalem atq; occiduam est mediastima:punctus ille dati circuli qui exortiva respicit parte dicitur punctus ori tis. qui Vero occasum respicit & partem oppositam : occidentalis est punctus. ut in su' periore exeplo: b punctus est drientali sic vero occiduus. Quare costat ex sectione squastoris cum circulio datoliam quatuor in eo assignatos esse punctos: borealem I meridiona
Iemlorientalem & occidentalem. Nunc de ali is eiusdem punctis agendum. C Eundem 6'Paruum circulum ecliptica nonae sphaerae quae imobilis esse iam dicta est diuidit etiamiai duaS partes aequales atq; medietates: per duo puncta illam dissectionem signantia
. bd quorum unum in Parie orientali collocatur alterum vero in occidua. relinquit; unam illius circuli medietatem ad septentrione: alteram vero ad meridiem. comparatione quidem ad ipsam ccliptica habita: cui per hanc partitionem una ciraculi medietas ad boream dimittitur etsi simpliciter non sit semper borealis: relis, qua vero ad meridie. Vt sit a dati parui circuli centrum I b c ecliptica fixa atq; im dis ud nonae sphaers intersecans aequatorem in dicto centro al&diuidens supra duas Partes aequas.ad partem quidem orientale in pucto b:
32쪽
ad occiduam vero in puncto c.relinquit utiq; partem mediam b d c ad septetrione resiseto qua vero medietatem b e c vltra eclipticam tendentem Idimittit ad meridiem . si Has itidem medietates iam signata Sat s emicirculos: duo puncta d& e constituta minees dio circunferentiae illoru hemicycliorum unum scilicet d in parte boreali & altem utepote e in parte meridionali: distin ut Per qua hanteSI& quartas totius circuli Partes Nempe cum duobus prioribus punctis in ecliptica signatis: hi duo posteriores in me, ditullio circunferentiae semicirculo; constituti/Flane totum datum circulii in suas ouar i tas dirimunt atq; discernunt. Quoma autem motus Proprius octauae spherae mouetatura puncto occiduo per septemonalem parte tendendo in orientelia: nam ab occiderate Lumi debet motus illius initium. Hinc totus arcuS illius parui circuli interceptus ter punctum occiduum (illic enim aequator secat ipsum circulum & caput arietis mobilisi est medius motus octauae sphsrara facta quidem supputatione proficiscendo per parci tem borealem. Nam illac ab occidente fit eius motus.Vt si coiisti, i tuatur arietiS mobilis caput in puncto se tunc arcus parui circuIi c d f sumptus a puncto occidentis c sin quo aequator secat paruum
Z i circulum progrediendo per partem borealem usq; ad flocum
b. et mobili, secundum diffinitione hic datam est medius octa
uae sphaerae motu S. c Aequatio vero motus octauq spliqrce: est ars cus eclipticae mobilis octaui orbis: qui medius est inter punctum intersectionis eius cu aequatore dc caput arietis mobilis. ut si eclioli er plica mobilis ii ii secat aequatorem b c in puncto k ct caput ariestis illobilis constituatur in puncto g circastrentiae parui circulia tuc aequatio motus octauae sphaerae est arcus eclipticae mobili S g. Vnde maxima aequatio quae hoc in motu fieri potesti est nouem graduum inulliS additis minutis aut secundis. Maior autem & mi not aequatio: sui tur secundum viciniam aut distantiarn ab illa maxima aequatione. vi eum sex graduum est aequatio: maior est v ea quae quatuor est graduum. queadmodum sequentia apertius ostendent.
Nunc de quatuor primas punctissae capite atietis mobilis. 3 Ariella mobilis in sectionis parui circuli & aequatoris puncto capite cona
s ituto: aequator mobile eclipticam in capite arietis secata& tunc quoq; aequatio nulla est. Ab eo puncto: arietis mobilis caput in boream sensim attollitur dum in septentrionalem punctum deueniat. dum* attollitur: continue crescit sequatio/secat; aequator alio dc alio mobilem eclipticam in arcu pisci
um: tricesimanis primam de vicesimam partem interueniente.
Ts C apite in eo medio septentrionali puncto/ constituto: aequator mobilem eclipticam in piscium primae & vicesimae partis fine secat ab aequatore
caput mobile maxime declinat estq; aequatIo maxima. s Ab eo septentrionali puncto caput arietis soluens: dum in punctum exortivum perlatu sit quartam septentrionis pronam conficiti decrescit; continue aequatios& aequator eclipticam mobilem a prima & vicesima
piscium in trigesimae partis finem secat. Capite in puncto exortus: aequator mobilem eclipticam iteru in ipso arie
tis initio secat estq; tum aequatio nulla. 8 Discedete hinc capite in notiam partem: pedetentim ad meridionale pinctu euadita crescit continue aequatios secato aequator assidue alio Scalio eclipticam mobilem a prima arietis parte in nonam. ' Capite arietis in meridionali puncto:aequator mobilem eclipticam in no
ne partis arietis sine desecat caput maxime declinat estq; rursum squa
33쪽
A medio partis austrinae puncto/relabitur caput ad occicualem punctu/ io
decrescit continenter aequatio: secatq; mobilem ecliptica circuluS equator a nona in primam arietis partem. in ipso autem occiduali punctos
in primae partis initio ipso; capite:a quo rursum series diffinitae prio risimilis inchoat. Dum arietis punctus in occiduo sui circuli puncto statuitur:& librae pun si
ctus in suo occiduo.& dum arietis in exortivo:& librae in exortivo.
Dum arietis caput in septentrionali puncto:librs caput est in meridionao si
li vicem; commutant.& omnino dum arietis caput partem demeat aractoam:meridiana detinet libram .& coua dum austrina tenet arietem:
libra meat per arctoam opposita semper sibi deuendicans Ioca. Sectiones librae/ Ased partes: ex opposito cognoscuntUr. 83
De quatuor puncti S principalibus re capite arietis mobilis. Praesens propositio & sequentes septem: describunt motu capitis arietis mobilis per T3 circunferentiam parui circuli in ariete constinui: inchoando illum a puncto occiduo saquo lationis eius est initiu Sc deducendo in arctoa parte ac subinde per totius circuli ambitu. Itaq; quando caput arietis mobilis constituitur in puncto sectionis Parui circusti cu aequatore t utpote in puncto c occiduo (nempe haec propositio de solo eo puncto intelligitur: cum ut dictum est mentionem faciat de exordio motus capitiS arietiS mobilis qui ab occidente inchoadus est tunc qquator secat nobilem ecliptica in capite arietiS mobilis: quonia tunc in illo ei coniungitur.& tunc nulla est qquatio: qiu nihil mobilis ecliptics tum intercipitur inter sectione eius cum aequatore ae caput arietis mobilis: naomnino in eodem puncto scilicet c coincidunt ambo atq: coueniunt. CAb eo autem Pu Tq. cto quo aequator secat paruum circulum fui dictum est: caput arietis mobilis Paulatim attollitur in borealem partem per circunferentiam parui circuli I inter c punctum occipdentis Sc d septentrionis punctum interceptam : donec in d punctu borcum perueniat. re tunc cotinue crescit squalio: quia augetur sensim arcus eclipticae mobilist interceptus inter punctum sectionis eius cum aequatore & caput arietis mobilis. sic aequator nucvno nunc alio puncto intersecat mobilem eclipticam in signo piscium.& primum quiridem in tricesimo illius signi gradui deinde vicesimo nono postea vicesimo octauo:& ita praepostero ordine procedendo usq; ad vicesimum primu illius signi gradum: ut postremum. Quando caput arietis mobilis est in d puncto septentrionalilmedio inter occise sdentem dc orientem in circunferentia parui circuli: tunc sequator mobilem ecliptica insetersecat in fine pruni & vicesimi gradus piscium/qui costitutus est tanq extremti, lime illius sectionis & vltra quem non fiat progressio. tunc itidem caput mobile arietis mapAune declinat ab aequatore: quoniam distat ab eo per quartana partem circulit neq; lon gluS posset ab ipso semoueri. tuc demum maxima est qquatio: quomain maximuS in eo situ est eclipticq mobilis arcus intersectionem eius cum squalore Sc arietis mobiliS casPut incidenSInouem scilicet graduum cotinens interstitium. Tu deinde caput arietas 6 mobile recedit a puncto septenionali d/ versus pactum orientis b: quartam partem se Ptentrionis db (quae decliuis est prona & descendens parui circuli coficit: donec in Puctum hortiuum b perueniat. R decrescit continue squalios quia pedetenturi minii S ip sius arcUS eclipticae mobilis intercipitur inter caput arietis mobilis & sectioneni ipse sius eclipticae cum squalore. tunc itidem aequator quasi opposito ad priorem sectionem ordine secat eclipticam mobilem a vicesimo primo gradu pisciu usi in tricesimu eius' dem gradum : secundum naturalem graduum consequentiam aria successumi ob equastioni S decrementum. CAt cum caput arietis mobile est in puncto exortauo b: tunc ite' TZxum squalor secat mobilem eclipticam in ipso arietis initioisicut prius in puncto Occise duo ci quoniac unguntur in ea dispositione equator & mobilis ecliptica ut in eo initio
re hunc quom nulla est aequatio: eo vi nulla pars eclipti tu intercipitur inter caput arieti, mobiliS & sectionem eius cum mitiatorei cum simul coincidant. E Cum vero Myut T s
34쪽
arietis mobilis discedit a puncto exortus b: in partem meridicinatri mo A . . 'fdustrinxi sensim Perfertur. cresciti continue aequatio. oliri, R - - .i ' ' Pyraci implicae mobilis intercipitur inter puctum sectionis eiu eum sequami avi, a ui circuliIdc caput arietis.& arquator continue alio & alio puri sd is 'bilem: semper tamen intra complexu ae circuitum parui circuli a Plinio V:
Ty cundum naturalem Iaduum ordinem rinnonii gradum C in is, d r
d bor. cto e constitutu fuerit caput arietis mobilis: Muator b a mg eclipticam f g secat in sine noni gradus arietis I intra quam dese cli ne n non Progreditur, tunc itidem caput arietis mobilis maxi- ic me declinat:quonia plurimu distat ab muatore scilicet per ova n circuli neq; Potest ab eo amplius elongari. dentu tunc rursus n. est maxima aequatio sicut fuerat in pucto boreali d. quia arcus eclis placae nouem intercipitur inter punctum sectionis eius cue Mist equatores quod est centrum parui circuli: & caput mobile arietis. quo non potest maior intercipi: quandoquidem tota contineat partis circuli semidiameso trum. CDemum a medio partis meridionali, Puncto ei caput arietis mobilis discede relabitur ad punctu occiduu cI sensim per quarta illam progrediens. & arquator assidue dissecat mobilem ecliptica in alio & alio puncto: a nono gradu arietis ordine quasi Pr , postero regredienno in primu illius gradum, quare tunc decrescit continue aequatio ci, minor arcus eclipticae intercipiatur illi sectioni re capiti arietis. Cumq; redierit perfecto iam gyratu caput arietis ad punctum occiduum c: tunc a quator secat ecliptica in ioso capite arieti si primit gradus eius initio, a quo rursum inchoatur motus: priori iam de scripto persimilis. Ex supradictis autem constati sectionem a quatoris & eclipticae mobilis nequaq debere fieri in partibus extra septa & circunferentiam parui circuli iacenti bus: sed iis solum que intra eam clauduntur. Et in gyratione capitis arietis per arctoam parte: ea desectio fit in nouem postremi S gradibus pisci v. in priore quide quarta : retro grada serie. in secuda vero: directa ae naturali. In latione vero eiusde capitis per meridiana parui circuli partem: illa intersectio mobilis eclipticae & a quatoris I efficitur in noueprimis gradibus arietis.in priore quidem quarta directe. in secunda: vero retro adeatri,
e si Sequentes duae propositiones comparat habitudinem duorum circulorum adinviscem: secundum consimilemi diuersum ve situni ali inotu capitis arietis & librae mobi' lium Iin illis circulis. Siquidem edisserit haec propositiolae cum arietis mobilis caput costituitur in occidetali puncto sui circuli scilicet c: librae caput etia in sui circuli occidua: Ii puncto collocaturi utpote h. Ita cum arietis caput in sui circuli ponit puncto exortitiob: librae caput itidem sui circuli cosimili pucto situ. est utpote in g. Quonia puncta illa in quibus eodem tempore constituuntur caput arietis &librs: debent semper abinuicein secundum diametrum distaret& per totius coeli medietatem. At si protrahatur a puncto arietis occiduo linea diametralis transiens per centrum terrartilla etiam transibit ad puractum usq; occiduum librae. Et a puncto arietis exortivo protracta secundum diametruit linea: perueniet usq; ad punctum librae exortivum . CAt cum arietis mobilis caput est in pucto septetrionalid: caput librae est in sui circuli parte meridionali h. Ediuerso cu caput arietis est in puncto sui circuli meridionali e .librae caput est in suo puncto boreali i. Eadem omnino ratione cum superiore. quomosi a puncto boreo arietis protendatur iisnea diametralis usq; ad libram: ea terminabitur in puncto meridionali Iibrae. Et contra
a puncto meridionali circuli arietis porrecta linea dimeties: desinet in punctum boreas te librae. Debent autem illa duo capita: semper secundum signiferi medietatem stinuiscem dispesci atq; seiugi. Vnde fit ut cum caput arietis pertransit sui circuli partem bos realem c d b: caput librae sui circuli conficit partem meridianam h h g.E contrario cum
35쪽
alietis caput demeat per australe sui parui circuli partem b e c: caput libre cursum suum
agit per borealem sui parui circuli Partem g i h. Fertur itaq; caput librae a puncto oc sciduo per meridianam partem ad exortivum: & ab illo per arctoam partem regreditur ad occidentem / opposita omnino ratione ad caput arietis. CDemum quo pacto case s sput librae mobilis defertur per illas quartas singulas sui circuli I Sc aequator desecat eclisepticam mobilem ratione illius motus in diuersis purustis quando itidem sit squalio aut declinario in eo motu capitis librs: omnino consimili per analogiam oppositionis mos do id cognoscitur sicut declaratum est de capite arietis eiusq; Iatione in suo circulo. N Pe cum caput librae mouetur a punem occiduo h Per partem meridionale us p ad mesi. or. . dium eius Punctum aequator g li desecat eclipticam mobile I in Prima in tricesimo gradu virginis deinde vicesimo nono I postea, vicesimo octauo S ita deinceps usq; ad vicesimum prima virgis nis gradum. cum necesse sit has desectiones fieri in partibus ecli, pticae proxime prscedentibus initiu libro. quod coniunctu est eius
capiti delato continue per circunferentiam parui circuli. Apuncto vero h partis meridianae austrinaeq; medio usq; ad punctu exortus X . gicum fit capitis librae motu S . aequator desecat eclipticam in iisdenoue postremis gradibus virginis I sed ordine directo & non praepostero ut prius. Pri anum enim in vicesimo primo virginis gradu illam intersecat deinde vicesimo secudor de ita deinceps adfinem eius tendendo. At cum idem librae caput defertur a puncto ex ortivo g usq; ad puctum mediu Partis aretosi:m desectio aequatoris cum ecliptica mo, bili in primis nouem gradibus librari ordine directo. ut Primum in gradu primo/deinde secundo:& ita conssequenter ad finem noni gradus librae.cum nece fila sit ea in parte has defectiones fieri in partibus eclipticae: initium librae sequentibus & intra circuli patui ambitu conclusis. Deniq: cum idem librae caput mobile defertur a puncto boreo i per ultimam parui circuli quarta usq; ad punctu Ii occiduum: aequator desecat eclipticam mobiIe in iisdem nouem primis gradibus librael sed ordine retrogrado. ut primu in nos no gradu postea octauo:& ita deincePS usq; ad primu regrediendo. Huiusmodi autem sectiones in motu capitis librae factae: opposito s e habent modo ad eas quae fieri dicta sunt in motu capitis arietis. Illic eni in parte boreali facta est desectio eclipticae absqua tore in noue postremis gradibus pisciu: dc in parte meridiana in noue primis gradibus arietis. Hic vero e diuerso in parte meridionali facta est ea desectio in nouem postremis gradibus virginis:& in parte arctoa in nouem primis gradibus ipsius librae.
cIterum de eisdem quatuor primis pnnctis et capite arietis mobilis. Discedete mobilis arietis capite ab occiduali pucto: squationes illico muI s tu crescuis de videtur inerratiles stelis in septentrione attolli celeritervab occasu deferri ad exori'. et quo magis ad mediu septetrionis accedit
punctum: eo minus aequationes crescut segnius cp stellae ferri videntur. Discedente a medio septentrionis puncto: aequationes parum decrescuta stellarum segmenta tarda .at prope exortivum punctum: aequationum decrementa accelerant/ocyusq; stellae perserti videntur. Ab exortivo contactu discedente arietis capite: aequationes multum crea sis
scunt & celeriter stellae deprimi videntur in ausim de ab exortu tende, re in occasum. Et quo magis meridionali puncto arietis caput accesseo rit:eo segnius stellae ferri videntur. A meridionali punctos ente ad seriem stellae sese recipiunt. de tanto velo; sicius:quato caput arietis occiduali puncto insederit vicinius. Hac quod ratione: inerratiles stellae/interdum progredi interdum sta. ssrta interdum T regredi videntur.
Et nem absimili de causa stellae aliquae meridionales/ fieri septentriona: les:& septentrionales aliquae ac boremfieri meridionales I declinataea
36쪽
nemq; demutare.'' Cum octauae sphaerae motus hemicycliu non transcendit: aequationes medio tum apogiorum/tum inerratilium stellarum motui sunt adiscleds. sin transcendita diducendae: ut verus apogiorum atq; stellarum elicias
si Puncto arietis in occiduo contactu & sole in eo constituto: simul atq; veris aequinoctium est sol primum arietis punctum intrat Dum arietis punctum per arctoam fertur medietatem: sol prios ad equinoctium (g arietis mobilis caput subintreo peruenit. in medio enim septentrionis pucto capite collocato: ferme dies decem aequinoctium halis in arietem introitum prevenat In tactu aute exortivo: simul intrat
& simul aequinoctium est. p3 Dum fertur in meridianum hemicyclium: semper solis introitus in arte
temI equinoctium praeuenit. adeo ut in meridiano puncto constitutor ferme decem dierum interuallo prius sol intret arietem g aequatorem subeat sitq; veris aequinoctium. Et quanto aequatio maior: tanto introia
tus (seu praecedit seu sequitur ab aqumoctio remotior . Et quanto mi
Iterum de eisdem quatuor ptimis punctis:& capite arietis mobilis. sq. ursum de eisdem quatuor punctis squorum modo habita est determinatio) 8c capio te arietis mobilis alia propon ut urcosiderada: ad motu stellaru fixaru situmq;&dispossitionem attinentia. Quoru id primu esti , cum caput arietis mobilis discedita puncto occiduo e in Partem borea: multu crescunt aequationesίquonia perceptibiliter 8c secun dum maiuscula partem discedit ecliptica ab squalore & dissecae ab eo. propter quod stellae fixae videntur celeriter in parte septes trionale eleuari pernici; motu deserti ab occasu in exortum. At quato magis ipsum arietis caput ad mediu borealis partis pura ctu d acceditta decrescut aequationes.quonia ecliptica mobili S magis discedit ab aequatore.minusq; sensibiliter ati secundu minorem particula ab eo desecatur. quare & stellae fixae tunc segnius ferri videmurta quado appropinquant ipsi puncto horeali. Caarictis caput discedit a puncto septetrionis medio scilicet diverssus orietem:squationes paru decrescura propter elongatione eclipticae ab squalore misnum: comicua ipsius desectione. quocirca lationest fgressionem; stellarii fixarsi atq; portiones motuu squae segmeta hic diculur a secando: et, ratione tarditatis ab aliis motus Partib' scilicet velocioriby dissecetur atq; discernant apparet tardiores: letioress gradu suu mactu permeare videtur. Sed appropinquate ipso capite pucto exortivo b: decre' scunt citius 2 prius aequationes Iob maiorem eclipticae mobilis ad aequatore viciniam. 56 ideoq; stellae celerius ad exortum deferri videntur: q prius. CQuado mobilis arietis casPut discedit a pucto orietis biversus e puctu meridionale: squationes multum crescuti quonia ob vicinia eclipti ad squalore: pceptibilior & secud si maiore parte est eius das sectio. ob quod stelle velociter deferri videtur in australe parte:& ab oriete in occidente redere. At quato magis caput illud propinquauerit pucto meridionali e: talo segnius crescut equationes ae stelis videtur tardiores. queadmodu prius circa puctu boreale coly tigerat: Sc eadeonino ratione. Discedete vero capite arietis a pucto meridionali verosus occasum: tarda sunt squalionu decremeta Iob distatia eclipticae ab aequatore & mi nuscula minusq; pceptibile eius dcsectione. quapropter segnior videtur & tardior: stelo Iaru in occidua parte regressio.Cu vero caput arietis accedit ad vicinia pucti occidui bicitatiora sunt ae celeriora squalionii decrementalob propinquiore ecliptice ad squalo' re accessul pceptibi Iloreq; ipsius dissectione. qua ob re & stellae maiori celeritate in occiduu puctu se recipi ut. Porro has quatuor supradictas Spositiones Capan' i opuscu Capanus.
Iosuo de calculo astronomico(qd copolus Capani vulgo inscribit) ita breui copcndio
37쪽
eo tingit. Amplius autem quoniam cum caput arteris fuerit in punctis occidentisae intentisi vel prope: sectio orbis signorum mobilis & aequatoris velociter mouetur ante vel retro. cum vero fuerit in punctiS septentrionis & meridies aut prope: tarde inouetur ante vel retro. propter hoc in duobus sitibus primis vident stellae fix moueti motu veloci:& in duobus vltimis motu tardo. N augetur earum velocitas aut tarditas secundum propinquitatem capitis arietiS ad quatuor Puricta prσdicta: vel eius remotio nem ab eis. Rursum idem author circa eundem locum ait. Ex hoc autem motu accidit ut stellis fixae videatur moueri versu, Occidente aut orientes: quandoq; motu tardoIqno: veloci. Cum enim caput arietiS mobilis fuerit distans ab aequatore in circulo paruo predicto per quartam ipsiuS parui circuli aut Prope quod erit in duobus circuli Parui sitibus oppositis riunc videbuntur ste fixae moueri ad eam partem ad quam mouentur motu tardo. in uno quide eoru ad Partem orietis:& in eluS opposito ad parte occidetis Cum vero caput arietiS mobili S iuerit I nalterutra sectionum duaru aequatoris de circu liparuitaui prope eas: videbutur tunc moueri ad eam partem ad quam mouenturi motu velocum una quidem eam ad partem orientis:& in eius opposita ad parte occidetis
Quinimmo ex iis quae dicuntur in Prsdicti operis capite decimo (quod de anno solati copiose disserito plurima eorum qiis hic Pertractantur de motu octauesphare: post tapertius intelligi. quoniam de eo motu in supradicto loco: luculeterlpraeclare ac distula idem authot agit. Caeterum ex hoc motu capitis arietis in circunferetia parui cit ssct diuersitate squationum depraehenduntur nonuitqproprietates stellarum fixarum et cert( earum caut assignari queui. ut iu stelis erratiles interdum dogredi videntur incitato gradu de occidente in Orientem serunturiquod tacit velox squationum ciementu. interdum vero videntur stare:& id quidem ob tardu squationum decrementum eodem fere loco eas diutius consistentes apparere faciens. Non liintercum vero vicentur itare r.ec tu quidem ob tardu squationum decrementum eodem fere loco eas diutius consistentes apparere faciens. nunil vero videntur regredi& reetrogrado agi cursu: cum de oriete deterri cerientur in occidente quod lacit celerius equa tionu decrementu .Hanc ob causam non ulli antiquom hune Promem tronaco agi curtu cum ce oriete deterri cessentur in occidenteIquod lacit celerius eoitionu decrementu .Hanc ob causam non ulli antiquom hunc proprium octaue solles motum necdum exploratu habenteS: posuerunt octauam sphaeram non ii in P
EXPIorasu I aDEnteS: Poluerunt octauam spharam nongentis annis
ad oriente ferti septem gradibust deinde vero occidentem versus totidem annis per feraptem gracus ferri:& hanc hii per alternationem fieri. Eadem quom ratione stellae ali eri ine meridionales & in australi parte collocatae,iterdum videntur fieri borealesiae in ' 'septentrionis plagam transferri.ac e diuerso septentrionales ste fieri videntur austra, Ies traduci; in notum: ob varium motu capiti S arietis in suo paruo circulo illium; de loco in locum demutationem. identur item stelis hanc ob causam mutare declinationet nunc minus distando ab squalore: ut cum sunt propinquae puncto occiduo aut exortis
ridieilae id quide ob motum capitis arietis. si duando proprius octaue sphare motus cosqui accessionis & recessionis appellatur motio, non transcendit semicirculiun sed eo e caput aderi, mobilia puncto occiduo coeptum moueri necdum perti gesin ad punctu exorti uiC. sed in meaietate septetrionali adhuc cosistat. tuc equationes sute arcuS eclipticq mobilis interceptus squalori &capiti arietis mobilis: debet adiici medio motui notae sph II qui superius dictus est apogiorum & stellarum fixarum motus: ut verus apogiorum stet larumq; fixarum habeatur locu siquo in c o collocantur&.consis
sphqrs de occident in orientem l& motu octaus sphem. qui cum non trans
scendit hemicyclium et etiam est ab occidua parie in exorti m. Dectit tua duo
nari l ut verus cognoscatur apoglorum & stellarum locus i ubi suas habent sedes. At vero cum motuS proprius octaus sphyae transcendit semicirculum & eo maior estit pii Ni arietis mobile ultra punctum exortivum iam prosectum: tendit ad punctum occiduum in medietate meridionali. squationes motus octatis spher subducende sunt a
medio none sphqrqniotui ut verus apogioruin inerratiliumqsstellarum eliciam o in occidentem . non vero
38쪽
apogiorum stellarumq; fixarumlquantum ab aequatore distenti vel ei propinquent. Et
haec propositio edocet modum ac ratiouem inuestigandi motum noni orbis per sup ovi putationes astronomicas: ac tabularum ratiocinia siue calculos. CCum caput arietis in occiduo collocatur contactu I eoq; Puncto quo aequator secat paruum circulum in Parte
oecidentali ut in signo cl& sol in eodem signo etiam constituitur: tunc simul est aequino ctium vernum & sol ingreditur primum punctum arietis.Nempe cum sol tu e comples sem si ta circulatione perueniat ad punctum intersectionis eclipticae mobilis cum equatore: est 1 aequinoctium vernu.& illi puncto tunc coniungitur arietis initium: per hypotlaesin. erogo in eo situ cum primum est aequinoctium vernum: sol primum arietis ructum subit. quandoquidem tunc neutrum eorum : alterum tempore praecedat aut subsequatur. v et si At quando mobilis arietis caput mouetur per septentrionalem medietatem c d b: sol prius peruenit ad aequinoctium 2 subeat caput arietis mobilis. Nempe tunc ad squinoctium peruenit: quando attingit punctum intersectionis eclipticae mobilis atq; octas uae sphaerae cum aequatoreIper diffinitionem aequinoctis. Atqui toto eo tempore quo casput arietis defertur per medietatem parui circuli septentrionalem: prius sol attingit ilo lud intersectionis puctum eclipticae cum aequatorelil perueniat ad caput arietis. quadoquidem ea intersectio tuc semper fiat in aliquo nouem post emorum graduum signi pisscium: aut retrogrado aut directo ordinet ut prius dictu est. Unusquismi autem illoru nosuem graduum signi piscium: praecedit initium arietist quod est caput arietis mobilis. Prius igitur sol tunc peruenit ad aequinoctium: v subintret caput mobilis arietis. Quin immo cum sol collocatur in medio partis septentrionalis puncto scilicet d: aequinoctiulare decem dies praecedit introitum solis in arietem. Nempe tunc est aequinoctiu: cum sol attingit punctum sectionis eclipticae mobilis cum equatore quae quidem sectio tum contingitin vicesimo primo gradu piscium. quare sol debet adhuc nouem illos postres mos gradus Piscium permeare: anteil attingat arietis initium. ad quos permeados: sesre decem dierum requiritur macium Icum singulo quo die sol paulo minus uno gradu:proprio motu conficiat. CCum vero caput arietis mobilis constituitur in puncto orientis bi& sol simul in eodem: tunc sol simul intrat arietem/8c est aequinoctium. Pros Pter eandem causam: quae paulo ante adducta est de puncto occiduo . utpote quoniam uno eodem tempore sol attingit punctum intersectionis eclipticae cu aequatoretquod efficit equinoctium:& ingreditur principia arietis Icoincidens cum eo puncto sectionis. y3 CCum autem caput arietis mobiIe defertur per hemicyclium atq; semicirculum meris
dianum b e c: semper sol prius intrat arietem si sit aequinoctium. Nempe tum primum est aequinoctium: quando sol attingit punctum sectionis eclipticae mobilis (sub qua assidue mouetur) cum squalore. quae quidem sectio toto eo tempore quo caput arietis per meridionalem parui circuli mouetur medietatem: fit in aliquo nouem primoru gradua arietis aut ordine directo aut retrogrado. Attingit itaq; tunc sol prius arietis initium
v illud sectionis puctum: quod semper est post arietis initium IR in arcu arietis iam in
choato. quare ante ingreditur sol arietem .il fiat aequinoctiu. Immo quando caput ariestis mobile constituitur in medio partis meridianae puncto: fere decem dierum interstistio sol prius intrat arietem v perueniat ad aequatorem.Nempe in eo capitis situ: nequastor secat arietem in fine noni gradus eius. quare sol tune arietem subiens . nouem prismos arietiS gradus debet percurrerelanteq perueniat ad aequatorem .ad quoS percurrea dos: fere decem dierum opus est interuallo. Ex his autem supradictis recte littera cololigit: in quanto aequatio est maiorifc longior eclipticae arcus inter puctum sectionis eius cum aequatore & caput arietis incidens : tanto introitus solis in arietem est ab aequinos ctio remotior. Et id quidem: siue ille introitus praecedit squinoctiuisicut fit: capite ariestis partem meridianam permeate. siue sequitur: ut fieri dictuin est capite arietis percurorente medietate septentrionalem. Et ratio in promptu est. quia quanto maior est squa'tio: tanto est maius interstitium temporis inter introitum solis in arietem lae ipsius con tactum adaequatorem ubi secat eclipticam: qui ad aequinoctii rationem pertinet. vasto itidem minor est aequatio et tanto introitus solis in arietem seu praecedat seu sequam tur test ipsi aequinoctio vicinior. Eadem prorsus ratione id accidit cum praecedenti. quoniam quanto minor est aequatio: tanto minus est temporis interuallum inter introitum solis in arietein l& ipsius aduentum ad aequatorem. tanto igitur unum alteri vicinius.
Itaq; circa Functum occiduum parui circuli 3c exorituum: introitus solis in ariete est ipsi C. ii.
39쪽
equinoctio admodum vicinus, quoniam illic minor est riuatio: siue citra siue ultra tale punctum id fiat.Circa Punctum vero septentrionale fc meridianum parui circuli eonstituto arietis mobilis capitelutrauis in Parte siue occidentem siue orientem versus colloeetur: introitus solis in arietem est ab ipso aequinoctio remotiori quoniam illic aequatio
De quatuor aliis punctis & capite mobili.
Quatuor secunda ls h l n. dipolus arcticus.
Capite arietis in parui circuli & eclipticae immobilis contactu occiduo: ' aequator eclipticam mobilem in arietis imobilis capite secat et ecliptica sub ecliptica nuri desultans iacet. In puncto septentrionis/ad huius coractus situm medio: aequator ecliptis sycam mobilem in arcu tricesimae mige s prim g partis piscium secat.&. ecliptica mobilis ab immobili g maxime potest declinat: nam tota parui circuli semidiametro . In puncto orientalis contactus et iterum aequator mobilem eclipticam in os puncto arietis immobilis secata& ecliptica sub ecliptica sita est. In medietatis austrinae puncto: aequator eam secat in arcu primae de dra 'Tcimae arietis parti medio.& ecliptica ab ecliptica maxime declinat.
De quatuor aliis punctas ct capite mobili. Queadmodu ex cis Sc o propositionibus ia liquet: praeter ea quatuor pucta quae in si paruo circulo signatur ratione aequatoris ipsum secatis de quibus hactenus est habitus sermo: sunt & alia quatuor pucta ex sectione eclipticq imobilis S parui circuli ipsa etiaculinguetia in quatuor quartas et cosimiliter denotata. de qui bypsens ppositio, sequetes laciut determinatione. Cu itaq; caput arietis mobilis costituita occ duo cotactu par*d , d circuli ec eclipticae imobilist scilicet in puero c in quo ecliptica imobilis b c contingit paruum circulum: tunc aequator f g secat./ a eclipticam mobilem in capite arietis immobilis Iscilicet iii putas g d Parinq; circuli centro: ubi semper atq; fixe constitititur cas Pux metii immobilis. atq; tunc ecliptica mobilis octauae splices
rae: ecliptica imobili nonae directe iacetIneq; ad aliquam Par: . tem ab ea deflectitur aut declinat. C uando vero caput arietis Psmobilis collocatur in puncto septentrionisi fecundum situm huiusce contactus iam des tedio inter Occidente re orientes scilicet in pucto d: tuc pquator diuidit ecliptica
40쪽
possit ab ea magis discedere. Dispescitur enim ab ea per quarta circuli e e & tota iure
parui circuli semidiametro ad, quae interiacet intercotactum ecliptics mobili S cu imo bili: Se caput arietis mobilis in puncto boreali d constitutum. C Capite arie is mobilis collocatorii puncto orientalis contactus utputa puncto b ubi eclipt:ca inamol ills cotingit aequatorern in parte orientis: tunc iterum squalor diuidit cclipticam mobilemincapite arietis immobilis scilicet in puncto a parui circuli centro S ccliptica mobilis 'T sub ecliptica imobili directe iacet: sicut prius fuerat in contactu occiduo.WDeniq; cum caput arietis mobilis fuerit secundum praedictum eclipticae immobilis situm in puncto medietatis meridionalis medio i scilicet eiquod in parte austrina constiturum cst media inter orientem re occidentem: tunc sequator diuidit eclipticam mobilem in arcu arietis intercepto inter primum & decima eiusdem signi gradum.& ccliptica mobilis ab imo bili maxime declinat : distans ab ea per totam parui circuli semidiametrum scilicet a et quemadmodum prius distuerat in puncto arctos partis medio. ECsterum Oportunus nunc se offert locus declarandi descriptionem illam sensibilem atq; figuramiquae circa has propositiones in littera effigiatur : ipsius agnino ad eoru quae iam dicta sunt de motu proprio octauae sphaerae & quae supersunt dicenda intelligentiam imirum in mos dum conducat. Sit igitur ipsa legentium oculis subiecta: ex littera. C In eius delineaotionet primus circulus paruus & ad sinistram vergense designat paruum circulum que caput arietis mobile describit circa caput arietis imobile cuius centrum a. SecuduS vesro eum insinuat paruum circulum: quem caput librae mobile dcscribit circa caput libraeimobile cuius centrum b. In pruno autem circulo: signatur octo puncta. quatuor quideprima: r S t v. adsectionem aequatoris cum eodem Parvo circulo: diuidentis ipsum in duas partes squas in pu ctis r ec t. vi r punctus sit occiduus: t vero exorciuus. reliqua auo tem duo psi cha v Sc S : sunt media atq; in medio collocata ex sequot inter data duo punocta. ut v punctum sit boreale:& s meridionale. du cta vero per circulum linea v s: sit to; tius parui circuli diameter. diltinguutq; quatuor illae notae datu paruu circulum in qua'
tuor partes aequas : quemadmodum edocet propositio numeri 66l de duae sequentes. Quatuor vero secunda puncta fh l n lannotantur ad sectionem eclipticae imobilis: dis uidentis eundem circulum etia in duo squalia in punctis f se l. ut fpunctus sit illius seoctionis occiduus: l vero exortivus.& caetera duo puctan& liri media sunt atq; in medio collocata duoru postremo dator u pulictorum. vi in punctum sit boreale: ae limeridionale. distinguuN: rursum quatuor ea pucta datum paruum circulum in suos quadranteS: quemadmodum propositio numeri 6S N 6s superius enunciant. Respondent autem illis quatuor secundis punctis: in paruo circulo librae etiam quatuor punctas consimili ratione assignata: in g o k.m quidem: punctum occidentis fg orientis Io borealeth meridionale: ex sectione eclipticae imobilis circulum illum in duo aequa partientis prouenielia. Possent itidem in secundo illo circulo insuper als gnari quatuor alia puncta: primis alterius circuli punctis proportione quadam respondentialia per aequatoris sectionem cotingentia. Sed ne multitudo punctoru in eiusdem circuli circunserentia confusione insgereret: consulto omissa sunt i g, per solam similitudinis rationem atq; analogiam eX praedictis facile tami queunt. Porro linea illa obloga a summo in imum porrecta: memnobis coeli demonstrat. cuius extremus punctus d: polus est arcticus. e vero : Polus ansetareticu S.Insuper quatuor arcus illi ab uno paruorum circulorum in alterum ducti: si gnificant quatuor magnoS circulosipartim in octava partim autem in nona sphaera descriptosi ad hunc octaui globi motum intelligendum peril necessarios. Enimuero infiramus eorum signatus in Primo Parvo circulo litteris t r. arquatorem signati utrunq; paruum circulum (ut dictum est in duo aequa partientem . Inter tres autem reliquos I me dius arcus I c g: ecliptica est immobilis nonae sphaerie dissecans etiam utrumq; dastorum circulorum in duas medietates . cuius punctus c I caput est cancri immobile:& punctus inaxims declinationis eclipticae immobilis ab qquatorei semper unus de insuatiabilis. q, ecliptica illa semper fixa persistat: & in eisdem puctis semper aequatore ae paruos illos circulos desecet.Duo vero reliqui arcus atq; extremiino secantes datos paruos circulos sed in circunferentiis tantum contingentes: eclipticam mobilem nobis infinuat secudu duplice eius situ.Nepe arcus p ol ecliptica est mobilis in eo situ: quo caput arietis mobile cotingit puctu septetrionale ni mediu inter punctu occidetis ae orientis lProuenietes ex cotactu ecliptics immobilia ca paruo arietis circulo. Arcus vero o lilectio