장음표시 사용
121쪽
Quot sunt ea, quae attribuuntur personis e Undecim . Nomen , natura , victus , formiuna, habitus, affectio, studium, consilia , facta, casus, orationeS . Quid est Nomen e Quod unicuique personae imponitur, ut Verres, Cato, Catilina, Clodius, Milo, sub quo continetur etiam pr nomen , agnomen , & cognomen , de quibus in Donato,& Guarino restitutis. Nam ab his ctiam argumenta deducuntur. Quid est Natura Rhetorice definiendo Est quaedam inclinatio animi qua homines inducuntur , aut ad bene, aut ad male agen
Quae sunt ea, quae considerantur in Natura Sexus , virilis,an muliebris . Natio, Graecus, an Latinus, an Barbarus. Patria Romanus, Venetus, an Florentinus. Cognastio, qua familia, quibus maioribus,quibus parentibus natus sit. Aetas , adolescens , iuuenis , an senex: Praeterea commodo s
aut incommoda a Natura animo , aut corpori data; validus, an imbecillus et formosus, an deformis. Velox, an tardus. Acum tus, an hebes , Prudens, an imprudens , &F s teme-
122쪽
temerarius. Timidus, an audax, & caetera id genus . Quid est Uietus e Cursus, & modus vitae , apud quos aliquis educatus sit: quos artium liberalium magistros habuerit: quibus amicis, & socijs utatur: quo artificio sit occupatus: quomodo rem familiarem administrct,& caetera, quae ad vitae cursuin pertinent. Qujd est Fortuna Rhetorice defini edo Conditio quaedam hominum, qua quaeritur, an aliquis liber, an seruus sit, an libertus: pecuniosus , an tenuis. Privatus, an in Magistratu, & cum imperior nobilis, an ignobilis et & si de mortuo agatur, qua mort sit affectiis.
Quid est Habitus p Est perceptio,& quaedam
perfectio virtutis, aut alicuius artis, aut disciplinae, & scientiae studio, & industria
Quid est affectioit Commutatio animi , aut corporis, ut laetitia, cupiditas, metus,morbus, debilitas, & alia huiuscemodi. id est Studium8 Vehemens occupatio animi ad aliquata rem applicata, ut ad Gram-
123쪽
maticam , Rhetoricam , Dialecticam, Philosophiam, Iurisprudentiam, Theologiam, ad Mercaturam, ad Reipublicari administrationem .
Quid est Corisilium Excogitata ratio aliquid faciendi, aut non faciendi. Quid est Factum Id, de quo ante Auditores ab Oratore agitur . Quid est Casus I Id , quod contingit praeter hominum opinionem , & consilia . Quid est Oratio 8 Sermo , qui habetur ante . factum, in ipso facto, & post ipsum factuin. Et hi omnes loci ,' ex quibus deducuntur argumenta,considerantur maximo in Constitutione Comecturali. ,
uot sunt ea, quae dicuntur Attributa aegotijs I Quatuor, Continentia cum ipso negotio, Gesta in ipso negotio, Adiuncta ipsi negotio, Consequetia ipsum
124쪽
De Continentibus cum ipso negotio. OVot sunt Cotinentia cum ipso negotio IQuinque, summa ipsius negotij, ut parentis occisio, patriae proditio,virginis stupratio . Causa, quae hominem ad tale fa,cinus impulerit. Ante factum, ut concitus ira gladium arripuit . Dum fit, ut tribus vulneribus affecit, via in capite secundum aurem , altero in stomacho, tertio in latere . Post factum : ut in occulto loco cadauer
sepeliuit. Degesis in imo negotio. Ovot sunt ea quae considerantur in gestione ipsius negotij inque, locus,
tempus, modus, occasio, facultas, de quibus circumstantijs dicemus in Narratione, de qua infra. Quomodo consideratur locus 3 opportunus ne fuerit ad id negotium committendum , quod cognoscitur ex magnitudini , interuallo, longinquitate, propiu quitat ,
125쪽
solitudine,celebritate naturae ipsius loci,de
quo agitur. P1 pterea sacer, an profanusi publicus,an priuatus et proprius , an alienus . Quomodo consideratur tempus Qua parte anni I Uere , an Aestate e Autumno, ari
hora diei, noctis, dicamus illud crimen,de quo agitur esse fictum. Quomodo consideratur modus Quo animo,& quo rationis discursu fecerit is , qui accusatur,prudenter, an imprudenter Clam, an palam e Vi, an sponte sua , an alicuius persuasione e Inscitia, casu, necessitate, an aliqua animi perturbatione , hoc est, odio,
inuidia, iracundia, amore, &c. Quomodo consideratur occasio e Cum Orator ostendit quandam fuisse opportunitatem agendi, aut non agendi crimen illud, de quo agitur ante Iudices . Quot genera habet occasio Tria, publicum, commune, & singulare .
Quid est publicum e Quod ciuitas uniuersa aliqua de causa frequentat: ut ludi, spectacula, festi dies, bellum, induciae, pax.
126쪽
Quid est Commune p Quod accidit omnibus
codem fere tempore: ut me siis, vindemia, calor, frigus, & alia huiuscemodi, quae certis, & statutis temporibus veniunt.
Q sed est Singulare Quod alicui priuatim
accidit, ut nuptiae, sacrificium, funuS,conuiuium , somnus,& vigilia . Quomodo considerantur facultates Curio orator ostendit, aut defuisse , aut non dei uict alicui vires, & caetera omnia, quae ad tale negotium peragendum requiruntur. De adiunctis negotio .
O Vae sunt ea, quae dicuntur adiuncta n gotio/ Quae insunt negotio, de quo agitur , sed propter aliquam assinitatem ad id
negotium affecta assilinuntur ad confirmationem eius negotij, de quo ab Orator agitur. Quot sunt ea,quae dicuntur adiuncta, siue a secta negotio e Decem , Maius, minus, aeque magnum, par, simile,dissimile,contrarium, disparatum, genus, pars,& euentus, a quibus omnibus deducutur arguineuta, Quomodo sumitur argumentum a maiori eHoc
127쪽
Hoc modo , Si bona existimatis diuitiis praestat , & pecunia tantopere expetitur , quanto magis gloria est expetenda e Et illud Virgil. VII. Aen. Tu potes unanimes
armarem praelia fratres . Nam ex hoc infertur multo magis alienos. Et apud. Ter. Nam qui mentiri,aut fallere instituerit Patrem, audebit tanto magis & caeteros . Quomodo sumitur argumentum a minori pHoc modo. Publius Scipio Nasica Pont. Max. Tyberium Gracchum mediocriter labefactantem Reip.slatum priuatus interfecit . Catilinam orbem terrae caede atque incendiis vastare cupientem nos Consules perferemus e Et apud Ter. Hic paruae consuetudinis. Causa huius mortem fert tam familiariter.
Quid si ipse amasset Quid hic mihi faciet
patri pQuomodo sumitur argumentum a Parte Hoc modo : ut apud Cic. in L.Pisonem . Nihil interest , virum ipse consul improbis concionibus, perniciosis legibus Remp. vexet,
Quomodo sumitur argumetum a Simili Hoc modo
128쪽
modo: ut Helena Troianis, sic tu M. Antoni Ciuibus Romanis semen belli fuisti. Et illud . Si ferar suos partus diligunt, qua nos in liberos nostros charitate esse debemus pQuomodo a Dissimili I Hoe modo. Si harbarorum est in diem vivere, nostra consilia in sempiternum tempus spectare debent. Et hoc. Si belluarum, quae ratione carent, Proprium est viribus certare , hominum est argumentationibus disceptare. Quomodo sumitur argumetum a Contrario pHoc modo , ut est apud Ter. Nam si illum obiurges, vitae qui auxilium tulit, quid facies illi, qui dederit damnum, aut malumile Item . Si Gracchus nefarie, praeclare Opimius .
Quomodo a Disparato I Hoc modo. Si insipit, nullo modo potest sapere. Qui stat,non
Quomodo a Genere argumenta sumemus . Hoc modo . Si Magistratus in Pop. ROM. esse debent, quid Norbanum accusas, cuius Tribunatus voluntati paruit ciuitatis . Quomodo sumitur argumentum a ParteIHoc
129쪽
modo . Si omnes , qui Reip. consulunt , chari nobis eme debent , certe in primis Imperatores, quorum consilijs, virtute,periculis retinemus & nostram salutem, &Imperij dignitatem. Quomodo suinitur argumentum ab Euentu . Hoc modo . Erubuit, salua res est. Nam post crimen ita solet euenire. De Consecutis uegotium. O Vae sunt ea,quae dicuntur Consecuta negotium I Quae consilio , & voluntat hominum negotio tali sunt imposita , aut imponenda censuerunt,ut uomen facti E .g. Hoc appellatur furtum, illud sacrilegium,
hoc autem peculatus . Et qualem rem homines ante iudicarint, crudelem, tyrannicam , violentam , aut honestam, utilem, &Pro tempore congruam, vel contra. Deinde . quae lex sit eius rei, quae consuetudo,
quod iudicium, quae actio, quae defenfio,&caetera huiusmodi quae sint consecuta dosimili re, quae alias venerit in iudicium.
130쪽
OVId est Argumentatio Inuentum, quo
orator demonstrat cx locis antedictis, aut probabiliter, aut necessario . Quid est necessarium I Quod aliter esse non potest, ac dicitur E.g. si ambulat, moue
Quot modis tractatur Argumentatio necessiaria e Tribus. Complexione, Enumera- ratione, simplici conclusione. Quid est Complexio I Species argumentationis necessariae, in qua virum concesserit aduersarius, omnino conuincitur . Hoc modo. Si improbus est, curvieris e Sinprobus, cur accusas / ut Cic. in Verrinis . Aut amicos confiteri Siculos necesse est, aut inimicos: Si amici, credamus testibus: si inimici, inuiti pecunias contulerunt. Quid est Enumeratio e Species argumenta tionis necessariae , in qua pluribus rebus positis , & caeteris infirmatis una aliqua , necessario infirmatur, hoc pacto. Necesse est aut inimicitiarum causa ab hoc esse occisum di