장음표시 사용
121쪽
y8 FRED. DE MARsEL AER LEGAT v s. nimio ostentare vel obtrudere ineruditis, aut cum his edisputatorie altercari super terminis ignotae artis,aut quia syllogismum non sorinent in Fris somorum aut Bar co. Nempe scientiarum diatriba imperitiores superasse, haud magnum est; succiibuisse,non leve. Sunt porro nonnullae ingenij occupationes,quae Regio Oratori negligi prorsus possunt citra incommodum. Quales mille stramineae & operosae nugae tam in scientiis praeticis, quam speculatiuis. Cuiusmodi sent mirabiles
ingeniosissim hesos ani:tum Sophistariam adeo tenues, macrae, ab omni carne & ossibus auulsae, personalitates, entitate haecceitates,quidditates,Petreitates, & eiusmodi infinita punctorum & atomorum agmina, quae tum vere
sunt,ciim otiosi illi ficiunt & fingunt. Huc& chymicum auri coquendi studium diuod ne Di quidem Midae indulserunt sine mulcta: &damnosa aleat'rum dexteritas, ubi quisque quanto peritior, tanto ne ior. Ipsa quoque artium philomela Musica: quam ipsi licet calleamus; per
praecentores tamen decentius plenius iue percipimus. Nec ullas idcirco spreuem,quas quidemLegatus calluerit,eiu modi delicias, quae ornamento ci esse possitit,neutiquam oneri,quamuis etiam minus usui. Arboribus enim, quarum propria dos est machiam ferre, etiam talia videmus congenita,etiam flores.
L OMENTI A , seu copiose loquens sapientia, Oratori nostro nomen & munus trimit: tamque ei
122쪽
LIBER PRIMvs. yynecessaria est,ut sine hac pmrsus esse non possit. Reliquus eruditionis cultus ingen que vigor in tenebris sepultus iaceat, nisi Suadae luce hominum sensibus insinuetur. Nam ut nullus absconditi thesauri occultaeve musices usus est; itanequβ profundissimae rerum omnium cognitionis,ni si protria Aoquentia accesserit. Quod amplius est ; Nihil uniuerso orsi tam potenter dominatur, quam haec Diua,
qua vellit Delphico gladio ad quaelibet pertractanda fetu
citer vilinur. Idque innuerunt ingenios e poetarum fabulae,dum disertos viros,flumina,laras laxa mouisse cecinerunt Et constat gloriatum coram familiaribus Demosthenem; potuisse iudicum sententias,ut cereas, ad nutum lubitumque suum flectere in quamcumque partem, ener gia hac artificiosi sermonis. Atque ita ad eius arbitrium
Atheniensibus cum Philippo saepe bellum, scye pax fuit. Pyrrhus quoque,se imperij fines magis exten e & fi
masse,acphura oppida recuperasse gloriatur, Cyneae oratoris facundo eloquio, quam eataphractorum operosa manu. Nimirum amplius hic verba interdum, quam a ma. Facit huc Taciti statentia: Nemo magnam Potentiam sine Eloquentia est assecutus. Dicebat Graecia de Pericle me iuasionis numcia atque aram ita labiis hominum conssib re. Mercurio attributus csst Caduceus,qui dictus a cadendo;quia Eloquentiae interuentu statim cadunt controue sarum tempestares, nam bi, ac procellae . Sed opponunt aliqui,Eloquentiam quidem Legatos,procuratores & ministros decere,non autem Principes. Et tamen , quam ea non inutilis dos ac virtus Principum censerr debeat, do merunt quaedam insominia atque pericula Henrici IV.
Galliae & Iacobi VIII. Angliae Regum, quibus sese
123쪽
Hesiodus, Reges cunnes qui Deo chari sunt, eloquentia caelitus ese donatis. Multiloquent incerte, & inanem illam verbonain profluentiam , nedum summos Primcipes , sed omne gemus hominum dedecere, non in m. An vero Maiestati vel existimationi aduersabitur, Quae . proserenda sunt, apte, diserte, sapienter proserre id enim eloquentiae proprium. Praeclarum contra, quibus dotibus, rhione & oratione, a brutis animantibus inible nos artisex natura distinxit, earum eminentia hominiabus ipsis praestare. Vt non minori loco ponenda videtur fandi Lacultas, quam vita, dignitas, s s. Et noui Vicros Magnos,qui tanti facundioris linguae thesaurum face rent , ut si quis hoc instruebas esset, eumdem magnorum munerum capacem iudicarenti Quasi ut quisque et albtur,ita & sapiens,& bonus sit. Quemadmodum non ira sita Eloquentiae Deum, Legatorum esse n*men antiquiatas voluit,& persuasionis aram in labiis hominum con sistere. Optandum Uitur,ut ex illustri animo, illustris e flore t oratio. Quae tamen neque seliolam redoleatin que affectationeni: alioqui nil comptu eo incomptius, Hegantia ineptius: nihilque non vitiat ostentatio &ώ-ctantia Nam ut amabilior venustas est naturali pulchritudine exurgens, nullo fuco vitiata, in iisque quae se se molas esse venit ne uni ; ita & oratio quae suapte indole placet,non affectata, non turgida no sesquipedalibus aut . spumatibus vAut verbis exundans.Summa etiam orati ris laus est, ita ex arte dicere,ut quam longissime videatur . ab arte recedere. Nemo sic insidias putadit auribus suis fieri,nemo suspectam orationem has bit. Qui timet ne decipiatur, aegre verbis expugnatur. Audito ab Senatu
Romano, Carneade Atheniensium Luto, iudicarum
124쪽
LI BIR PRIMvs. Ioiest,ex usu Reipub.non fore, tam valido eloquio & artifi- cio Oratorem publice audiri: quoniam eo argumentante argutant quid veru,Quid riuum esset,haud facile discerni posset: iam eiuste linguae blandimenta, aurium caternae, animorum compiam erant. Dum enim Romam
cum Diogene Stoico missus esset ab Alcitiensibus per Emilium Paulum subactis,deprecaturus mulctam quingentorum talentorum,quq irrogataerat propteroropum;
ciuitatem in Attica,direptam; auditus fuit Caecilio in te prete, e ueSenatore. Sic voti compos, disputationem in stituit de Iustitia & Iurer cuius partes cum annuentibus cunctis egregie de disset; postridie non minore ingenio&applausu, contra Iustitiam argumenta contorsit. Quo faciam, ut etiam e Senatu secessere eum debere dixerit Cato. Neque ideo tamen violata fuit Legatio eius qui iam si his rem agebat,doctus in omnem partem rem
. t Facetus, nora dicam Dic TERI is uti, tantum abest ut Legatorum muneriindignum,quin potius aprum esse ducant mul-ri,ad ea inter contabuliudum indicanda aut insinuanda, quae aliter exeaeari aut obtrudi non conuenit. Sic tribus verbis repente apteque prolatis, interdum mage prosec ris,atque placueris,quam trecentis longe p meditatis peris . Sota atra,Plutarchus,Seneca, alijque grauissimi viri,hoc genere facetiarum & dicteriorum se uenter inuicem incitarunt. Cetenim secetiar, siue pungant, siue un-
125쪽
gant, nisi subtiles sint & argutae, auditorem non modo oblectant, sed eidem etiam taedium adserunt: qui si ni- hilominus rideat, faciat id quidem, non propter iocum, sed propter iocantem; quod forsan is facie magis ridiculus si,quam facetiis. Stultiis est,qui ut alios oblectet, ipsum vilem aut ridiculum praebet. Seriis quidem grauitas debetur locis lepos: sic tamen,ut ioci ipli aliquid ingenij,a que etiam serij spirent, & seria ab lepore non videantur aliena. Sed iis abstinendum prouerbiis dicteriisve, qui rum quidem sententia bona sit, sed verba sordibus vulsi
aut scurrilitate quapiam inquinata : item iis, quae in alicuius vituperium vergere aut torqueri possint,& quorum ignominiosa ac sinistra interpretatio esse possit Scio equidem, conuiuantes in graues pugnas irruita, recitato sorte laui hoc verse,ceu magico carmine thumilem numsuam mi isto nanseruentem, ut crassu audacem; luscum rufumve delem. .
Cum ad religiosum Bauariae Ducem verba se sturus tarasmus R. facetiis minime facetis, iocaretur; se tam chuin habere Lutheramim,sed mentem Catholicam: o uertit tergum Bauarus, &disertr hominis orationem deseruit. Legere quidem est hinc inde histrionias quasdam commisses aut prolatas ab Legatis ; illota itidem apo phthegmata,scommata,ludicros sarcasmos: sed neque si
milium ineptiarum congerie,meliorem papyrum, recensendo commaculare,animus est. Illorum interim nomiana dum aliorum scriptis recitantur, in dedecus citantur. Quapropter ne quem verborum aculeis Legatus sic pungat, ut aculeum relinquat; neve acerbi' di steriis, & quae vero aut pudori nil tun vicina sint,deice etur. Dicacitas
cum lesione est: nemo aute placere potest, si laedat. Et Iudia
126쪽
Li B E R . P R i M v s. io; ludibrium licet & ludus argumento ac propo sto discriminentur; sunt tamen qui amicitiam, auctoritarem, nihil non perdere & perire malunt,quam quid salse vel insulse inflictum perpeti. Hinc enim tot saepe duellorum indictiones, ad monomachiam prouocationes. Quod si ita est, nolim Legatum frustres rem tam dubiam aut periculosam exercere, eave proferre quae aliis intelliget fore in testa. Inconsultum est enim, ubi causa non subest, alio-pim inimicitiam sponte accersere,aut incitare ,cum etiam
non quaesita multorum malevolentia, odia dolique ultro ant,&vnicitique sat negotij facessant. Sales quidem ilaritati admiscendi,sed cum modo, im iudicio;pr seditim apud Principes viros,ne umquam plus ingenio vel a fiet ii, quam causae tribuere videamur. Imo cum proclia uis sit ab amore ad odium progressius, dissicillimusque regressus ab odio ad amore, quod illud acrius incitet, quam iste; non committet Legatus,vi cum Principequem adiit, licet iam familiari,iocari aggrediatur,quantumuis inuitatus ac prope ius ius. Nec enim serreus aut plumbeus Principum affectus est,sed cereus,qui nimiusculo frigore rumpi, immodico calore eliquari possit. Iocis quidem in confabulatorem directis, inesse videtur despicientiae, aut certe praesumptionis significatio & securitas quqdam;qua offenduntur interdum & velut irritantur ii, qui sacro illi morbo Euripidis obnoxij aut affines sunt. Temerarius
itaque Legatus,si dentem inpurpuram acuerit,aut satyri- eo scommate maiestatem inuaserit: & quo alio fine quam ut usurpet audaciam muneri non concessam Maiores Principes sunt,quam ut verborum petulantiae subiaceant. Qui acutus esse volet,videat, ut pari ratione cautus sit:prq-
sertim is qui non probandi acuminis , sed stabiliendae
127쪽
io , DE MARs ELAER LEGAT v mctoritatis causa imissus est. Saepe grauiter laedit, etiam qui ludit. Dum Legatus quidam, Maurorum Regi litteras tradidisset,quibus nosset titulorum inscriptum erat, quos ille sibi tribuendos putabat; audiit: Sus has peperit. Sciliacet,ait Legatus,ne ijs vescaris. Abstinent siquidem Mauri suilla, sed non utique semper verberibus; quae tum in caput incauti Legati ubertim pluerunt. iis itaque non sobrie utendit in duxerit iis, quae frequens indignatio atq;contentio,numquam affectus, rarii rerum promotio si
quatur3 Quam audacia parum lepida, furorique propinqua fuit eiusce Legati,qui ubi ab Atheniensibus missus Philippo Rege Macedonum rogaretur, ecquid grati ob sequis Atheniensibus praestare posset; respondit: Sitei
sum suspenderis. Magis excusare & decenter ille,qui cum nuper a Cisare Carolo Serenissimi titulum suo quoque Principi ambiret, Quo plures iam per Italiam Germaniamque Dynastae donati erant,& ambiret frustra; disceden ly veniam die quodam,vix die, tulicum caelum te ramque subiuna atque tonitrua miscerent. Admiratus, Caesar, cur caelo tam inuio, turbidaque & infesta aura se itineri accingeret,suasit,serenitatem exspectaret. At nihil est,inquit Legatus,quod hinc timeam , cum Maiestas tua mundum implerit tanta Serenitate. Quid hoc vero erat aliud, quam argute, modeste tamen, repulsam exprobrare Nec minus Enerose, & pro dignitate, Antonius Pu- eius: qui dum a Florentinis ad Ducen, Mediolanensium iniistis,admitti diu non posset,quia Dux, Astrologicuius, da in secimas cerebrum, publica non aggrederetur, nisi priuia horoscopi inspectione; ipse huius remorae ac tergia uersationis prctextum Rempub. florentissimam in coteimpnim trahere sensit. Quapropter, dum tandem dies de
128쪽
Lis ER PRI M v s. horae punctus indictus esset,quo ad aulam veniendum remandatum exponendum nuntiabatur; Ignoscatur mihi, inquit, qui toto hoc die id aggredi non possum, dum nimis vereor,iamque scidas ra,quae Mediolanensibus propitia conuenerunt, infortunium modo coxisse ae minari Florentini S. Sed ne ioco quidem proseret aut probabit ea Legatus, quae Principi suo dedecori verti possint. Ideoque haud citra offensam,dum seceti esse vellent, Legati ab Demetrio missi, foedam atque infelicem sui Regis voluptatem tu piter exprobrarunt, & quidem apud tyrannum aemulum, & cui potius memorabile quodpiam virtutis apophtheg- maenarrare debuissent. Quippe Lysimacho suam cum leone luctam,& aduerso pectore exceptas plagarum cic trices iactanti atque ostentanti; Et noster, inquiunt, Rex morsibus & vibicibus inextinguibilibus insignitus est, sed Lamiae,&quidem in collo. Legatus itaque facetus & festiuus erit citra opprobrium,calumniam ac scurrilitatem: & quem neque contemnere,neque odisse, ac ne redarguere iure liceat. Pomponij Attici exemplo,qui ad Lacedaemonios Orator niis sus,frugi erat, non auarus; constans quidem, nec tamen cerebrosus; modestus, non morosus, nec molestus; facilis& facetus, non sutilis; seuerus, non stuus, non superbus; cuius quisque vereretur occursum,nemo formidum Absoluam verbo 3 Quod sal in cibis, id iocus in verbis est; qui nisi apte immisceatur,vitiat eduli non condit.
129쪽
DISSERT. XXVII Linguarum peritus.
v M vero potissimi, apud exteros obeundum sit
hoc munus; plurimarum linguarum peritus sit Legatus:ac p sertim estis gentis ferinonem castrat,ad quam mittitur. Nam alioqui incommodius hic sua explicet: &si quis forte explorator quid patefacere vel deferre desideret,liberius iliantiusque id ficiet semotis quasi arbitris,
quam Interprete teste accedente, siue hostilia ea fuerint, quae nuntiare volet, siue amica. Lentulus Consul, cum Pompeio profectionem ad Parthum dissuaderet, imperitiam linguae Parthim,ut ingens rebus impedimentum, ei obiecit. Deus ipse missurus Erechiclem pro Legato ad populum Israe lis,cti ne inquit, lumen Z erat autem id, symbolum Legationis, aiunt commentatores. Et rursus, apud Erechielem: Vade ad domum Frael, merba mea ad eos: non enim adpopulum profundi sermanis mignota linguae tu mitteris. Quibus verbis ostendit sane Deus, quantum Legati intersit, eius ad quem mittitur populi linguam callere: eaciue de causa missurus Apostolos tuos orbe toto, tamquam Legatos sim Christo Legatione sun- dimininquit Paulus linguarum omnium scientia eos instruxiticum linguas igneas cilitus pluit. Et Moyses, populo vocem Dei audire nolenti, sic minatur: Adducet Dominus supre te gentem de longinquo re de extremis terrae finibunis stimilitudinem aquilae molintis cum impetu, cuius brivam inte2gere non possis. Laudatur Mithridates Ponti & Bi-ibyniae Rex inclytus, quia duarum & viginti gentium, quas sub ditione habuit, ore locutus est, linguasque ec calluit.
130쪽
LIBER PRIMvs. TOT calluit. Atque hoc erat cum omnibus, tamquam cum una agere. Neaue id mirum adeo videbitur ei, qui nou rit,apud Indos familiare idiovia septuagies centenis vocabulorum millibus constare: nimirum unicuique ibidem rei dictio respondet monosyllaba & character peculiaris; cum reliquarum gentium linguae vix sex mille vocabula complectetanitur. Hodierni Turcae, a litteris quantumuis alieni,huius peritiae usum quotidiano euentu edocti,quot linguas quis callet, totidem illum viris aequivalere, pr uerbio dictitant. Non frustra sane Carolus IV.Roman rum Imperator Aurea Bulla de Imperatorum electione praecipit ; ut Electorum filij, praeter vernaculam , insuper Latin an, Italicam, & Illyricam discerent, ut sermonem
cum variis gentibus communicare possent, neve in conscientiain rerum ingentium (quarum anima silentium est) adsumere cogerentur vllum testem. Ex Dione discimus, a Caracalla Interpretes non semel enecatos esse , ne innotesceret quid molirettu . Taulo periculo commissa
secreta interdum sciuntur. Sed quomodo externi obs quis integritatem fidemque non metuat Legatus, si ea ip-ra, quae suo nomine dicuntur nec distinguere, nec diiudicare ipsus possit Z Quid autem si eo loci aut temporis
explicanda mandata inciderint, ubi ne Interpretis copia adfueriti sane ex rerum varietate,assectuum signitam,tum ex iis quae alter dixerit vel dicturire parat, tam lauda oratio nonnumquam est. Nec vero id per se sacere
Interpres,aut quomodo fieri id debeat surdaster iste princ repotest: quippe qui nihil eorum quae fiuiit intelli,
git. Andreas Criti a Venetis Constantinopolian miserua Legatus,noluit paetis cum ImperatoreTurearundi itiam