Frederici de Marselaer equitis legatus. Libri duo. Ad Philippum 4. Hispaniarum regem

91쪽

68 rRED. DE MARS ELAER LEGAT vs.rumve porrigi aut promanare posse. Si Princeps Vir m nem ad nuptias per Legatum iam senem, imbecillum, de a Gratiis destinitum,ambiat; certum est non ita audiendum a Nyinpha,quemadmodum si quis essiorescens te ac forma Mercurius, Amoris causam agat. Malignus spiritus,humani seneris perosior ac perturbator,ut plus mdei venerationisque apud homines ad seducendum impetret,praefigurat se interdum specie exoptati auxiliatoris, etiam Angeli Lucis & Gratiae. Et si paruis magna conseramus, Clitis iis ipse,Dominus & Saluator noster, diuinitatem suam mortalium oculis inaccessibilem, humana came vel luit; dein ut omnimodo, Legatione sita, non sollet non placere,& Homo factus est, passus & sepultus est ut Homo.Prima urbis Romanc discordia,ob stultiam foeneratorum nata,sedari non potuit,nisi misso in sacrum montem Oratore Menenio Agrippa: qui non tam quia

facundus & sapiens erat, quam quia populo charus (hinc quippe oriundus) placuit, pacemque persuasit. Similiti, cum plebs ob iniuriam Virginiae ab Appio Claudio Decemuiro illatam, in Aventinum montem secessisset; Senatus tres Consulares Legatos,C. Iulium, P. Sulpitium, ae Sp.Tarpeium,minus populares,misit ad placandum. Sed ne admissi quidem illi, nedum responsum ullum tulerer sed valida voce conclamatum est,ut L. Valerius & XL Horatius mitterentur: hos audiendos fore. neq; quod qquum i videbatur,sed quod placebat obtinuit: nimirum, ut non solum quae nuntiarentur, iusta ac grata essent, sed ii praeterea qui nuntiarent,iusti & grati. Ita quidem populus ase. sectus est: saepe non tam consilium, quam auctor displi- . cet:quinimo oratio quantumlibet salutaris, displicet odio auctoris. Sane cum apud Lacedaemonio turpis vitae ho

92쪽

LIBER PRIM V s. cymo,commodam atque utilem tulisset sententiam, populus eam reiecit, non auditam: eadem vero cum per Erno' ros viro cuidam integrae vitae ac fides dataesset, publice pronuntiata obtinuit. Nimirum auersionem ac nauseam

parit, quidquid e sordido vase siue essivit, siue depromi- tur. Bonum igitur, probum, eximium esse Legatum volumus,ut si nihil aut paucissima in eo reprehendi possitit, beneuolentiam sibi vel ipsa fama comparet, facilius dicturus acturusque,si in antecessum animos virtutum en- minio occuparit. Hoc consilio Cardinalis Bembus a Leone X. ad Rempublicam Venetam missus est, cum de scedere cum Caelare ineundo Galloque abdicando aperetur. nimirum Venetus erat, & sic non virtutibus tantum, sed natalibus Patriae chartis. Extat adhuc oratio eius,legitur,

disciturque. Sic & olim ad Cassium , qui Rhodum obsidebat, missus est Archelaus Rhetor, a quo ille aliquando Graecis litteris fuerat institutus: utpote, tanti disciplinae beneficium habitum est, ut cessura belli & obsidionis ra-.tio videretur. Fuerunt nonnulli qui plus praesidij in beneuolentia Principis, quam in eloquentia aliave virtute L gati, collocarent. Etenim cum Cosrodin Persarum Regem graui satis bello sibi infestum Iustinianus haberet,& de morbo hostis intellexisset: Les tum misit, & pacem petiit: Legatum, non nobilitatis splendore coruscum, aut sortis pulchritudine insignem,aut virtutis decore eminentem; sed medicum, tcmpori de occasioni aptum , &eum . quidem, qui alias quoque rogatu Cosmis a Iustiniano missus fuerat, Regemque sanauerat. Quia amplius iam erat, conualescere, quam pugnare; vivere, quam vincere; felix Legatus medicus fuit,nam qgritudinem simul de tablum profligauit.

93쪽

o FRED. DE MARsEL AER LEGAT us. Vt autem Legationes acceptiores sint, precibusque a ' cedat gratia precantis; etiam qui ab hostibus capti detinentur; ab iisdem Legati ad suos mittuntur. Atque hoc exemplo Regulus a Carthaginensibus missus est ad Senatum,h ab eo, ut hostium Legatus, auditus fuit extra urbem. Dum raptis matronis virginibusque Sabinorinndiutino atque acerrimo bello paene attriti essent Romani, nec spes vlla dissensionis componendae affulgeret; visuna est Senatusconsulto raptarum praecipuas apud gentiles de cognatos suos Legatione fungi, meliora & mitiora precaturas , vicissimque pollicitaturas. Itaque ubi ad Regem venere,Legationis Princeps Hersilia,lugubribus lacrymis

luctuque conspurcata,miserabilem orationem elament ta verius, quam elocuta est . Tum omnes humi prostratae rogauerunt; Suos infantes, quos secum duxerant, respic aer, sanguinis Sabinorum recordaretur, commiseraretur,

tandemque suis viris, domo & pace Rex frui pateretur. Ilacatus condoluit Rex (erat quippe inter barbaros urba-- mus & quod armis aut vi viri sperare nequiuerant, semianae Oratrices perficere, tantaeque discordiae conciliatrice;-extitere. Non parum itaque profuerit tam mittentibu , quam missis, si ostentatione ac commemoratione earum rerum quibus se gratiosos fore confidunt, sese iis ad quos mittuntur affectu Ac gratia insinuent, ac velut acceptiores essiciant. Quod ut Romani iam commemorato strata-

gemate per Sabinas prudenter fecere, sic parilis industriis

par felicitas extitit,dum Veturia mater & Volumnia con- iiux ad M.Coriolanum,uere Martialem illum, urbem ob sidione coarctantem missae, felici Legatione Romanum imperium certo funeri exitioque exemerunt:quippe duos

ex eo gnatos,charissima atque unica pignora, secum du

cent di.

94쪽

centes,ubi in conspectiam venere; ipsus iam obuiae matri in complexum proruit: at illa salubriter de caute assostus indicia occultans, Fac,inquit,intelligam,hostemne an silium conspicer atque complectar: mancipiumne an mater venerim in haec castra, ad haec bella ciuilia, ecquam laciuilial Scilicet huc me longaeua senectus protraxit ve Frius,quam produxit,ut te patriis sedibus laribus oue extorrem, iam inimicum non modo intelligerem, sed nimio experirer Potuistin, charissimc quondam patriae,parentis

prolisque dulcissima nomina & pignora sic deserendo

aestruere 3 Equidem,ni peperissiem te,iam vitae non t*deret me: non oppugnaretur Roma, quae hactenus rutrix de

altrix tui tuorumque. Denique, nisi te filium habuissem; haberem,nunc dum vivere nimio dolori de pudori est,facultatem libera in patria libere saltem moriendi. Hosce matris, coniugisque lacrymis liberorumq; dissuauiationibus permixtos, gemitus questusque, moestus & ipse excepit Coriolanus,propediemque castra ab urbe remouit. Sed hic inprimis colenda atque aestimanda Legato erit

probitas,integritas,uirtus omnis,tum ipsa propter-se, tum quia multum valebit ad auctoritatem, gratiamque apud adeundum Principem comparandam. Credimus enim, quos existimamus candidos & apertos, nihil ex occulto

aut insidiis agere, sed boni rectique esse cultores et eisque

omnia tuto cominitti arbitramur. Nec talum persuasum nobis est, non posse nos ab iis decipi ; sed nescio qui conscientia& humanitate ducimur, ne iis imponamus. Sic paulatim essicitur,ut Legati tam indubitatae virtuti de rectitudini fidens Princeps, cum omnia quae ab ipso profi- . ciscuntur,a prauitate libera exiisstimet,eius quoque Principi amicior reddatur. In quosere omnium negotiationum

, cardo

95쪽

:1 FRED. DE MARsEL AERE LEGAT vs.cardo versatur. Etenim cum in omni opere ad aliquem scopum collineandum sit is initio scopus spectandus erit, ut Principem, apud quem functionem suam obibit L gatus,quanto maiore quidem poterit affectu,Principi suo conciliet atque deuinciat: non solum, quia Christianae charitatis & communis humanitatis ossicium est, iacere semina beneuolentiae mutuaeque concordiae, sed etiam quia plurimum valet, ad persuadendum atque obtinen- cum id quod voluerit Legatus,disposuisse ac commouisse eorum animos quibuscum agitur , ad beneuolentiam eambe sinceram. Eueniet autem, ut Legati Princeps, ab Principe quem accessit, diligatur, si huic: apte persuasum sit,se vicissim ab altero Principe diligi. Vetus namque &prudens est monitum:

Et quemadmodum silices inter se cotriti emitrant ignem; sic magnorum spirituum mutuae beneuolentiae, amoris ammas,& beneficiorum commoda. Quocirca nullum tempus amicissimi animi declarandi praetermittet Legatus: laetari suum Principem rebus eius secundis,dolere a S, uersis, commoda ipsaque vota communia censere: propenso &anhelo esse animo ad quodvis obsequium praestandum : idque Principem numquam non declarauisse

Tum si quid praeclarius gestum per externum Principem fuerit,id magnopere ab suo aestimatum. Insinuanda haee huiusmodi, verbis, sententiis, gestibus, locisque maxime opportunis & conuenientibus rei atque indoli Principis inescandi: adhibitis aliis nonnullis mediis, quae usurpare,. quam scribere erit facilius, quia circumstantiae & res tangi possunt, videripossunt, praeuideri non possunt, nedum

96쪽

Quemadmodum vero variae esse causae boni affectus solent; ita & mali. ac nescio quomodo facilius odimus, quam amamus: dc utrumque tamen leui ves inccsnitape causa. Quosdam primo statim intuitu auersamur refugimus: quosdam protinus diligimus,interdum quoque vix cognitos aut visos. Cuius sympathit atque antipathiqcausam ad horoscopi & stellariam consensum curiosa doctrina refert: plurimum scilicet interesse ad indolem ac fortunam cuiusque,quibus sub planetis animam hauserit, primos vagitus ediderit, lucem senserit. Sed mihi lubet amplius etiam naturam admirari,cum homine, hominis opus inspicere. Duarum testudinum alteram,haud longo spatij interuallo, alteri suppone: tum enim si ne iii utriusque tono dissentiant, licet unius chordas pulses, alterius

mutae ac velut torpentes manebunt, nullo sono ac motu:

at vero si eadem tonorum utrobique intensio remissoqjsuerit,unam si pulses, simul & altera pulsari videbitur, &arcana vi sua Echonis instar resonare, tamquam pari modo & arte contacta.Et adeo quidem hi quoque nerui contremiscent, ut si serie stramen iisdem, minime, inquam, impulsis,superimposueris, idem stramen & moueatur de subsiliat ad numeros: quod tamen alias in chordis disco dibus neutiquam eueniet. Diceres inanima's sic conso mibus,& in concordiam iugatis, sensum quemdam ines.se,qui affectum alterius prouocet,eumdemque recipiat &exprimat. Videntur igitur animi & ingenia nostra non

dissimili ratione tangi & serri. Et Princeps quidem a L gato aduena multis de causis alienus esse potest. Inter alias, siquid acciderit, quod molestum ac graue ei site deinde si ingenium Legati atque mores displicent: praecipue vero, si eius ad quem proficiscitur sudditus fuerit;

97쪽

PRED. DE MARSI LAER LEGAT v s. nunc quasi desertor sub alio vivere maluerit Ut autem placere ignotus possit, indolem geniumque excipientis obseruabit Legatus. Praeterea c*rimoniae modusque actionum & gestitum religiose implendus est,qui primae scenae debetur. Haec talim boni affectus limina sunt,liae lineae,hi gradus: hinc, aut felix aut infelix in negotio tractando progredietur. Et quantum, Bone Deus,

momentum i Experientia docet, rem eamdem iisdem rationibus & argumentis propositam atque explicatam, quia non aeque concinne ac auspicato coepta ac praeparata

erat,quia non in animos pariter affectos incidit; hic admistram,alibi reiectam esse; isthinc negata, illinc concessa quae postulabantur. Nimirum alius Princeps, alia natio, alij mores & ritus. Hinc interdum euenit,ut quod ille Legatus aliquot annorum spatio vix sperare aut tentare ausus fuit,alter breuissimo tempore perfecerit. Sed ut Principem moueas, gentis quoque uniuersae naturam attendendam dixi, ut singula facili ac propitio quodam fauore fiant,tamquam Fauonio undique aspirante. Incredibi- .le autem est,quam tenues leuesque remorae, iam paene dixerim,nugae & ineptiae,res maximas & manifestissimi iuris conturbent & conuellant. Ad exempla prouoco, tam nouitia quidem & vicina, ut conspici, vel me tacente, queant: nimirum, quia ad Annales venient, posteris admirationi erunt. Cum igitur asse stus tantum valeat inter homines,ut eo

aucta vel imminuto facilis vel dissicilis sit omnis petitio, negotiatio,iraelatio; cavebit inprimis Legatus, ut si non tenero affectu a Principe externo diligatur, certe non sit odio. Deinde adiunget sibi quoque,si fieri possit,comites, quos sciet e ad quem eundum est,amicos & acceptos se

98쪽

LIBER PRIMvs. Isre. Hac sane ratione, vel placere magis ipse poterit, si ingratus non erit ,vel minis displicere, si non omnino gratus. Quibus omnibus neglectis, negligeturfortassis ipse,& infelicem Legationem reddet. Infelicem 3 quid si turpem quoque i E neglectu contemptus nasci solet; dc dum sibi indulget Principis auersior animus, in asperiora gliscit, audetque odio iniuriam adiungere ; & rursus magis auersari si quem laeserit. Nam id habent pessimum animi

magna fortuna insolentes, quos laeserunt, etiam oderunt; ut iniuriam inferendo accepisse videantur.

Denique si gratus & acceptus fuerit Legatus Principi, eiusque ministris & aulicis quibuscum agendum erit; contentiose scribent illi quoquoversum,quam magnifice& prudenter se gerat: & tantum aberit, ut hi viam aut ianuam negotiis eius umquam obstruant, quin etiam fauori & honori sibi tribuent, petita commendare. De inmulso nihil laudis, vix veri quidquam audietur: nil laetum aut facile exspectetur. Accidit semet,ut Princeps studio protrahendarum rerum, miserit plausibilibus instru chum mandatis Leg tum, quem non ignorabat fore minus accellum s utpote alias profugum & proscriptum: miserit vero, quasi ici ne- siluisset. Ita impetratum,ut protinus alium sibi mitti petierit alter: & ille quam desiderabat, nec petere poterat, moram suis negotiis obtinuerit,remoram alienis. Vt autem acceptior sit Legatus,non solum litteras Cr denti e & commendatitias Princeps ei tradit, sed praeterea quasdam interdum ad Magnates aut ministros, quos in adeunda Aula notos atq; deuinctos habet. Legatus quo

que priusquam itineri se dederit, similes litteras sibi conquirere solet ab Legato adeundi Regis, qui apud suum Κ et sorte

99쪽

s FRED. DE MARsEL AER LEGAT vs.forte resederit. Et quia forte incidet in homines vanos, compositos ad arrogantiam, & quos si non recte coin Llare, contemnere videatur; quorum interdum sapientia vix extra vel ultra eiusmodi timoniarum limites exuregi i gloriosum atque utile Legato hic erit, ipsi non talum

Prurcipi, sed unicuique Magnatum , qui conueniant honoris tituli, intelligere: ut quemadmodum Principes, virorum meritis dignitatem tribuunt; sic ipse qui Principem repraesentat, cuique dignitati condignam appellationem. Quid si Legato hic quoque gratitudinem obiter inculcem Illam dico, quae obsequium Principis non patiatur modo, sed validius promoueat qua gratum, memorem& beneuolum,pro impetratis beneficiis, & in commune bonum,animum promat etiam ab generoso pectore plura & maiora sperare pollic Suaves & potentes beneficentiae nexus,.quibus, ceu compedibus, animi illiganturi Aliqui dum ingratum experiuntur, non tantum a ben ficiis beneficam manum retrahunt; verum ad odia, ad euersiones extendunt. Quo fit, vi citius cum inimico, quam cum ingrato, in gratiam redeatur.

DISSERTATIO XXI

Non adulator. A B s IT vero, ut Orator noster cuiuspiam adoratoro vel adulator iure videatur. Alibi Echo resonet, alidi pil)um obtrudat, qui tamquam conducti ius p o, ad alterius voluntatem ac voluptatem omnia reseri. ofecto Veritas ta Sinceritas vinculum sunt fulcrumque humani

100쪽

LIBER PRIMvs. TZmani commercij ®iminis politici: nihil Principibus magis necessarium,nihil magis deest. Has Adulatio, humanae societatis venenum praesens, occultat, adumbrat, fraudat: non minisi itaque vitanda animo, quam illud corpori. Fridericus Caesar potentissimus, suaviludios ac fumiuendos,ut pestes execratus & auersatus est: interrogatusque, anne moriones saltem ad conuiuia admittere

Neque stultis aut vaniloqui inquit,delectari possum, neque superbis eisse amicus. Dum Socrati vir princeps occurreret, stipatus quamplurimis quidem assectatoribus, sed assentatoritari; Vah,Heros,inquit,miseret me tuae solitudinis. Caelius senator clienti suo ubique sibi consem ttenti, irascens exclamauit: Dic aliquid contra, ut simus duo. Vtidia r diu esses aut ca iam: (ait Scriptarat sedquia

tepidus es,mnec stigiam nec calidus; incipiam te euomere ex ore meo. Ne Faunus quidem, ut est in fabulis, negotium sibi esse voluit cum homine, quem animaduerterat uno

ore calidum spirare frigidumque . Sciendum profecto, omnes palpones, simita esse papilionibus, qui late circumuolitant,atque aspretii pulchri sentire noxij. Erucam vide: hinc nilcitur: quae de ipsa varietate colorum picta, arborum folia, flores, frustas be,&omnem anni spem depascit. Indubie, nisi errori obnoxius est, qui quo sit eundum, solus diuinare & statuere debet, quam qui dir istionem ab eo accipit,qui studio in devium deducat. Dbeebat Galba Pisoni: Ego & tu simplissime loquimur ; c teri cum fortuna nostra libenti, quam nobiscum: nimiarum purpuram venerati, non hominem. Hinc ille apud antiquos: Nec nimium thuris tribuere est Diis immore libus e satis blanditiarum Dis terrae. Nimirum, pluriam, im nit philauti id est, sui amor & ignoratio: qua