Frederici de Marselaer equitis legatus. Libri duo. Ad Philippum 4. Hispaniarum regem

151쪽

ris p RED. DE MARsELA Est LEGA Tvs.constituunt tres Principes Ecclesiastici, dctotidem S ci lares, haud ignoti nominis. Decernunt hi super statu de succcflione Coronae Imperatoriae, rebusque grauissimis Orbis Germanici: &si ita inter se dissenserint conuen rintve, vi tres ab una, nec minus ab altera parte steterint: cuicumq; tunc Rex Bohemiae(penes quem, numero umtorum non dispati, postremae est decisionis sistragiunt accesserit; huic acquiescendum erit, non secus quam si iunctim omnes, unius sententiae extitissent. Et quia Sc pirum istud non successione, sed electione defertur; nil attinet dicere, quanti intersit Legatorum, quorum Primcipes eo aspirant, tantae electionis Praesides ubi deuinciret Iste quidem per Diaetam & Comitia eligendi mos ab antiquo est, & praescriptus. Sed & alius quandoque inte uenit secretior aut manifestior, dum integer Exercitus in Legationem mittitur, & ad Elemonem concurrit. Scili cet-tumultus omnis & iniuria prohibeantur;nec minus ut intelligant Electores ceterique Principes, quam Augia stus, quam potens ad tutamen atque incrementum Imp rij, ad asserendum iustitiam & dignitatem sit futurus, qui sic armis praeualet. Imo ut intelligant,quam tuto eum eli gere possint, qui ne truto quidem non eligi possit. Solet autem,ubictimque Corona aliter quam hereditate desertur, magna esse suo notio Principe varietas & discrepantia r rum omnium, maior quam ubi patri filius succedit, vel patruo nepos vel avo: adeo quidem, ut etiam in ipsi hominibus, dico Ministris, alium atque alium aspectana sensumque erit deprehendere.

M AD RITI

Apud Hispanos, exterorum Legatis magna omnia, de

extra

152쪽

1 i B si R P R I M v s. Ity extra mediocritatem profuse : quasi Maiestatis tantae pars sit, cum nullis comparari. Non alibi gentium, animi maiores, siue in conceaendis ijs quae petuntur, siue in largitione lautiorum. Sed volunt Legatum soris splendidum conspici, licet domi frugalior foret. Gravitatem & quamdam maturitatem aestimabunt, sed quae velut ex naturae praecepto intumescat. Levitas contemptui, propemodum

odio erit apud eos,qui in ultima quoque sorte supercilium non ponunt. Hic inter Cardos diligens sit Legatus. Quandoque, ubi cunctando constituendae res, longos & ipse cuniculos subducat, & veluti obsessis inaspectos. Ventis addat pondus, mensuram ssammae Concilia varia sunt, nec historico commentario instituta singulorum enucleanda. Illud tamen non omisero; Legatum serio perpendere debere, quo in Concilio negitium suum explicare & promouere aggredietur, eo omnia aptanda sore.Conciliorum Supremum est Status: cui Rex praesidet,Consiliariorum tamen arbitrijsncutiquam astrictus. Hoc in coetu grauissimorum virorum delibearatur,quid proponendum aut scribendum sit exteris,quid respondendum Legatis ; suscipiendane, an ponenda sint arma, ut amplissimum & protensum toto orbe Imperium sapienter sustentetur, feliciter augeatur. Qui vero caeris monias formulasque Aulae & cpngrcssuum obseruare, tu insipse gratia crescere, gratia quoque potiri Legatus poterit eius quem Rex priuato magis fauore dignatur,suopte ingetato & negotio perdiscet.

PARISIIS.

Nullis morti alium indoles ad speciem ciuilis elegantiae

magis facta quam Gallis: sed & iocandi hilaris facilitas,

153쪽

13o FRED. DE MARSEL AER LEGAT v s.

ubi facetiae plerumque non in praecordiis, sed in labris natae. Quocirca nequaquam inorosus sit Legatus, neque ad fastiam intumescat: alioquin rerum suarum remoram frequens patietur, suique contemptum. Comitas quae semiatis artificio, luminumque clementer vibrantium, per serinonum familiaritatem blanditur,magnum ibi ad recondita compendium. Quia autem praecipua huius Coronae subernacula atque officia, de patre hereditaria transeunt in filium ,, eo maiori cura horum Ministrorum beneuolentiam solicitabit, & Principi suo obnoxiam reddet Legatus: maiori etiam fiducia apud hos vestigiis praecessoris ui insistet. Plurima ibi Concilia auctoritate illustria: eminent Partamentum,& quod vocant Privatum seu Secretum. His dextere Legatus sese insinuabit, quoniam quae petierit vel proposuerit, plerumque ibi disciatientur. Non omnes Legationum ritus recensendi videntur, quia unitarines aut constantes ibi non sunt. Minus propalam, quae aptiora Legationi hic & alibi consilia & conatus: praesens occasio & ingenium suggeret. Quaedam sciri possunt,imo fieri possunt, scribi non possitnt. Unum adhuc dixero; Inprimis deuinciendum esse eum, quisquis Legatorum dandis instructionibus,relationibusque concilia dis praefuerit: utiliorem enim esse quam dici contingat.

Padamenti auctoritas olim summa fuit, maior quam ipsius Regis: adeo quidem,ut supremi huius Concilij pl citis atque statutis Rex subscribere deberet, obsistere non posset. Hodie adhuc imago quaedam extat eius quod fuit. In Partamentum Rex admittit quos cupit; non admittit quos non inast: ne conuocatur id quidem deinceps nisi

154쪽

L i 3 E R P R I M V s. Isrconsulto & volente Rege. Conuocari vero silet, quoties res grauiores ad manum sunt, & ex quibus Respublica Anglicana urges damnum vel commodum spectat. Hinc ipsus Rex coetui isti ordinum nonnumquam sese adiungit,deliberationes rationesque hinc inde intellecturus; ut maiori affectu,publico bono videatur consulere: utque simul a subditis impetrare queat, quae imperare nequear;

sed quamuis necessaria sint,petere tamen cogatur. At v ro quotiescumque ea quae Legatus exponit, ad Pariameia tam examinanda remittuntur, tam dissicile est, pro votis

rem implicitam polliceri & promouere,quam haud facile est edocere tam diuersos atque demulcere . inter alias causa fuit,cur relationi suae Anglicanae quidam ins ieret; Blande in primis & cum patientia ibi esse negotiandum,accito potius frigore quam calore. Creatum iampriadem est Concilium Regium; quod quindecim Primoribus constat,qui intimi sunt Regi,eiusque Aulam sequuntur, Regio ubique hospitio & apparatu . Consiliariis hisce mandata Legatus nonnumquam aperit: ideoq; ut eorum quae desiderat potiatur, permagni interest, ut hos omnes sibi deuinctos, certe benevolos habeat vel iticiat. Hac in Aula non dies, vix locus ullus constitutus est audiendis Legatis: sed facilis patet accessus. AEdes eduliave publico aere non subministrantur Legato: saepius is tamen ab Rege & Regiis inuitatis r. Maiori proin sui cultu,aliorum admiratione excipiendus erit Orator, quo numerosiori comitum asseclarumque stipabitur cohorte : gratiamque

conciliabit & augebit, si & frequens fuerit Aulicorum hospes ut splendiuus conuiua.. R r. C R M

155쪽

iit rRED. DE MARSEL AER LEGAT v s. Intricatioris & laic ne iij momentum, haud minimam difficultatem laudemque adferre potest: non enim absoluti Principis auctoritate Rex praefitiget; sed super bello, pace, foeceribus M rebus Status, demum statuit co- sultis totius regni Nobilibus. Itaque si horum quam plurimos Principi suo Legatus amicos reddiderit, id spei s ueri contingat,quod dum Corona huius Regni non hereditario neque successionis iure defertur plerumque exteris; eam sic Legati Dominus,aut huius amiciis (squidem Interregnum fuerit, aut nouus Rex eligendus) facilius assumatur. Nolunt enim Poloni Nobiles Regem ex incolis & sibi aequalibus constitui ; qui ipsus per se imbe

cillior existeret, assiniumque ambitione tyrannidem so te induceret,vicinis Turcis nimio notam. Primus a Rege,dignitate praeeminet Cancellarius, Legatorumque postulatis vacat: qui alternis vicibus nunc ex Equitibus,nunc e Litteratis constituitur. Si quando ex

Equitibus; plerumque in expeditionibus militaribus Aula abest. Ordines Regni duo sunt,Senatorum & Equitum, qui iunctim ad Comitia conueniunt: & illi quidem loco digniores, ast non auctoritate. Senatorius quoque ordo, utpote per Regem adscitus, quidquid Rex probat, facile approbat : Nobilium vero Deputati liberi, votum sta :-nt, quibus bonum & libertas patriae Protinus ut Regnum Legatus ingrediuir,Praesectus loci cursim premittit ad Aulam,qui nuntiet Legatum ades.se & progredi. Poloni autem Legatum non diu detinent; magnifice vero venientcin excipiunt, abeuntem procul

156쪽

deducunt, prout gratia negoth & persenae dignitas pompam merentur.

Cum Venetoriam Republica agere, non parum dissicile credat Legatus ; ubi cum tot hominibus negotium explicandum erit, qui summa inuicem dissidentia ferumtur, pereundique metu, aequalitatisque & conseruationis sui amore, adlaborant, ne quis prae reliquis excellat. Re publica, pacis apprime studiosa, atque ita diuturniore tranquillitate digna, hoc egit semper, non adeo ut cuiuquam imperaret, quam ut ne cui seruiret. Et cum relati nes totius orbis regiminum acturatissimas & absolutissimas asseruent & perdiscantVeneti ; non aliunde Legati in f ructiores prodeunt quam ex hac Republica, ceu equo Troiano, vel rei politicae palaestra. Hic quoque attentiusquam uspiam alibi notatur, quidquid agat aut moliatur

Legatus. Vtpote quia Venetorum Legati secretis exter rum cognoscendis & penetrandis maxime intenti sunt;ita vicissim hic metuitur, ne eadem curiositas & cura occupet atque erudiat exteros inibi residentes. Ideo p incolis non promiscue licet,dum lubet,Legatum adire, eius aedes frequentare, domesticos conuenire aut excipere, Male tamen quis neget, hic(vbi etiam homines desunt,& regunt homines j Legati industriae, largitioni fidoque silentio in-

uia&occitis esse omnia. Equidem cum ament Veneti,

prudentem & felicem sui regiminis modum celebrari, tum aestimari avitum stemma & virtutum insignia Nobilium & Senatorum ; dum haesit ibi praeclarissimarum animi dotium Legatus, ne solitudinem taedios ain experiaretur, adeo exacte singulorum prima ab origine stirpem, R 3 . tum

157쪽

inin progeniet seriem, & si quid in ea potissimum laud

bile aut notandum esset, perdidicit; ut ijs ipsis, quos ea stemmata & elogia contingerent, distinctius certiusque singula reserre & probare nosset. Ita faetum, ut multorum ille aures oculosque oblectaret, animos sibi deuinciret: &curiosa quotidie Genealogicamin qu stionum auiditate, plures congredi vellent;quos Legatus non dissicilis admirareret, dum nobile hoc vitaindumque Genealogiae studium, honestissima effeti subinde etiam necessaria) collaquendi diutiusque subsistendi cum multis occasio. Sic aliud agens, ad ossa & medullas secretissimarum machia nationum, innocua tutaque indagine, peruasit. Porro in hac Repub. primum munus est electi Ducis: proximum, sex Procuratorum S.Marci. Ossicia hi gerunt perpetua: reliqui certis temporibus definita. Ne Ductor quidein exercitus assumitur, nisi ad tempus, is ue exteranus ; quo minus sorsan auctoritate vel bellica gloria inti mescens, Imperium inuadat. Et quamquam Venetorum Dux ordine primus sit ; seorsim tamen sine Concilio D cemuirum (quod apud eos summum ) non deliberat aut statuit quidquam: ne epistolam quidem extemi Principis aut Legati reserat,nisi quispiam ex praedictis Decemuiris casu vel vocatus adsic Quinimo suffragium cuiusque Senatoris non aliter numeratur, quam ipsius Ducis: proindeque, pro ratione & Reipublicae bono, libere Senat res eidein refragantur. Denique non nisi Reipub. nomiane, nec aliud quam quod decreuit Concilium Decemuirum, exterorum Legatis Dux respondet. Huius Concilij vir magnae semper exis Emationis est qui a Secretis est;L

gato colendus.

158쪽

Hic quae potissimum obseruanda sint, liberius lubet proferre, prout minus tegi debent, & fida mihi & perita

relatione constant. Quoties, accepta fide publica, Ture rum limites & ditiones ingressus est Legatus, communia ei patent xenodochia, quae pia priuatorum hominum fundatione, praecipuis in vijs,olim exstructa & dotata adhuc extant excipiendis aduenis, non vagis tamen inertia

aut mendicabulo hominibus, quales ibi ratio nusquam fert politica. Hisce in xenodoch s, etiam Legati asseclis praebentur lecti,stragula,panes,placentae, tum o et quod satis est: liquor etiam coquitur, sedandae siti & nutritioni aptior quam inebriel.Sicubi eiusmodi xenodochium non extiterit; facile crit Legato, designatione Praefecti vicirum, nancisci & ingredi domum alicuius opulentioris incola: : ubi singula quoque suppeditentur, sed sumptu L gati. Interdum tamen lautius & publico ubique is aere exceptus & deductius est, sed Legationis gratia & exemplo paene singulari. Vbi autem,accepto itinerum designatore, ByZantium prope attigerit; obuiam procedunt Nun tu Curiales, Reghque misites, quorum Praefecti duo stipant Legato latus, & ad hospitium priuato vel publico aere assignatum deducunt: hic protinus aliquot viri Primatij qui Bassae vel Vietyres nuncupantur familiare uec rycti, mandata Legati certatim exquirunt. Isque si ingrata vel infausta attulerit, nisi dissimulauerit, non introducitur ad exponendum: sed praesentem omnis contumeliae iniuriaeque ultionem generosissimo & maximo Domino inprimis cordi esse,suggerunt: nimirum,ut vel inauditus abeat, vel sileat Legatus, & gratiora a Principe suo man-

159쪽

136 FRED. DE MARSEL AER LEGAT v s. data exspectet, etiam in multos annos. Admissio autem Hon nisi bis Legato conceditur: semel in accessu, itarii moue in abscessu. Et tum quidem sobrie sed grauiter respon- ciet Turca: per Ministros tamen sententiam aptimperia sua uberius postmodum denuntiar Etharcadmissio non tam Legationis decus,quam barbarum lictoriae ligationis dedecus repraesentat. Namque intromissum comitantur vel verius cohibent duo Dynastae, qui Legato claudunt utrumque latus; eiusdem libertati illorum manibus ceu manicis iniectis,ne commouere sese,aut brachiis omnino libere uti queat. Nimirum cum tam selix non sit tyran-ntis, ut quis ei nocere nolit ; hoc agit hercule, ne possit. Quem morem institutum volunt ex eo, quod Georgius Seritias, necem herilem de oppressae patriae calamitatem viturus, certus cupidusque simul peruere & perire , ad tyrannum admissus, mucrone exerto eum trucidarit. Ut

hinc etiamnum huiusmodi diffidentia duret in Legatis: quamuis & ista hic ad famam quoque faciat quam plurimum. Ne quis autem peregrina veste & ecterna quasi au -ctoritate Turcam accedat; adeunti Legato, tum eiusdem

nobilioribus comitibus, Secretario quoque & Interpreti, qui una ingrediuntur,dono datur palla Turcica, serico &auro intexta; quam tunc vestibus suis superinduisse omnes tenentur. Unus tamen Legatus ad thronum seu tribu

nal Turcae, simul cum Interprete, admittitur: reliqui ad medium eius cecubiculi subsistunt. Tum alter deductorum Dynastarum sic infit: Levatis Imperatoris (siccnim exteros Principes Dominus ille appellat ) Galene, . -

mancipium tuum, ad genuum tuorum osculum

se prouoluit. Exinde tactam fimbriam exosculari debet

Legatus, mandataque proferre,ac denuo aduersa facie r trogredi.

160쪽

trogredi. Cuius tam proiectae submissionis causa, rannus iste,ab Hispania Legatione numquam decoratur: idque Maximi, Regum dignitati auctoritatique illustre &exinnium est.

Regio in cubiculo quamdiu, uti dictum est, Turcimai nictu conspicitur ; caput quoque pari ritu non nudat Legatus , nec ulli Magnatum ibidem adstantium honorem exhibet, neque excipit ab ullo. Admissionis quoque die instruitur Legato epulum, quo eum primaris aliquot viri in Aula (quae Porta Turcis dicitur j excipiunt . Reliqui assectae(dummodo Legato consanguinei non fuerint, neque comites Legationi inferiore cubiculo & consertio, laute tamen, mensis adhibentur. Ceterum genialis illa hospitalitas conuiuiorum, quae apud candidiores & cultiores gentes in veneratione atque usu est, apud Turcas minime obtinet: qui licet vino libenter sese ingurgitent, eo tamen abstinere, sacris & politicis legibus iubentur;ne scilicet ingenia saeua & fastuosa, vini vapore in furorem acta, publice priuatimve noceant. Inuitati tame a Legato Primates, liberioris conuictus ergo, lubentes adsunt. Hac tamen in animi remissione, i phaque quodammodo intemperantiae licentia, cautus maxime tectusque persistat Legatus apud hominum genus, quos sola perfidia, pestis& venenum conuersationis hu mance, nobiles reddit : qui in peius singula suspicando attollunt: ubi neque Legationis neque ullum ius gentium satis colitur aut in tuto est. Dominus Tu rcarum, licet Illyricam & Italicam linguam calleat,Legatos nec audit nec affatur peregrina. Interpretes autem,tam Christianos,quam Iudaeos, localitia opera Byraniij affatim inuenire est; & hos minus fidos. Legatorum tuoque pactit idiomate de charactere Turci-