장음표시 사용
181쪽
euelatus; eleuabitur tamen,ac fortuitae rei adscribetur,non
prudentiae sic agentis. Quidquid magnum est, non impetu fieri aut ferri videmus,sed paulatim perfici, non pelli, sed velut poni suo ordine & loco, iustoque interuallo.
Naturam videt ecquae melior magistra non nisi pedetentim Omnia elargiri atque operari animaduertes.. Nec res hunc tenerae possent perferre laborem, Si non tanta quies inter fri, que caloremque resim exciperet caeli indulgentia terras. Adhibebit itaque Legatus,& industriae celeritatem,&di sigentiae quamdam moram. Sunt qui non eunt in negotia,prosiliunt, aut verius inuolant: tamquam si quis ex praecipitio uno se saltu vibret,pertaesus morae, 'Uam eundo,circumeundo, gliscendo,descesses requirit. Niminim, quasi lenta remedia odissent,ac praestet cito interire,quana lente conualescere. Sed neque prae his laudem mactumve reserre solent, qui turpi pigroque, concharum instar,
vestigio signa ignaui pectoris pos se relinquunt,aut tardo
stupore numquam pergunt aut proficiunt in rebus: aut denique qui mentis quadam instabilitate numquam negotiis pedem figunt, sed quasi globos inambularent,
volvuntur in incertum. In angustias aut dubia rerum siquando Legatus incidet,quantum id quidem per circumstantias licedit, sollicite, sed quasi secure circumspectans, meliori se occasioni seruabit. Grata superueniet quae non 'erabitur hora. Angustias rerumque perplexitates dissimulabit, non ut periculum negligat,sed ne res impulsas plane evertat ; n que ut se,sed ut alios fallat. Saepe interim dies diei aegritudinem adimit. Et recte prouerbium: Annus non ager producit. Quapropter ubi exorti mali robustior vis est, quam
182쪽
quam ut initio protinus retundi queat,sortunam vicesare confidat, & quod non infrequenter
--habent aruae commoda magua morae.
Sic cunctando plura effecit Fabius, quam alius pugnando. Sunt, qui dum fortius quam prudentius aduersarium insequuntur, vulneribus locum praebent, priusque ipsi cadunt,quam hostem feriant aut assequantur. Et quidem deliberandum asserunt prudentes diu in iis,quae non nisi semel statui possunt: ideoque,priusquam inceperis, consulto; & ubi consulueris,mature facto opus esse. Sed hic rursum sciat Legatus,quod
--nocuit disserre paratis. neque minus interdum momenti in celeritate, quam inpotentia situm esse. Illam enim contingat improuiso imparatos,nec bene constitutos,anteuerter obruer dispe gere: hanc vero aliorum praemeditatis cautionibus ac repentinis executionibus anteuerti. Qvqdam prosecto summa celeritate ablatuenda sunt, unaque velut deliberati ne: utpote quae laudari non possunt nisi subito peracta; aut violenta quapiam agitatione opus habent & impetu, qui momento plerumque perficitur. Videat Legatus, ut Principem suum quam minime, &quam omnino tardissime poterit,adstringat aut inuoluat. Si quid autem mature apud alium persecerit, impetrarit; dabit operam, ut hoc ipsum litteris statim committatur, fideique pondus accipiat. Sic urgebit, ne urgere tamen videatur: lento similis, tarditatem omnem festinus cxcludet. .
183쪽
sectum est; sic in negotiorum principiis non omnia praeuidet humana haesitantia. Multa apparent iterum saepius cogitanti, quae aciem quantumlinet acutam prita fugiebant. Hinc recte Euripides ; Sapientiores esse cogitationes posteriores. Cumque in hoc mundi theatro e dem fere semper occurrat recurratque eventuum fabula , mutatis dumtaxat personis & actionum formis, rei inquam nomine & colore ; ea potissimum esse videtur huius temporis scena, ut numquam mage expedietit I num agere, numquam magis praeteritorum meminisse, ae futura meditari. Nam quae ventura sunt, praeterito tempore aliquando extiterunt: de iis autem quae sunt, nemo recte statuet, nisi & sutura cogitabit. Omnino respicimus,ut possimus prospicere: sed utile & decorum est, exemplo sapere, alterius se insania frui gratis & impune. Dulce, aliorum calamitates sine dolore contemplari, nullumque in alieno discrimine discrimen adire.Figmenta poetarum, quibus olim curae fuit philosophiae are na velut inuolucris tegere, quid ni inter seria & dogmata agnoscamus 3 Quot oculis Legatus indigeat, Argus ille, qui o levi totus fingitur, & prudentiae typus est, satis ostendit. Centum lum,ibis cinctum caput Argus halebara Nihil fugere tam copiosam aciem poterat. Hoc mal quod a Mercurio Argum interemptum velint: nisi unum tamen ille interfecerit, ut plures faceret, & Argi Legati
184쪽
omnes essent. Sane Mercurius Legatum denotat: si minus videat Legatus quam oculati omnes ; Legati munus non sustinebit,non implebit.
Di xi M v s prudentiam gigni & seueri experientia.
Haec non tam variarum rerum usu, qUam mem
ria & reminiscentia constat. Profecto tantum quisque &scire & sapere intelligitur,quantum retinuit: nemo aUtem nisi quod scit de sapit, aut eloqui, aut ad usum transferre potest. Vt florem experientiae,thesaurum eloquentia ,eruditionis almam matrem,signum ingenij,ministram iudicij recte dixeris memoriam. Quidam quidquid audiunt, vident,legunt,non magis capiunt, quam vasa pertusa liquorem: praeterfluit quidquid incidit. Quidam singula alte imbibunt, de velut in numerato semper habent: apti rebus omnibus,quia nihil videntur ignorare. Sic Cyneas, Legatus credebatur numeris su is absolutus: qui p'stridie quam Vrbem ingressius, quia omnium Equitum atq; Se-
natorUm nomina nouerat, tamquam armam, & timen
dus videbatur. Hinc monitoris potius non fatui, quam acuti masistri praeceptum dixeris, Regio tamen Oratori perconsultum; ut dum cogitatio alia aliam trudit, si quidis muneri suo conducens, serium aut notabile statuerit, susceperit, aut animaduerterit; in pugillares reserat, fidos memoriae ministros,vt pro consilio & occasione in promptu sit,de vellit sub uno oculorum ictu . Nam illa aurium emblcmata,voces, sententiae, licet felicissime ad animum X per-
185쪽
Ist FRED. DE MARSEL AER LEGAT v s. permanarint; tamen vel aegritudinis aliqua nebula, tena-porisve mntinuo lapsu facile obliterantur, vel negotio-rrum cumulo velut obruuntur. Scripta vero durant, ac
perpetuitate quadam donantur; semelque elapsa, postliminio, ut sic dicam, sensui restitui possunt. Dici solet,
Mendacem memorem esse oportere. Ideo potissimum . memor si qui cum alios non infrequenter a vero deflectere videbit, magis verax videri quam esse poterit. Praeterea eos qui de Legatione vel Principe hic probe merentur,in catalogum ac codices suos referat Legatus,ac reserre innotescat. Ita ad maiora de meliora stimulabuntur non pauci,credentque non omnem Rratiam ac remunerationis spem (ut apud multos) interlabia& voces
peliendam. Itaque si Legatus non ea valuerit memoria quam optaret,artificio eam suppleat aut adiuuet; ne dum plura sorte dicenda incumbent, elabatur aliquid, quod rursum compellat, extra ordinem & tempus admissionem flagitare: quae si tum negetur aut protrahatur, opportunitas quaepiam rebus eisiatur aut decedat. Contingat interim indignari Principem, singulis mandatorum accurate non
relponderi nec satisfieri. Novi quidem Legatum, etiam Concionatores aliquot, qui dicenda articulis ac classibus quibusdam domi distinguerent, notisque in manu veschirotheca signis,singulorum ordine recordarentur:m s re indice ac modo, quem nonnulli artificialis memoriae magistri, &ipse Oratorum Princeps ad Herennium, in thodicd docent. Si quid autem relationis chartulae inscii pserit Legatus,ita inspicere debebit,nectibi memoriae imbecillitas innotescat externo, qui alioqui sic facilius eum decipere & contemnere aggrediatur.
186쪽
LIBER P R I M v s. 163 Ad haec statuet sibi quoquo vehere horam unam, qua impositi sibi muneris paries serio secum ruminet ac scrutetur: quid res,quid personae, quibus intendere debet, e stant. quorum accurata dc non perfunctoria discustio, magnum ei in commisso munere lumen, etiam fiduciam praebebit,dum sciet res personis, personas rebus admetiri. Deinde diurnorum operum pensum percurrat, ut desipiaciat, quid rei aut spei accesserit commodis vel laudi sui Regis: quid die insequente fieri vel negligi oporieat. D nique meminerit, ut sic meditantem nouissime pia quaepiam animi ad Deum eleuatio excipiat, ne is caelesti rore destitutus arescat in vagire uiuerem, saeculari turbine obtegendum,aut dispersen in.Hinc non Zelum modo, sed robur& fiduciam ac virtutis ardua,patrocinium qu qtie aegrescenti forsan animo, caelitus adipiscetur apud eum, qui non patitur fidentem in se in fraudem tibi. Iim signis haec spiritualium morborum praecautio.
DISSERT. XXXVIII. Etutus. Ovon singulis hominibus quam maxime usui est.
Legatum iuuabit inprimis ingenium, & celer ille animi motus. Eiusmodi enim occasiones Legato non infrequenter occurrunt, in talibus ne tisi plerumque versatur, ut haud multum temporis ad consultandum pra beant,sed extemplo modum medelamque ter se inuenire& ordinare simul debeat; ubi nec aliud fere actionis inbrium sit,quam finis. Nascitur quidem,non fit ingeniosus: ingenitum est ingenium; arte tamen rerumque usu dc ob-X.L serua
187쪽
16 FRED. DE MARSEL AER LEGAT vs.seruatione firmatur,&,si non comparatur,acuitur. Ingenio annectitur solertia & sigacitas,cluae apta & subita inc- .dij coniectatio Aristoteli dicitur. Estque innata quaedam vis siue dexteritas, qua qui pollent, etiam quae nec viderunt,nec audiuerunt umquam,sic facile & commode administrant ac si in iis multum exercitati fuissent. Hisce animi dotibus conspicuus Legatus, tum adiutus ea prudentia & circumspicientia quam supra extulimus, haud dissiculter cavebit, (quod cauendum quidem maxime ne aliorum captionibus circumueniatur, neve ambiguis sermonibus sedilistus, in labyrinthum incidat, unde ei postea non sine damno is avitave contingat exilire. Ipsius autem pacta de pollita eiusmodi erunt, ut Principi semper rimae aliquae, imo fenestrae & portae pateant, queis euadere possit integer. Dum utio Scaeuolae
Carthaginenses,ad quos missias erat, duas tesseras Punico ingenio offerret, in quarum una pacis,in altera bclli sym-besum legebatur; optionemque darent, ut utram vellet statueret; is, ambabus arreptis, subintulit: Eadem vobis electio patet,vtram mavultis habete. Ita Reipub. Romanae dignitatem, quam superbo astu Carthaginenses imminuere satagebant,solerter & gencrose intactam conse uauit,confirmauit,auxit. Prisca eaque nobilis est fabula, Lycomedem resem, rogatu Thetidis, Achillem adhuc ephebum occultasse inter virgines, illarum cultu ornatum, eique nomen indidisse Pyrrha. Eum Legati Archi uorum cum abRege peterent,ut suis ad bellumTroianum auxilio mitteretur ; negauit ille, esse id hominis apud se: Legatis tamen quaerendi copiam fecit. Qui cum ab cetera pube Aritillem non dignoscerent, adesse tamen scirent;
Vlyges Legationis Princeps suas artes sagax expediit. In
188쪽
L DB ER Plo M v s. rcs Reeso vestibulo cupeum de hastam; munera sibi data, collocavit; simulque haud procul inde, classicum cani, collidi arma, clamores & pulsus edi iussit. Praesenti peri,
culo ad certamen bellicosus Achillis animus emicuit, prosiliitque: nam is,rupta stola,hastae clypeoque manus iniecit. Hinc cognitus,tenebris velut erutus,& Graecis auxialiator Achilles. Fabius subdole pactus cum Antiochoiam bello se perato, ut dimidiam nati tum partem saluam h beret; secuit naues, ut classe in uniuersum hostis destitue retur. Sic stratagemate&astu frequenter hostes decepti verius,quam deuicti sunt. Verum enimuero subinde plus ne iij quam commodi adfert astus ; praesertiin si quando inuenerit minus ingenij, minus fidei, aut fortunae. Controuersias inter Christianissimum Galliae & Sanctissimum Iulium I L. ortas fuisse scribunt Auctores quod Rex & Pontifex,quae mandata atque inde pacta erant, astutius commentari ac torquere contenderent. Sic enim cum Rege Cardinalis P piensis, Legatus a latere, conuenerat; ut Episcopatuum, quos morte Episcoporum contingeret vacare in Francia, designatio seu collatio,ut aiunt,ad Regem spectaret. Contigit Episcopum quemdam mori Romae: in cuius locum, Ponti sex suffecit mox alterum, nec segnius Rex alterum. Dumque super contractus atque obicias conditione altercarentur, nec conuenirent; Rex census Ecclesiasticos sui
Regni,non quidem sumpsit,sed suspendit: exinde Concilium Gallicanum cogere aggressus est, Pontificemque depingere non suo colore aut honore. Pontifex Regem pro schismatico &haeretico condemnauit, priuauitq; uniue sim Regniis: mox exteri Principes ut eadem inuaderent Moccuparent,Ecclesiae Censura, non modo indulsit, sed in-X a uitauit.
189쪽
ics p RED. DE MARsEL AER LEGAris. uitauit. Tragoediae coronis & fiuinis Rex,qui litusio interueniebat,Regnum Nauariae adeptus sit. Ita quiitigantium dissensiones atque ineptias conciliant, aliquando id boni ex aliorum insania aut infortunio ad se derivant ac velut distillant, quod forsan neutri partium
dein arrideat, prositve. Refert Plutarchus, Gallorum Legatos Antigono pacem electitiam ac velut venalem obtulisse, ut sic castra specularentur: Antigonum autem doli non ignarum, regali nihilominus magnificentia ad coenam & choreas eos inuitasse. Quo Galli,quam venerant, animosiores, indubiae praedae copia suos sollicitant, animaduersas opes, &oscitantiam Regis extollunt: hostes iam nec vallo nec sessa munitos confidenter stertere in utramque sortem. N
etu igitur Regis castra adoriuntur. Sed hic ut fallaciae fructum decerperet, iussit ut arma quisque in proximum i
cum conserret,quibus charissima tueri atque etiam acquirere opportunum mox foret. Sic non aliter serruata sunt
castra,quam deserta. Verum ubi Galli cuncta non defensoribus modo, sed custodibus vidua reperiunt, non tam vires hostium,quam vafritiem,ut stiberat, timentes, inde
ad littus conuersi, & congestis spoliis onerati, inopinato ab Antigonianis iam animo instructioribus, tanta strage micidantur,ut eo die non Gallis finitimisque pax vendita aut data videretur, sed nata. Quid ubique industria, quid modus,quid sagacitas omnibus in rebus, & maxime maximis, valeat, intelligunt, qui capiunt quod fugit plerosique. Certe dolum dolo elidere, ansam nocituro praeripere, laudabile inprimis: nec quidquam expeditius addere est rebus creperis atque perplexis. Rectus quidem ceruorum cursus est,sed periculosior: vulpeculae flexuosus, sed
190쪽
LIBER PRIMvs. I tutior . Rursusque minore negotio in cacumen montis scandet, qui obliquum & circum latera pendentem clivum sequetur, quam qui per abrupta atque aspera , recto tamen molimine & breuiore calle in altum tendet. In pactionibus autem Legatorum, plerumque potior conditio eius est, qui astutior & ingeniosior: acciditque, ut qui Iure,imo Marte superior est, inserior sit arte & tractatu; neque minin unius imbecillitate ac vitio, quam a e terius virtute proficiatur. Sic quosdam Principes Populosque pactorum circumuentione fuisse deceptos, potentia quamuis &fortuna validiores, vel nimis verum notumdue est. Videndum itaque, ne qui cauillosis conuentioniDus praeficiuntur,inexperti,aut ingenio tardior minusve cimimspecti sint; in s ciem utilia,renoesia proponant vel paciscantur. Turpe, rebus labentibus aut lapsis allegare; Putabam,vel Non putabam. Quae cum ita sint; iure in electione Legati optauimus, ut& ingenio excellens esset, & multa rerum experientia
sagax. Imo quid si hanc illi ex parte praetulerimus 3 Scbinus acria atque ignea ingenia semper in acu men tendere, in assiduo motu esse,ium meditando inflammari, ac nouandis mutandisque rebus ad ora esse, quam gerendis aut firmandis. Constat, Athemenses Spartanis, Florenti-- nos Venetis ingenij acrimonia praestitisse: melita tamen constantiusque hi Rempsuam rexerunt. Denique animaduertet Legatus, ne cum a fraude alienus cst, in fra dem per alios deducatur ; neu dum priuatae scientiae atque conscientiae inhaeret, patriae potentiae regionique ossiciat, unde Religio dependet uniuersorum. Non tamen proba- rim sententiam Cambysis, qui, Fud Xenophontem, rogatus, qua ratione superandi hostes essent; Quaciamque, inquit,