장음표시 사용
171쪽
r 8 FRED. DE MARSEL AER LEGATUS. res effecisse: Nisi pacem dare vultis, Sardiniani & Siciliam reddite,quibus non ad tempus aliquod,sed aeternam a vobis emimus amicitiam. Cornelius Centurio Legatus pro Augusto Consulatum petens, ostenso ensis capulo, non dubitauit in curia dicere: lite faciet, ni vos feceritis. Modus tamen atque discretio in eiusmodi adhibeatur. Et velliti magnanimi sublimibus animis assiciuntur; sic altera Romanorum virtus era
arcere subiectis, S debellare superbos.
Non minus laudata quam vulgata fuit fides & fortitu do Pompeij,qui Legationis munere sun inarus,cum ab I lyriorum Rege interceptus, Senatus consilia, & mandata(quae alieni neutiqu a arbitri j sunt aperire iuberetur, blanditias minasque pari loco habuit,nec animo cecidit vel in ipso casu Sed ardenti lychno admotum digitum crema dum praebuit, & suam ipsius virtutem fidemque allocutus , Pompei, ait, hic prius in cineres te flamma rediget, quam patriam populumve tuum proditorie prostitues. Sic constantis patientiae indicio, ulterioris quaestionis periculum euasit unusque & solus (quod exercitus nequiti rat: hostibus cum populo Romano faciendi foederis inse-uit cupiditatem. Memor haud dubie esse poterat Mucij e Scaeuolae Asiae Proconsulis,cuius effigies ituris in Prouinciam Magistratibus & Legatis proponebatur, tamquam exemplum & norma ossich. Animaduertant hic Principes, in Legationum libertatem impium atque irreligi sum censeri eum, quisquis illa quae a Legato occultantur,
aut certe non eduntur, & forte nesciuntur, vi aut minis
extorquere nititur : quippe quae libera Legati potestate
stant; & sic reserantur aut reseruantur pro visu ac volunt
te admissi,non admittentis. Ideoque si quid omnino
172쪽
cultarit, vel obscurioribus implicitisve vel perpleais verbis aut sententiis protulerit Legatus,vi id ipsum exprimat roseri potest; saluis autem gentium iure iisq; litteris, quas fidei diximus, cogi non potest, cum nihil miniis alieni sit
arbitrij,quam Legatio. Polycratidas Spartanus ad Duces Regios Legatus missus, &ab iisdem interrogatus, priuatim an pumice venisset; Publice,inquit, si impetrem quae peto; sin miniis,priuatim. Pulchre & generose,& vel ideo dignus,ut impetraret. Ne quid Respubli aleretur,omnem repulsae contumeliam ad se pertinere voluit; & ut ostenderet quantum Reipub deberet, a se remouit quidquid gloriae ex voto erat successurum. Hoc erat Legatum agere iniuriq,Legationem eximere voluit,seq i obnoxium fecit; cum in munus magis,quam virum,repulsae nota r cideret. Gravis quondam Principum contentio, per myrumdem Legatos,arbitrio Pontificis definieda, commissa erat; ratum fore pactos, & legis insur irrefragabilis,quid uid ille statuisset. Venam institit Legatorum unus calbissime,etiam per quosdam suarum partium Cardinales, ut nonnulla inseri ac definiri possent, non satis pro aequitate sententiae vel causae. Quod ubi prorsus renuisset, atque etiam reprchendisset Pontifex, rursus instanter, &multiplicatis quidem intercestaribus, petiit ille, ne corum quae iam antea suggessisset & stiparticasset, Principem suum ullatentis faceret certiorem : quippe, quia suo id solum consilio ac motu proposuisset; inscio autem Principe, cui forsan id ipsum displiceret. Visus fuit Pontifex annuere: & tamen Nuntio suo protinus mandauit,
sagaciter inquireret, num quid simile etiam princeps praesciuisitet ac mandasset. Tandemque sedula indagine compertum fuit, nihil temere aut inconsulto proposi-
173쪽
tum, sed singula sic strictim & sollicite initincta suista
Insignem constantiae vocem Romani audiuerunt,dum Priverno capto, interfectisque rebellionis auctoribus, a Senatu actum, quidnam de reliqua multitudine fieri de beret. Victores,& simul irati erant qui deliberabant; replus tamen libertas Legati potuit pro Privernatibus to quentis. Nam interrogatus, quam illi poenam mererentur; respondit: in merentur qui se libertate dignoscensent. Nor applicis, sed rebellis, sed classicum c nentis haec verba videri poterant. Verum Plautius Consul,causae Privernatium Euens, ut modestius responsum cliceret,Si poenam,inquit, remittimus, qualem vobiscum pacem habituri sumus Legatus: Si bonam dederitis, petapetuam; si malam, haud diuturnam. Quo responsepe sectum est,ut viciis non solum venia, sed etiam ius & beneficium Vrbis daretur: ut qui nihil quam de libertate cogitarent, in societatem sertunae & potentiae inuitaren
Sed prosecto non audire tantum pulchra, sed dicere Romani amant. Missi Alexandriana erant Legati, qui Philippi Regis maiestatem veriti, timide & velut dimia diatim mandata sua exponebant. M. igitur in milius, natu minimus sui saepe plus est animi quibus minus est annorum collegarum sermonem exequens, iniusta A talo & Rhodijs illata arma, Abydenos iniuria oppugnatos, Regi liberrime exprobrauiti Respondens ille, Atas,
inquit, munus, & super omnia Romanum nomen te ferociorem faciunt.
Intrepidus etiam erat Popilius ille Romanus: qui cum a Senatu populoque suo litteras Antiocho Regi Legatus attulisseu quibus moneretur, exercitum ex AEgypto ab-
174쪽
ducere, neque Alexandriam, Regnum pupillorum Pto-
lomaei 'ita functi, violenter usurpare; accedens, comiter- que ab Antiocho salutatus, vix agnita salute,Senatusconsulti tabulas tradidit. Quibus lectis, cum deliberaturum se Rex diceret ; confidenti ausu virgula orbicularem ci culum circum Regem delineauit, inquiens: Hi ergo, &priusquam abscedas, delibera &responde, pacemne an bellum cum Romanis malis. Obstupefactus Rex tam violento imperio ( nec forte ignarus & potentiae &consuetudinis dominantis Populi, domitoris orbis, qui imperare dedicerat Regibus, & cui leuissimus quisque pra, textus ad inuasionem, ius & animum dabat; ex tam norum lubitu se omnia acturum professus est: atque ita demum Regem Popilius resalutauit, amplexusque est Sic
unus uniuersi Senatus maiestatem auctoritatemque non
digne solum repraesentare, sed docere potuit. Vt merito extollat Valerius: Quam efficax est animi sermonisque abscisa grauitas i Eodem momento Syriae Regnum Popilius terruit,AEgypti texit. Superiori aeuo cum ad Imperatorem Orientis imbe bes Legati aduenissent, indignareturque ille,quod adolescentes, velut in opprobrium missi essent; eonina quidam licentioso magis, quam licito responso,ex menti lanugine nihil ege statueiadum inquit:id enim si fieret,hircos quam homines potiores foret Maiori etiam voce, pro gentis generositate, usus est Regis Hispaniae Legatus apud Principem nescio quem. Nam cum pro Rege suo pertinacius ageret, iram excipientis adeo prouocauit, ut ille capitis suppliciu in minaretur. At caput istud, inquit Legatus, plus tibi aduers bitur mortuum, quam viuum. Nimirum sic quaedam
175쪽
FRED. DE MARSEL AER LEGAT v S.
supplicia iniuste aut intempestiue illata, etiam in post
rum, velut nouo semper vulnere, tamenta noxiaque sunt,
etiam dum non sunt: quidam maiores existimi, si iam rint, quam si steterint. Antonius Fonseca a Rege Catholico ad Gallos L tus fuit, ut Rex Carolus armis, quae Italiae, & praeseitim Regno Neapolitano, instare parabat, abstineret. Rati nibus hisce instructus erat,quia amici foederis & concora diae recenter initae conditiones simul includerent securitatein de amicitiam praestandam Pontifici, mutuae pacis auctori & patrono, cuius quidem Ecclesiae Rex Cassim licus constanter obediens & deuotus existeret: deinde
Neapolitanam Coronam suo Regi indubio iure deberi: ideoque Sancta hanc Claue custodiri quidem, in capite
autem potentioris possessoris conspici non decere: si quis tamen ius istud controuersum facere contenderet, delictis ad hoc primum iudicibus, non militibus uteretur. Tum Carolus: Se iam Italiam exercitu ingressum, sine dedecore & damno reuerti aut desistere non posse sed ubi Neapolim occupasset, placere sibi legem delegendorum arbitrorum & iudicum: denique praedictas foederis con ditiones, solum personas ipsorum Regum qui contrax rant directo spectare,non vero Pontificem, ius non nisi obiter mentio incidisset: singula autem se,Legatione propediem mittenda, distinctius explicaturii in &probaturum Catholico Reei. Hisce argumentis clim Gallus vltra insisteret, simulque itineri quod Neapolim ducebat;
nec quidquam mouerent quae in contrarium oppon rentur; nseca,Regem suum pddictarum conditionum obligatione deinceps non teneri asseuerauit: &cum hac in causa hominum contemneretur iudicium, tribunal
176쪽
LIBER P R I M v s. 133 Dei iustitiae patrocinium lare. Nec istis itaque inaniter conceptis scriptisque sthedis aut conditionibus in post
rum opus fuerit, inquit, quarum mens & anima iam manifeste violata. Eoque dicto,easdem e thorace traxit, munutimque laceravit. Sic & Petrus Capponius Florentinus, delectus a ciuibus, ut cum Carolo IX. Galliam in Rege, iam intra moenia recepto,de pace ageret, cum durae nimis a scriba conditiones praelegerentur, magno ausu e manibus legentis chartam rapuit & constegit. Ingens facinus, nisi amplius etiam dixisset. Agedum, inquit, quando inter nos aliter non conuenit tu tuba signum dato, nos campanis dabimus: &-Impavido facto,&inopino reli se Rex attonitus, & quia urbem ingressius,
non poterat non metuere ab iis quorum erat maxime ser- midare , reuocari hominem iussit,mutatisque conditionibus,rem ex aequinimo et voto Florentinorum composuit.
populoque libertatem reliquit illaesam,& sic confirmatam. Erraret prosecto, si quis existimaret, ibi tum m esse Regem, ubi nihil tutum est a Rege. Securitas Principis
mutua ciuium securitate lauetur & conseruatur.
Huiusmodi aliqua licet serte nonnulli similia dixerint
iis,quorum in Sacris Paginis interdum mentio, miranda . magis,quam imitanda: Legatos tameti edocent, non omnia ad gratiam alieni Principis meticulose aut assciatatorie torquenda vel demittenda esse;sed generose ac sertiter, ea quae in mandatis habent, expedienda. Una autem haec
cautio sit, ut modestiam quamdam ipsa libertas habeat,& a Suada dicentis fastus & serocia absint . Aliquando tam saeua eius natura est,qui interpellari debet,ut dictum liberius,tam vinctiinen stimet: adeat diserimen, qui V maiori
177쪽
is FRED. DE MARS ELAE ReLEGAT v s. maiori protervia quam maiestate i uitiar.Fieri etiam molet, ut laevire in Legatum audeat , ut se magis a Legato Princeps laedi putat, quam Legatione. Ita Theucas Illyriorum Regina,quae a Romanis interpellata,ut subditos a piratica colliberet; respondit: Mare liberum, non Romanorum esse ; proindriue ex eo & in eo fruinam decerpere, spumam colligere, inibidem piscari& praedari, suorum
iure& consuetudine esse receptum: ceterum curaturam
se,ut nulla publice Romanis iniuria fieret; quae priuatim ne fieret, suis edictis decerni, impediri non posse. Tum unus e Legatis,aetate iunior, quem tam proiectie suorum collegarum patientiae ac taciturnitatis tae' tr At nobis mos & ius es priuatas iniurias publice vi vadeoque nisi iste apud vos mos cesset, rauimus pnium ut Romanum c'gnoscatis. Offendit Reginam, quippe seminam, responsi ferocia; & ad iram, imo ad vindictam incendit. Etenim, neglecto iure gentium ac spreto, submissi sunt, qui Legatos iam discedentes haud surdo verbere adoriarentur: obtruncatus est,qui in Reginam intempestiue linguam exacuerat. Cauendum igitur hic est,ne quid nimis: nam & peccat qui timet, etiam qui non timet. Sed D modo sine vitio intrepidus sis,prudentia ostendit.
Tempta arius. Ni HIL tam cognatum sapientiae,quam locis, temporibus & personis sese atque sermonem suum a temperare,omniumque horarum,ut sic dicam, hominem fieri,& sibi tamen constare. Vides ut non quamlibet escapisse
178쪽
LIBER P R I M v s. iis piscibus ob ciunt rameta piscatores, sed eam quam illi auidius inglutiunt. Noe quouis colore lanas suas imbuunt tinctores,sed eo potissimum quo vident saeculum lubenti, & saepita vii. Alia interdum facies su menda est, si et
animus non mutetur, imo geminanda est, ut exprimi Ianus possit: sic praeterita praesentibus,& haec futuris aptentur. Momenta nosse temporum , maxima prudentia est: adeoque actiones omnes opportunitas,sive promouet, si-- ue remoratur; ut hinc felicitas rei,vel infelicitas depedeat.
Etiam Diogenes ille Cynicus scelerum seuerus &Phil sophus, & qui eorum omnium quae plerisque amata &optata sunt, imo sui ipsius ludibrium affectabat: volubilem se aulam habcre iocabatur, At cum temporibus mutabilem. Nam quocumque gratior aura adspirabat,sapientiae illud praetorium vertebatur. Hinc recte Stoici, tem-lius definiuerunt,esse actionis opportunitatem: qua neg- vel praetermissa,inuerti,imo euerti omnia, auctor est Cicero. Aristippus a Dionysio refulsam passus, tyranni genua supplex amplexus est, remque quam petiit, ime trauit. Id uecum nonnulli vitio verterent; Non ego,inquit,huiusce adulationis auctor sum, sed Dionysius, qui aures habet in pedibus. Qvin & prudentissimus Philosophorum Socrates, ad Antisthenem exire cum vellet, speciosiorem amictum induit: causamque rogatus; Vt pulchre,inquit,ad pulchrum eam.Nauclerus non temperiem anni,nora maris intemperiem non ventos pixide nautica concludit aut compescit;sed iisdem velli,ceteraque ad nauigandum adminicula & instrumenta,aptet necesse est: sic non infrequenter Legationis moincta momento temporis volvuntur & resoluuntur; cum non tam in arbitrio illius consistant qui eam mittit aut exponit, quam illius
179쪽
rm p RED. DE MARSEL AER LEGAT us. qui audit & aditur: imo horae momentum saeculis post integris aliquando obfuturum estion semper tranquiulitas vel malacia est: nauigio posse irato Neptuno proei'puer periti naucleri est; posse vel inuito obsequi,etiam prudentis. Et tamen eo aliqui ingenio sunt, ut liquid re-
Dus consiliisque obstare videatur, damnare malint,quam eme lare: qui ut progrediantur, numquam faciunt viam, semper inueniunt. Meruli cum tardi sunt,& prisentiumotares. Vellent igitur semper ver esse,semper Fauonios spi- rare; quasi ignorent, sine hieme annum non constitui, sine frigore calorem non haberi. Aliam aliis temporibus vestein sumimus: nisi & consilia interdum mutemus, aptemusque animum rebus congruentem, alieni a prudentia Legati sumus.
Itaque haud grauate sequendum erit, quo vexillum suum praetulerint Vtilitas& Occasio: quinimo amplectenda haec, stringenda ambabus ulnis, quam praeteri psam frustra postmodum muliebribus votis, irrito conatu aut dolore prosequaris. Bonae soror sortis opportunitas est,quae res humanas vicissitudine sua distinguit. Quapropter ut ingenio negoth probe subseruiatiir,huiusDiuar
inprimis memore curam Legirrus geret: non nescius, eam
fronte capillatam,ubi elapsa est caluam pingi. Quod doctum politicumq; emblema admonet, certa incertis non mutare,spem ve mercari pretio, pernicie vel periculo: tum pessimam praeteritorum eam esse conditionem,quod nam & pedissequam poenitentiam quidem admittant, non medelam. Hinc nemo prudens, quae coram pos distulit in novilunium. Sane plurima per Principes nori alio iure inuaduntur, aut occupantur, quam illo Occ
sonis & Commoditaris . Post ubi quid temporis ac tr
180쪽
LIBER PRIMvs. ISTgoediae praeterlapsuiri est; &ipsum malignitatis virus, virtus creditur, visque fit ius,mutat' ordine characterum
AL i Qv A N D o festinandum erit Legato, sed leti
te: c lebri ac salutari prouerbio de praecepto ; ne quid per socordiam praetermittatur quod actum opo tuisse aut temere agatur non praevisum. Liuij gnome est: Omnia non properanti clara certaque sunt , fesinatio improuida in caeca. quam idcirco appellauit Plato, inimicam scientiae & veritati. Huc spe fiat vetus illud Octaviani, simul Titi syinbolum; quo antiqui delphinum anchorae alligabant , celeritatem cum mora connectentes. Saepe qui labmis properat,serius peruenit: & e summo fastigio, ni per gradus eas decides potius,quam descendes. Maturandum igitur: quo verbo Latini & moram celeritate, & celeritatem mora corrigunt. Da cochleae alas, & lentam festinationem exprimes: temperiem illam, inter ignem & geli Extrema omnia,quia vitiosa,vitanda sunt: media ac moderata vim maiorem obtinent, ampliusque durant. Si examen quoque instituas,lenta praecipitatis praeferas,quia minus obnoxia periculis aut vicina . cada id Z Leuius pleriimque metus, quam confidentiae ac praesentidae properationis peccatum habetur et ac saepe. quam ille culpam contraxit,diligentia emendari contingat; confidentiae errorem aegre integritati restituas vel excuses. Accedit,quod