장음표시 사용
191쪽
i68 FRED. DE MARSEL AER LEGATUS. inquit, arte,simulatione, fraude, fallaciis. an distinctius Aines candi blanditiis,assinitatibus alliciendi, induciis placandi, mendaciis eludendi & intricandi, seditionibus dis uidendi,rapinis extenuandi, insidiis anteuertendi, oppria mendi,extinguendi . Cui Cyrus: O qualem me pater virum esse iubest Alia enim mihi puero lex & disciplina
praescripta est,pietatis,candoris, mansuetudinis, humanitatis. Sic est,influit Cambyses: sed ea inter amicos & conciues valeat: ninil vero praetermittendum, quo deprimita expugnari hostis possit.
DISSERT. XXXIX. Simulando ac d simulando tectus.
Si et v vi rerum ponderi imbecillitate sua Legatus non suffecerit; simulando aut dissimulando, magnam defectuum partem supplebit &excusabit. Sipe emollit,immutat, conseruat modestia, tum conniventia, quae nulla alioqui vis vincat aut tueatur. Multa igitur audiet,sed surda aure: mu ita videbit, ulis quasi obuolutis,aliove intetis. Lysandri Lacedaemoniorum Ducis scitum erat; dsi leonis pellis tegendo corpori non susticeret,vulpinq pa tem assuendam csse. Et constat, plurimos Principes, Imperium suum magis imagine potentiq & dexteritate inge- nq, quam veris virtutibus viribusve conseruasse & exten- disse. Votum Ludovici XI. Galliae Regis ad filium erat ;vt sese litteris non magnopere torquerct, dummodo unicum versicillum, multorum instar praeceptorum intelligeret,ac velut Regni artem haberet: Nescit Regnare,om nescit Dic mutire.
192쪽
LIBER P R IM vG IO Quid si dixeris,ne vivere quidem scire eum, qui simulare nescit i quod Dis similis, qui dissimulat 3 Adeo quandoque simulandum, ea esse quae non sunt; dissimulandum, ea non esse quae sunt. Praeclare ageretur cum hominibus, si cuiusque animi integritatem & veritatem indictis ac rebus nudam puramque, non pictam neque deprauatam, intuerentur: aut vero cum id negatum sit, si non aliter quam sentiret quisque loqueretur et tiam solo candore, naturae conuenientissimo, omnia administrarentur atque consisterent: certior firmiorque, etiam iucundior , cuiusque possessio foret ; nec aequa super iniquis circumuentionibus verteretur contentio vel cautelar protinus rationi cedr,orationi credi posset. Sed ea est apud homines querela, alia apud omnes praxis. Nihil quoque de fraude,humanae societatis peste, praemeditandum foret ,si quorum pectora esse deberent domicilia virtutum , candoris & gratitudinis, non contingeret esse instrumenta prauitatum,perfidiae,criminis pessimi. Nunc quoniam ob aliorum technas tricasque nusquam sat cautum Principibus est; no abs re ipsi eas calleant,ut caueanta Quemadmodum Medici venenorum energiam considerant, non visci mi qui illa nequiter misceantur, sed qui dignoscantur, vitentur & curentur. Certe dum scutis illis planioribus de rectis integritatis, non sufficiunt Principes resistere telis, queis simulatio, astus, perfidia auaritia occultis meatibus sese insinuant ; naturam ipsam, permittere & praescribere volunt nonnulli, ut iisdem si se illi armis tueantur, quibus oppetuntur. alioquin fra dulenti eo fortius suarum rerum satagant, nequitiamque expediant, quo segniti aut impotentius occurrant ij quibuscum agunt.
193쪽
ipo FRED. DE MARSEL AER LEGAT v s. Sed concedatur Principi eiusque Legato, cum vulpe vulpinari, tolum dolo, publicae praesertim salutis intuitu, eludere: displicebunt tamen optimo & candidissimo cuique, nefanda illa, quae simulationis, vel potius impiae indolis & sorditiei incudibus procusa, e Neopoliticorum palaestia scaturiunt sine Deo dogmata: Nuditu iurisiurav-th tamsinctam esse religionem, cutis ergo opima praeda e mani- bis dimittendasit. Si uti ad et tilitatissecommodi normam redigenda esse; nuta proximi, aut conficientue, aeternaeve sagutiae cura, dummodo in praesens dis cultates eluctari e tosue frui detur. Ita nimirum animam,iae quid impietati desit, post hanc vitam vita exuunt Athei: omnia negati iri,ut in omnibus libere grassentur. Pergunt: Gnfra in rebus, primo postremoque meditandrem di machivandum esse Trincipi, non tam mi iuste,pie,pacifice regnet, quam migloria uam, auctoritatem,iurisdietonemque quocumque modo extendat atque' bibat. Ceterum cum minime sit, simulationis tamen larua evia
deatur cultorumcustos mirtutum, mitiorum Vor em extirpator. Licere ei quidquid bbet, deberi quidquid cupit. malu
mel bene positum,non temere eis to endum. Et quem premere fortior coeperinpremere non de eris, donec oppres ero . Neque solum hodiernae versutiae & ambitionis execrabiles in gistri ,humanae societatis & tranquillitatis pesturbatores, Christiant charitatis violatores sic nuper commenti sunt, sed longe antea usurparunt tenebriones antiqui. De Seiano: Illi animus audax, sui obtegens, in alios criminator: iuxta
adulatio is superbia : palam compossim pudor, intui summa apiscendi libido: eiusque cause modo largitio , luxuaesepius industria ac migilautia, hau minus noxiae, quoties paraudo Regno finguntur. & alibi: Id aequius quod vabdio. Des di fidem re aridi gratia mistodum esse, ceteris in rebus pietatem coli
194쪽
LIBER P R I M v S. I ins . Apud alios poetice magis quam humane expressum legimus:
Tu mihi facere,da iustam suctumque 'sideri: Noctem peccatu,sfraudibus obiice nubem. Virtus mihi Numen mensis
-Re facias rem, Si posis recte: si non,quocumque modo rem. Nobis tamen haud operosum esset os edere, Probitatis &Legationis exercitium, Pietatem & Regnum, optime simul consistere: imo & hoc ipsum, infirmum esse sine illa. Legatus itaque in omnem partem simulatione animum muniet, sed condita, si non semper iure & veritate, Zelo saltem bono: nimirum ut suismet negotiis tectus sussiciat: sic magis ut iuuet, quam ut offendat ipse inoffensus: imo magis ut domi proni, quam ut noceat seris. Qui Sacram legit Historiam; nouit,saepe admissam, receptam, laudatam misse, rebus exigentibus, huiusmodi simulationem. Ipse Christus,ait Euangelista, finxit se longius ire. Apostolorum Princeps Petrus, ter maximus Paulus, magnus e item Athanasius, hoc simulationis iniuolucro non semel usi sunt. Moyses in statre & sorore, Abrahamus in coniuge, Iacobus in matre simulauit. Finxit David stubtiliam, Saul neglectum suorum. Et huiusmodi scilicet hodie,non ignota quibusdam Mentalis Restrictio. Y x DIS-
195쪽
IN dubiis,temere nil assirmabit, nisi quod experimenta
tis ac velut testibus exploratum habeat,ac probare posssit. Crebro enim verum a verisimili procul abest, licui incredibile a falso: saepe veritas mendach, mendacium veritatis specie, personata sunt: nec eadem semper ratio totius corporis, quae corticis aut cutis. Et blandus adulator amici larua histrioniam exercet: & amicus,quia sinc rus & seuerus est, alienior habetur. Lubens niti videatur veritate Orator,certissima illa virtutum,eiusq; fido comite parciloquio. Mendaces id demum lucrari auistor est Aristoteles, ut cum vera dixerint, iis non credatur. NeFaunus quidem,ut est in fabulis,negotium sibi esse voluit cum homine,quem animaduerterat,vno ore calidum spirare frigidumque. Dum itaque Legatus sese sermonemq; suum,prout rems expediet, accomodabit, studebit seriise per,veritatis amans & obseruans prorsus reputetur. Eumenim hic quoque existimatio locum inuenit, ut eius, qui pro verace habetur, vel solus nutus maioris apud omnes fidei sit, quam eorum, quorum fides laborat, sanctissimum iusiurandum. Sed non abs re Veritatem Temporis & Memoriae filiam essefabulati sunt Poetae. Ideoque sicubi haec ingenio negoth eclipsim passa fuerit;videbit Legatus, necubi temporis intercapedine adeo sibi exciderit, ut falsitas figmenti alubi se prodat. Quin potius efficiet,ut quae caligini hic fuerint nubes, si non protinus dissipentur, diaphanae sal-Wm reddantur, atq; ita paulatim serenitati minus adue
196쪽
LIBER P R I M v s. I 3sae. Certe is,sive suo ingenio, siue alieno iussu mentiatur, fortunam suam vel ignorat, vel fatetur pusillam. Et indignantur quidem offendunturque Principes, si quis priuatus iis sese aequarc contenderit. At vero mendacium qui dicit, superiorem sapientioremque se gerere videturco cui dicit. Quomodo igitur vultu & Marte aperto,& si ne latebra ac larux id monstri ETribus potissimum modis mentiri Legatum contingat: aut rem aliter quam se habeat repraesesitando, aut quod verum est celando, aut quod falluin adstruendo. Ast veritatem velut oppugnare, ab ipsa iustitia &honestate prorsus alienum est; citra utilitatem publicam, piaculum ingens. Mitius fuerit, si veritatem celaverit. Etenim si quis deprehensus verum celasse, ignorantiae velum aut obliuionis praetexet, a se probrum re Ou bit. Quia vero, quae asserit Legatus, suspecta plerumque sunt; quia periculosum etiam , fraudis conuinci ;alium atque alium rebus aspectum & colorem indet, quae alioqui nudae nocerent, vel dedecerent. Ergo quaecumque dixerit, vero conabitur simillima essicere ; ut quae dubia, tamquam certa atque necessaria habeantur. In -nh istud & Suadae negotium est. Nonne videmus, quomodo tabulae pictae alio atque alio loco positae & lumini expositae,delectent magis minusve Quemadmodum in- . texta quaedam serica, plumaei em in pauis aut columbis, prout diuersimode solem excipiunt redduntque, discolores apparent,cum nequaquam sint: ita & verbis commodus interdum color quaeritur & adhibetur; & in consiliis, iudiciis,actionibusque humanis, videri possunt utilia quae damnosa sunt; laudabilia,quae execrabilia; vera, quae tal- se. Quod si causarum patronis & procuratoribus quasi lim Y s citum .
197쪽
ID rRED. DE MARsEL AER LEGAT vs.citum toleratur, veritatem non modo educere & mani stare sed equidem pro usu litigantium interdum occultare,etiam oppugnare(miserando quamuis eheu innocen-ttim Sc candidorum gemitu l) quid ni liceat Legato Rei publicae causidico de oratori, suae causae de intentioni inseruire,tenebris lumen,lumini tenebras miscere, dummodo veritati non tam quid detrahatur,qtiam non satis lucis adseratur3 Audeo: Licebit Legato neccssitate coacto, orationis de actionis ambiguitate interdum rebus de externo Prii ipi imponeret aliquantisper, inquam,a vero, d recto recedere j dummodo non discedat: diuersus, non aduerasus: utpote sine Religionis,sine honestatis damno: ademque ut artificiosum istud siue ingenium siue exercitium pio Eelo & scopo condiatur. Etenim cum id agitur,ut publica utilitas promoueatur,innocentiri; subleuetur; qua, cumque ambigua sunt,& ab improbitate remota,excusari possunt. Quippe odio coloris amoto, manebit sola de eadem rei integritas: nec distinguitur linguae manusve obsequium, dummodo bonae mentis interpres aut ministra sit. Sed riserunt Ethnici sua Numina, adstruentes, quod Iupiter ex alto periuria ridet amantum:&quod Romanorum Dij piis sacrificij furtis delectarentur. Atque utinam non hodie promiscue multi, etiam in rebus priuatis de leuibus, praesumant, sementem velut compedibus restringere aut ablegare posset Possunt enim saepe,si forum curiae,& quae tanguntur,spectent: sed si ad illud conscientiae appellent; praesidet iudicum Iudex, qui non fallitur transpositis verbis: mendacia & iuramenta eo modo accipit, quo is cui dicuntur intelligit. Eruditus
ille Scoppius, nescio quam utili gelo, Regi cuidana infe
198쪽
LIBER P R I M v s. I sitas,desinit eius Legatum, ut sit vir sagax, a principe petaegre missus ad mentiendum & decipiendum Rei p. suae causa. Nos Legatum dicimus, primum quidem sui Principis saluti & bono inuigilare & studere vi sed eo stabilito& saluo,communi quoquc tranquillitati,& externi commodis fauere. Sed mendacium aliquando etiam ubi derectum est, veniam & fauorem velut suo merito obtinet: scilicet, si non tam ad eius cui profertur perniciem, quam ad illius a quo profertur salutem conditum. Eiusce rei exemplum legere est in libro Iosue: ad quem cum ab assilistis Gabaonitis missi essent Leyti ; finxerunt,non a sente se contermina, sed longinqua adest e, foedus oue petere. Datum est. Postquam vero dolus patuit, menclacium quidem exprobratum est: sed cum hanc unicam salutis viam a necessitate sibi monstratam dicerent ; Iudaeus humanorum casuum memor miseratusque, fidem semel datam semper sertiauit,ratumque foedus filii. Eiusmodi mendacium Liuius liberum, alij osticiosum appellant. Hannibal Romanorum insidias deuitans, in Cercinna insula ne nosce, retur,Tyrium se Legatum a suis dici iussit. Et salubri usus mendacio ConsulRomanus,dum per nuntios succlamat, hostem ab altero cornu fugere, gressiumq; & inuasionem accelerat; effectum est,ut miles,qui se Putarat vinci, vicerit. Diu fuit eritque,encomto Lyrici, mi de in tosce nuptiali Dbva, periurum simul in parentem lendide mendax, O, in omne virgo
Quid autem ad Reipub. immutationem & gubernationem valeant mendacia atque imposturae, animaduertere est
199쪽
ν 6 i RED. DE MARSEL AER LEGAT vs.' est Fud quosdam populos, qui non veris rationibus aut causis, uniuersi Status faciem transformari, arma parari, legitimos Principes excludi, exteros inescari Ac rursum turbati posse, lainpridem docuerunt . Quod si in veritatem temere impegisse turpe Legato; promissis non stetisse , haud pulchrius videbitur, quasi sponsiones suas somniis, vento vel aquae inscripsisset. Quod si tamen ad levium verborum inconstantiam ipsa rerum varietas grauita que,Dei,naturae,aut publicae decentiae ac salutis sex induxerit, coegerit; si affulserit occasio patriam liberandi, lubertatem iurisdictionemque religiose asserendi ; pereat omnis promissio potius quam patria. Isidorus: In tu imoto rescindesidem,muta decretum. impia est promiso quasi lire adimpletur. Stu ita manus est, quae fatui oris noxia v ta exequitur, aut impietatem unam altera expungit.
DISSERT. XLI. Fidus,ne nimium fidat.
Vae suos Aulae Principum habent corycaeos atque
impostores, in hoc maxime edoctos & composi-tOS, ut arcana rimentur atque explorent, suspectam habebit Legatus aliorum fidem. Peccat qui fidendo facilis est, laudemve a stupido candore ambit. Et nemini quidem fidere,nonnihil inhumanitatis habet: sed in re Principis,
inhumanum esse praestat,quam periculum non vitare. Se- . creta maioris mometi, & quae magnae consequentiae nuncupamus,secreta sint. Passim etiam homines, vel lincohi-
tantia, vel odio oborto, rumpere possunt silentij repagula. Quare qui dissidentia quadam munitus non fuerit, non
200쪽
L I B ER PRI M v s. i Tuniis Vlysses Aiacem hunc circumueniet. Quibusdam sertassis non inest perfidia; imprudentia tamen & temeritas non &est,& superat animi propositum imbecillitas,
vitiumque consuetudinis ac naturae. Interuenire etiam
ebrietas potest, qua fidum alioqui silentium, secretoriam anima, soluatur. In vino calor est: ne miremur, abdita cordis per os & labra ebullire. Quid Z quod quidam eo sunt ingenio, ut tacere omnino non possint 3 Quorum pectori si quid arcani clanculum commiseris; continuo parturiunt, rumpendi, nisi effutiant, eilomantque: eo etiam vehementius, quia obstricti fide, & quasi obstructi. Nimirum soli tyrannicum illud silentium cohibere aut concoquere non possunt. Ideoque licet stipuleris tenacis.simam taciturnitatis fidem; nullus tamen est animi tam constantis de continentis linguae,qui quod nouit, narrare non gestiat: nullus sic sodalitio destitutus, quin vel unum habeat amicum, cui transcredere ala sit creditum, ille rursus alterum , donec res in sorum efferatur: & quidem insigni augmento seipsa maior. Imo nonnulli dicturiunt
-- quod non licet, acrius urin Inhibuisse instigasse,quasi tubis & tympanis commisisse, iest. Dein qui rem ipsam tacere non potuit, nec auctorem tacebit. Amplius: plerique hominum ea imperfectione nascuntiar aut vivunt, ut ne propria, siue peccata, siue via tia, celare possint. - quaedam flere moluptas: l: Expletur lic mis, egeriturque dolor. Et quomodo periculo careat periculum,quod forte expositum est malignae, saltem alienae fidei ic fortunae cuius im solus non amplius sis arbiter,sed ster, qui non est i