장음표시 사용
301쪽
1 8 rRED. DE MARSEL AER LEGAT vs.egre curabis 8, ego tua domi non negligam. Cumque illo mortuo conuitiaretur plebs & liuor, opimam nimium hereditatem liberis relici am fuisse; Credebam, aiebat magnanimus ae prudens Re liberalius me profuisse. DISSERT. XV. .
polleat iurisdictione, ' rogatius, immuni repe Ri M v M soluendus quaestionis nodus ; Num L
gato plenaria competat iurisdictio in domesticorumam mores & vitam Z Sunt profecto non pauci, qui omnem & Senatus auctoritatem,&Principis maiestatem in hoc munus transferant: ideoque suorum peregre esse hadicem, qui & Senatum & Principem peregre repraesentat. Quid omnino dicam 3 Neutiquam sublimior subsistet, qui ultra limites Legatus exurgit, nimiumque sibi tribuit. Certum est enim, inmerij notam, iuris dicundi potestatem omnem labi & cenare in ditione peregrina ac aliena. Princeps ipse haud meliori conditione censetur: ubi subditos non habet,nulla auctoritate pr(ditus est ,sed, quia Princeps,dignitatem ubique seruat In suorum deliacta, spreto & reiecto ordinario Iud ita, velle animaduertere, hoc vero nonnullis videtur, publicum ius loci priuatum facere, &simul trux illud dominicum, damnatumque legibus ac moribus Christianis, imperium usurpare. Non serui, sed mitiore appellatione, semuli aut ministri dicuntur, qui familia Legati continentiar: potestas ipsa, non despotica seu herilis, d oeconomica est. Proinde non
ergastula aut vincula,non carcer aut carnifex LeSato conceduntur. Fieri tamen posset, inter Princspes aliter con
302쪽
LIBER S E et v N D v s. et 'uentum esse, vel mutuo consensu diu usurpatum, ut plenam iurisdictionem in domesticos suos Legatus & ha, beat & exerceat. Quod si erit ; ae uariis ille suis & scribis
utetur, quorum tabulae de codices seu registra, publicam fidem & auctoritatem solemnium instrumentorum ex- primant habeantque. Concedet tamen iustitiae ratio, ut . sicut domestica eiusmodi sententia grauis videatur, possit . ille,si supersit,reuerso iam Legato, cognitionem causae ad patrium & ordinarium iuris Praesidem transferre. Idem in ciuilibus actionibus: ob quas domesticos aut asseclas suos gratis sitari non patietur Legatus, memor extra iurissdictionem impune non pareri; saltem non citra mole- stiam,vivi iniuria atque iniquitas absint. Non exiguae autem nec paucae Legatorum praerogatiauae sunt. Solet enim inprimis eorum domicilio id hon, his tribui, ut non solum domesticis, sed criminosis etiam eo confugientibus, tamquam sacra anchora, asylum, &
ara sit. Quere nec satelliti aut alteri iustitiae ministro (nisi i
sorte saevioris flagrantia enormitasve obfuerint, aliudve 'Princeps aut Supremus Senatus prcscripserint in domum Legati impetum facere sis est, aut in domesticos eius m nus inijcere, nisi eo consulto ac consentiente. Legatus autem aegre patietur suos ludibrio haberi, ne praetextu quidem iustitiae aut executionis. Et rursus, si me audierit, haud multum opis aut patrocinij facinorosis aut exulibus indulgebit, vel temere veniam remission nue extorque-bit,praesertim citra suum iussum commodumque reis lae- lsae Maiestatis Statusve ubi aget. Certe Principi iniustum jεc crudele ducitur,si suo indulto pepercerit sicariis, latro- nibus, iisve qui non praecipiti iracundia casuve, sed quae- ssius gratia ac pyaemeditam scelere deliquerunt. Et qui
303쪽
18o FRED. DE MARSEL AER LEGAT us. modo eiusmodi patrocinatio aut protectio honesta censeatur Legato, qui neutiquam ad impediendam aut tu bandam iurisdictionem cuiuspiam Iudicis aut Magis ti tus mittitur 3 Quid si immiscere se reorum exemptioni velit,nec possit, repulsamque patiatur omnis intercessio;
dubio procul eius Principi plurimum decesserit, ipse detraxerit. Sed quid si ipsius Legati quapiam ope va culpa
delictum fuerit, numquid supplicio sontem liberare, aut
excusare nitetur) Equum videtur. Visum tamen fuit ali-
uando,dum Legatus facinus quidem alteri iussisset,iamque infortunio detestam esset , id adeo constanter perne gasse ac diluisse, ut reus grauiores infelicioris obedientiae& credulitatis poenas persoluerit iratis ostensis, non reluctante,sed urgente sceleris auctore. Augustus quidem sceleribus impunitatem, scribente Suetonio, praescidit, perfusia omnia aboleuit: ne in Ioc rum sanctitate, sed in sua cuique innocentia praesidium seret. Detur hoc Legato,ut iniqua si quis vi oppressus est, in sacro velut lare tutum perfugium inueniat, e quo sine permissu Legati extrahi non ponit: emadmodum a Bomnifacio V. Pontifice Ecclesiis tributum est, ne quis inde eitra Praesulis consensum rapiatur. Nimirum (inquit dirum semis Auctor ne calamitosum domestica inhumanitas pellat,quem peregrina barbaries eo adegit. Rationi A naturae consentaneum est, ut qui ab hominibus ad Deum fugit, clementem esse Deum experiatur: offendi Deum
sciat, si quis in homines scelare quocumque peccat. Sed profecto templi imaginem domicilium Legati exhibet:
ipse, quia violari non debet, saetosanctus habetur. Studinocens, siue innocens, quicumque poenam fugit, miser est: sed in eo tum maxime Legati quaedam,sic vico, diximnitas
304쪽
ti A E R S E C v N D v S. 181 nitas cernetur,si humanus esse,si oppressum protegere, lapsum subleuare possit: si dabit misero fugienti,quod sacra
tantum limina & loca praebetat. Attamen si sacrae illis &Legati aedes proponant praestentque promiscue sceletibus impunitatem; nae, tutamina & receptacula latronum &netariorum hominu dicantur, ubi perfiagium tam promptum obuiumque nequitiae. Igitur, quia vinciasylum grauitate sceleris potest,etiam iustitiae necessitudini Lega tus cedet: vique dignitatem tueatur,tam se aequum,quam mitem aut humanum ostendet, & in publicam duci custodiam noxium permittet. Interim auctor sim Iudicibus,ut noxio capiti in tutamen Legati recepto, non facile poenam infligant: sed, quia sontem merito iupplicio eripere unius Principis est, huius placitum & decretum illi exspectabunt. Ita innotescet, non turpi neque externa in dulgentia criminis, sed reuerentia ipsius Legati, vindicta criminis abstineri. Et pulchro mutuae obseruantiae ce ri mino,quantum Iudicibus tribuisse Legatus videbitur, ab iisdem recipiet; & illaesa legum auctoritate .lcment amreus experietur,dum ius suum iustitiae Legatus submisit. Eminentiam Legati quae concernant, singulti si pers quar,prolixus sim: compendio subnectam aliqua. amuis de iure cauponi non liceat hospitem semel admissum dummodo & vivat,&soluat probe) expellere aut excludere (vt alterum sorte opulentiorem aut amici rem recipiat) Legati tamen fauore id licet. Magistratius, praesertim requisitus, prospiciat, ne Legatus impediatur molesto stretitu sordibus,re vicinorum: tum ut quidquid habet mobilium, mercium, ciborum ve aut aliarum rerum, ab vectigalium & portorij exactionc liberum sit &immune, nec ullo retentionis aut repraesa- Nn ha-
305쪽
181 p RE P. DE MARSEL AER LEGAT vs.liarum,ut vocant, titulo vel iure sisti aut detineri possit. Habet viiiiii,ubicumque substiterit,domicilium honoris,
Impetrat apud exteros Legatus, ut diuino sacrificio, iuxta luce Religionis praescriptum, una cum domes icis vacare possit: tum quoque exigit, ut eadem libertas domi suae pateat aliis quibusvis. Super qua re graues interdum
Illud quoque Principum constitutionibus sancitum est, ut exterarum gentium Legati, beneficium cursus p blici habeant, id est, ut equi, mulisque publico sumptu enutritis uti possint,quibus ipsi ad Principem quam velocissime perducantur. Hunc autem cursum publicum hi die Postam vocant ; quae ab illo veteri tantum dissere, quod ad illum veredi per certa loca publico sumptu dispositi erant,sed quibus sine licentia Principis,ne numer in quidem mercede, priuati uti nequirent. Legatorum liberi, quos in Legatione nasci sors dedit, patriae ac domus suae priuilesiis neutiquam priuantur aut excidunt . Indignum enim seret, in Regio obsequio ver- saniem,Reipublicae fauore aut pr rogatiua destitui,eximi vel excludi. Si quis suain Legatione obierit,magno honore eius funus assiciet Princeps apud quem resederit, quamuis etiam ab hoste aduenisset. Imo ait Plutarchus, Quaestores antia quitus Legatorum aegrotantium curam suscepisse, mo
tuisque funus e publico fecisse. Legativum vero , seu nummi qui abeunti vel absenti Legato de publico dati sunt, & reduci vel mortuo supersunt, non restituuntur. Stipendium quoque int grum Legatus nanciscitur eo tempore,quo serte ergastulo
306쪽
si L 1 B E R s E C v N D v s. 28s aut morbo detentus, munus obire non potuerit. Comites quoque & affecta,qui Legationi verius quam Legato inseruiunt aut adiuncti sunt, quosque negotium tanti ponderis excivite patria, priuilegionim atque immunitatum etiam participes sunt: cum aequissimum fia risioneris I ios & ministros, honoris quoque esse potitores. Ideoque si quis eorum quempiam pulsarit aut coni melia affecerit,pari scelere & sceleris lege tenetur.
id si autem infidum mare & naufragium passus fuerit Legatus, vel in piratas inciderit, ab omni remotus culpa & Laude3 Sic quidem indemnis a Principe suo habendus est, & aNaerario refundendum quidquid perierit. Quod si terrestri in itinere oppressus ut, totum hoc incumbet damnum Principi, cuius in regione iniuria facta Sciri hac ratione expedit, quam inuiolabilis sit,&qua ubique tutela protegi publice debeat, qui publice
missius est. Sic ad Belgas,ante quadriennium, iter faciens ulmui Reumq*-ex Comitibuae Guidio a Bagneo, cum facultate Legati a latere Nuntius Apostolicus, cum a
Gallis se lium pretiosissimae supellectilis perpessus esset;
Zisum ni it,nomen gentis & simul regionis violatum. Rex igitur it dedecus amoliretur, damnumque illatum resa ciret,viginti aureorum millia numeranga decreuit. Pulchrum & memorandum exemplum ; nisi intra verba,
hactenus pr'missium staret Licetne dicere Obstrictus es' o Rex: & tibi de tur quod detractum,&inde addictum est, Legate. ni leuius duxerimus, Iustum debito promisso innodari, quam liberari ; fidem malle quam pecuniam
307쪽
Ov o N i A M unusquisque,aliorum adiutus ingenio, iudicio,consilio, adit solertior, maturior,prudentior; suadeo, ut Legatus in contubernium adsciscat viros praestanti experientia ac virtute, qui eum in arduis negotiis prompta opera subleuent. Nemini enim uni simul omnia praesentia&perspecta. Quandoque & Homerus dormit, Argus caecutit,& sapientissimus quisq; intermo
tales crrat,vacillat, cadit. Non etiam raro euenit,ut qua dam inopinato agamus; quae voluimus, nolimus: rata,i
rita; facta, insecta cupiamus; & tamquam in bivio positi, quorsum dirigendum iter sit, dubitemus: quid praestet,
cus , aut ubi haereamus, cespitemus, per nosipsos ignoremus. Ossiciosa eorum societas, qui intelligunt& volunt bene, saniora indicabit,prospera disponet, aduersa aut incommoda dispellet aut dimouebit, deuia in melius diriget,dubia firmabit, fido consilio, forti conatu . Oculis quisque alienis seipsum acutius inspectat,quam suis. Ali nis , sed fidis: unde cum ea fides in amico sit, danda est opera, ut quem lacium siue asseclam, etiam amicum habeamus . Verum Caimuero hic quoque vulgatum illud obtinet, Ne quid nimis: affectum a nobis regi melius est, quam nos ab affectu: & pertinacius amasse, cum periculo saepius aut damno contuitistum fuit.
Nullu te ficias nimis sodalim sGaudebis minus, y minus dolebu. Et comites quidem, vel publicis stipendiis Legato inseruiunt;
308쪽
LIBER sECvNDus. x8surunt, vel se is eos ipse assumit ; vel hi denique priuatis ac propriis illum sumptibus sequuntur. Iis igitur qui Leg
tioni assignati erunt, securius fidere porest: omnis enim participes, siue laudis, siue culpae erunt. Quare, ut hanc imminuant,illam augeant,summa ingenij etiam ope adnitentur; dum,tamquam vicarij aut secundar Legati,ipsum ad se putant negotium decusque pertinere. In horum humeros si partem aliquam negotiorum transferat Legatus, ex interuallo respirabit. Sane quia continuis rere magnisque distentus est negotiis, subctahere interdum oneri caput prementi potest ac debet: ut sic vegetiorem se reddat, rebus& curis parem. Etenim, sevires instigat alitque Tempestiua quies: mi reposi otia virtus. Sic viri olim Maximi fecere,natura velut pri ceetrice,quae alioqui Maximos eos non sustinuisset. Ne nimia tamen fiducia alienae virtuti aut industriae,ceu molli puluillo, Legatus indormiat. Inexperti fidem exstiperet,quantum superintendens heri oculus singulas eiusmodi functionis partes decore cohaerere & splendere faciet: imo eum qua- di iuris sui constituet, atque extra quamdam suorum tu
Constituta iam familia occupetur,& suum quisque o seqvij modum finemque habeat, munus ceu palaestram. Nimirum auris auditui, oculus visui ministerium pr*bet:
nec manus valet ad videndum,aurisve ad ambulandum.
Aliqui qmulationem inter domesticos assectatores & ministros utilem asserunt, qua quidem quisque obsequio ae affectu conetur se probare & praeferret simultas tamen in hoc sodalith genere periculosa,quia maligna est. Qui suerint vitata es, mandata heri sui attentius excipient, & N n 3 exe-
309쪽
x86 FRED. DE MARSEL AER LEGAT vs. exequentur. Sic urgente necessitate, manus ipsa ossicio pedis recte sinagetur, pes manus. Imo membris apte inuicem congruentibus,opitulantibus, fiet ut pes per oculum videat, per pedes oculi gradiantur: aures ad oris, osad aurium usum concurrant & suffragentur. Iliter eos autem qui Legato localitiam operam praebent,praecipui sunt Oeconomus & Secretarius. Oeconomo incumbit quidem,ita rebus domesticis prospicere, ne uspiam necessaria nummorum solutio sus direndatur, aut praemordeatur: tum ne externus uspiam splendor atque apparatus requiratur aut claudicet. Incumbit, ut famuli
praescripto ordine & ritu obsequantur, & ne quis offici- perda Dominum uspiam incomitatum destituat; sic gratis saginetur. Sed non Oeconomus adeo dominus domus sit,quin temporarias expensas & rationes perspectas, in moriae impressas habeat Herus; ut & iudicium de iis ferre& prospicere tempori possit. Secretarij autem munus est, Legati secreta tacere, & quae aliorum sunt sagaciter indagare,ac velut odorari; tum quasi praediuinare, quid in litterarum dictamine ac responsis domino in mentem veni,
re debeat. Cuiusmodi felicem solertiam industriamque aliquando vidi & noui in eo, qui inspectis vel stanei litte
iis quae aliunde,etiam super rebus grauissimis, adserebantur,protinus pro dignitate negotij acute, succincte, sententiose non tardita responsum scripserat, quam respondendum esse statuerat Legatus: adeo ut huiusce potis liamus labor videretur,auscuatare & subscribere. Sciat int rim Legatus,famulis peringeniosis & nimio actuosis non tuto omnia credi; sincerique,ticet tardioris,s pe utiliorem& diuturniorem esse operam . A magnis ingeniis, non raro aliquid ultra vel supra ingenium. Inquies animi,nescio
310쪽
Ll B E R-s E et v N D v s. 18 quid turbinis aut mali moris praesagire pacit . Cauendum ero, ne qu is Legati assecla aut domesticus , fidem lucro
inseriorem colat; numen non in ara, sed in area: sic Legationis sacra eliminari,irofanari contingat. Eadem e cura ad curseres & tabellarios sese extendit, qui nisi fido silentio praediti sint, Legato negotium forte facessant. Et quamquam sint, qui putent Magnatibus & Principibus viris numqtiam ministros probae indolis atque industriae deesse,hos facile inueniri; Legatus tamen tam fatuo errori ne inuoluatur: tum videat,ne iam admissos aspere habeat, priuertim conscios secretorum grauiorum. Et quamuis prouerbiali opprobrio dici soleat; Fideia seruuae,perpetuis asinus. attamen si quorum grato obsequio diu fuerit usus, eorum commodis prompte & liberaliter subinde cons let; quo ceteri obsequentiu m non modo excitetur,sed impellantur & inflammentur ad benemerendum. Vt vero facilius est,non accersere malum,quam vincere, currere molestiis atque infortuniis,quam mederi;ita praestat omnino non admittere in contubemium improbos, quam laborare, quemadmodum iam admissi dimitti ac corrigi possint. Adde, quod similiae dedecus ultimus ille nouit, cuius ea est: & sic quia serum,dissicilius atque inutilius r medium est. Quis tam circumspeeie domi suae vivit,quis tam miser8 aut morose, ut inter seria iocos subinde interlabi non sinat 3 Ea vero si non tutis auribus excipiantur, non benignis oculis animisque; sic detorqueri queant, ut& negotiosis otium eripiant, ae denudari contingat quae ne tegenda quidem erant.
--Lingua mali pars pessima sim Et saepe (Scri plurae textus est Inimici hominu, domestici ei Amplius est, hic fidum comitem, quam aemulum fra