Frederici de Marselaer equitis legatus. Libri duo. Ad Philippum 4. Hispaniarum regem

51쪽

18 rRED. DE MARSEL AER LEGAT v s. Comes Cain hachius a suis proscriptus & omnibus bonis extuus,dein a Carolo Audace captus fuit: & hic cataphractis suis mox eum praefecit, & quadraginta aure rum millia eidem numerauit, ut nouum equitatum per Italiam cogeret. Abit ille,&Simonem Papiensem, Regis Ludovici medicum conueniens,pollicetur se,simul atque futurus esset ad exercitum, vel intersecturum esse Carmium, vel captiuum addiicturum Regi, dummodo viginti aureorum millia dono acciperet, de ditionem quamdam in Galliis, patrato facinore. In eamdem prorsus sententiam loquebatur Regis apud Pedemontanos Legato. Rex autem perfidiam nefarij proditoris detestatus, sorte etiam

suspectam habens (solent nimirum animi ingeniosi, requi ambitionis inquietudini subiacent, suspicionum icti bus metusque procellis ilico pulsari & fluismare per Contarum Legatum prolixe & candide Carolo omnia aperit. Carolus autem aliorsum id trahens,iudicabat, quod si r vera istud ageretur,Regem non sibi denutiaturum. Ideoque quasi fortitudinem sui praesecti magis aestimaret, vel

ingratitudinem beneficiorum cumulo obruere atq, corrigere moliretur; plus et,quam alias umquam,auctoritatis

tribuit. Ast ille excidium capiti & fortunis benefici patrini struere non desinebat, donec is apud Helvetios infeliciter pugnans trucidaretur. Quis stomachum in eius mdi perfidum non evomat,nec patiatur hunc ungue & dente in exemplum discerpi Augustus Constantius, Christianorum,qui ei ab ODsequiis erant, fidem constantiamque exploraturus, finxit hos qui Christianorum nomineae cilliu abiurato patriam superstitionem amplecterentur, remansuros apud se loco & honore pristino: eos vero qui recusarent, admonitos voluit, ut regno excederent.

52쪽

LiBER PRIMvs. Qua denuntiatione dum multi nutarent, multi etiam mutarent Pseudochristianis nimirum impie idolis sacrificantibus,dum constantiores regionem libentius quam Religionem desererent Constantius obuerso mandato, hos apud se detinuit,gratiadiae & dignitate auxit: arundines autem ambitionis aura leuiter agitatas,protinus exesse

iussit, asserens nil magnae rei tuto credi iis, qui sic infidi, Deo perfidi existerent. Ecquae porro fides his tribui poterat,qui in ipsa Fide fidem non seruabant Principi imponere non verebitur,quisquis ea quae Dei sunt, spernere ausus fuerit. Profecto quicumque duabus sic sellis vehi cupiunt, si quando per sidorem aut tua inem res periculis eximendae erunt aut stabiliendae periculis; humi r pere, molestiam omnem declinare malent, quam ad ardua dexteram extendere. Certe, quia etiam blandientium fides adeo lubrica &obscura creditur ; summi aliquando coacti aut commoti

sunt Principes,(& illi quidem acerrimi iudicij ingeriijque;

neglecto altiori ordine, infimae conditionis ac scientiae homines negotiis intimis & maximis adhibere, atque e iam Legationibus praeficere: eos, inquam, non quos ob ingenium scientiamque mundus admiraretur, sed quirum modestiam, affectum & integritatem exploratam haberent. Fides quidem Legati anterioribus experimentis Principi perspecta esse debet, non in Legatione priamum discenda. Imo minora & leuiora primum commi tere & mandare solent Principes, ut quid de maioribus ac demum maximis sperandum aut statuendum sit, explorato constet.

Igitur serio , sincere, sedulo exequatur quaecumque mandata fuerint ; a mente & voluntate Principis neutia

D 3 quam

53쪽

FRED. DE MARSEL AER LEGAT us.

quam discedat,qui ut fidus persisteret, mandata sustepit. Obedientiam, non sacrificium volo, dixit Deus. Obsequium exigunt Principes,non arbitrium . .

Sed quid si illicita iudicarit haec mandata, minusve utilia; an seo igitur arbitrio uti Legatus poterit, iubentis decretum praeterire, & quasi inscitiae vel impietatis reda guere Alij dicunt,satis esse, Principem velle: id non examinandum, sed agendum esse. Alij inquirunt porro &scrutantur, an recte velit: alioqui male de se, pessime de

Principe suo mereri Legatum, i,obsequendo, malorum criminum infamiam culpamque affricat . Lubrica quaestio, &quae suspensos aeui calculos teneat. Qui omnia Principi deferunt, non magnopere honestum an inhonestum sit negotium, iustum an iniustum, pium an impium , expendant: qui omnia Virtuti, Principem audacter quoque negligant. Suaserim ego, videant Principes, ut quae mandent licita sint: credant vero Eegati,iicita esse quae mandata fuerint. QS ambigua, vel minoris etiam culpae iussa sunt, si ubique remoram fidei vel subuersionem in ciant,inutilem Principi Legatum reddant. Forte magis interdum peccat, qui morem non gerit, ut damnum vitet,quam qui serit,& instrumentum noxq est. Sed

nequid ego tamen hic statuam, qui nihil tam definio, quam delibero: Iudices sunto, qui dis insuere sacra aut politica auctoritate solent, quati publica salus sit,& quam

non male nauiget,qui ut superet tempestatem, sinuat vela, & obliquo in portum cursu tendit. Ante omnia Reliagio est: sed cum de Rege & Regno agitur,forte ad tempusne Religionis quidem ritus singuli impleri possunt, ubi contingat Religionem ipsam periclitari aut perire una cum regione. Vit numeris omnibus absolutus Legatus

54쪽

LIBER P Ri Mus. 'sit; sed cum non de opinionibus, sed de oppidis certamen ,

est,cum de bello aut pace agitur, donestatis rigorem,Veritatis, Pietatis ubique & facile adimplebit a linea & o bita,ut sic dicam, interdu in discedit, qui tamen viae insi- stit. Errat quia via abit: sed non una in Latium peruenire

est. Itinerantibus quando obices,tamae aut fossae obstant, quis non circuitum, compendium dixerit Quis non momentanea & particularia dispendia lucro annumeret,pe - petua si inde promanet ac stabiliatur salus omnium Nos stulti rerum aestimatores improuida nimis cogitatione implicamur,aut extrauagamur, etiam ridiculi ubi seueri: prorsus tamquam a nobis Princeps, non a Principe ipsi pendeamus, rerum negotiorumque iudices magis sumus,

quam ministri. Sed silent sic quidem homines aliqui,

cum omnia plana esse volunt, facillime labi; cum omnia adipisci contendunt,iacturam incurrere . Falli autem L gatus potest,quando plus conscientiae suae, quam scientiae . Principis tribuit. Principi autem constare potest sic ce

te praesumendum j suo Regno de populo,ac pariter Diuino cultui profutura fore quaecumq: aggredienda aut per-

petranda mandauit. Sciat itaque Legatus, cor Regum,

Dei nutu moveri ac dirigi, illius Optimi, Sapientissimi,

AEquissimi,cuius quoque rationes,deliberationes, decreta maxime obscurarunt, incomprehensibilia iudiciis ab condita ab oculis nostris. Natutam considera: causis cundis ut instrumentis & administris utitur et quae si de- lbita proportione concurrant & cooperentur, perfectos ipulchrolque producit effectus; sin aliter reluctentur aut transmisceantur, turpis atque horribilis figurae monstra. An vero monstrosi fuerint Legatorum actus &exitus, ut ad Principum suorum mandata nutare, eademque violae

55쪽

31 p REDDE MARsEL AER LEGAT vs. re aggressi sunt, dixerint Historiae, quae scatent exemplis. Meminerit autem Legatus dicti illius antiqui, salubris, quod bonis ciuibus subditisque crebro inculcatum esti Qui obsequis munus Principi suo probare volet, duo sibi ante omnia proponet: Unum, ut statuat, quae in illum contulerit, in patriam atque in commune Donum sescconferre: Alterum,uiuendum sibi esse ad illius imperium, velut ad praescriptum legis ac voluntatis diuinae. Cogitet utrumque qui Legati munus sustinet: sic a fide non rec det . Principis igitur erit statuere ac iubere ; Legati, iussa excipere & exequi ; licet non tam reista videantur, quam . probe directa. Et fidem Legati magna sententia probat, simul de inculcat prouerbium sacrum : Legatis fidetas, smitis.

IT haec sunt, Legatum Vere pulchrum plerisque,v nonnullis tamen graue sertassis videatur. Erit qui de suo nolet impendere, erit qui ne quidem poterit , ille auaritiae,hic inopiae causa. Erit qui laborem subterfugiet, si longum aut intricatum sit iter , imo qui periculum, si

negotiatio,aut turpis,aut iniqua, quae Legatione contin

tur. Erit etiam qui graue dicet patrijs penatibus abesse, inter alienos,&fortast insidiatores versati,rebus incertis praefici, vitam exilio similem degere. Alius valetudinem opponet, alius senium, alius aliud. Imperatores quoque Valetianus & Gallienus rescripserunt ; Patrem trium - incolumium liberorum Legationibus publicis liberari. Ideoque Marciani responso, cogi potest Legatus, qui AE . legitu

56쪽

legitimam excusationem non habet, suamque Reip. operam malevole conatur subtrahere. Qis iure & more Ve neti quoque hodie utuntur: nec absimile olim Platonis dogma fuit. Philippi II. Regis Catholici sententia extat; Peiores non esse Consiliarios, qui ad consilium inuiti veniunt. An huc secit Etenim si ad Legationis si in stionem cogantur aliqui, quia idonei; magis sertasse proderunt, quia coacti, ne peiores inueniantur, quam habiti sint. Alioqui si oblatos Magistratiis ac publica munia recusare impune liceat, ob onus, quod honorem, ut umbra talem, comitatur; graui saepe incommodo & discrimini

Respublica obnoxia iaceat. Eaque ratione Summi Pontifices, etiam excommunicationis fulmine, Legationes suas interdum iniunxerunt,ne forte, profanis sacra misce-ri,eave exercitia languere, aut omnino eliminari contingat , quae meliorem nostri partem inprimis iuuant, curantque. Cum viro hic candido, Heroico, prudente agitur . Si quis itaque imparem se muneri grauissimo nou rit; iussus suscipere, recuset aut declinet: si nihilominus urgeatur, iudicio se permittat Principis, moremque gerat. Etenim si succedent mandata, felix erit: si non succedent; minus obnoxius, obsecutus est. Ast: hoc tempore, vix Diogenis lucerna inuenies recusentem. Et tamen eius

opera uti nolim,qui cogi debet. Etenim,quia inuitus, et, iam Egide ac remisse facturus est quae faciet: timendus quoque, si ardua & periculosa negotia sunt. Fieri enim potest, ut qui inuitus,infidus fiat, aut certe negoth finem magis spectet,quam fructum. Quidquid sit, non sat feliciter Hecedere quod a nolente cxtorquetur, Plautinum adagium indicat; Stultitia est, venatum ducere inuitos canes. Quae igitur legitima excusatio fuerit 3 Si quae odio

57쪽

FRE P. DE MARSEL AER LEGAT v s. vel offensa externi Principis aduersus Legatum, dein quae pietate de tu stitia nitetur. Odiosus enim Legatus non in gis profecerit, quam qui immersus undis, aduerso Dumine natat. Qui autem contra pietatem aut iustitiam mandata suscipit, nec tamen exequitur si bifariam scelestus ac improbus est: in Deum, quod contra conscientiae dicta men sese negotiis interponat;in Dominum,quod mandati semel sulaepti fidem fallat. Et vero si quid communi

bono aut honestati aduersari Legatus animaduerterit, Principi suo iuggerere debet; & si nolit ad amussim mandata exequi,non amplecti pulchrius arbitretur. Non cogat igitur Princeps,non recuset Legatus. Intellia gat ille,se onus imponere; nic,se honorem adipisci. Princeps bonus legitimam excusationem facile ad mittet: sed vir bonus hanc operam Regi Principiq; suo debet, ut nec periculis,nec sumptu, nec molestia deterritus, praemia a que dignitatem aestimet;quantum ferre vitae conditio pilest,famae de dulcissimae patriae persoluat.

DISSERTATIO X., Legatus ita gena sit.

Eo multa hic insuper expendenda senti Ac primum; ut indigena sit Legatus, & homo patrij germinis, qui

spes suas omnes intra terminos Reipub. claudat, & commodo eiusdem. Nam peregrini, praeterquam quod indigenis inuisi & suspecti lunt,fidem videntur mercedi marigis expositam & obnoxiam habere. Et, ut fidi i timenditamem, ne maioribus aut donis aut promissis peruertan- tur. Qui aliena administrat,aut hegligentior,aut improbior

58쪽

L IB E R P R. 1 M v s. nbuu est, saeptim Plautinimi illud in negotiis& mam datis occinit, aut meditatur: Mihi istic nec seritur, nec metitur. Nequaquam sane sperandum est, externos e dem pietate Rempubadministraturos,qua incolae,qui in sinu patriae educati, fidei tesseram a parentibus maioriabesque acceperimi ; & in ciues affectum, una olim cumhusta atq; idiomate materno haustium,adhuc alunt. Quid etiamt patriae periti sunt, ae momenta rerum intelligunt: quae ali genis videantur aliena. Non tamen peregrina virtuti homire honore prorsus interdixero. Etiam qui adoptantur,niij sunt: fiunt ciues,quos alibi nasci sors voluit. Occupari possunt icet non emineant; ornari possunt,licet publica non attingant: sint Principi in aulicis aut priuatis rebus, si utilessent, aut se dignos familiari munerepra, stanti Socratis expendo dictum, & huc transsero: Optimum frumentum non seinper esse, Nodin charissimo pulcherrimoque agro nascitur; sed quod commodissime nutrit: optimum me ciuem, qui vivit omine, de qui se,

TR iAM, languinis ratio sequitur, de familia: odi

namentum. Itaque Legatum illustri prosapia na- immole praecipiam, n nummaria dumtaxat nobilitare vestirum. Vilescit haec dignitas, nisi genus inueniat: &Apud ben natos inuidiam tigia, tamquam posthabitos;odium apud Primates patriae,qui extolli homines ni in ferum. Externi quos Hincipes se despici existi-

- Ex mant,

59쪽

3s FRED. DE MARSEL AER LEGAT uminant,quod hes ernum sorte agasonem aut inglorium primulgum Celsiuidini suae socium aut comitem sint l, bituri. Et quam turpe, si similis farinae homo, in congres.sibus admissionibusque praecederet Marchionem vel prisinae nobilitatis Magnatem, a minore forsan Principe mi sum Z attamen quanto turpius, si non praecederet Dum quidam super re graui cubicularium suum misisset in L gationem; quaesiuit primum qui admiserat, Anne Agens, anne Legatus aduenissete dehinc consuluit Concilium

Sanctius, Quis Legationi isti par remitti posseti res msuini, Adiutor Camerae.

Tum & machinationes atque impos iuras ab ignobilibus timere Principes solent. iad fauent bene-nato; quasi sincera omnia & praeclara ab eodem exspectanda sint, uem necauitae gloriae auctoritas, neque assinium splenor in obscuro latere patitur. Phoenix ( sic Homerus, princeps poctarum, di Principum potia) suadebat Achiuli,ut Regis Agamemnonis petitioni protinus annueret,sederetque, quia Vlysses & Diomedes, e prima nobilitate Gr corum, Legati aduenissent. Vilescere & ipsi, & viles videntur, qui viles tantum adhibent. Vilescit pariter negotium,quod viro imi subsellij committitur: qui si abie.cte & pro genere se gesserit,d: munus suum & maiestatem commacupat Principis ; si generose ac splendide, conditionis suae immemor, ludibrio se exponit. Et quomodo ridiculus non inite rideatur 3 Huc forte scripsit Cicero: Multa qui recte committi seruis fidelibus possimi,tamen

sermonis & vituperationis causa committenda non sunt.

Cum a Ludovico XI. Rege Galliam Euerius Dandus, aliquado tonsor seu chirurgus,ad Mariam Principem Belagarum Legatus aduenisseti no insulse ipsa quisiuisiQuid

60쪽

. . L I B E R I R i M v x ,-- l 3 sibi opus medico, tam optim8 valeth 3 Res satis infirmae videri debenn est, si medici manu curandae. Et licet ille iam non amplius tonsoris,sed Comitis Meluncii sis titulo, ijsque decoratus esset insigni, , quae insignem quampiam laudem gratiamque apud R in designarem ; despectintamen habebatur,tum ob adscititium quemdam fastum, tum quia unius viri virtus aut vita turpem progeniet maculam eluere non potest, nec praesens lata Unus mutare, dum Nobilis non sit,sed nascitur Quod si tamen Prim eps qui aditur,suo quodam genio,consili aut errore, in homines nouous, onus sit eorumque omnia ministerio agat, statuens (vt Theodosius, radius,& Honorius Caesares in Leges retularunt sacrilegh instar me, existimare indiguum viquem Princeps dignunt dixeiit, qui potest quos vult Nobilistares tum quoq; mitti, si excellat, Nouis poterii gratior sic quidem aequalibus sitis laturus. tetrum Nobilitas praeserenda est,quae a semine & stirpe vi tutis naturam trahit a desponte ad generosum illud honestum exurgit,propellitque ad imitandum ea merita, quae

prosapiae initium mers sio toxisti mentum.

Fortes creantur fortibuae Linu: Es in tu recis,es in equo patrum Virtus:nec imbedem feroces Pret nerunt aqvi&icobi=νι- a s et II Comparationem si instituas; tantum plerun ire nouisatiantestat nobilitas, quantam lux umbrq, res innastini. Fieri etiam selet; ut se fortunainque suam non cognostant, ne capiant quidem,qui sic sebito euem abripiuntur, ample- xuri vanitate notivntutemi: subinde nihil inagni meditantur,licet magni sint: sed in sua celsitudine, velli riles cupressi,praetre speciem nihil habent. tibinde tam- C et E 3 quam