장음표시 사용
131쪽
6 HISTORIA EVANGELII A. 31 18.
qui tamen ut plurimum circa eX ternas ecclesiae cerimonias verissantur , atque Circa το του πίηριου - ς παρο λιδος purificandum, dum interea το ἐσωθεν replebatur ἀρπαγης - ακροι-
Sed &, iisdem diebus d. 2I. Martii A. Is 28. Franciscus muris nonius Archiepiscopus Bituricensis, Aquitaniae Primas, Provinciale Concilium b) indicere atque celebrare judicavit opportunum adversus dogma Lutheri uti habet titulus sc), ejusque sequacium, ad reformationem morum, nec non pro decimarum
solutione &c. In eo cum primis fuit decretum factum, is quod , , damnatum dogma Lutheri & sequacium a sacrosancta sede Λ- ,, po itolica jampridem reprobatum, in publicis concionibus lo- cis & temporibus opportunis, prout expediens Ordinariis lo- Corum videbitur, generaliter tantum et reprobandum, non se declaratis sigillatim erroribus, nili locus aliquis fuerit ad quem ,, pervenerint damnati aliqui errores 3 se Porro Decr. II. Cura tis & parochiarum rectoribus injungitur, ut si quos Lutheranos in sua parochia invenerint, eos revolent Episcopo aut ejus viminrio, sub incursu poenae arbitrariae per ordinarios decernendae, Deinceps Decr. III. prohibentur Libri Lutherana haeresi & sequacium insecti: itemque Decr. IV. libri etiam divini a Latino sermone in linguam vernaculam pridem & ab annis octo versi, ne scit . vendantur vel emantur, nisi fuerint ab Ordinariis locorum recogniti. Injungitur quoque Decr. XVIII. liticrarii studii magi irris, ne suis auditoribus legant auctores revocantes a divino cultu, ecclesiae caerimoniis, & religionibus sive institutis ab ipsa ecclesia approbatis, sed potius ut legantur scriptores ad animi cultum & linguae splendorem Conducentes. g. XXIV. Fuit autem ex iis, qui tum pro pura Evangelii doctrina Meldis mortem animo magno pertulerunt, quidam Dionysius
e) Apud HARD . in Act. Condit. l. c. p. I9i9. ubi ejus decreta leguntur, quae Ph. LABBEUS descripserat ex veteribus chartis paene situ obsitis: Cons. Du PIN in Biblioth. nov. Scriptor. Eccles. Tom. XIII. pag. I 86. R. Duiligod by Cooste
132쪽
A.rs18. RENOVATI. fir sus de Risux, quod palam asseruisset a) Missam esse eerti mari Passonis θ' mortis domini Dis Corsi abnegationem: Is enim A.
is18. die tertio Julii condemnatus fuit, ut vivus Combureretur. Interea vero dum ad supplicium crate traheretur, continuo locutus, ac populum cohortatus fuit, ut ad suscipiendam veram vitae salutisque doctrinam converteretur. Ad supplicii tandem locum pertractus , lento igne , magnoque cum tormento ac dolore suit combustus, quod insigni tamen constantia Deum ad ultimum usque spiritum vitae invocans ille pertulisse dici
Floruit ea tempestate Parisiis Maturinus CORDERIUS,
gente Normannus , vir literatus, atque scholarum Praesectus pror-lus eximius variisque scriptis scholasticis inclytus, quibus non ad doctrinae solum, sed & ad morum emendationem suos instigabat discipulos; Uti sic ejus ad pueros adolescentesque studiis literarum dicatos b) extat obtestatio. ,, Obsecro vos benevolentissi- ,, mi pueri, vosque ingenui adolescentes, per Iesum Christum, is communem nostrum omnium Praeceptorem simul ac Servato- ,, rem 3 Primum, ut bonis moribus, deinde bonis literis detisse operam, utrumque ad Deum optimum maXimum reserentes, ,, ut in ejus aedificium vivi lapides Paulatim possitis assurgere. se Nemo prohibetur Christianam pietatem cum studiorum eleis gantia conjungere, si modo ille faveat, citra cujus favorem ,, nihil fit unquam boni. Valete, & bonarum literarum mo- rumque praeceptores amate perpetuo. ,, Hunc praeceptorem in Collegio primum Marchiano deinceps Navarreno habuit ob. CALVINUS c qui literis tum humanioribus oferam navabat ;Idem ille cum annus supra millesimum quingenici mum vicesimus octavus ageretur, in Theologicum Navarrae sodalitium admissus est, atque jam tum purioris religionis gustum habuit ι quanquam etiam relicto studio Theologico se literarum studiis totum I Ve-
a BEZE l. c. p. 7. cons. Maryrol. parv. Lat. p. 2I9. b In praefat. ad Commentar. Puerorum de quotidiano sermone &c.
133쪽
veluti daret , Unde deinde relicta Lutetia Noviodunum AEduorum ad Ligerim concessit, ubi anno Isi . Is s. & Is 6. Grammatices Professorent egit, I andem vero, cum totus in Reformatam a Calvino doctrinam secederet sa), Lausannam b primo dc deinceps Genevam se recepit, ubi Scholae Rector constitutus in antiqua humaniorum artium professione vitam perduxit dc anno aetatis 8s. eodem anno, quo Calvinas c scit. ad immortalem
Erat tum Stephanus quidam MACHOPOLIS ex mendicantium ordine, qui luce veritatis tactus Saxoniam ad videndum & audienis dum Lut herum se receperat; Is in Galliam redux , Nonn i in agro Vivariensi, in Septimania Languedoc veritatem quam hauserat libere publice privatimque pron rebatur, seque superstitioni quae
plurimorum animos obsederat acriter opponebat: Erat vero ibidem famosis lima quaedam cistula, quam divina virtute pollere crede bant, quaeque miram sanctarum reliquiarum portionem innum ris ut Credebatur miraculis conspicuam asservabat , Hanc cistulam ex alto suspensam d) prono vultu atque animo simplex de longinquo aspicicbat ac venerabatur populus, neque tamen ulli ut eam introspiceret erat permissum, quod sacerdos quidam referretur aliquando eam improvide inspexisse, sed qui e vestigio omni fuisset orbatus oculorum usu. Demittebatur equidem ea in festo Ascensionis, sed magna cum pompa, quando supra quam dici potest, populi esset concursus&solennis processus, in quo his diebus evenerat, ut cum processus castellum praeterveheret, quotquot a LAUNOI. I. e. fol. 61 . qui inter alia ita: Ἀ--exortae
sana de religione , de emendanda Ecclesa con troversiae , viruam rei apium N tenerioris eo cientiae interiurba t. Johanni Catinna, iam ad humaniores literas informaris i. collegio Marchiae , nimium creduciis fuit. A diseipulo magister recti specie deceptus , Geneet am se recepit. h Certe Calvinus, cum Lausannensis scholae moderatorem ageret Corderius, ei commentarium in Ep. I. ad Thessaloniceiises in grati animi testimonium dedicavit.
134쪽
quot captivitate detenti erant, liberi emitterentur, exceptis solis iis quos Lutheranos appellabant: Adversus hanc ipitur superstitionem A. Is28. mascule Stephanus ille noster declamare, sed ita, ut simulac ab his squamis quidam sanarentur, is loco deced re debuerit: At vero, qui Stephano huic succedebat, ei non aeque feliciter ea res cedebat , Stephanus enim Reinerius sa), itidem ex mendicantium ordine, cum semet eidem illi opponeret superstitioni, atque etiam ultra progrederetur , atque in hac Causa perseveraret, haud ita multo post captivitati est datus, quin imo, sanguine dosirinam suam confirmare debuit, quando eum vivum cominburendum, apud Viennense subjacet enim tractus ille Uivariensis Archiepiscopo Viennensi igni tradiderunt, Post eum Ionas quidam, Scholae Rector, vir magnae cum eruditionis tum pietatis, ibidem eandem cum instillaret doctrinam, factum est ut carceri quidem manciparςtur, sed cdita consessione prorsus eximia amicorum quorundam ope faucibus ipsorum eriperetur, quare Archiepiscopus b) vchementer offensus, circiter viginti quinque homines Viennam bduci jubebat, quorum alii languore ac timore perierunt, alii soluta ingenti mulcta, per singularem cuti
jactabant hostes) gratiam liberi tandem dimissi sunt.
Inprimis autem hic nobis est commemorandus Ludovicus ille
BERQUINUS sc), Vir Nobilis & in aula Francisci cujus erat
ςonsiliarius spectatae auctoritatis 3 Is enim, quod jam monuimus, cum singulari serretur studio in Evangelii doctrinam repurgA- tam , dc omnem moveret lapidem eam in plures proferendi, eo ipso Sorbonistarum lc praecipue Natalis Beddae & Gulielmi a
Quercu, & tertii cujusdam, odium incurrit, eosque tanquam totidem crabrones irritavit; Neqqe saneyrospere id ipsi tandem successit, Semel enim atque iterum haereleos accusatus, in eoriam tribunal vocatus, atque de suis linoribus ac scriptis correptus,
135쪽
tandem succumbere debuit, ferali affectus supplicio, in aeternum
eorum qui id ipsi procurarunt opprobrium. Fuerant jam superioribus annis A. Ist . dc Is 2 s. eX ejus scriptis, quae vel composuerat vel ab aliis composita in vernaculam transtulerat , articuli quidam excerpti dc anathematis fulmine tacti , Ipse quoque, quod non unius anni certamine Cum voce tum scriptis ipsam Facultatem sacratissimam, monachos dc Bed. daicos reos egerat impietatis, dc arcana quaedam in eorum scriptis deprehenderat, in carcerem ductus erat atque reus haereseos periclitabatur: At Iudices, ubi viderant causam esse nondum satis gravem, quippe cum primarius articulus esset, se quod admo- dum incongrue in concionibus invocaretur pro Spiri- ,, tu S. eaque non satis apte vocaretur, gratiae spes & vitanο-&C. cum primis etiam, ubi perspexerant, Rellem ipsum, quominus ipsi aegre facere possent, intercedere, absolverant hominem; Et potuisset, se litium molestia liberare, modo consilium Erasmi fuisset secutus, qui ipsi, ut vel a Rese Legationem sibi
peteret, vel suopte motu peregrinationem in alias terras institueret, tum enim Theologos sorte Passuros esse, ut lis illa conquiesceret, At veris. Cum instar palmae, adversus deprimentes extolleret animum & sibi potiorem ex his litibus polliceretur triumphum, tum faetum est, ut tandem delatorum artibus debuerit succumbere. Hi enim operae atque labori non parcebant, quo suam in Berquinum, qui Regis patrocinio fretus editis duodecim adversus Beddam propositionibus eum veluti in
jus vocaverat, effunderent animi malitiam, cumque denuo in suas casses pertraherent, adeo ut A. Is 29. equidem prius iterata vice in ejus libros vibrarent fulmen, stati in vero etiam procurarent ut a duodecim Iudicibus eam in rem delegatis ea res inqvireretur, hique reciperent pronunciandi ejus sententiam auctoritatem, siciaque eundem, cum instaret dies, iterum carceri manciparent: Et pronunciatum tum fuit, ut exustis libellis & abjuratis articulis, lingua illi ferro perfoderetur, moX perpetuo Carceri dede
retur. Is autem audita praeter eXpectationem atroci sententia, Regem appellavit dc Potui ficc : Iudices indigne serentes appel-
di verbum: Si non recipis, inquiunt, hanc sententiam, effi
136쪽
Α. I say. RENOVATI. Gciemus ne posthac quoquam appelles, & postridie a) pronun
ciarunt, illum flammis tradendum: Is fuit exitus viri praeclari& multis nominibus de puriori doctrina promeriti, cujus singulare Elogium conscripsit in Iconibus Theodorus BELA, quod ut hic legatur operae judicavimus pretium, ,, In Ludovico Berquino Atrebate, quem vere possumus ἐωροῆis simul & appellare, Gallia fortassis alterum esset Luthe- ,, rum nacta, si qualem iste Saxonum Ducem, talem hic Franis ciscum primum ejus nominis Galliarum Regem esset expertus. Nec enim ei vel doctrinae, vel promovendae veritatis studium
,, defuit : adsuit autem animi tanta generositas, ut maxime om- is nium tunc metuendos crabrones in ipsis eorum cavis, Beddam
is videlicet, & a Quercu de quibus scripserat procul illos conis figens Erasmus, Lutetiae Bctam sapere, & Quercum concio- is nari:) Mataeologorum ejus seculi principes, in ipso eorumis iterquilino sit ausus non modo utcunque lacessere , sed im-
,, pietatis etiam accusatos non unius anni Certamine tum vocerum scriptis strenue exercere. Sed tunc quidem, ut postea
,, saepe Christo nimirum non nisi sub cruce in Galliis trium- ,, phaturo) damnata in Berquino veritate, quum delecti judices,, exurenda ipsius scripta ipsomet cernente, & praeterea perpetuisse carceribus , excepta Regis venia, ipsum coercendum pro- is nuntiassent: At ego, inquit ille, mortem subire, quam veri- ,, talis damnationem vel tacitus approbare malim. Sequuta igiis tur ut in contumacem severiore sententia, strangulatus, ac
,, deinceps crematus Berquinus, qua constantia scribere di loqui I 3 is con
a Illam contra Ludovisam Berquinum sententiam A. Isa9. a Curia Parisiensi latam ex authentico exemplari descripram se M T. possidere ase firmat V. Cl. Maguus o siαὶ in Dissert. Epist. ad Cl. μ ormium pag. Caeterum, cum idem ille Berqui ius, aeque Erasmi libros & Carbustadii theses & Lamberti Aventonensis scripta, atque etiam Lutheri Tractatus quosdam in Gallicum idioma iranstulerit, suaque propria scripta iis addiderit, in quibus nihil quod magis pro Lui heri quam pro Z inglii aut aliorum Resormatorum dogmate haberi queat, reperitur, facite apparet, quam inanis iterum sit Cl. LOESCHER l lib. cit. p. 6o. eum pro L ineri assecla & homine γνηαως Lutherano habentis α venditantis, cona
137쪽
,, consueverat, eadem mortem perpessus, vere de adversariis, ,, qui victores videbantur, judicum sententia veluti coelitus reis,, scissa, triumphavit: frugibus nocte post interitum illius pro- ,, xima qui fuit undecimus dies Novembris anno Domini iras. , , in tota Gallia frigore perustis, & gravissima tum fame tum
6. XXV. Erat idem hic annus, quo Cameraci a , oppido Belgicae, conveniebant Margarita Caroli Caesaris amita & Francisci Regis mater Aloysia, multique alii proceres, ac in his Cardinalis Episcopus Leodiensis, Erardus Marchianus, & pacem Augusto mense faciebant, dc illud ante triennium in Hispania factum de Lutheranis extirpandis decretum, ut supra docuimus,
repetebant ac denuo Confirmabant.
At vero sequenti anno Is . gravior adhuc imminere videbatur doctrinae purioris in Gallia asseclis tempestas, siquidem adversarii omnem navabant operam, ut causam & professionem Evangelii multis calumniis gravarent, & passim in summum odium adducerent: Certe Petritius Fraccianus, vel, quicunque sub eo nomine delitescit, codem hoc anno eX Gallia in Argentoratenissum Tredecimviros dare literas b , quas hi per Landgravium d. a. Ianuarii Issi. S oni communicant, ejus argumenti: si E- ,, vangelicos per ipsos Germanos quosdam in Gallia miris modisse denigrari, & atrocissimis calumniis onerari, ut verendum quoque,, sit ne Rex alioqui Evangelio non infestus, ejusmodi rumoribus, cum quotidiana accedant Praelatorum Gallicorum instigationes, eo se deduci patiatur, ut Caesari adversus eos auxilia submittat: si Et fuisse superiori mense Augusto Legatum quendam ipsius Cae se saris ex nobilitate Burgundica Mircarmium vocat in aula Re- gia, qui palam, di Xerit ; Germanos id agere sub praetextu Re- seligionis, ut bona possideant ecclesiastica, magnamque eorum
b v. SECKENDOR F. Histor. Lutheranismi L. III. Sect. I. g. I.
pag. 3. itemque FRICKII Sectendor . German. Lib. III. q. III. p. IIIo. qui & refert has literas etiamnunc in Λrchivo Vinariensi Reg. H. fol. Inlit. O. asservari. Cons. SALIG. Hist. Λug. Cous T. II. p. 23 I. Diuitiaco by Cooste
138쪽
is partem jam inter se partitos esse, atque ne unquam ad restitutio. ,, nem cogi possent, eos demoliri aedificia sacra atque coenobiaris Esse hanc ab omnibus sere receptam doctrinam, quaeque depul- ,,pitis doceatur, Bona debere eue communia, aequale jus dc D ,, minium competere omnibus, sustolli debere Principes die. His is sermonibus commotum fuisse Regem, qui ne similia subditi sui
recipiant admodum vereatur. Porro, dici, eos, quotiescunque
se velint, dirimere conjugia, praetenso Spiritus S. quodam impulsur,, Illam quoque de Eucharistia controversiam odiose admodum de- ,, scribi, dc invidiosissime exponi cum magno infirmorum in Gal- ,, lia scandalo. Atque referri innumeras esse Evangelicorum fee- tas, unde quis facile conjicere possit, quam nihil sani ab iis sit ,, expectandum: Regem quoque per Conjugem suam non parum ,, eXasperari, quae magno quidem ducatur zelo, sed parum habeat ,, scientiae, aliaque plurima; Sibi itaque videri magnopere profu-- turum, si quam ad Regem Christianissimum legationem mittant Principes, refutandis illis calumniis utilissimam. ,, Et profecto vix satis mirari licet proterviam mentiendi, post editam Augustae sub ejus anni principium Consessionem, si ista a L gato Caesareo Regi significata sunt. A Legatis igitur auctor demonstrari vult, obsequium a subditi,
Evangelicis longe exactius post reformationem quam antea praejari , minui lites forenses, aliasque discordias , exerceri charitatem &eleemosynas; dc hanc esse, quam suadeant, bonorum communionem, ut alter alteri pro facultatibus suis ad levandam inopiam sile- currat, absque ulla dominii aut proprietatis confusione, bona Ecclesiae non rapi aut prosanari, sed ad meliorem usum transferri. Quae vero de adulteriorum licentia sive uxorum permutatione sparsa sint, falsissima εc absurdissima commenta esse; nec veriora, quae de sectarum multitudine jactarent. Fuisse ab initio disquisitiones, studio indagandae veritatis enatas, quae jam cessaverint, aut non ejus sint momenti, ut unitatem fidei laedant. De Sacramento, quod nimia superstitione Gallos venerari non tacet, caute loquendum esse monet, & agnoscendum quod magna illi in sint mysteria, neque aliud agi quam ut Missarum abusus tollatur, Sc ceremoniae ad sormam Apostolicae Ecclesiae mlucantur. Inter Leg
139쪽
tos, Zmirilium, Oecolampadium, Lutherum , Carolpadium mitti dissuadet, reliquorum neminem invisum futurum esse, arbitra. tur, praestare tamen, ut mittantur, qui Gallicae lingvie periti sint, aut unum saltem, qui Verba pro Caeteris faciat. Commendat quendam Simonem Tornacensem, Fareui semilixarem , & Argentoratensibus non ignotum. Suggerit, quae loqui debeat, ad defensionem causae Evangelicae, & invidiam adversariis concitandam. Describit Regis ingenium, laudat humanitalcm, sed& ambitionem notat, dc quod flexilis sit, di facile sibi persuaderi patiatur, regiam potestatem se amissurum es c, nisi Lutheia ranismum inter suos supprimat. Dissimulari tamen id vult a Legatis, & Regem excusari, quod ignorantia rerum rigorem adversus veritatis proscGres exercuerit, rogandum etiam, ut cognita jam causa a saevitia illa cesset. Nominat inde quosdam Evangelicae doctrinae addictos, sed occulte, quorum notitia plane celanda sit. Narrat sororem Regis Reginam Navarraeam jam veluti in custodia teneri, nec ullum in aula esse, qui veritatem Commendare audeat. Magnum tamen auix Magistrum, quamvis non Christianum, id est, Evangelicum, modcrate de Proia testantibus sentire, Regique dicere solere, non obesse doctrinam Evangelii rutionibus ejus. Cavere jubet, ne in literis Legatorum fiduciariis, mentio fiat religionis, sed ut tantum admissio petatur, disicile alias futurum esse, ut publice audiantur, si itatim appareat de religione eos locuturos es e. Ad Angliae etiam Regem legatos eXpediendos esse putat, illum enim jam male affectum esse Caesari, ob divortium, quod cum Regina illius matertera, moliretur. Narrat, causam illam a Rege , Doctoribus Sorbonicis propositam fuisse , numero centum , ex his LIV. Pro divortio respondisse , inter quos minimum duodecim fuerint Nicodemi, id est, in occulto Lutherani , XLVI. divortium improbasse. Multus est in suadenda Protestantium concordia dc Conjunctione , neque peccare eos putat, si de defensione cogitent, & irritatos ad verissum se Reges placare studeant. Conqueritur de Admiratii saevitia in Evangelicos, & orandum esse Deum monet, ut illius potentiam opprimat. Monet, ut cauti sint in literis ad Gallos scri
140쪽
hendis. Farellum enim in carcere detineri, ob interceptam Argentoratensis concionatoris ad eum epistolam.
Prosuit haec relatio Protestantibus sa) in literis ad Regem concipiendis , quanquam de Legatione mittenda tunc nihil statuerint. Quae vero idem ille auctor de discidio Protestantium monet, tanquam primario impedimento felicioris Evangelicae doctrinae successus, ea hoc eodem anno confirmabantur per Martini Bae
ri b) Theologi Argentinensis Epistolam d. as. Augusti datam
ad Martinum Lutherum, ubi inter alia ita: ,, Accepimus nuperis literas a fratribus ex Galliis, qui scribunt admodum feliciteris apud se Evangelium gliscere, sed ita cursui ejus obstare inse- ,, lix hoc nostrum discidium, ut, nisi componatur, haud speri rent unquam futurum, ut Galliae Evangelium publicitus au- ,, diant. At si contingeret illud sedari, bona eis spes est, breviis fore, ut Christus publicum apud ipsos obtineat. Nam Rex. is k veritate alienus non est, & jam recuperatis liberis, non adeo a Pontifice dc Caesare, hac quidem in causa pendebit. Tum ,, nunquam suo ossicio deest Chri ilianissimal illa heroina Regis so-
,, ror. Quin & procerum magnus numerus jam veritati accessit.,, In quadam Nclamandiae regione adeo multi jam Evangelium ,, profitentur, ut hostes ceperint eam vocare parvam Aleman. ,, niam. Interim autem, dum, ut fieri solet, nobis dissentien- ,, tibus, alii nostram, alii vestram de Eucharistia sententiam, quae tamen revera eadem est, licet discrepantibus verbis proponiis hactenus consueverit, sequuntur, multi alioqui sanabiles ab is Evangelio abalienantur : & praebetur telum hostibus, quo is veritatem nuperam impugnent: ipsi tamen, inquiunt, inter
,, se non consentiunt, quod ii non solent, quos agit Spiritusis Christi. Hac ergo de causa, fratres qui illic sunt & redem-- tionem Israelis ex pectant, persancte nos hortati sunt, idqueis jussu Reginae Navarrae, ut quam liceat, diligentem operam ,, demus, ut hoc tandem dissidium sopiatur: in quo certe ultro