장음표시 사용
141쪽
Germaniae Protestantes sub finem A. Is o. initi, consortes etiam id inter alia definiverant, scribendum esse cumprimis & Galliaedi Angliae Regi, ne deteriora de se suspicentur, nec sibi eas de Evangelica doctrina quae spargebantur calumnias persuaderi patiantur, Id igitur, ut exsequantur, circa hujus anni principium navant operam: Estque tum itylo Philippi MELANCH ΓHON is conscripta & d. x 6. Februarii a Principibus & civitatibus quibusdam Germaniae communi nomine ea consignata Apologia, quam ad Galliae Regem pariter atque ad Angliae miserunt, quae sinceram continet relationem sa) omnium Actorum in causa religionis ab origine usque ad nuperum edictum Augustanum, dein qua egregie depelluntur omnes calumniae de cupiditate invatadendi bona Ecclesiastica & subvertendi jura magistratuum. Scissi re ipsos Reges haud dubie, profitentur, veterem esse muli ,, rum querimoniam de vitiis ecclesialticis, quae multi saepe virio praestantes, δc recenti stre memoria, per Galliam, stoannesis Gerson b), per Angliam, Joannes Coletus , graviter notarint
,, atque reprehenderint. Idem his proximis annis accidisse Geris is maniae. Cum enim expiationes illas, quae vulgo dicuntur Inisse dulgentiae, monachi quidam ibi circunserrent, & magna cum se contumelia Christi, summoque discrimine salutis hominum,
,, illas celebrarent, & infamem ex ea re quaestum ubique sic se rent: admonitos fuisse leniter a viris aliquot eruditis atque ho- ,, nis, ne sic agerent. Illos vero non solum non abstinuisse, is verumetiam atrociter damnasse monitores: ita quidem , ut hi,, veritatis tutelam atque patrocinium suscipere cogerentur. Per ,, eam occasionem alia multa necessario fuisse reprehensa. V
is rum adversarios, qui causam dederant offensioni, impudentiis sua nundinatione, non prius conquievisse, quam haec doctrisis na, ipsorum opposita nugis Fc in posturae, sine legitima cogis nitione damnaretur ut impia: quoque totam opprimerent, in is fiammam odium adduxisse apud Caesarem aliosque reges. U ,, runtamen, effulgescente Veritatis, tanquam solis radio, quum si essent in omnium aspectu multa, neque negari possent, quae
b) SLEIDAN. Lib. VIII. principio
142쪽
,, depravatis iudiciis obrepserant in Ecclesiam, ordines Imperii,
,, in eo conventu, quem primum Caesar egit Uuormaciae, plu- ,, rima illi edidisse gravissimaque postulata: ouorum emendatio- ,, nem dicerent este necessariam. In aliis cieinde conventibus,, Imperii, quum diu multumque res inter ordines ac Caesaris ,, legatos agitata fuisset, componendi dissidii nullam esse viam is expeditiorem aut meliorem, quam per liberum orbis Chri itia- ,, ni concilium, una omnium voce judicatum suisse. Caesari,, quoque rationem hanc, ubi cognovit, placuisse: deque con- ,, cilii tum loco tum tempore deinceps deliberatum esse: quem- admodum decretis tunc factis doceri possit. Quum autem ex se Hispaniis Caesar per Italiam venisset in Germaniam, ad Au- ,, gustae comitia, totum in hoc fuisse, ut sine concilio res com- poneretur: quod quidem bono ipsum animo secisse putent. is Itaque se doctrinae suae consessionem in eo conventussalato,, tunc recitasse, di illi exhibuisse, & si majori opus esset ex ,, plicatione, detulici. Contrarium deinde scriptum suae con
,, fessioni , fuisse recitatum. Εjus ubi petiissent exemplum ι,, Caesare, non impetrasse, propter adjectam conditionem, qu*,, sibi periculo futura erat atque fraudi. Post, ex omni numero ,, quosdam esse delectos utrinque velut arbitros di conciliatores.se Verum ne sic quidem convenisse , licet ipsi profiterentur, ,, quicquid omnino salva conscientia possent, sese facturos. Ctς, ,, sarem deinde proposuisse nonnulla, quae servarent interea dum ,, fiat concilium: sed ejus generis, ut si recepissent, & cou. se scientiam suam ipsi laederent, & Deum gravissime offende, se rent. Cum autem edictum posthac Caesar faceret valde din. ,, rum, se necessarib provocasse ad concilium pium atque libe.,, rum. Et quanquam ira res habeat, licet iste sit rerum status, is etsi nihil ipsi magis optent, quam ut legit d de causa cog
noscatur, tamen audire, suos adversarios in hoc ine totos, ,, Caesarem aliosque reges contra se Variis calumniis accendant.
is Dogmata quaedam circunferri, quae sibi falso tribuantur. Νος si enim esse tantum a sacris literis aliena, verumetiam abhorrere,, a sensu communi. Siquis etiam ad hunc modum suos intra fin se doceret, non illi futurum impune. Quantis autem ipsi vex
143쪽
periculis, ob hujus doctrinae professionem, nemusentur inncm esse qui non videat. Quae sane discrimina minime subire velint, nisi certo scirent, hanc ipsam doctrinam esse consentaneam verbo Dei, & propicr gloriam nominis Divini retinendam. Illud etiam spargi ab adversariis apud exteros, qu si doctrinae genus hoc receperint, non quidem ulla pietate, sed ut per eam occasionem invaderent in bona sacra. Sed hanc
calumniam dc anteactis conventibus esse refutatam, dc fore, ut in totius orbis concilio magis Consuletur. Homines etiam prudentes atque iudicio praeditos, comparatione facta periculorum atque commodorum, facile videre, non minus absurdam & ineptam hanc esse, quam acerbam Sc odiosam crimina tionem. An enim ullae suis in finibus tantae queant esse s cultates Ecclesiarum, ut existimationem, famam, dignitatem, conjuges, liberos, denique fortunas omneis atque vitam ipsam, in praesentissimum periculum idcirco devocare velint An ulla commoda sibi tam arridere, & chara esse possint, ut non & Caesaris, & ipsorum, laudatissimorum videlicet Regum, benevolentiam atque gratiam, his Omnibus longe praeponant λ. Suos nimirum majores atque parentes, quum ex iis bonis nihil attingerent, & domi cum dignitate vixisse, &sumptus etiam publicos tolerasse, nec id modo, sed Ecclesias etiam partim instituisse novas, collatis eis magnis vectigalibus, partim locupletasse veteres ac magis exornasse. Suae quidem ditionis Ecclesiarum opes esse mediocres, ac licet necessariae sint ministris, qui populo praesunt erudiendo, quorum sane proventus annui sint admodum accisi: non se tamen recusare, quo minus in pios usus, arbitratu concilii conserantur: modo
concilium illud, tale sit, in quo praejudiciis 3c affectui noa
sit locus. In calumniis etiam hanc esse primam, hoc nomine se deferri potissimum & accusari, quasi doctrina, quam profiteantur, improbet Magistratum, dc legum dignitatem enerinvet, sed scriptum suum recitatum & exhibitum Augustae respondere huic criminationi. Hoc quoque vere posse dici, huius temporis viros doctos ornasse Magistratus atque legum dignitatem , magis quam ulla superior aetas fecerit. Sic enim pror-
144쪽
,, sus erudiisse mentes, ut dc Magistratus intelligat certoque sciat, suum vitae genus atque statum esse Deo pergratum, ecpopulus invicem agnoscat, honorem & obsequentiam se debere Magistratui, propter mandatum Dei, qui potestatis ordinariae contemptum non dimittat impunitum. Praeterea , ,, Quum ipsi beneficio Dei praesint etiam aliis, cujus hoc esset ,, dementiae, tolerare doctrinam, quae frena laxaret hominibus,
& obedientiam dissolveret, & populum in se concitaret ξ Quidis etiam de praesectis ecclesiarum sentiant, in suo illo scripto luis culenter explicasse, nam dc ecclesiastici status administratio- ,, nem legitimam sibi probari, ὀc ministerium Verbi seu pote- ,, statem clavium summo se studio venerari. Iam vero, quum is haec ec id genus alia crimina in se conferri audiant, dc vero is publice multum reserre putent, ut ipsi, tanta prudentia dcis aut horitate reges, causam ordine & recte intelligant, ideo seis purgandi sui causa, voluisse haec ad ipsos perscribere, & orari re plurimum, ne calumniis illis fidem habeant, neque siniis stram ullam de se concipiant opinionem: sed integrum seris vent judicium, donec publice purgandi sui locus detur, quod
,, imprimis cupiant. Orare etiam, Cinsarem hortentur, utpropinis ter cauta magnitudinem & Ecclesiae totius utilitatem, conis is cilium pium atque liberum in Germania, primo quoque tem- pore cogat: neque gravius quid contra se statuat, donec le- ,, gitime disceptata res fuerit atque definita. Nam Ec hucusque
is semper ossicium se praestitisse suum Reipublicae Imperii, diis nunc doctrinam istam profitcri, eoque nomine in discrimenis vocari, nulla certe cupiditate vel protervia, sed propter man- ,, datum atque gloriam Dei. Quo magis etiam sperare, non ipse sos esse defuturos suis precibus. Nam in summa laude ponen- ,, dum, si quidem hoc aut horitate sua perficiant, & intercessio se ne, ne ferro decidantur & armis hae controversiae, sed rectum si fiat judicium, & sanentur morbi, & Ecclesiae concilientur, si & vis nulla fiat hominum conscientiis: postrem b, si de ipso-D Ium erga se voluntate per literas cognoscant, longe id sibiis fore gratissmum. ,,
s. XXVII. Has Iiteras Foederatorum ad Regem detulit vir
145쪽
ο8 HISTORIA EVANGELII A. tr3t:
honestus Mathaeus Reinholdus, civis Beletigiensis, Gallicae linguae
peritus, qui Sc responsum Regis reportavit: Rex enim d. 2I. Aprilis ad staperiores illas literas respondit , Nihil se optare vehementius sa), quam totius Europae concordiam: & pergratum esse, quod ipsi etiam eo propendeant, quodque concilium fieri cupiant. Hoc enim sibi non utile modo, sed & necessarium videri : bc quoties de sananda Republica sermo incidit, ita semper judicare, nullum esse firmius tundamentum, quam si veri monstrator Zc almus ille Spiritus, primas in ea re partes obtineat. Quod si caeteri etiam idem statuant, dc si concilio deligatur locus ab omni periculo vacuus atque suspicione, quo quidem in loco suam cuique sententiam libere pronuntiare liceat, nec affectibus aliquid detur , tunc nimirum optime sperandum esse de summa rei. Quod autem soliciti sint, ne criminationibus adversariorum alienior sit factus ab ipsis, non esse quod vereantur: suo enim quodam instituto atque disci elina non se consuevisse, ne de inimicorum quidem fama temere statuere. inum vero tanta sit, tamque vctus inter Galliae reges ac Imperii principes necessitudo, cujusnam hoc esset inhumanitatis, de propinquis iamicis ullam sinistram concipere opinionem , indicta videlicet causa Z quantum enim ipse tribuat huic amicitiae jam olim initae, vel ex eo posse videri, quod etiam tunc, quando sorte bellum geritur cum Caesare, Germanis tamen dc civibus Imperii tutus in Galliam accessus dc exitus illinc pateat, ut non secus, quam si domi essent, negotiari ipsis ibi liceat: ita quidem, ut Germaniae principum atque civium domicilium, Gallia recte nominari possit. Haec quidem esse nota dc pervulgata, sed tamen non adeo magna, quin ipsorum causa, quandocunque res ita dabit, multo sit facturus majora, praesertim, si, quod profite tur, pii liberique concilii decreta non repudient. Ut enim diis sceptatione potius , quam ferro dirimatur controversia, quod
quidem ipsi petant, idem sibi quoque videri, esse tum honestum magis, tum Reipublicae salutare, quae tristissimam subitura sit
fortunam, si res ad arma veniat.
Caeterum idem ille Reinholdus, inter alia referebat, Se h Prin
146쪽
lato quodam in aula suisse interrogatum, num verum esset, quod uxores Lutheranorum copiam sui facerent viris alienis, qui dicerent, se Spiritus S. impulsu Concubitum appetere 3 aliaque multa non minus absurda stibi objecta esse, ad quae vere di ingenue responderit: a Rege autem gratiose admodum se suisse receptum , quippe qui & sub abitum honorario quinquaginta au
s. XXVIII. Eodem hoc tempore tres primariae Galliae civitates a , eaeque Academiis illustres, Evangeliςae doctrinae gustum acceperunt, Aurelia, Tolosa & Avaricum, sive Bituriges, ut abhinc, quicquid fuit aquarum Coelestis doctrinae Galliam iris rigantium tanquam ex tribus hisce fontibus promanaverit, Estisque Deus in his aperiendis sontibus usus opera cum Iohannis
CALUlNI, tum Iulii Caesaris SCALI GERI, Virorum eximia
virtute ac doctrina praeitantium , In Academia Aurelianensi Prose rem agebat Petras Stesia Iure consultus celeberrimus, & Prosessorum totius Galliae nemini secundus , In ejus disciplinam uti se quicquid fere erat ingeniorum politiorum tradebat, ita Varii quoque illuc consuere, ut ex ejus doctrina tantum haurirent, quantum satis erat illis, qui jam veritatis cognitione & amore imbutum pectus gerebant, de tamen amplius informari cupiebant. Inter hos Franciscus Danielerat causaram patronus & Nicolaus a Via Chemin) qui coma mensales alebat; Prae reliquis autem, Johannes Calvinus, tum viginti trium annorum Iuvenis: Mirum vero erat & paene incredibile, quantopere brevi tempore Calvinus proficeret, adeo quidem b) ut quum saepissime obiret ipsorum doctorum vices, Doctor potius quam auditor haberetur, eique discedenti Doctoratus insignia, absque ullo pretio, summo docentium omnium consensu, quasi optime de Academia merito, offerrentur , Interiam dum sacrarum literarum studium simul diligenter excoleret, quippe in quo tantum is promovisse tum tesertur, ut quicunque in ea urbe aliquo purioris Religionis cognoscendae studio tangebantur, ad eum etiam percontandum ventitarent, ejusque tum eruditionem tum ardorem admirarentur. Ici a) SCULTET. annal. T l I. p. 38 I.
b) v. BEZΛ in Vita Calvini p. m. 366.
147쪽
86 HISTORIA EUANGELII A. trier
In Academia vero Bituricens, quae Margaritae missae Navaris
renorum Reginae parebat, cum Andreas Alciatus non minori cum
eruditionis laude Iuris prudentiam doceret, & eum quoque sibi audiendum esse Calainus aequum judicaret, factum eli, ut Evangelicae doctrinae veritas simul ad ipsos Biturigas devenerit, iique in Calvino , non tam Jurisprudentiae vel discipulum vel doctoremouam potius Relisionis purioris & Doctorcm haberent & re-1tauratorem : Certe quum eo migrasset aὶ amicitiam iniit & religionis & literarum nomine, cum Melchiore mimaro, Germano Rotvilensi, Graecarum literarum publico tum illic Prosessore, cujus maximi viri doctrinam, pietatem, ceterasque virtutes, admirabilem denique in erudienda Iuventute dexteritatem nemo satis praedicarit, Hoc auctore & adautore Graecas literas didicit Calvinus , cujus beneficii memoriam omnibus postea testatam esse voluit, coniecratis ipsius Nomini Commentariis, quos in alteram ad Corinthios b) Epiliolam edidit. In his vero cum studiis versaretur Calvinus, & sacras tamen literas assidue tereret, is non tantum in veritatis studio corroborabatur indies sed & ut aliis cadem illucesceret veritas operam naVabat, nonnullas interis
dum conciones habendo in agro Biturigum, in oppidulo quod Linerias vocant, praesente & probante illius Domino, Apud Tolosates autem, ut Christus innotesceret, Pulius Caesar Scaliger, Summus ille suo tempore Philosophus, Literator atque Medicus, SCALIGERI, quem eruditorum coryphaeum agnoscunt omnes, Parens, fecit, cui non Aginni modo civitas in
qua consedit, sed Aquitania paene ipsa sc piis ipsius domo tanquam a BEZA Io . cit. b) BEZA in Iconibus lit. X. ii. Inter alia de Volmaro hoc: majores
inquit, multo fructus inde collectura Gallia, nisi parsim saevities admersus
pios recrudescens, partim Grici Ducis Murtembergenses eum invitaniis auctoritas, 1llum Tubingam A. Is 3 s. evocasset. . . . Deinceps, se a puerilia profitetur eum unicum esse nactum praeceptorem, & vivum ceu parentem alterum semper coluisse, & mortui memoriam celebrasse. ibid.
e) BEZA in Iconibus lit. X. i. cons. ME. Histoir. Eccles. Tom. I. pag. χη ubi singularis Iulii Caes. Scaligeri cura & paulicinium pro Evangelii consessoribus quibusdam Lutherauismi accusatis vel suspectis reser
148쪽
quam hospitio utentibus, eoque vicissim sua auctoritate pro viribus , illos, quantumvis asperis temporibus adjuvantc verae pietatis instaurationem magna ex parte debet; Quidquid sit, non deerant in ipsa Francisci Regis aula, Principes Viri atque Foeminae, qui renascenti Evangelio favebant, Principisque animum saepenumero versatilem & in Evangelicos minus faventem emollire annitebantur: Nam & in urbe Parisiorum& Scholis publicis erant, qui aperte Evangelicorum sacris addicti erant, In quorum numero Iohannes Stumius praecipue connumerari merctur, atque Petrus Ramus, alter philologiae & literarum humaniorum, alter philosophiae & literarum severiorum restau
De y anne STURMIO G, qui eius vitam descripserunt,
reserunt, quod ab A. Is29- per integrum octennium apud Parisienses humaniores literas fuerit professus, usque dum Argentinam veniret Lutetia ex Gallia b) evocatus :De Petro RAMO c) res non minus est nota, quanquam is ad seriora spectet tempora 36. XXIX. Erat annus tricesimus secundus, quo Tolosae ha88os CADURCUS d) Licentiatus legum, Limox iis, non ignobili Occitaniae oppido natus, quemque jura humana docentem admirata erat Tolosa, jus divinum aiuerentem eadem est abominata , Accusabatur enim, quod in urbe Lemovicensi exhortationem Lutheranam die omnium Sanctorum instituisset; porro, quod in vigilia trium Regum auctor fuisset, ut populus loco vulgaris illius acclamationis, Vivat Rex, exclamaret: Christus regnet in cordibus noris; denique, quod loco saltationum ali ' rumque vanitatum post coenam ex scriptura quaedam proposuisset, Propter hac igitur omnia, quodque Anno Domini is 32. in aliquot piorum se hominum coetu, Bacchanalia, quae in Epi-
a) Cons. BRUCKERI Templum Honoris Num. XLII. p. m. I7 . b) ita ipse S TURMIUS in Anti Pappo IV. pag. II. e) Historiam ejus pertractat B ELIUS in diction. ConL SAΜ-
149쪽
phaniae selio celebrari consueverant, ausus esset liberius & re. darguere & emendare, carceri inclusus & sub initium mensis Iunii anni sequentis vivus ille combustus est; Cum degradaretur, ut vocant, h. e. dignitate Licentiati Juris exueretur, & Pacobinus quidam pro more sermonem ad populum habiturus, vcrba Pauli ex ad I Tim. IV. I. R. recitasset, in quibus Spiritus Sanctus disertim praedicit, ultimis hisce temporibus aliquos contradicturos fisi , adhaerentes Spiritibus erroris doctrinae daemoniorum, atque ibi substitisset, Factum est, ut Cadurcus alta voce clamaret, ad sequentia, ad sequentia textus, Quo clamore audito, Pacobinus ille cum tantum non obstupesceret , Cadurcus noster pergere; Si tu non Vis, inquit, ego pergam, statimque addidit sequentia; Dicentes mendacia in pocris, habentes conmentias cauteriatas, prohibentes conjugia, jubentes abstinere a cibis quos Deus condidit &c. simul vero etiam horum verborum ex plicationem adjungere non est veritus 3 Et sertur idem ille, quando mortis sententiam in palatio adinversus se pronunciatam audivisset, exclamasse vocibus Latinis, O curia iniquitatis o sedes injustitiae, mortem vero deinceps sumisma constantia subivisse. Si quidem ex pyra etiam, quasi ex pulpito sa) habita divinissima concione, veritatem, quam suo ipsius sanguine sanciebat, is ita asseruerit, ut, quum in eam longe frequentissimam Academiam ex omnibus Galliae partibus confluere
maximus studiosorum numerus consueverit, non modo Tholosae, velum etiam in universa Gallia, purum verbi Dei semen sparsisse merito videatur.
De Alexandro CANO apud Lugdunenses in Gallia Evangelicam veritatem annunciante in Actis marorum hin sequens extat relatio: se Memorabile nobis exemplum Alexander CANUS Λ- vrancenss, Constantiae suae reliquit , Is enim Hurata Dominiis calium familia, in qua annos aliquot antea vixerat, locum D quaerens ubi profligata superstitione regnare coepisset Evanis gelium, eoque nomine ad Allobroges prosectus, & annos ali- ,, quot in comitatu Neocomensi commoratus, venit Genevam, is qua a) BEZA in Iconi I. c. b) vid. Aeta Martyrum de A. Isω. q. pag. 62. N seq. Duiligod by Cooste
150쪽
,, quo in loco Gulielmus FARELLUS cum aliis nonnullis fidelibus Dei ministris Evangelium vere profiteri coeperat, maxi- mo motu ac tumultu Canonicorum, Presbyterorum & Mo- ,, nachorum, qui tum ibi summam rerum omnium potestatem ge- ,, rebant. Gorum omnium insectatione commotus potissimum ,, Alexander, urbe cedere, eoque modo saluti suae consulere co- gitur. Itaque prosectus per Segusianos in Galliam, venit Ca- stilionem Ducatus Borboniorum oppidum, indeque Matisc , , num, tandem Lugdunum, quibus omnibus locis iter iaciens, se Evangelii doctrinam spargebat animo maximo: eoque tanto, ,, ut neque rem ullam suam, neque sane vitam respicere videre,, tur. Lugduni quidem fideles omnes qui tum aderant, horta-
,, tus saepe fertur maxima contentione animi atque verborum,
se Christianisque Cerealibus ac item postridie concionem habuisseis frequentibus auditoribus quibusdam aurificibus, qui Lugduni ,, tum habitantes ei negotio non interessent tantum, sed etiam ,, homini praesto semper existcrent. Vix autem ibi diutius ege. rat, cum Praefecti judiciorum illius ecclesiae, facti certiores,, ipsum comprehendunt; comprehensum e vestigio post morte
,, mulctandum censent; provocat Alexander: Lutetiam adduci. ,, tur: saepius ad quaestionem abripitur impetu tanto, ut effrac- ,, to demum crure altero exclamaret, 4 Deus f postquam isο- rum animi misericordia moveri nequeunt, at respexeris ipse me ,, Deus misericors. Nec desunt qui testentur gemebunda ac la-
,, mentabili voce dixisse quoque illum , Num quis Gamalisl,, tandem , qui mitigandae tantae crudeliratis atque sevitiae loeum se apud isos quaerat λ Sane tantam tamque excellentem sancisse tissimi viri in omni genere patientiam & aequabilitarem an iis, is mi , quum praesentes omnes admirabantur , tum quidem unus,, propter eximiam eius eruditionem & authoritatem valde grais,, tiosus, Num, inquit, sat hactenus in miserum hunc sevitum se est 3 num cruciatuum istorum plus satis adhibitum p Ego qui-
se dem ipse non video quid ex eo praeterea expectare, quorsum M pergere debeatis. Horum honore verborum quievit tormen ,, tum; quod idcirco fuerat iteratum saepius, ut indices ex pri.,, merentur. Decuria tota Parisiensis admirabili viri perseveran, L ab , , tia Diqitigod by Gorale