장음표시 사용
181쪽
quod documentis abunde comprobatum est , atque etiamnunci
comprobari potest, protulit, ipsamque uti in reliquis sectatus est veritalcm, ita cum primis, in illa quam Galliae Legatus habuiu Privata cum Pontano, Melanchthone, Landgravianis &STURMIO collocutione prorsus memorabili: Egisse enim Langaeus privatim dicitur cum Protestantium ministris de multis dogmatis, Sc explicasse, quae Regis esset de singulis pinio, quae Theologorum sententia per Galliam, Lutetiae praeserintim, de Primatu Pontificis, de Coena domini, de Missa, demortuorum invocatione, de statuis, de libero arbitrio, de purgatorio , de Iustificatione, de votis monaiticis, de coelibatu Sacerdotum. In plerisque sita SLEIDANUS) diectat Regem esse non alienum a libro Philippi quo Locos ille tractat communes Theologi-Cos. De Poηtisce vero placere dicebat Regi, non esse primum neque praecipuum sure divino, sed humano, sicut Philinus adfirmet, sed AnRliae Regem utrumque negare, di sane Pontificem arrogare sibi nimiam potestatem, dum Reges atque Caesi res in ordinem pro filo arbitratu redigit. Quod quidem exemplum nunc etiam in Britanniae R in statuere cogitet, qua
tumuis de Rex & plerique Cardinales intercedant. Theologoa quidem es nare, Caput illum esse Eecus patre divino: sed tamen poscenti Regi non illud potuisse demonstrare. Vulgatam quoque da Purgatoris igni opinionem ab eis de di, nam ex eo
rente manare Missam, exequias anniversarias, legata, de quicquid est nundinationis , Missa vero sublata, rationem ipsis omisnem aufferri tuendae potentiae suae, ac veluti nervos incidi senis suinis ac vitae. Quumque Rex illis aliquot esset largitus menses, Intra quos de Purgatorio sententiam ex scriptura docerent, hoc demum respondisie, adversariis non esse porrigenda tela, quae post retorqueant. Ad Vota monoica quod adtinet, Regem putare,
ventus illius Suilcaldici, atque cumprimis relationem de colloquio d. xo. Decembris inter Langaeum & Ministros Protestantium habito, cui Spalatinus interfuerit. Hujus Relationis, manu Spalatini conscriptae & ae- evrath cum relatione SI EIDANI concinentis, exemplum ex Sec euῶν-fo depromtum inter Documenta huic volumini subjecta ut legerentur Num. XII. essicere voluimus. Diuitiaco by Coos e
182쪽
posse hoc a Pontifice impetrari, ne qui juvenes ante maturam aetatem illi vitae Mneri devinciantur, utque liceat illis, quum
videbitur, ab eo discedere & contrahere matrimonium. Ut a tem ejusmodi collegia diruantur, Regi non videri consultum, sed educandam esse potius ibi Iuventutem ad literas atque pietatem. Theologos etiam urgere Caelibatum Sacerdotum, sed Regem hanc veluti mediam invenisse viam, ut qui jam sunt in m
trimonio, permaneant, reliquis autem non liceat uxorem ducere,
vel si duxerint, abstineant ab Ecclesiae ministerio. De Coena Domini integra percipienda, vel, quod Munt, sub utraque specie, sermonem fuisse Regi cum Clemente VII. sperare etiam ab hoc impetrari posse Pontifice, ut ficto decreto liberum permittat usum ejus rei, pro cujusque conscientia, Regem hoc praetem dicere, patrum memoria distributam fuisse per Galliam quibuslibet integram Ccenam, non quidem in medio templo, sed in sacellis, Hoc illum a nonnullis accepisse grandi aetate, qui ritum istum in Galliis misse confirment ante centum dc viginti annos. Deinde Galliae Regibus administrari totam. Et cum inter disputandum The logis hoc ipsum Rex objicit, illos respondere, unctos esse M. es aeque ac Sacerdotes , dc Scripturam loqui de sacerdotio rega. Quod autem Regibus liceat, non item esse permittendum aliis. In Prerationibus etiam illis quotidianis Ec familiaribus ordini sacerdotum, Unos re Regem, multa posse resecari, quaedam
etiam prorsus esse tollenda. Clementem etiam VII. ejus rei cuis tam demandasse Cardinali Cruce, Hispano, cujus nunc extet li--, quem theologi Parisienses ut haereticum damnarint. Nam esse gemas hominum, quod non modo Germanos, ut impios de male sentientes de religione condemnet, sed ipsos quoque Cardinales atque Pontificem, si res ita sint. timum vero negotium hoc omne sit cumprimis arduum , Regem in hoc esse totum , ut Ecclesiae pax dc concordia restituatur. Regem omnino sic existimare, conserenda esse consilia. Perfiratum autem ei
urum, si prius quam conveniatur, aliquot e praecipuis ipsorum theologis, pauci tamen, in Galliam mittantur, qui cum Lutetianis conserant. Ad ejusmodi colloquium Regem eme do lacturum aliquot praefractos dc acres, his addituros esse quo P a . dam
183쪽
iis HISTORIA EVANGELII A. tran
dam non alienos a puriori doctrina, quo per hanc rationem veritas patefieri possit, dc elici. Eo finito sermone, hortabatur, ne quem Concilii locum Protestantes recipiant, nisi de sui atque etiam Angliae Regis consilio. Regem non probarc Concilium ullum, nisi loco tuto fiat, minimeque suspecto vel ad injuriam opportuno, quo quidem in loco libere pronunciare quidvis lis Ad ea autem, quae legatus Gallicus dixerat, ut supra recita
vimus, responsum sa) fuit: is Et si de suppliciis illis varii sint
rumores, tamen, quia seditionem illos excitare voluisse dicat, non esse quod Regis institutum ipsi reprehendant, qui neque sitis in finibus id genus homines patiantur, veruntamen cum de receptis dogmatis atque ritibus non idem omnes ubique sentiant, orare se regem, det operam, no promiscue seviatur in omnes, & ut illi serventur, qui demonstratis erroribus a que vitiis puram Evangelii doctrinam, quam in Auystae coismitiis ipsi professi sint, amplectuntur, Negari enim nullo modo posse, multas in Ecclesiam opiniones falsas εc impia, invasisse, quas homines indocti atque malevoli magna crudeli. inte defendant, quaestus atque potentiae retinendae causa. Nimirum hos ipsos artificio quodam singulari multa tape crimi' na confingere in homines innocemes atque pios, ut Regum animos exacuant. Sed cum proprie sit hoc RNum atque Pri cipum munus, ut gloriam Dei quaerant, ut Ecclesiam ab e roribus repurgent, ut injustam crudelitatem reprimant, orare se vehemeriter, ut in istam curam potentissimus Rex totus iniseumbat. Hoc enim si faciat, exiitimaturos amico ipsum atque benevolo in se esse amico, quod tum sibi, tum Ecclesiae -- lix atque siustum esse cupiant. De vetusta Piliae regum a que perpetua cum Imperii principibus amicitia, periucundum sibi sermonem ipsius omnem suisse: daturos quoque operam, ut ista necessitudo mutue,que benevolentia deinceps confirmo
a SLEIDAN. l. c. p. Is3b. Iria. cujus verbis in excerpenda hac Responsione, quam Philippus MELANCHTHON. adornavit, quinque in ejus Consiliis Theologicis a Peaelio editis legitur pag. χΙΑ. &
184쪽
tur. Quod Regem de nonnullis rebus purgatum esse velit, facile hoc ab se impetrari, & cupere imprimis, ut concordiam publicam Deus largiatur, & multo sanguine partam olim Germaniae libertatem tueatur atque propugnet. Illud vero, quod de conciliatione dogmatum dixerit, paucis verbis explicari non posse. Regem tamen pro sua prudentia facile videre atque intelligere, dissidium hoc omne natum esse ex adriversariorum obstinatione, qui doctrinam hanc omnem acerbis.
si me condemnarint. Se quidem plurimis nunc annis nihil aliud flagitare, quam ut de re tota legitimo Concilio disceptetur :sed Pontificem ejusque clientelam totis viribus hoc impedire. Futuri concilii conditiones aliquot a Clemente septimo fuisse prNositas: verum ejus generis, ut satis appareret, eum non posse serre liberam cognitionem. Hunc vero Pontificem, &si concilium promittat, tamen deforma, deque modo nolle tractari: deinde, indicere illud extra fines imperii. Qua quidem ex re facile videri possit, dolum subesse ac imposturam,& hoc solum agi, ut sub nomine concilii vera doctrina deleatur. Cum autem non sit solius Episcopi Romani, denuntiare concilium, sed ad Reges etiam atque Principes ea res aeque pertineat, obsecrare se Regem, essiciat, ne violentum aliquod cogatur concilium in loco suspecto & periculoso, verum, ut
de rebus tam arduis, quae totius Ecclesiae salutem atque pacem continent, quaeque privatim ad singulos pertinent, libe-rὰ cognoscatur. Hoc videlicet nomine , non hanc aetatem modo, sed omnem quoque posteritatem ei plurimum devinctam fore, & gratias habituram immortales ob tantum acceptum beneficium. Quod autem de communicatione doctorum hominum in medium adduxerit, opus habere magna deliberatione. Plerosque etiam, ut in re improvisa, nullum a suis habere ejus rei mandatum. Ubi primum ergo constitutum
aliquid in eo fuerit, per epistolam esse renuntiaturos Regi. Nihil enim desiderare magis, quam ut doctrina salutaris quam longissime propagctur. . Postremum illud, ubi Regem nihil opis in ipsos laturum esse dixit, magna se cum voluptate auin disse. Quamobrem se quoque in iis rebus omnibus, quae ad
185쪽
,, Caesarem & Imperium nihil attinent, nulli daturos in ipsum
auxilia. Ds. XXXIX. Enimvero, ad easdem Galliarum Regis excusationes, quae veluti propinabant Principibus Germanis, quasi Rex non animadvertisset nisi in Anabaptistas, pro Verbo divino suum tantum Spiritum jactantes ic omnium Magistrinuum contemtores, Iohannes CALVINUS, qui in voluntarium secedendo exilium sa), patria sede relicta in Germaniam comis migraverat, atque tum Basileae versabatur,) tale verae religioni in ustum dedecus haud serens, respondere se debere ratus, eximium
illum Institutionis Religionis Cisistianae b) librum edidit , Addita excellente ad ipsum RNem Praefatione, quam si forte legisset ille, dubium esse potuisset nullum, quin ingens illi meretrici B bylonicae & vix sanabile vulnus fuisset inflictum : Erat enim recte notante BEZA) ille Rex non quales eum sunt consecuti postea, sed acerrimus rerum Uimator, judicii ad dignoscendum verum non pam vi, eruditorum fautor, neque per se a nobis alienus. Sed illum haec audire nedum legere, neque populi Gallici, neque ipsius Regis peccata passa sunt, quibus ira Dei jam tum propinqua immin
Neque autem hic ea, quae inter Franciscum Regem eiusve
Ministros & inter Philippum MELANCHTHONEM iisdem
temporibus tractata sunt, silentio praeterire nos oportet. Erat Philippi nomen jam commendatum Regi, ut is ab eo non videretur alienus, quippe cui & accurata explicatio rerum,
quas tractandas ille suscepisset, & ab adversariis sine acerbitate dissensio, valde placebat. Erant in Gallia Viri Docti, &inter eos Guidi linus ille, de quo jam egimus, BELLAJUS, Regis Legatus ad Germanorum Principes, di Frater, Iohannes Archiepi
sa vid. BEZ. Histoir. Meles pag. at . qui observat tum Petrum Robersum Olevit num quoque Gallia migrasse, seque Calvino junxisse comitem ac socium, prouti is deinceps multis modis Evangelio inseruiit inprimis autem condendo Versionem Bibliorum Gallicam, quae omnium pomb 'γud Neocomenses in Helvetia typis est impressa. b) C f. quae circa historiam Institutionis Calvinianae litterariam tra. Hidimus ut 6,scere. Gron. Nov. Tom. II. P. I. Diuiligod by Corale
186쪽
scopus Parisiensis & Cardinalis, qui honorifice apud Regem de
Melanchthone disserere, eumque & ejus scripta de meliori notaeommendare non desistebant. Haec omnia cum Philippo, cui praeterea cum 7ohanne Sturmis 1 Lutetiae Parisiorum adhuc versante, necessitudo erat atque familiaritas, commercio litterario exculta, non potant esse incognita dc amici praeterea multis modis eum,
hortarentur, is literas dare sa) ad yohannem Bella m, Galirimi
Fratrem, magnum literarum atque eruditionis fautorem, quibus
di monet & orat: se Animos Principum in Galliae regno miti- ,, gare studeat, auctorque sit, ut ratio ineatur, qua sanari Ec-- clesia possit, quam indies magis magisque lacerari appareat: ,, Abusus quosdam esse reprehensos εc nunc multos pios atque ,, doctos veritatem quaerere & doctrinae genus purum, non praἀ,, va cupiditate aliqua, sed studio religionis. b) Atque esse or-
,, tas controversias de m imis rebus, quae nulla armorum vi,, aut suppliciorum metu opprimi eosse videantur. Non patro- is cinari se turbulentis aut seditiosis, neque iis qui improbitate si aut malitia veritatem simplicis doctrinae corrumpant, quos se. si naticos solebat vocare. Verum horum etiam furori sie maxi- ., me resisti posse, si eXret Certum doctrinae genus, quo ambi-- gentum animi confirmati nitantur. Ostendit, quantum mo- ,, menti sit in Galliae florentissimo regno, ad omnium bonorum is animos tam erigendos quam dejiciendos. In eo si exemplum ,, istud statuatur, ut non modo sanatici & seditiosi coerceantudi ,, sed nulla prorsus admittatur emendatio Ecclesiasticae doctii. ,, nae, & errorum correctio, sicque praesentia Ecclesiae Vitia ,, summa vi defendantur, futurum esse, ut ubique gentium mag-- na de spe boni piique decidant. Addit: Esse eas preces & v ,, ta ista, ut in periculo communi succurratur Ecclesiae simul ,, atque Reipublicae, non unius nationis ac gentis, sed omnium ,, in toto. orbe terrarum, religiosiu pietati a & tranquillitatis p ,, blicae cupidorum .di,
sa Has reperimus in MELANCHT. Consit. Theolog. a P eelis
187쪽
Ad has literas sibi acceptissimas Cardinalis sa respondet d. 17.
Iunii atque ex relatione Barnabae Voraei Fosse , laudat Melanchthonis in rcm publicam Christianam animum , in iis praesertim rebus, quae ad Communem omnium salutem pertinent, quod Gallorum nemini non gratum fuisse asseverat: se Nihil est, addit, quod tam vehementer cupiam, quom ut illa disdia, per quae jam diu labefactari Christi ecclesia coepit, aliquando rectὸ componanis iur. In hanc paciscationem, mi Melanchthon, per Deum, quantum potes, incumbe, habebis consentientes omnes bonos, in his summae
auctoritatis hominem hunc, Franciscum Regem, cum titulis ac nomine, tum vero, quod ego longe pluris facio, rei a Christianissimum, quo cum s semel vestra consilio maturὸ contuleritis, quod fore brevi video, nihil es, quod de vesro congressu non Derem. ,, Significat postea, se Romam properare, optatque, ut & ibi utilem operam praestare possit. Subscripsit: Tuus ex animo Cardinalis Bella,s.
Interea temporis in Germaniam aliis etiam de causis mittebatur Barnabas ille Voraeus, atque amicorum literas scriptas Philippo afferebat, & cum eo de prosectione ad Regem colloquebatur, pollicitus non modo literas regias b) quibus accerseretur, sed, cum obsides etiam, qui darentur dum abesset, tum praesidia, quibus deduceretur & reduceretur, ut undique periculi meistus esset remotus. Urgebant eandem causam amici, qui persuadere Philippo conabantur, in congressu ejus colloquioque cuna. Rege non Galliae solum sed paene Orbis terrarum fortunam esse positam. - Si illum praesentem vidissent c) simul salutem suam secum aliorum omnium conjunctam affirmare se conspecturos. Sisi in illis fluctibus & saevissimis tempestatibus audiissent adventania istem, jam portum & tutissimam stationem sibi ostensum iri. - Quod si negligeret aut etiam contemneret postulata Regis, foreis ut omnis spes, qua sustentati in maximis periculis & praesenti,, discrimine suissent, debilitata infringerctur, & simul aegre ali
188쪽
is quantulum sopiti ignes rursum suscitarentur, & suppliciorum imis manitas recrudesceret. Atque eum Cogitare aequum esse cen-
,, sebant, non jam a se tantum rogari, sed ab omnibus hominibus, ,, non ab iis, qui gravissima supplicia perpessi sint, neque qui ea- isdem pertimescant, praesentiam rius exoptari sed advocari ipsum se Dei Christiq u esu voce , si Haec & similia, cum Philippo & seriberentur di nunciarentur, quam is ancipiti districtus fuerit cura, facile quis assecutus fuerit, modo solas illas intueatur literas, quas ille tum responsorias a) dedit ad D. Murmium, amicum veterem, quas ita orditur, Cum de Gallicis rebus undique ad meliterae mitterentur, multis de causs ingentem animo dolorem accepi dicc. atque deinceps testatur, ,, nullam sibi in vita incidisse dissiciliorem cieliberationem quam de hoc itinere, non quasi domesticis vin- Culis retineretur, aut pericula defugeret, sed quod ea unica ip- risum propemodum excruciaret cura, an aliquid proficere possit, is quodque adeo de exitu felice plane desperaret: ,, Subjungit inde querelam de vanitate opinionum & judiciorum; Dein, vereri se dieit nec injuria) ne leviores quidam articuli donentur, graviores obruantur & deleantur, & sic Ecclesiae nullum paretur commodum, Concilio vero praejudicium fiat. Impetrari sorte sua intercessione posse, ne supplicium decernatur in eos qui cucullum exuunt, sed quid fel, ait, de iis, qui non probant abusus manifesos in liturgia aut cultu divorum 8 In hos, s porro saeviatur, futurum, ut fusagatre θ' opprobator suppliciorum ipse videar. . . . Phalangas, pergit, monachorum cogita, θ' scis quam tu περηφανοι, θ' quibus artifciis teneant fascinatos nobilium animos. Concludit, consilia alia esse inutilia, alia periculosa, praeter Concilium, iter tamen tandem non recusat, si amici suadeant, & Princeps Elector) veniam eundi concedat.
Cum igitur Uoraeus ad Regem reversias ' & studiosius de Philippo loqui & prolixius promittere, & si accerseretur, polliceri adventum ipsius non dubitasset, ita a Rege literae iunt mis- saer a Hae leguntur insertae a PEZELIO Consiliis Theologicis Tom. I.
189쪽
sae: Quibus collaudato studio ipsius a , quod Rex ab eo adhi
beri intellexisset, in sedandis altercationibus invectis in Ecclesiasticam doctrinam, di quod ipse se laborem itineris non gravatim suscepturum esse ostendisset, eundem, ut ad se proficiscatur benignissime & publica fide invitat, omnium, ut ait, gratissimum futurum, sive privato sive publicio nomine veniret. s. XL. Neque vero tum Galli solum, verum & Lutherias iter illud Phitino suadere b), interea dum animo satis promto Philinas id in se suscipiebat, modo veniam ab Electore impetrare Potuinet, quae tamen cum ipsi denegaretur, tota res in suspenso mansit , Etenim cum alia quaedam obstare viderentur sc tum non minimo impedimento fuit, bellum, quod Rex Galliae a Versus Carolum imp. movebat. Cognitum quoque est malo larum quorundam odirectatione, Principis animum d) ad quandam haesitationem fuisse petautam, ut nonnihil dissideret δ
a Exhibentur Regis literadi d. 18. Iunii scriptae. sed nonar. Augusti demum receptae, cum restonso Melane ionis v. Kal. Sept. sive d. a8. Augusti seripto Epistolati Lib. I. edit. Londin. ep. 29. 3 . item, in Consiliis Petelio eompiliis Pari I. p. at8. Unde colligitur Lud. m.
ωii d'ΛTTICHI Episto, AEduensis in floribus Historiae Sacri Collera Cardinalium l. e. sol. D. & P. D IELIS in Historia Franciae Tom.
V. p. 3oq. importunum plane mendacium, reserentium, Regem equidem scribere voluisse ad Melanchraonem suasu cumprimis margaritae sororis, sed Cardinalis Turnonii argumentis revocatum, consilium mutasse, quiuimo literas quoque conceptas a'ne obsignatas, tamen dilacerasse. b Hoe ipse Melancnthon. uiuuere videtur in Ep. ad Camerarium d. a. Sept. vid. Epistolar. Lib. IV. ep. 478. Extant saltem LUTHERI ad Electorem d. I . Augusti datae Tom. VI. fol. 9i. in quibus orat, MPH-0pum ad tres menses dimittere velit , jam enim spe adventas ejus es, mpplicia in Galba fore axtem, us, nis veniat, reerudescas saevitia &e.' te CAMERAR. l. e. p. Is 3. . eonL SECΚEND. l. e. p. Io8.
d) MELANCHT. M CAMERAR. prid. Kal. Septemb. ita scribebat vid. Ep. Lib. IV. Ep. I 7. Priscem ca--evirum negas, , isa re. Bondet, ut vereri cogar, animum illius, sermonibus malevoloram ἁ me redditum alieniorem. Sed, conserri ante omnia debet ipsius MELANHT Ep. ad Gul. Bellaism V. Kal. Sept. Is3 s. data, quam ARGENTRE . e. suae collectioni inseruit p. 382. Itemque, quae ab altera parte ex fise
chivo Vinariensi allata sunt ab Ill. SECKENDOR FIO L. III. 3. XXXVIII. pag. I 3. IIO. .
190쪽
deret: Id saltem certum est, Philippum, non solum in illa, quam diximus consultatione cum Bellais instituta, mitiorem se, quam plures aequum esse judicabant, se praestitisse, sed di articulos quosdam in formam Consilii compositos in Galliam jam A. tr 34. mense Augusto ad GaI. Belisum a) misisse, quorum ipse in lit
ris ad Camerarium b) mentionem facit, scribendo: si Exem- ,, plum mei consilii missi in Gallia tibi mittam, nunc enim nonis habebam, nisi unicum, & non edo, ne novae inde disputati r nes oriantur. ,, Hos cum Melanchthon privato consilio & amiitrio proprio, inscio atque improbante Electore, illuc misisset, tum ex eorum c) tenore, quousque tum progressus sit, & quid in Gallia propositurus fuisset, colligimus: Pontifris-Ε βο- -- d) potestatem a nemine prudente improbari posse tradit,
nempe, ut vocatos ad ministeria Ecclesiastica explorent & oris dinent , judicia ecclesiastica exerceant, di inspiciant doctrinam sacerdotum. Tales potestates, nisi essent, creari oportere, dicit,& prodesse Pontificis Romani monarchiam, ut consensus retinea tur in multis nationibus, sed hoc ita, si sanam do strinam tradi curet: Potentiam vero immoderatam in transferendis regnis, a
Regibus facile coerceri per se posse existimat, neque id ad K.
Q λ van Q Hos articulos tum ille una cum literis ad Bellatum datis misit, utiliterae leguntur in Collectione D. d'ARGENTRE Tom. I. P. II. p. 38r. 381. Cons. P. COLOMESIl opuscul. p. s 7. b) v. MELANCHTH. Epp. Lib. IV. Ep. I79. p. 731. edit. Londis . cc Ipsos hos atticulos, sive, Consilium habemus in Gustiis Theologicis a PEZELlo editis l. c. I. 114. R. Sed ita, ut exemplar illud quod a Parisiensibus, Thumo, Richerio, & Do. d'Argentre est editum, valde disserat, ab eo quod edidit Penelius, cujus differentiae rationem non
esse aliam, certum est, quam quod Longaeus, ad quem Melanchthoneos miserat, non eosdem, sed suo stylo conferios atque adeo paulisper immutatos & in alium ordinem quin & in aliam Verborum sormam redaciatos, Facultati communicaverit, quod ipsae Langaei literae quas ex Tabulario Facultatis exhibet Do. ARGENTRE sol. 39sa. comprobant: Te Guillaume de Bellast . . . certife que les Articus V dessus eseriissoni ex3raiis ae pia ears cabiers , Iestres, qui me οπι ere a riverses Dis enuodi s .PA iam e par eeax anxqueis D m' orois a re', ροαν Mitror sis Eoisia Memagno a morirer Dura opiπious-doctrines tuis. d) SE CLENDORF. lib. cit. p. IOS. . . . IDi itiroc by Gorale