장음표시 사용
211쪽
,, ego contra spero videre hodie Deum meum, ac Patrem meum: ,, dc quis me separabit a charitate Dei Z an gladius, an fames, ,, an nuditas 3 non, nihil me ab ea divellet: sed me omnium ve-
strum valde miseret; se His dictis illi egressi sunι, Aymondus
Cum monachis solus relicius est. Non ita multo post exivit ipse ad supplicii locum ducendus: atque in egressu canere coepit Psalismum , in exitu Israel de Agypto&c. subititit vero ante custodiam Palatinam, ad captivos respiciens, dc Clamans, ,, Fratres mei, ,, sperate in Jesum Christum, ponite in eo spem vestram, necis vos quicquam percellat. Locutus sum de vobis cum secundo se Praeside, ostendens ei miserias quas toleratis propter procra- stinationes iudiciorum, qui milu promisit se vos brevi expe- ,, diturum: fratres mei, vobis jam valedico, Abeo ad Deum, is qui & meus & vester est communis Pater, precamini illumis mecum, ut sua me gratia diβnetur. Domina custos, gratiasse tibi ago pro tuis in me os iis, tibique commendo miserosis captivos, ut te ipsis mitem exhibeas. ,, Ibi conscendit rhe-dam , atque egrediens Palatium, orsus est istud: Caeci sunt deduces caecorum , aures habent, & non audient: oculos habent, & non videbunt, atque ita Psalmum absolvit usque ad S. Andreae, ubi illum incitabant ut Veniam peteret a Deo ,
Virgine Maria, atque Iustitia. Implorabat quidem veniam a Deo, ipsiusque justitia: sed Mariam nulla in re se offendisse
dicebat: atque in quo nulla esset offensa, nullam quoque u niam requiri. Inde ductus fuit ad S. Legiae, totoque itinere non destitit concionari populo, seipsum confirmans, atque exultans quod pro Christo moriturus esset, qui pro ipso horrendos mortis dulores perpessus erat. Tum quidam satellitum, Perge, Perge, inquit aurigae: concionum plus satis habemus. Ad hoc Aymondus dixit , o Qui ex Deo est, libenter audit ser.
mones de Deo. Quum autem praeteriret quandam effigiem, , Divae Virginis, magna hominum turba non sine contumeliis is in eum vociferabatur, quia imaginem non salutasset: dc quia se unicum Jesum Chri itum assidue invocaret, non autem Virgi- ,, nem Mariam. Quo viso ille vocem extulit, Precor te Do- , mine Deus, ne unquam permitta. , ut quenquam praeter te
212쪽
co , cum vellet condemnationis suae rationem explanare, non licuit per satellites, sed fere a tortore in terram detrusus suit: descendens autem de rheda , Domini mei, inquit, morior pro Evangelio Pesu Christi, verbo ejus: ac plenius dicere volens, orsus est hoc pacto: Chrisiane, auA me: Quod ut impedirent apparitores, magnos eXCitarunt tumultus, Cum hujusmodi clamoribus, Tolle, tolle, ne quid loquatur. ,, Quid, is inquit ille, an non per vos licebit mihi declarare populo, meis non ut haereticum sed Christianum mori Minime, clama- bant caeteri. ,, Eheu, quidni Z Ac tum locutus est submissa voce ad aurem parvi illius Carmelitae , quem ante converterat. Carnifex dein arreptum jussit conicendere scalas: Hic ille clamare coepit: se Domine, ad auxiliandum mihi festina, & ne,, quid tarda: opus manuum tuarum ne despicias. Ignosce istis, is quia nesciunt quid agant. Fratres mei, Domini scholastici, obis secro vos ut Evangelio operam detis: solum enim verbum is Dei manet in aeternum. Discite notitiam voluntatis. Dei neri timeatis eos penes quos tantum est potestas in corpus, nonis autem in animam. Postremo dixit, Caro haec mirifice cum ,, Spiritu luctatur, sed eam continuo abjiciam. Domine, in
,, manus tuas Commendo animam meam: Domini mei orate Deum is pro me ac subinde iterabat hanc precationem: Domine Deusis meus, in manus tuas Commendo animam meam. Tandem carnifex eum in scalis quassabat ut praesecaretur: atque ita vir pius expiravit, corpus autem postmodo igne consumptum fuit. I. XLVI. In hoc autem tempore apud Mediomatrices sive Metenses docebant Evangelium sa) unus & alter ordinis Dominicani, cumque saccrdotum turba non obscurum odium prae se ferret, plerique cives vehementer orabant Senatum, ne docentes impediret, omnem obsequentiam professi. Imo vero etiam, Gulielmns Farelius, Neocomensium tum Pastor
ordinarius A. Is l. literas ad Senatum Metensem b) scripsisse
213쪽
refertur, quibus eum ut libera daretur Evangelicis iacultas suam profitendi religionem exorabat: Et venit is tum quoque eo evo. Catus, mense scit. Septembri anni is v. ibique primo quidem in urbe, privatim, poli in castello quodam, foris, docebat. Erant quoque inter Senatorcs notrales viri Iohannes & Casparus a, μγ a) , qui , cum Episcopus Cardinalis Lotharingus, conciones in urbe impediret, & vim ex vicina Lucenburgensi resione, aliisque Belgicis provinciis, Caesari subjectis ottentaret, in praediis suis urbi adjacentibu, concio natores habebant, ad quos audiendos magnus populi numerus concurrebat. Erecti vero Senatores, cum civibus Evangelio addictis, suceessu rerum a foederatis hoc anno gestarum, mense Novembri recipi se insociciatem ib) & protectionem Smalcaldici foederis petierunt, urgentes suam hanc petitionem, is quod, si ipsis contingeret esse tam is felicibus, non solum totam urbem Metensem facilὰ Evangelio is & Religioni repurgatae possint lucrari, sed & quod magna inde ,, in Evangelii causam utilitas sit redundatura, cum Urbs Mete ,, sis cum propter potentiam tum propter stum semel collustra. D ta facile in omnes circum circa regiones, Burgundiam, L is tharingiam, Galliam, Lucenburgensem tractum & Brabantiam ,, Evangelii lucem esset dissusura. , Nec abnuebat Lan gravius, ab Armsoratensbus sollicitatus , . Sed non parum dubitavit Elector Saxoniae, stante sermula cor ventionis cum Caesare, per quam quidem civitatibus liberis patrocia aium prae stari poterat, sed eam Meti non postulabat totus Senatus verum, quidam ex illo 3e pars civium minor. Extat Lutheri de hoc casu reiponsum c , in cujus tergo notatum est, Melanchthonem
p. 399. b, Extain eam in rem literae civitatis Ulmeii fis ad civitatem Mem- mingensem d. xi. Decembris & civitatis Argentinensis ad Ulmensem d 3. Decembris itemque Philippa Hassi Laa risii ad Convelitu in Evali- gelicorum S insuriensem d. Ia. Novembris is a. datae in Actis Historico-Theologicis Saeculi XV. & XVI. a doctissimo SCHELHORNIoeditis P. I. pag. I 61. R. c Hujus responsi iii Archivo Vinartensi reperinndi tenorem nobis i
eo citato continualcat Illustris SECRENDORFIUS.
214쪽
eadem sentire. Concedit Lutherus, quod Principibus liceat aliis eκjusta causa & pro viribus succurrere, & probat exemplis ex sacris literis adductis: concedit itidem privatorum protectionem suscipi posse, qui manifestam vim & tyrannidem patiuntur: sed hoc casu multa expendenda & cavenda esse, non tantum quoad jus, sed &, quoad vires dc utilitatem. Veretur ne exitium paretur infirmae Evangelicorum Metensium parti, praevalente Senatu dc Iongd majori parte incolarum, quibus auxilio adsuturi sint, Burgundi, Lotharingi, Galli, omnes Evangelio infestissimi dc crudeles, quod Lotharingorum exemplo probat, qui in masticos, licet dedititios Anno is 2 s. immaniter saevierint. Dijudicandam itaque rem Principibus relinquit, consideraturis, quo successu parti civitatis opem ferre possint, sine majoris mali periculo, petit tamen ut legati Metensium ii erant Pohannes Medbrue-ker a , vulgo D. Hans von Meta & yohannes Camuisnus non
fine omni consolatione dimitterentur.' Pontanus d. 23. Novemb. Electori scribens, Lutheri sententiam laudat, qui dixerit, intricatiorem esse casum, quam ut de eo pronunciare audeat, & precibus Deo commendandum esse. Interea per literas & legatos id negotium trictari visum est,
Et literas quidem jam quoque die icit. 7. Novembris dederant Foederati Evangelici, ad Ducem Lotharingi ae s b), qui Metensibus
ob religionem infestus erat, atque eX vicinia nocebat: In iis rem vent, quibus apud exteros diffamari se sciebant, calumnias, diiscunt, Reformationem cum in fide tum in moribus Risse neeessariam. Petunt, ne se adversus Metenses concitari patiatur, qui tran-ruilli dc fideles sint in officiis civilibus, dc nihil desiderent quam
octrinam puram 8c usum Sacramentorum sincerum 8cc. Dctoris tantur Ducem a consiliis violentis, quα publicam turbent pacem ι' Sed nunc, mittebantur Mctim, a foederis Proceribus, Theodori-T E cur Doctis His .s Bon NEYDPRUCK. vid. lit. civit. Argentorat. I. c.
b Has literas prorsus egregias stylo Ph. Melanchthonis scriptas inter Documenta huic volumini subnexa Num. XVIII. referre, nobis visum fuit opportunum , ex Epistolis Melancorbovianis Lib. I. Ep. edit.
215쪽
eus Comes a Manderscheid 6c Petrus Murmius, Argentoratensis, qui cuin benabu d. 8. Martii egerunt, ut unum saltem ex novendecim templis Parochialibus Evangelicis concederet ,
Multum operae tum praestitit Comes FUR STEN BERGIUS, qui haud procul ab urbe castellum possidebat, in quo concionatorem habebat Evangelicum. Tumultus tamen hoc tempore a picbe urbana contra Comitem in urbe tunc versantem excitatus,& vicissim, Comite Sacerdotibus 8c Senatui minitante, novae Legationi causam dedit a , quam Dux Wurtem burgicus, Landgravius Hassae & Senatus Argentoratensis eo miserunt, si qua d. I 6. Martii is 3. transactio quaedam procurata est, in qua Senatus unius templi concessionem promisit: Manserat interea tamen major Senatus pars Episcopo & clero addictus: De eo questi sunt in conventu Smalcaldico Scabinus Hujus b , & Doctor ille Iohannes, reserentes, quod sacerdotem quendam Gallum, a Duce Aureliano Regis fratre, missum, in urbe haberent, de pulpito atrocissime in Evangelicos invehentem, Deinde, quod con nivente Magistratu, plebs infima concionatorem Evangelicum in platea euntem variis contumeliis assiceret, denique etiam, sesere nollent, ut diebus non feriatis Conciones haberentur. Literas itaque ex conventu d. I s. Iulii Duces foederatorum ad Senatum dederunt serio hortantes, ut & maledicum illum compescerent,& secundum pacta, ipsorum rogatu d. 36. Martii inita, concionatorem Evangelicum tuerentur, offerunt etiam, si Senatus id peteret, Theologos mittendos, qui religionis Evangelicae rationem redderent, dc cum adversae partis sacerdotibus disputationem instituerent. Quid vero tum Senatus responderit, incertum , id saltem certum , quod antiquae superstitionis studium praevaluerit, di auctoritas Cleri : Nam paulo post Senatus a Regimine Bru-xellensi impetravit, ut in urbem mitteretur Contiliarius Caesaris Carolus Boissolus. Is d. I 2. Octobris Metim venit, dc coniscionatorem Evangelicum mustrinum ejecit, nebulonem eum vocans, qui titheri, Melanchthonis , Buceri ec Calvini dogmata
216쪽
Iaudas et. Recitatum est altera die edictum Caesaris, quo Senatui sa) mandar, ne quid novi dogmatis admittant, & in sontes animadvertant; Cui ut obtcmperaret Senatus, Mandatum edit b)in quo Evangelicam doctrinam prorsus prohibent in exilium jam pulsis plurimis, qui eam professi erant) omnes etiam libros &nominatim cantionum dc Psalmorum sub gravi poena vitari jubet. Hymnos illos vocat Martinianos; audit tamen ne apud Proceres Protestantium nimium odiosi fierent ;) se illos non improbare, sed propter abusum vetare, omnemque rigoris hujus causam in Caesarem ensciue Legatos rejicit, simul tamen, qui secus secerint, iis & mulctam & exilium & alias poenas, pro cujusque merito constituit. f. XLVII. Caeterum eodem hoc anno r 3. in sesto Resurrectionis Christi d. 2s. Martii, gravissima tempestas, non abnuente neque improbante Galliarum Rege, in Metenses Evangelii Conse res, est effusa; Scilicet, cum, uti diximus, Comes Furstenbergitis, Castellum Gorsam possideret, ibique concionatorem haberet Evangelicum, factum est, ut cives Metenses,cuibus equidem ex pacto concessum erat in urbe conciones aviscire, non vero etiam sacramenta participare, ad ducentos viros foeminasque, urbe exirent Gorsam, ut Sacramentum a Gulielmo Faralis ibi tum sacra administrante acciperent 3 Id cum rescivissent Pontificii, cumprimis Galli, qui praeterea Furstenbergio infensi ierant quod cum, antea suo Francisco Rege stipendia meritisset, is nunc Caesari suum addixisset servitium) non invido solum oculo id aspicere, sed & subornare qui vi facta in homines innocuos irruerent 3 Etenim, Ducis Guisii filius Aumatius sin ratiam agnati Episcopi Metensis cum turma, cui praeerat equeri, impetus in illos facere violentos haud verebatur, sicque quos. dam ex iis occidit, quosdam in flumen Mosellam praecipitavit, Foeminas, atque inter has gravidas se , ad mortem usque ob-.scoenum dictu constupravit, quosdam in iuga deprehensos pro-
217쪽
iro HISTORIA EVANGELII A. t t.
pe urbem ab arboribus suspendit , dum pauci quidam reliqui perfugium in arce, quae Fusenseriti praeladio tenebatur, habe
Hanc saevitiam plane immanem cum molestissime ferrent Prois testantes, & apud Regem Galliae de ea questi essent non unis litoris, in quibus d. ai. M i sibi non potuisse persuaderi scribunt, tale facinus commissum esse ab eo, qui ex summo & principe genere natus sit, deinde, non posse non dolere, quod acerbissime infestentur, qui confessionem & religionem eandem se cum, in civitate Metensi profiteamur ue Rex quidem ad eas respondere d. 27. Nisi Is φ. non neglexit, ita tamen ut partim se inscio factum esse profiteretur quodcunque factum erat, partim ipsum vero sinum calumniose nimis a Furflenbergio delatum& exaggeratum assereret, partim denique Castellum Gorsm a suae ditionis esse regereret, quod certis sub Conditionibus tantummodo Fursenlergio fuisset traditum, quibus ab illo infractis dum copiis Caesareis arcem aperuisset, turbarum occasio enata sit, dum interea sibi Iuris Regii tuendi necessitas incumberet, De reliquo autem prolixum suum in Principes affectum testatur,& amicitiam mutuis ossiciis demonstrandam offert. Sed cum ad Magistratum Metensem ea de re mitterentur literae, is non minus regerere, sibi hanc causam a nemine fuisse
delatam, neque se pro civibus sed pro exulibus habere, qui Gr- se suissent, deinceps nec justos fuisse milites, qui facinus illud perpetrassent, sed praedatores b) soliummodo atque errones, in
quos animadvertere ipsis non liceat.
s. XLVIII. At vero , quo deprimebatur magis Evangeli ca veritas, eo surgebat ea floridius, eaque supplicia auxerunt quotidie per universam Galliam Evangelicorum multitudinem ,
inprimis, quum elucerent in Reformatoribus, mores in omnem - pietatem ac sanctitatem formati, ut vere sanguis martyrum deis prehenderetur esse semen ecclesiae, & eorum numerus sub omni grandine cresceret. c) Sed a FRICK in Sechendors. German. p. 2139. cf. SECKEND. l. c.
218쪽
Sed hoc anno Is 3. mortem obiit Gulielmus BELLA IUS LANG. EUS , de quo non semel facta est mentio, summae vir dignitatis atque virtutis, dc praecipuum Gallicae nobilitatis ornamentum, ob insignem doctrinam, eloquentiam, usum rerum,& singularem in omni iunctione dexteritatem: longe nimirum dissimilis sa , a plerisque Regum sectatoribus, qui suas modo facultates amplificare student, ipse autem ingenio heroico praeditus, solum eo spectabat, ut solida virtute sibi veram gloriam eompararet, & fidelem operam suo Principi, vel cum rerum suarum dispendio, navaret. Supra dictum est ib), de Concionatore Parisino Franeisco Landro , Cum is ad doctrinae capita responderet ambigue se), 9 docendo pergeret, diebus aliquot ante Pascha jumas est in carc rem ire. Theologorum hoc factum fuit impulsu, qui illum apud
Propraetorem accularant. Diebus aliquot postea Rex venit San-
germanum, Mint Germain quod est infra Lutetiam quinque
milliaribus oppidulum, & arx ad SeQuanam , Et certior factus de re tota, ipsum carcere solutum, quod de Purgatorio quaedam pereontari vellet, ad se iussit accersiri; Tum vero, qui Landrum ea de re monerent . ita simul astuto consilio animum ejus gravissimis minis perterrefecisse dicuntur, ut omnem fere coram Rege, quem vehementer in ipsum eriacerbarum esse diXerant, veritatem profitendi ac adstruendi alacritatem perdidisse videretur , ipseque Rex us causam, cui ceteroquin favebar, abjiceret, quando noni a 'multis post, redire iussus Lutetiam , d. 29. Aprilis coactus est ea quae prius docuerat, detestari sua voce: Convencrunt enim ea die in aede primaria Sen. atores curiae supremae, item magistratus omnes, & Praetor urbanus, & Theologi magno numero. Deinde templum fuit occlusum di septum apparitoribus armatis, qui populum illinc arcerent. Ubi consederunt omnes, recitantur
ipsius dogmata, & rogatus de singulis Did sentiat, ex illorum arbitrio respondet, & erratum abs se suisse pronunciat, & obsequentiam in posterum pollicetur, & ea doctrinae capita, quae
219쪽
primum Theologi, post etiam consiliarii Regis ipsi proposuerant, pro veris atque piis agnoscit.
Sed non is suit solus, quem ad retractationem injustus ille meritus adegit, nam & de Claudio ES PENCAEO, celebri inter Pontificios Doctore relatum legimus, quod is, cum quaedam in publicis concionibus de cultu imaginum dc reliquiis sa) Sorboni starum auribus minime placentia, proposuisset, & in crimen vocatus sit, & eo adactus, ut quoque pro concione publica clare suadebuerit retractare, & singula de quibus Controvertebatur explicare distincte & aperte b), donec Theologis qui aderant, satisfactum esset, Quae res, duodecim annis post, cum ab aemulis ad Ponti f. Ro.IPaulum IV. deserretur, teste THURNO c), impediit quo minus dixnitatem Cardinalitiam ceteroquin illi decretam assequeretur: Uerba Tritani haec sunt. Itaque ab tumulis apudo Pontificem delatus, quod quaedam perperam inter concionanis dum, de aurea, quam vulgo appellant Legenda locutus, cum ,, serream potius vocandam esse contenderet, postea publice re- ,, cantare Coactus fuisset ab eadem dignitate semotus est, is
Vivebat tum in Galliis Cismos MAROTUS d , qui noα
superioris modo , quae passio fuit incultior, verum suae etiam aetatis Poetas omnes, populari sermone longe superabat. Latinae quidem linguae non ita magnum habebat uuim, sed doctorum a v. ARGENTRE Collect. Iudicior. de novis Errorib. Tom. II. 'P. I. pag. I 34. & Tom. I. in Indice pag. XIII. col. I. LAUNOIUS
loco infra citando p. 626. dicit: Et cum A. I sq3. tempore quadrage ae . in Ecelesia S. Mederici sermones haberet, in aestu declamationis φώaeda excidisse , quae Catholici sensus specie carerent , quaedam autem dixisse, quae a nonnullis auditoribus, nou eo quo dixerat animo fuerunt aecepta, quorum quaedam deinceps emolliveris , quaedam Facultatis consilium se
b) SLEIDAN. Hist. Lib. XU. p. 2s I. c THUAN. Histor. Lib. XVI. ad ann. apud LAUNOI. in Histor tegit Patisiensium Gymnasii Navarreni Opp. Tom. IV. P. I.
sol. 629. d) SLEIDAN. l. c. p. asI. BEZ. Histoir. Eccles. p. 33. qui simul tamen observat, quam ei non par fiterit doctrinae vitaeque ratio, unde dilien eva se recipere, atque sub tutela Regis Galliarum in Pedemontanistractibus vitam agere necesse habuerit. DiGiligoo by Corale
220쪽
rum hominum consuetudine multum prolacerat, nec erat sere quicquam in poetarum libris, quod ipsum fugeret , ita quidem, ut ex illorum scriptis picraque traduceret, ad suum institutum., sic ex Tibullo, Propertio, Nasone quaedam transtulit in suas elegias, dissimulanter tamen: Ex Catullo epithalamium sumsit Herculis Ferrariae Ducis & Renatae Armoricae, Ludovici XII. Galliarum Regis filiae. Vertit autem Primum Metamorphoseon Ovidii librum elegantissime. Postremis vero annis hanc scribendi facultatem ad sacras literas contulerat, ejusque erat consilii , rhyimo Gallico Psalterium omne Davidis exprimere. Sed morbo sublatus, ad quinquaginta tantum Psalmos absolvit, qui nunc extant, atque una cum . 25beodori BEZAE reliquis, ad nostra usque temora usui ecclesiastic0 inservierunt, publice decantati in e clesiis. Ipse autem Marotus anno Is φ. quod in Galliis propter. LRetheranismi suspicionem parum esset tutus, Genevam se reciperet est coactus, liquidem variae cum Theologis illi intercesserant molestiae, propter triginta priores quos consecerat Regique dedicaverat Psalmos, quippe cum Rex traductionem approbasset. eosdemque curavisset imprimi 3 Genevam igitur cum venisset viginti Psalmos superioribus addendo, numerum complevit quin'quagenarium.
Eodem sere tempore 7ohannes CALVINUS libellum emittebat, lingua Gallica conscriptum, de sanctorum Reliquiis sa) , ut& haec aetas & posteritas videret, quo delapsa esset religio :Sed ea solum quae ipsi nota erant, recensebat, & optabat in alii quoque provinciis idem fieri. Sunt autem in eo numero, , praesepe, cunae, lintea, praeputium, sanguis Christi, partim purus, partim aqua dilutus, hydriae nuptiarum in Cana Galilaeae, vinum quod tunc ex aqua Christus fecit, supellex ultimae coenae quam habuit cum Apostolis, Manna populi Israelitici, crux calamus, clavi, spongia, lancea, corona spinea, vestis, calcei 'sudarium, lacrymae Christi, Lac, interula, capilli, cingulum' crepida, pectines, annulus Mariae virginis. Pugio & clypeu, archangeli Michaelis; occiput, mandibula, cereorum, digitus