장음표시 사용
241쪽
nam refelleret, ipsaque purior doctrina in Belgio lacertos moveis ret, & ubivis ferine pro Reformatione suscipienda libri emiti rentur, fieri aliter ferme nequibat, quam ut hi in Angliam missi
avide admodum reciperentur, dc in Anglicum sermonem ab his illisve transierrentur, tum ob praejudicia Contra clerum corruptum concepta, tum ob illas quas diximus Lollardorum sentenistias, quae jam a tempore Wiclefi per Iso. annos in Anglia radices merant, quippe cum maxima inter eas & Reformatorum dogmata esset conspiratio atque assinitas. Certe ut in annis ad Reformationis epocham proxime acce dentibus tantum haereamus,) cum A. I s Ir. d. 2. Maji sex Viri ' & quatuor mulieres coram Archiepiscopo Warhamo compar rem, atque Lollardiarum sic enim cunctas tum vocabant haereis seo accusarentur, ut sequentes abjurarent doctrinas, quas erroneas esse criminatantur, ipsis injunctum fuit:
I. In Sacramento Altaris bὶ non esse eo us Christi sed pa
2. Sacramentum baptismi & confirmationis, non esse necessaria, nec utilia animabus hominum. 3. Confessionem peccatorum non esse faciendam sacerdoti. . A non plus potestatis esse datum Sacerdoti quam Laico. r. Solemnia matrimonii nec proficua esse, nec necessaria pro salute animae. 6. Sacramentum extremae unctionis, nec utile esse nec necessarium pro hominis salute. . Peregrinationes ad loca sacra, non esse utiles nec meritorias pro hominum animabus 8. Imagines Sanctorum non esse colandas. s. Sancios non esse adorandos, sed solum Deum. Io. Sacram aquam di sacrum panem non fieri meliora post benedictionem a Sacerdote famm, quam prius fuerant.
Sed & constat, quod sequentibus ejusdem anni mensibus plures alii eosdem abjurare debuerint articulos b), quibus insuper duo
242쪽
addebantur I. Imagines crucifixi, Mariae & aliorum sanctorum non esse colendas, eo quod factae sint manibus hominum, nihilque sint quam trunci dc lapides R. Nummos & labores Peregrinationibus impensos esse inutiles. Nam & A. imp. Elisabula quaedam Sampsonia de Aldermanisbuo dieitur inter alia solenniter & juramento quidem retractasse,& sontem se esse publicὰ indicare debuisse, quod sa) se Virtuis tem Sacramenti Altaris negasset, Sacerdote impie vivente, se docens, illud non nisi panem esse, nec posse Christum simulis in coelo esse & in terra , itemque, quod negasset Ascensionem se Christi in coelum: ,, Tametsi etiam liquido colligi posit,
eam utrumvis hum articulum, negare viX potuisse, atque adeb,
in alterutro falso fuisse accusatam, Cum, o asserit Christum
elo receptum, eaque propter inclusum esse non posse sacramento eucharistiae, is saltem adscermonem in coelum negare non
possit, nisi sibimet ipsi in terminis Contradicat. Ne jam de illis dicamus, qui cum si urare nollent, quod se 1 veritate divortium fecisse negabant, propter easdem di similes doctrinas, ferale ignis supplicium effugere nequiverunt. Nam & A. iri 2. d. s. Junii duo viri totidemque mulieres se.
quentem injurare debuerunt aniculum: βuod in sacra ento aliaris tantum At paris m terialis, non autem corpus Christ. Prouti d. t 3. Sept. itidem duae aliae mulieres eundem abjurarunt articulum, eaque solenni abjuratione satis testatum fecerunt, quam Lollardorum tantopere exosorum, Doctrina, examussi convenerit, cum ea, quae paulo post a Resormatis pariter atque a Ressirismatoribus, ubivis renovabatur atque tristaurabatur Evangelii doctrina, Prouti hae similesque Lollardorum opiniones, immane quantum eis contribuerunt, ut plebs majori cum alacritate atque promtitudine deinceps, ea quae Ur EvanSelicos emittebantur scripta reciperet, ipsamque doctrinam tanto imbiberet avidius,
quanto ea dudum suppressa fuerat fervidius, Interea tamen, Librorum Lutheri & collegarum ejus in Angliam
a BURNET. l. c. p. I 6. I . qui haec omnia ex Marbami Archiepiscopi & Κια Tames Episcopi Londinensis Indice circa haereticos excerpsit suaeque Resormationis Historiae inseruit.
243쪽
gliam transportatio & in Anglicanum idioma transsatio, uti proclivem multorum in Evangelicam doctrinam arguebat animum , ita novas adversus Lollardos a excitabat turbas, inquisitione tantopere crescente, ut ingens corum numerus in retia Episcoporum & Subcommissariorum inciderit, quando, vel verbulum contra Ecclesiae decreta loqui, imo liberos suos Orationem Dominicam , Decalogum dc Symbolum Apostolicum in lingua vulgari edocere, piaculum erat, & sat criminis ad aliquem vinculis conitringendum & in carcerem conjiciendum; Hoc unum certe ob crimen jam anno Is is. Conventriae in leptimana Passionali
d. q. Aprilis, sex viros foeminamque unam supplicio affectos, memorat BURNETUS b) Longlandus saltem, Lincolniae Episcopus, tanta erga eos qui Haereseos suspecti erant, fuisse dicitur severitate, ut permultos adjudicaverit igni, dum interea reliqui cogerentur abjurare: 's. LVI. Neque tamen vel ita lassiam inari poterant purioris doctrinae undique emergentes scintillae, quippe cum metus equidem& coactio per aliquot tempus supprimere possit animi in Deum affecti cogitata, non vero instillare cohira animi sententiam dogmata falsa, nedum, ut quis serio iis inentiatur, seque iis tradat, essicere possit, Est enim religio vera in universum divinum opus mentis liberae, animique in quem nulli mortalium est imperium, adeo ut illi frustra vis intentetur ad imprimendas alias de Deo dcrebus divinis persuasiones, quam quibus per gratiam Dei est imbutus ac institutus.
Quidquid sit, HENRICUS Rex ejus nominis qui
tum Angliae Regnum tenebat, quanquam deinceps meliora edoctus Anglicanae Re mationi viam veluti paravit, eo tamen tempore infensissimus doctrinae purioris hostis erat, & Papalium nae. niarum assertor acerrimus: Neque minorem ad sumaminandam si pote doctrinam omnem puriorem, asserebat operam Thomas UOLSEJUS Cardinalis, dc Archiepiscopus Eboracensis, qui uti tum singulari apud Regem pollebat auctoritate dc florebat gratia, ita nihil non ad statuminandam sedem Papalem, quam ise sibὸ ali
244쪽
quando expetiisse constat, agebat; Tametsi vero is una cum plurimis aliis de Reformationis necessitate erat persuasissimus ,
quippe qui pro Reformando Coro Anglicano Bullam sa) quoque
Roma impetraverat peculiarem, quae admodum severe animadvertit in ignorantiam Clericorum, qui dicuntur traditi in repro
bum sensum, Uti etiamnunc legitur b) Richardi FOXI Epi
scopi Wintoniensis eximia de necessitate Reformationis Cleri' - tticani ad Volsejum Epistola. Tamen ipsum in omnibus proprio tantum fastui c) litassedc virulentum in Lutherum omnesque ejus assecias suisse, certum est, Id saltem constat, eum jam A. Is 2I. d. i3. Maji, de Libris Martini Larheri d) extradendis mandatum dedisse sub excommunicationis & haereticorum ita dictis
poenis; Ipse autem Rex eodem A. isti. d. Eo. Maji simulac de Luthero Papales superstitiones oppugnante rumor percrebuisset , non solum statim adversus eum insurgere, atque literas de Luthero expellendo conscribere ad Ludovicum Palatinum se) satis acerbas, scd &, pro eo Theologiae scholasticae studio dc Thomae Aquinatis, ex quo unice sapiebat, reverentia, non serens ejus laudes deteri, Librum adversus Lutherum publicare non est
Z Ve- a vid. BURNET. loc. cit. fol. II. b) vid. STRYPE. Memorabit. Ecelestast. Resorm. Anglic. in do- eum. Tom. I. fol. I9. & Concilia Magnae Brittann. &c. Tom. III. fol. 7 . 7 . unde eam documentis nostris Num. XX. inseruimus. c)-Cardinalis characterem omnium optime delineavit Ill. BURNETUS in Histor. Ref. Anglic. fol. q. s. edit. Latin. d) Ejus Copia nobis exhibetur STRYPE loc. cit. sol. Is-I8. unde eam depromere & nostris documentis inserere voluimus Num. XXI. e Has nobis conservavit Cl. K APPIUS in Spici leg. Tom. II. p. 4 8. seqq. unde eas excerpere, atque luter documenta huic volumini subnexa reserre iuvabit Num. XXII. s) Num ipte, num vero alii eum conscripserint, huius loci non est, ut disputemus; quamvis enim Lutherus in Responsione, E araeo Leo, qui ex disputationibus cum ERASMO satis est notus, & postea Λrchiepiscopus Eboracensis suit eum attribuere malit, suspicatsisque fuerit, alium quendam sub Regis nomine scripsisse; Tamen, quod BURNETUS nihil tale commemorat, minime taciturus, si quid eo pertinens inuisset,
245쪽
idis HISTORIA EVANGELII A. t sit
veritus, i fi quo illum oppugnat, & Iudicium' illius de indulgentiis convellit, pontificatum autem defendit, omnemque illam disputationem de sacramentis ecclesiae reprehendit, sumto scribendi argumento ex libro Lutheri de captivitate Bablonica , nuper admodum emi So. Magni hunc Regis librum faciebat Clerus, tanquam doctissimum quod sub sole csset opus. Comparabant Regem cum Salomone, omnibusque Imperatoribus Christianis, qui unquam fuerunt, praeserebant. Haec erat adulandi materies multis annis. Pontifex Leo X. ob fidem de sensam gloriosum illium Defensoris Fidei titulum Regi tribui bat a , quinimo Indulgentias concedebat quibuscunque eum legentibus, atque in Epistola privata ad Henricum data, miris laudibus hanc operam efferebat, ita scrip tam ab eo celebrans, ut spiritum Sanctam assuisse adpareat. Quanquam Lutherus ex adverso minime territus, sed elatior Dotius factus, quod tantus Rex secum certamen iniisset, non lane magna acrimoniae mixtura responderet: Ipsa autem, uti diximus, disputationis materia, non erat illa,
merith ipsum Regem pro auctore reputamus. Libri titulum exhibuimus in utroa. nostr. ad His. Reform. s. X lII. p. 2I. not. a . Caeterum ad
calcem ejus a Rege ad Pontificem missi, Rex manu sua hoc distiehon subscripserat; Anglorum Rex Henricus, Leo decime, mittit Hoc opus, & faei testem & amicitiae. a Hujus Coneessionis Acta originali hujus libelli editioni Londini r sit.
in aedibus Pynsonianis proe uratae quam mea servat bibliotheca) sunt inserta, ubi inter alia ipsi Bullae Pontificiae pro ejus operis conficinatione inserta leguntur haec verba Nos, qui Petri . . veri successis res sumus, & in hae sancta sede, ὲ qua omnes dignitates ac tituli emanant, sede- simus, habita super his, cum Datribus nostris matura deliberatione, de eo-. mur unanimi consilio dc adsensu, Majestati Tuae titulum hunc, videlicetis Fidei Defensorem donare decrevimus mandantes omnibus Chri- ,,sti fidelibus, ut maestatem tuam hoc titulo nominent: & cum ad eam Ascribant, post dictionem Regi, adjungant, Ridet Defenfori. ., Addecta legitur haec solennis verborum sormula: Librum hunc Henrici VIII. Anetiae , Franciae Regis potentissmi contra viri. Lutherum texentibus, δε-cem Annorum totidem quaaragenarum Indulgentia , apostolica auctori- rase concesta est. Disiligod by Coosl
246쪽
quod graviter queritur Lutherus sa), de capitibus verae Christianae doctrinae, non, de sis, spe, charitate, baptismate, sacra coena , nee de lege, peccatis, morte, libero arbitrio, gratia; non de Christo, de Deo, judicio novissimo, coelo, inferno, aut de Ecclesia V similibus, quae scire oportet Christianum, ces ad salutem sunt necessaria, sed de Papatu, Conciliorum decretis, doctoribus, indu gentiis, purgatorio , missa, Academiis, votis monastris , Episcopis,
tradiIionibus, cultu sanctorum, novis sacramentis, quibus Ecclesa non modo potes saluberrimὸ carere, verum etiam ne consessu quidem, nisiis aut careat, aut iis pro libero arbitrio utatur. Haec erant illa quae defendebat Henriciis, & haec Rissilia erat, cujus defense praemium ille tum reserebat titulum a Leone datum, di deinde Rofam auream b ab Hadriano donatam, quo utroque tamen dono is ita deinceps est usus, ut datorum non multo pest poeniteret Pontifices, uti suo loco dicetur. Hi sunt denique illi articuli c) quorum praetextu tot myriades hominum, Roma id urgente, vel sub carnifice vel bellorum furiis
Interea tamen, cadem illa Disputatione, quae a Luthero vigorose nimis, & posthabita quam Majestati Regiae debebat veneratione instituebatur) factum est, ut tanto magis Episcopis , & Clericis, totique Pontificio Choragio exolum fieret
Lutheri lc Lutheranorum nomen, quanto magis ejus Doctrina quorundam se insinuabat animis, eosque ad Reformationem urgend un dc ambiendam exstimulabat. Rex saltem, vehementer illa Lutheri responsione exacerbatus, omni nitu, ferro & igne adversus Lutheranismi vel suspectos vel reos saevire, nec quicquam eorum omittere, quae ita exilirpandam illam sectam facere poterant. Sic enim eodem hoc A. Isa I.
bo De R viae aureae dono tum tem ris Pontificio, cons Iutrod. in Hi-sor. Refrm. p. 23 I. & docum. ad Tom. II. p. ro. II.
ei SECRENDOR F. l. c. d) FOX Ecclesiastical Histor. Tom. II. sol. 3'. qui ipsam Regis Epistolam ex Autographo exhibet, quae & legitur in Concitiis Misen. Bruaun. volum. III. fol. ω.
247쪽
igo HISTORIA EVANGELII A. 1 3.
ac magistratus gravissimam misit Epistolam, qua, , , ut velint ΤΟ - ,,hannis Longlandi Episcopi Lincolnientis in haereticos inquisitio- ,, nibus& prolatis sententiis, quantum in i plis Cit succurrere, eas- que sine ulla mora exsequi, imperabat. is Sed dc , mittebat inter alia A. Is 23. Dcialem Cum literis d. 22. Januarii, ad Saxoniae Principes, Fridericum sa) ejusque fratrem Johannem , & patruelem Georgium, & de Luthero graviter Conquestus, quantum ab ejus doctrina periculum ipsis immineat, totique Germaniae, commonstrare annitebatur, nec esse quod contemnant aut parvi faciant, nam dc Turcicam illam immanitatem, quae nunc tam late grassetur, ab uno atque altero homine perdito primam duxisse originem; & vicinam Bohemiam ipsis documento esse, quanti reserat, nascenti malo statim occurrere: Monet autem, , , ne se Luthero permittant, ut Testamentum Novum lingua vulgari diis vulget; Sic enim jam esse notum artificem, ut dubium non sit, quin bene scripta male vertendo pervertat atque depravet b . Et, Georgius quidcm Saxo, responsa dabat Luthero valde infesta, sed parum tamen nociva, Em serus autem, publicato c) mox illo inter Regem & Georgium commercio, aegre facere Luthero volebat. Fridericus interea Elector cum Fratre ita respondebat, ut litem inter Regem & Lutherum actam a se amolirentur. Et fuit hoc impensissimum in Luthero ejusque asseclis persequendis studium, dubio procul, ratio, quod eodem hoc anno Clemens Ull. nuper ad sedem Papalem evectus, novam ederet Bullam d) de titulo Defensoris jidei confirmatoriam, in qua denuo librum Henrici VI lΙ. dicit sancto dictante spiritu scriptum, iis
laminibus ingenii scientiaeque refertum, ut facile appareat, optimam naturam quocunque se verterit, ad omnia ostiam esse, optimam vero voluntatem etiam Dei ope Et munere in cunctis felicem esse*fortu
a SLElDAN. p. s3. b. b De hac Angliae Regis legatione documenta authentica publicavit E in . Sal. CYPRIANUS Tom. II. Tenete l. p. 266. sq. Coll. cum Epi- solis Gothanii a se editis p. 9. sqq. unde ipsam decerpere Epistolam. eum que documentis ad hoc Volumen inserere constitutinus. Num. XXII l.
d) Ea legitur in Conciliis Magna Brittanniae vol. III. sol. 7Oa. 7O3. Diuiligod by Corale
248쪽
Neque vero ipse tantum Rex Luthero adversabatur, sed &Erasmo Roterodamo eodem illo tempore A. Is 24. persuadet, ut stylum stringat adversus Lutherum , Jamque minabamur Angli, atque inter eos Cuibertus Tonsallus , Episcopus Londinentis, cujus virulenta satis ea de re legitur ad Erasmum :i Epitiola, se salarium annuum, quo fruebatur, ipsi subtracturos, ni i cri- heret, atque testatum faceret, quod juratissimus esset Luthero, . unde mense Octobri Libero arbitrio contra Lutherum diatri-ben poene invitus b) emittere debuit. . LVII. Sub idem tempus, duumviri singularis probitatis atque doctrinae laude florebant, Pohannes FRYTHUS dc Π Ihemus TYNDALLUS, utrique Angli, quos ab oblivione hominum,
cum eorum opera multis modis Resormationi Anglicanae salutaris fuerit ac proficua, ut vindicemus, ante omnia videtur necessarium.
Prior, Iohannes FRYTHUS imprimis religionis fama clarus fuit, quamquam is quoque admodum Iuvenis tristissimum longeque indignissimum subire debuerit supplicium; Dicitur autem
is tanta floruisse eruditionis laude, ut in omni literarum politiorum excellentia & gloria vix habu crit apud suos ea certe aetate parem, tanta deinceps sulsisse pietate, ut utra in parte laudatior fuerit, quum utraque esset laudatissimus, dissicile dictu sit. Oxoniae sc) igitur primum versari in studiis coepit, enutritus in ea ea schola, quam Aulam illi appellant Marianam. Et resertur, eum a natura singulari amore flagrasso erga literarum quibus destinabatur liudia , accessisse deinceps ingenii facilitatem atque promtitudinem singularem ad arripienda quae proponebantur omnia, diligentiam denique atque assiduitatem paene incrcdibilem ,
quo factum fuerit, ut non tam fuerit φιλομαθης, quam brevi temporis spatio evaserit πολυρ ιθης:Eo in curriculo, quum per aliquot annos se cXercuisset, non
a Inter Epistolas Erasmi volum. I. Ep. 6s6. p. I. 772. b) Certe ipse ERAS MUS in Epist. ad Lud. Vivem fatetur, te dum de libero arbitrio scriberet, liberum arbitrium perdidisse, aliud sibi animum Hctasse, aliud scripssse calamum. e Cola FOXUS in Commentariis rer. gestar. in Ecclesa sol. I 27-
249쪽
i81 HISTORIA EVANGELII Io. Frythus.
sine magno utriusque literaturae prosectu, tandem in notitiam incidit ac consuetudinem Gulielmi Undalli, cujus auspiciis deductu semina tum primum Evangelicae doctrinae ac sincerae pietatis, pectore recondidit.
Parabat eo tempore N. IVol ejus, gloriae suae famaeque protolandae intentus, novum in Academia Oxoniensi Collegium sa)quod tum Fredismoodii, deinccps Christi nomen gessit, maximo apparatu, atque, ne non illud illustre iret atque splendidum, varios in illud recipiebat, ut quisque in ulla literarum ac disci-Ilinae facultate caeteris praeeminebat, atque inter hos quoque Ioannem FRYTHUM nostrum , Gulielmum Tindalium , atque alios, qui tamen haud ita diu post, simualc rectius de rebus religionis sentire videbantur, haereseos insimulati a Cardinale, mox in demissum & subterrancam b ejus Collegii speluncam incarcerati sunt. Et quanquam tum quidem ex ea Frythus noster evasisset liber, non diu tamen tranquillo esse licuit. Etenim gliscente magis ac magis suspicione ac invidia Frithiani nominis, continuo saeva cum excepit persecutio; Qua coactus, ad annos fere quatuor Angliam fugiens secossit in Gςrmaniam, Sed iis elapsis, dum in patriam revertitur, infatigabili Thomae Mori, quocum ei circa quaedam doctrinae capita lis erat, studio, atque in haeresin omnem odio. factum est, ut denuo Carceri manciparetur, quando A. Is 33. d. x x M. Iunii in ipso aetatis flore puriorem religionem sanguine suo confirmare debuit: Fuerunt ejus scripta varia, quae A. is73. simul typis excusa
prostant, & sunt inter ea sc) Tractatus de itemque Responsio ad Iob. Rafalli dialogos , de Purgatorio, Responsio ad Nomae Mori dialogos de Haeresibus. Responsum ad yohannem FGeherum Episcopum R ensem. Epitiola scripta ad fideles Christi& Evangelii ejus asscctas, eX carcere sἶ2. Speculum, sive Ara .semet ipsam cognoscendi; sentithesis inter Christimininter Papam. De Duaistento corporis*sanguinis Christi adversus Thomae Mori
250쪽
Enimvero, quaenam ejus fuerit Doctrina, ut paucis evolvamus, necesse erit: Et quidem, quod ad Sacramentum corporis sanguinis Christi adtinet, eum haec quatuor potissimum de eo dc-sendisse capita a certum est. I. Quod non sit nccessarius fidei sub dum nationis periculo articulus. 2. Quum Christi naturale corpus pari conditione omnem corporis nostri pro prictutem sexcepto duntaxat peccato) subeat, fieri non possie, nec esse consentaneum , ut duobus pluribusve simul locis praeter naturam corporis nostri contineatur. 3. Deinde, neque hic quicquam necesse esse, cur verba Christi juxta το ρητον et crae accipiamus, sed potius idiotismum ac phrasin locutionis observantes, phrases cum phrasibus juxta reliquae scripturae analogiam componamus. 4. Postremo, quo pacto juxta veram & genuinam Christi institutionem suscipi oporteret: quantumlibet ab ea sacerdotalis haec,
quae hodie subreput, institutione dissiliat.
Hanc sententiam, cum aliquando, non tantum sermone familiari protulisset, sed etiam, hoc amico quodam veteri aliasque amicis suadentibus, scripto consignasset, factum est, ut nefaria Gulielmi misi cujusdam proditione, propter eam deserretur apud Thomam M RUM Regni Cancellarium, & acerrimum Evangelicorum adversarium. Neque vero in Moro ulla mora fuit, quin hunc Frythi libellum refutare aggrederetur, imprimis, quia eo indem illo libello ea quoque Circa reliquas iacramentorum causas protulerat, quae cum Pontificiorum doctrina conciliari non poterant. Sic enim tres csse Causas asseruerat, Cur initituta essent
sacramenta: explicat Augustinus b) his verbis contra Faustum scribens: In nullum nomen religionis seu verum seu falsum coagulari homines possunt, nis signaculorum seu Iacramentorum visit
bilium consortio colligantur , quorum sacramentorum vis inenarrabiliter valet plurimum, θ' ideo contemta sacrisigos facit. Impie quippe contemnitur , sne qua Ursi non potes pietas &c. Altera eit, ursint adminicula fidei alicujus in pectoribus nostris infigendae, fiamul ac confirmandae divinae promissionis. Sed hunc sacramentorum usum multi sunt, qui nesciunt, plures, qui perperam ac