장음표시 사용
361쪽
88 HISTORIA EVANGELII A. iris.
Tria vero erant, ouae Germaniae Principes Protestantes cumis
primis ugebant, ut sibi communio concederetur sub utraque specie, cultus deinceps in lingua vernacula, & deniqtie matrimonii a Clericis contrahendi facultas, Primum, verbis institutionis Christi disertis erat innixum, Ad Secundum ipsa rei natura eos
invitabat, cum non coecam sed oculatam a nobis fidem ac reli. gionem requirat Deus. Tertium adeo erat nccessarium, ut sine eo, nequidem sancta posset munere atque tecta conjugiorum fidesti integritas. Ut in his tribus igitur Henricum sibi haberent adstipulantem, omnem insumebant sa) opcram, sed irrito prors conamine, quippe cum ipse Rex acri latis Responso Principum Propositionem resollere, & veterem circa illa capita superstiti
Tametsi magnum quoque studium promovendae causae, quam Legati tractabant, profiterentur Crom ellus dc Cranmerus, id queCran merus Literis ad Electorem d. 28. Sept. datis luculenter qgnificaverit, quibus eum egregie collaudatum, hortabatur ib), ut veritatem, quemadmodum coepisset, ad finem usque vitae asserere pergeret, Dum interea non deerant, qui Legatis indic rent, fidendum non esse Reεis, qui comiter admodum eos ex
cipiebat, blanditiis, &, quod in contrarium animus ejus ab Episcopis Evangelici insensis flecteretur: Rex saltem, dimissa se Legatione in literis ad Electorem c) Saxoniae scriptis, suam artifici a Seriptum amplissimum quo Legati Protestantium, cinter quos &Frid. Myecinius erat Super intendens Gothanus, variis a Melanchthoite iii structus literis articulos a Rege & biscopis improbatos, nempe de crini munione sub utraque, abolenda Mitia sacrificatoria, & permittendo Clericis conjugio S. Aug. Is38. propugnaverunt, & acris Responsio Regis nomin Legatis exhibita, addita tamen bellignae dimissionis fignifieatione, &promisso de niteriori deliberatione, producta sunt a BURNETO in Addendis ad Part. I. n. 7. & 8. fol. 2s1. & seqq. b) SECKENDRFF loe. cit. sol. I 8 . b. c Has Literas nobis ex autographo descripsit, suoque Operi inseruit Ioe. cit. Illustiis SECKENDOR FIUS; qui simul observat, quam Elector & Laiadgravius eopse tempore Literas dederint ad Regem, purgat rias a calum tita, quali in suis ditionibus locum darent Fanaticis, sive . abaptistis, Scriptas d. I. Sept. Is 38. stylo Melanchthonis. Diuitiam by CO dile
362쪽
ficiose emollire animi duritiem, nec exiguam spem in futurum ostendere studebat, maxime quod Melanchthonis praesentiam his ipsis literis denuo flagitaret. s. XCIII. At vero, non solum ab iis in quibus Protestantes consensum ejus expetebant, alienum gerebat unimum Rex, sed& A. Is s. ad majora quaedam eundum instigabat Dux Norsothiae& Gardinerus caeterique Papistae, praetexentes aliquid certi, quod doceri & recipi deberet, esse constituendum, eumque in finem seligentes aliquot capita, quae Regem pro veris habere ex ipsius Libro contra Lutherum a , vel aliunde, sciebant. Sic tandem prolati tunc in Partamentum ex voluntate Regis a Duce Nortlathio, Sex illi celebres ARTICULI, qui summam fidei Romanae b) continebant, & quos equidem primo a I heologis utriusciue partis ventilandos proponebat, sed mox tamen publico d. 28. Iunii Edicto addita quoque poenae capitalis in trans gre res sanctione stabiliebat: Qua in re, licet nullam quO-que Pontificis secisset mentionem, tantopere tamen Papae c) satis fecit, ut ille Caesarem ad imitandum illud edictum hortaretur,ia ut Protestantibus significaret, nihil illis ab Henrico sperandum esse, emendationem nempe dc conciliationem cum Papa meditante: Affirmabatur autom illis articulis. i. Post consecrationem Eucharisticam nihil remanere panis & vini, sed sub ea specie veram corporis & sanguinis Christi substantiam latere,2. Non esse necessarium in Eucharistia, praeter panem calicis
usum. Ordinem sacerdotum debere a Matrimonio abstinere, atque adeo morte mulctandos, si qui eorum deinceps uxorem haberent & habere perseverarent. 4. Uotum coelibatus servandum. s. Missas privatas quoque recte & utiliter celebrari. 6. Conses sonem peccatorum, quae seorsim uni fiat sacerdoti, dictam auricularem , necessariam esse ac retinendam in Ecclesia. Hisce dogmatibus in Partamento acriter se opposuit Cran-merus, ipse uxoratus, sed qui tunc uxorem in Germaniam, unde
363쪽
ina crat, jam ableguverat. Decretum tamen fuit, quod volebat Rex, neque quicquam in toto illo itatuto erat, quod non Reforiamatoribus admodum grave erat & vix terendum, nisi quod Solaminis instar videri pollet, quod non dependerent a clementia clericorum sa), curiatumque ecclesiasticarum, sed quod a Juratis exam,nandi es crat, a quibus plus inquitatis di mansuetudinis sperare poterant. Adeo ad Regis Nutum in omnes se partes, etiam in rebus maximi momenti, Vellabat tunc publicum istius gentis concilium. Ceterum fulmen illud in capita multorum b mox detonuit. Plus quingenti In carcerem sunt dari, interque eos Episcopi, Salisberiensis dc Vigorniensis, Shax tonus&Latiis merus, qui munere tuo abdicare statim sunt coacti. Cran-merus, quod articulos voce & scripto resutasset, in summum periculum adductus, dc vix Crommelli ope servatus sc) est, Interea Cran merus aeque ac Crommellus, quin etiam Dux SuffoI-ciae, & Aud laeus Regni Canccllarius, Regi ad animum revocant, quam periculosum foret, propter ingentem reorum n merum, si iuxta Legis rigorem adversus ipsos institueretur Actio, atque suppliciis in eos saeviretur. Rex morem illis gerens, veniam dat omnibus. Quid Z quod etiam Principes Germaniae, cum quibus Rex, ut vidimus, arctiore se foedere contra Papam & Caelarem jungere tunc quidem volebat, gravissime quererentur de Legis illius atrocitate d), qua poena capitis si tueretur in eos, qui doctrinam quum & ipsi piofitebantur, sequerentur. Unde factum est, ut Rex iis promitteret , se Legem, nisi ubi necessitas urgeret, non exsecuturum, uti ante Crom
melli lapsum se) ullam Actionem vi ilatuti illius susceptam fuisse
non est vero simile. Unum vero non est prietereundum f), quod hoc anno petitioni a) BURNET. loc. cit. sol. Iqs'. b b PERIZON. Ioc. cit. p. 3 . 3or. ex BURNETO lib. cit. fol.
364쪽
tioni Cranmeri datum suit. Nihil scilicet erat, quod Reformationi tantiam non emortuae, Vitam reddere posse videbatur, prae interquam liber Scripturarum usus. Tametsi enim Biblia anno superiore passim in Eccleliis fuerant collocata, eorum tamen usum domesticum, ac veniam illa sibi comparandi, Cranmerus hoc anno petiit & impetravit. Diplomate namque Regio ad c romisellum directo d. II. Novembris Facultas illa ac venia
Biblia pro cujusvis familia emendi fuit concessa. Diplomatis sa summa huc redit: se Optare Regem, ut subditi sui ad cogni- , , tionem Verbi Dei perveniant, id vero facilius impetrari non ,, posse . quam si liber Bibliorum Anglicanorum usus cuivisis concedatur, quae proin, ad removcnda dissidia, nonni si eκ unius translatione admittenda, Cromwello itaque injunctum is esse, ut caveat, ne intra quinque annos ulla Biblia imprimanis tur, quam quae ipse imprimi jusserit. ,, Huic Edicto tum equidem vehementer se opponebat Gardinerus, adeo ut in colin loquio quodam coram Rege Cranmerum provocaret, ut ollenderet discrimen inter Scripturarum & Canonum Apostolicorum auctoritatem, quippe cum in ea esset haeresi, quasi utrorumque eadem esset auctoritas, Quanquam post multam altercationem Regi non dissicile fuerit solidam Cranmeri eruditionem insigni modestia temperatam, a vanis Gardinem ratiociniis discernere, ut tandem ipse Rex quoque Gardinerio post acrem reprehensionem, illud ingeminaverit. ,, Cranmerum esse militem b) veteis ranum, neque Conveniens esse, ut illi a Novitio vel cierenturis molestiae vel moverentur turbae.
f. XCIV. Fuerunt autem hujus ejusdem anni initio, in Scotia, sui in transcursu id annotemus) Lutheranismi suspecti quamplures capti, sub finem Februarii quinque cremari: novem recantarunt c): complures exilio damnati. In his fuit Georgius O o a B Uin a Diploma hoc in Documentis Libro III. Histor. Resorm. annexis exhibet BURNETUS itum. XV. sol. IOs'. b B URNET. sol. isi. b cf. Rapin. THOYRAZ. Liv. XV.
365쪽
, b, HISTORIA EVANGELII A. irso.
BUCHANANUS, ir plane eximius sa): qui, sopitis custodibus, per cubiculi senestram evasit, atque in Angliam primo, deinceps, ubi nec ibi tutum te conspiceret, in Galliam contendit, variis ingenii monumentis, carminibus praecipue Zc rerum Sc ticarum Hiitoria celeberrimus.
Inter eos autem qui tum Glasg'viae Archiepiscopo sistebantur, erant Russetius Franciscanus & Kenneius, octodecim annorum juvenis, Atque hic equidem metu Perculsus, parum abis erat quin retractasset. Sed tamen ad cancellos adductus, cum Rus. selii sermonem audivisset, tanta repente affectus dicitur laetitia, ut fidei plenus in haeae erumperet verba. b Quam admiranda, is Deus, Tua erga me miserum est charitas & misericordia, elisse enim cum jam te & filium tuum Salvatorem meum abnegare se vellem, Tu manu tua e faucibus inferni me eripuisti, ac coe- ,, testi tuo solatio ita cor meum replevisti, ut metus qui me ,, rem meam opprimebat, ilico secesserit. ,, Russetius interea, cum se cavillis obrui sentiret, nec sere audiri posset propter excitatum eorum qui cum Archiepiscopo erant clamorem, in haec fere verba suam Clausit disputationem. ,, Haec est hora vestra dc ,, potestas tenebrarum: Nunc ut Iudices sedetis, nos damnatiis stamus: Erit tempus, quo innocentia nostra manifestabitur, dcis vos vestram coecitatem aeterno cum Opprobrio cernetis, per-
gite modo, dc mensuram scelerum vestrorum adimplete, ,, Et dicuntur haec verba tantum valuisse apud Archiepiscopum, ut vitae ipsorum parcere quoque voluerit, nisi reliquorum obiastitisset clamor, dicentium , eum ita ecclesiae non posse esse amicum Sunt igitur ad incendium Condemnati, mortemque tanta cum laetitia tantaque cum animi constantia, subierunt, ut qui adstabant spectatores multis modis dicantur aedificati atque corroborali: Certe Rusielius, Kennedio supplicii socio, aniamum his verbis addidisse resertur. c) DNe metue, mi frater,
a BUCHANAN. rer. Seotlear. Lib. XIV. p. so3 de Buchanano
autem, nemo melius quam ipse commentatus est, in Vita operibus ejus. a Rudimanno ediris praemissa.
366쪽
,, sortior est, qui in nobis est, quam qui in mundo est, dolor, quem ,, sentimus brevis est ec exiguus, gaudium vero dc solatium crit
aeternum. Contendamus intrare per eandem angustam portam,
,, per quam Salvator noster ante nos ingressus est in gloriam suam. , Talium Martyrum sanguine rigatus fuit ager Ecclesiae Scoticae, qui brevi post largam Confestarum praebuit messem ls. XCV. Crommellus in tanta temporum dissicultate, aliquid quod Religioni proficuum esset audendum ratus, eo ipso, ut humana consilia saepe aliorsum cadunt, sibi maturavit exitium. a Noverat Regem, uxoribus, quas & quamdiu amabat, satis deditum, quum a concubinis alienum gereret animum easque non
foveret. Circumspexit igitur idoneam Regi tum caelibi conditionem, Virginem Protestantium partibus addictam. Multa audierat de sorma aliisque dotibus ANNAE Cliviacae, cujus Frater, praeter Cliviam, Iuliacum, Montes, Marcam, aliaque, etiam Getriam tunc jam tenebat, sed invito prorsus Caesare. Soror autem nupta erat Electori Saxonico. Hanc ergo commendavit Regi, cui cum placeret conditio, contractum est matrimonium, & ita appulit exeunte anno Is 39. sponsa in Angliam. Rex, desiderio eam videndi flagrans. b Roffam contendit, quo non cognitus ipse eam Conspiceret. Sed primo statim aspectu cum minorem, quam rumor & pictura prae se tulerant, deprehenderet oris venustatem atque pulcritudinem, is tanto com reptus dicitur fastidio, ut eandem innuptam remissurus fuisset, nisi cognatos Principes fuisset reveritus, sicque animum brevi tempore ad durum adeo Consilium eam ducendi obfirmare debuisset, quanquam vel sc cum ea se rem habere nec velle
a) BURNETUS tamen sol. is3.b observat, causam lapsus Cromia melli aliunde etiam petendam, quam a sola matrimonii Regis deliberatione, quippe cum Rex adhuc d. XIV. Aprilis Is O. novo eundem titulo
Comitis Essextae cohonestaret, quod facturus minime fuisset, si eundem mox illo privare jam tum in animum induxisset: b BURNET. fol. is 1. a Dicitur autem, Iohannem Hothein, illustrem illum pictorem, Imaginem Annae, a se non sine adulatione pictoribus familiari, pictam, Regi transmisisse, quae adeo ipsi placuerit, ut ipsa tamen Princeps, cum minus Imagini responderet, tanto magis ipsi quoque displicuerit. Diuitigod by Corale
367쪽
nec posse declararet, dum interea animum, ab ea aversissimum, adjiceret ad Catharinam Hou artham Edmundi Houwarthi, qui frater erat Ducis Nortiothiae, filiam, formae venustioris taexcitatioris ingenii puellam, cujus ciue adeo patruus erat idem ille Nortia illius: Vix autem illam Regis a Regina aversionem, & in Cathari . nam inclinatiorum odorari NOriothius tu reliqui Pontificiarum
partium fautores, quin omnem ita tim in Cromwellum devolve re culpam ; eo cum successu, ut, cum in multorum odium duis dum adductus esset, is nunc quoque in Regis Oisensionem iniscurreret, atque effictis quibusdam ad vel sus ipsum criminationi
bus, iisque ad Regem delatis, mense Junio anni sa) is o. in Turrim Londinentem daretur Majeliatis in Consilio Regis possulatus; Sperabant enim Pontificii e medio sublato Crom ello, viam ad foedus cum Casare, quin imb etiam cum ipso Pontifice Romano redintegrandum patere, praeterquam quod ita maximum Resormationis patronum luit olli , atque cum eo ipsam quoque Reginam Protestantibus addictam a solio regali atque potellate Evangelicis patrocinandi summoveri praeviderent, Neque enim ullum est dubium, quin illa quae de sex Articulis modo a nobis sunt enarrata, & quibus Crom ellus ita resiliebat, ut ejus quoque jussu & impulsu nonnulli adversus eos scripsisse crederemur, animum Regis iisdem illis addictissimum, magnois
peie ins .inimaverint . ut tanto celerius ejus promoveretur excidium, quanto majori antehac apud Regem floruerat gratia dc
quanto majores appetierat res,
Ut vero se res haheat, inter praecipua saltem accusationis capita, commemorabatur Haereseos crimen ib); , , Ipsum sutis verba accusationis habent) scilicet, Haereticum plures in- , , ter subditos disseminasse libros erroneos , cum primis vero is doctrinae de Sacramento repugnantes s Monitum a quibus,, dam, haereses istas libris in Anglia impressis ostendentibus, is dixisα
a) BURNET. l. e. sol. I sq. . hJ IJURNET. l. e. ibi. is s. qui peremoriam in eum latam senten tia in idii ruieri, eumque a perfidia & proditione pro sus immunem fui
368쪽
is dixisse, nullum se in illis observare crrorem, cuivis Christia- ,, no aeque ut Sacerdoti Sacramentum administiare licere. A,, Rege vicarium in rebus Ecclesii asticis constitutum, sub illius,, muneris sigillo compluribus haereicos suspectis facultat cm deis,, disse in regno concionandi, ac tam ore quam calamo Vice comitibus sa) suggessisse, velle Regem ut plures de h:uresiis accusatos di ob hinc sin Carceribus mancipatos dimittant. se Querelis de haeresibus & h:u reticis ad ipsum delatis, nonis solum haereticorum suscepisse patrocinium, sed & dclatoresis acriter reprehendisse, nonnullis in carccrem conjectis. Non se solum plures Regis subditos veneno haereseos in secisse, sed se insuper ultimo die Martii anno Regni hujus tricesimo, nonis nullis adversus novos Concinnatores, Barilesium & alios mo- tis querelis, dixisse: Illorum Conciones esse bonas, se ab illorum is sententia non decessurum , quamvis Rex ab ea desecteret is Propter haec igitur & alia, in quibus elatius se gestisse dicebatur, cum per scX septimanas in carcere detentus fuisset, nec alium nisi solum Cran merum habuisset patronum b), d E8. Julii capite eit, Jussu Regis, qui nullis nullorum quo prccibus frangi poterat, truncatus, eximius plane ac ingentium in Re formationem Anglicanam meritorum Consiliarius, ac Status Mini iter, cujus mortem ipse Rex sc), at sero nimis doluisse dicitur ;Ante a Qitibus Rugeant in Anglia dignitat: hus Vice Comites, & quodnam hujus tituli lit decus, explicavit SELDENUS de titulis Honorum Lib. I l. pag. s I s. seq. b) Is enim ab omni fuco alienus, in amore erga ipsum persistens, ad Regem scripsit. - Semper se Cro in velli pro Rege sollicitudinem, in is detegendis quibusvis adversus Regem machinationibus in prctio ha-- huisle; tanta ipsit in fidelitate ac eo silc cessu Regi seiviisse, ut milliis Aligliae Regi tam fidelem servum fuisse crediderit, atque ea de causa, se se ipsum ceu talem, qui Regem prae ceteris amaret, amore fuisJe com -- plexum. Quod si perfidus ae proditor iit, gratulari se Reui de prcidi-- tione detecta, Deumque precari, ut in Mus locum talem substituatis Consiliarium, qui & p ssit & velit Regi ea fidelitate, quum inom- ,, wellus praei a re Videbatur, servire. A bt successit ea res ipsi equidem prospere. ut tamen Crom ellum ab exitio liberare nullo modo postet v. BURNET. t c. sol is s. e) BURNET. l. c. sol. Is9. a Disiligod by Corale
369쪽
ius HISTORIA EVANGELII A. rs o.
Ante hoc supplicium. d. xii. Aprilis, ipse Crommellus no mine Regis, in publico gentis consessu quem Par lamentum vocant, pro potuerat. ,, Regem nihil magis in votis habere, quam
ut firma inter subditos uni o dc concordia, ceu sulcrum omnis lecuritatis & tranquillitatis, itabiliatur. Non latere Regem, plures esse incendiarios, ac cum tritico succrescere lolium. Nonnullorum temeritatem, aliorum vero superstitionem in veteratam, ac in Corruptelis pertinaciam, magnas inter Christianos excitasse discordias. Aliquos nominari Papistas, alios vocari haereticos , hancque animorum acerbitatem tanto magis videri miram, ex quo Scriptura: Sacrae, Regis cura& studio, lingua vernacula dc intelligibili omnium vertentur manibus. Regem nec in dextram nec in sinistram partem inclinare, neque parti uni magis favere quam alteri, sed puram ec sinceram fidei Christianae Doctrinam sibi ob oculos sistere, eandemque sine corruptelis aut mixturis subditis proponi velle, ac Ceremonias decentes observari, quo sublatis abusibus, ac cessanti bus disputationibus, subditi in fide & cultu Dei instruantur,
Transgressores Vero , cujuscunque conditionis sint, severe
puniantur. Velle Regem, ut Christus, Evangelium Chrisu& Veritas victoriam obtineat. Eo fine Episcopis & Theolo
gis quibusdam mandasse, ut explicationem rerum ad salutem cuivis Christiano scitu necessariarum adornarent: Istud mune
ris duobus Archiepiscopis, Episcopo Londinens , Dummos, Wintoniensi, R e si, Herefordiensi & Sancti Davidis , nec
& T reshamo demandasse. Aliis, examen Ccremoniarum reti
nendarum, & quis verus illarum sit usus, commisisse, Episcopis videlicet Bathoniens & mellens, Eliensi, Salisburiens, Cicestriae, Vigorniae dc Landvitae. Judicibus porro, ac aliis,
quibus Statuti executio demandata, transgre res juxta legem severe punirent, injunxisse. Epilogi loco, en comium Regis, cujus virtutes vel ab eloqucntissimis celebrari satis neque-
370쪽
cano est dignitas) erat renunciatus a), ut fere in altum sublatus' videri posset, qub tanto graviori lapsu ejus acceleraretur ruina. Eodem illo mense, de supprimendis in Anglia Equitibus S.Iohannis Hierosolymitanis, quos nunc Melitenses dicimus, &quos ex ordinis instituto nimiopere a Pontifice Romano pendere compertum est , inibatur consilium b) , Eilque illorum ordo tam in Anglia quam in Hibernia, plane tum extinctus, ita ut opimi eorum reditus ad Regem reserremur. Est quoque tum Henrici cum matrimonium, frivolis praetextibus dissolutum , quod illa nondum nubilis desponsa jam fuisset sc) Lotharingici Principis filio, quodque Rex eam adversante animo duxisset, nec unquam vere cognovissct 3 Et successit in eius locum, nova eaque quarta jam Regis Uxor Cathamrina HOUWARTHA, quae biennio tamen post, & ipsa in
felici sato capite est truncata.. s. XCVI. Sublato uti retulimus Crommello, res Protestantium retro cessere, Pontificiis, Gardinero & Norinthio cum ipsa Regina, Regem adversus eos instimulantibns. Et fuerunt primi tum conatus in Transsationem Scripturarum earumque Lectionem promiscuam directi, non eo tamen, quem sibi pollicebantur Pontificii, eventu. Scilicet, articulos de Religione d nuo, quod diximus, conscribendos imperabat Rex, atque eos - in Catecheticae Institutionis formam redigendos praecipiebat. Omnem igitur atque Gardinerus ac Cranmerus diversorum licet studiorum impendunt curam, ut Regi satisfacerent, dum novam adornant cujus brevem summam recitat Burnetus d) Expositionem fidei sub titulo Ne Insilution os a Chrsen Man in qua,
non solum in genere, de His, ejusque natura & indole agunt, sed &, Θmboli Apostolici brevem Interpretationem reserunt, de septem Sacrameniis praecipiunt, Decalogi Expositionem tradunt . itemque Orationis Dominicae & Salutationis ita dictae Ange-