장음표시 사용
371쪽
198 HISTORIA EUANGELII A. imo.
Iicae, denique, de Libero arbitrio, de Pastiscarisne dc de bonis
operibus, aliisque pronunciant; His consectis, Ecclesiastici equidem Praefationem addebant, ac, quanto studio Scripturas Sacras, veterumque Doctorum monumenta excusserint, atque ex iis hanc fidei Christianae Expositionem collegerint, testabantur, Rex autem, alia praefatione innuebat, is Se quidem tenebris pulsis sa , Scripturam Sacram ,, populo non sine fructu concessive, animadvertere vero nunc, ,, cum supelltitio di hypocrisis e medio sint sublatae, spiritum se arrogantiae, dissidii ta libertatis carnalis earum locum occu- passe, Quem, ut comprimeret, ecclesiasticorum suorum com,, silio curasse, ut declaratio verae Dei notitiae, dirigendae ho- ,, minum fidei & vitae causa adornaretur, accedente utriusque ,, Par lamenti domus consensu, Nec dubitare se, quin veram de ,, sufficientem vitae aeternae consequendae doctrinam contineat. M Idcirco ut eam lectam cordi & menti imprimant, sedulis hor-. tari, memores, quemadmodum Doctorum est, populum in se struere, sic caeterorum esse, doctrinam recipere, Nec requiri,
se ut hi scripturas legant, sed sincere, ut Doctrinam Seripturis ais Pastoribus traditam audiant, cordi imprimant vita sua exin ,, primant. Denique, omnes subditos serio se monere, ut pr ,, cibus a Deo, spiritum humilitatis, quo doctrinam libro isto se propositam legere ac cordi inscribet e possint, ardenter pe-
Est autem, per eandem illam Expositionem, licet a do trinae puritate aliena, atque veteri superstitioni obnoxia videreis tur, non parum promotum Reformationis negotium, di via insecuturis temporibus parata , ad perrumpendum , dc purioris doctrinae placita stabiliendum; quandoquidem & supernitiones multae, quaeque a Iongo iam tempore inoleverant, removere tur, di fundamentum religionis Christianae, foedus puta inter Deum di hominem, cum annexis conditionibus, recte satis ae pure poneretur, dc tale simul assumeretur principium, quod ulteriori Resormationi aperiebat januam, si dum cuivis Ecclesiae na-M tionali, tanquam corpori completo, iaculina relinquebatur, is haereis
372쪽
se haereses & abusus corriUndi, atque, quae ad conservandam
,, doctrinae puritatem necessaria censerentur, constituendi. D. g. XCVII. Interea tamen Pontificii, nil non tentare, quod Resormationi obicem ponat, eumque in finem in quam plurimos haereseos Calumniam conjicere, eosque vi superiolis Edicti Regii capitali supplicio afficere. In horum numero tum erat BARNESIUS Doctor , cum duobus Sociis, Magistro Choma Gerardo, dc Gulielmo Hierondimo Sacerdotibus, qui Lutheranismi incusabantur, atque, nulla nec contestata lite, nec quae itione instituta sa), Partamenti decreto ad supplicium rapicbantur.
Ex illis BARNESIUS b), qui eum tandem pietatis tulit
fructum, ut vivus combureretur, concionatus fuerat in Templo
Divi Pauli Londinensi, de Iustificatione, ex sententia Lutheri,& aculeos quosdam in Gardinerum Wintoniensem vibraverat, adigi se tamen ad revocationem articulorum quorundam, quos Burnetus sc) reseri, passus erat. Cum vero uterque & Gardinerus ti Bonnerus eundem capitali odio prosequi pergeret, dc ipse, quae modo revocaverat, denuo suis init illare diceretur d), in carcerem raptus est, ibique ad Partamenti conventum prox, mum asservatus, sicque decreto Senatus publico, nec auditus,
nec defensus introducto a Crommello in sui ipsius, aliorumque multorum perniciem more) igni addictus est. Edidit vero in area μ) supplicio mortis destinata, prolixam fidei consessionem is . di summa cum libertate populum ad verae pietatis itudium est Pp α cohorin a) BURNET. sol. 6 b.
e Maryroi. parv. p. 3sI. eonL BURNET. sol. I 6s. f) De Confessione ante Supplicium publicε a Barnesio edita, mon iisque ad Regem, videndus est BURNETUS l. c. Extat autem In Mischivo, erius meminit Ill. SECΚENDOR FIUS l. e. relatio ex Anglia mimi & Germanieὰ versa, quam LUTHERUS eum praefutione edidit Tomo VII. Al ab g. fol. qaa. insertant. Ea non diserent a Barne trina, nisi quod est proliator. Diuiligoo by Cooste
373쪽
ι66 HISTORIA EVANGELII A. is S.
cohortatus, dum interea Gerardus atque Hieronmus fidei ejus consortes, idem eadem animi constantia subierunt supplicium. At vero, non in Hos solum, sed & in veteris religionis cultores & Pontificia: superstitionis assertores, illa effervescebat tem peltas, eodemque Partamenti decreto capitis rei declarabantur, quorum crimina longe erant diversa ue Sic enim , sunt verba
mundus Brinisolmius , dc Clemcns Philpotus, quod Reginaldo Polo opem tulerant, Regem supremum Ecclesiae Anglicanae caput agnoscere recusarant, & Caletum invadere tentarant, perinduellionis rei sunt damnati. Derbius quidam Gunningus pariter, quod proditori cuidam in Hibernia FitZ Giraldo suppetias tulerat, ejusdem criminis reus peragebatur, Atque his annumerabantur, Barnes, Gerhardus di Hieroumus is haereseos convicti, is sive, uti verba habent statuti, detestandi haeretici, qui plures errores ac haereses propagassent, scripturasque exponendo adis stabiliendas haereses suas pervertissent, quae tam essent innuisse merae, ut tam brevi catalogo recenseri non possint, proin adis rogum vel aliud mortis genus, juxta regis placitum subeundum ,, sunt damnati. ,, Scd & Abelus Fethersonus ec Eduardus Potime Ias, ob agnitum Pontificis Romani & negatum Regis primatum, ad supplicii locum his tribus fuerunt juncti, prvostera, uti multis videbatur, animi a partium studio alieni africtatione ib), cum vera tamen ratio non alia esset, quam quod eamsbi Rex tot successibus fretus arrogaret auctoritatem, ut quicquid vel crederet vel credi vellet, id sine ulla disceptatione ab aliis recipi atque in normam fidei constitui deberet, qua perinde tamen ac ipsius Rcgi animus 6c volubilis esset & in varias
Vol. II. legitur, extraneum quendam, qui supplicii illius lueetator erat, rei novitate perculsum, exclamasse: Bone Meas quomori hieaereant gentes λοῦ hic suspenduntur Papisae, illic comburuntur intipopistae lSed & ap. SANDERUM Lib. I. p. 186. legitur, Auli cum quend im ad triste hoc atque peregrinum spectaculum ad statilem exclamasse Mel i-- poserum ego Regiae retigio' 4 ero, hoc es, nullius. Diuiliaco by CO dile
374쪽
s. XCVIII. Attamen ilhid Barnesii & reliquorum martyrium, non impedivit, quin promovit potius, doctrinam Evangelicam, animumque consessbribus magis addidit, quam ademit, ita ut admirandam hanc constantiam intuiti, conscientiae ductu, Dei nomine, qui ope & auxilio suis etiam in summis suppliciis adesse solet, extrema quoque pati constituerent. Henricus autem ab illo tempore, nihil aut parum, minimeque sincere, pro resor-
manda Ecclesia agebat, Certe novi quos sub finem hujus anni fundabat, Episcopatus, nihil ad promovendum Reformationis opus faciebant, quippe cum abinde Liber ille Episcoporum, Religionis veluti constitueretur vexillum sa), ut quicquid ab illo,
in quamcunque partem diverteret, tanquam haereticum proscriberetur, nisi quod Rex tamen secreto quodam mandato fibulam
illis injecisse dicatur, qui nimium circa sex articulos prae se sc- Tebant rigorem, uti vere publico Senatus Anglicani colasulto b
remissum fuit, de rigore articuli, quo mors interminabatur Conjugatis clericis; Fuit enim poena mortis commutata Cum Poena confiscationis honorum.
Caeterlim, uti saluberrimum erat Cranmeri institutum, de constituendis in quavis Ecclesia cathedrali Lingua: Hebr. atque Graecae Prosetaribus, ac amplificando studiosorum, in pictate literis ac religione informandorum, numero C), ne unquam deesset Episcopis sufficiens Clericorum probe eruditorum copia, ad obeunda quaevis munia ecclesiastica; Ita tamen ea consilia omnia, per adversarios, qui Regio tum favore gaudebant, in ventos. abiere, vel certe destituta sunt ac impedita, infelici cum Regionis tum Religionis fato. Neque fere quicquam fuit, quod ab eo tempore in Cranmeri favorem a Rege fuerit effectum, nisi quod circa lectionem Scripturae Sacrae in vernaculum Conversae, tamen praeceperit, licet non sine multis restrictionibus d), eam conservari debere, Sic enim Edictum est omnibus Curiali-
375쪽
bus sa) & Ecclesiarum Pastoribus se ut exemplar Bibliorum Anis glicorum, ante Feitum omnium sanctorum ejus anni sibi com- pararent, sub poena quatuor solidorum, siligulis mensibus, do- nec id secissent, solvendorum. Addebat Rex, Editionem Biriis bliorum eo fine a se susceptam, quo populus ea legendo, Pom tentiam, sapientiam & bonitatem Dei agnoscere, mandata ejus is servare, legibus & principi morem gerere, aC inter se coninis corditer vivere disceret. Non esse autem Regi eam mentem, ut is subditi praesumant, vel explicare Scripturam, vel ex illa a se gumentari, vel ut cultum publicum, Missi eque celebratio. nem, Scripturae lectione ullo modo turbent, sed eam cum se mansuetudine, humilitate & reverentia, ad instructionem, eme se dationem & aedificationem legant &c. se Dicitur vero etiam Bibliorum pretium ita modice tum Constitutum, ut eorum emtionemini posset esie onerosa. s. XCIX. Habebat eodem tempore Garditurus consiliorum
socium Admandam BONNERUM, Episcopum Londinensem occultiorem quidem di fingendi magistrum, sed Protestantibus
infestum. Eum Crommellus & inmmerus imprudentes ad inre- fordiensem primo, deinceps ad Londinensem Episcopatum evehi passi erant, Hic igitur, cum Crommellum a dignitate deturba. tum de e vivis simiatum cerneret, quod sub pectore gerebat odium in Resormatos, minimo amplius occultare, quin potius
aperte satis prodere non verebatur. Eo namque impulsore pluriis mi fuerunt accusati b), quos tamen Rex, ne ingravescente aetain te nimis se uentia crudelitatis ederet exempla, a culpa immunes renunciavit. Interea tamen, de voluntate Regis, circa Biblio. a BURNET. sol. i 6 . qui ct in Documentis ad Lib. III. n. XXIV. sol. 234. edictum illud Regium ex archivis depromtum nota suppedi
b) BURNET. sol. 166. a. qui ejus rei exemplum effert, Richardum quendam Merino quindecim annorum adolescentem, qui, quod in laudem Barnesii quidpiam protulisset, atque contra corporalem Christi in Saeramento altaris praesentiam disputasset, una enm aliis quibusdam ad mortem est condemnatus. cons. Act. Σ' -- μνον- Λugited edi-ia Vol. II. sol. M6. -7. Diuitigoo by GOoste
376쪽
bliorum lectionem etiam Laicis concedendam edoctus Bonnerus, ne non obsecundasse videretur, sex majorum Bibliorum exem-llaria diversis locis in aede D. Pauli Londinensi, ut cuivis ea ecturo pateret aditus, constitui jussit, hac, columnis, quibus de alligata erant Biblia, assixa adhortatione: Ut, quotquot ist- ,, huc Biblia lecturi a , sint accessuri, id faciant, absque am-- bitione & hypocrisi, ceu cupiditatibus perversis, sed cum
is prudentia, bona intentione, charitate, reverentia & tranquil- .is iitate ad animarum suarum aedificationem, Caveant vero, ne se plebem alliciant, nec ea quae legerunt, exponant, neque aliari voce legant, nec tempore cultus publici strepitum excitent, is nee ullas de rebus sacris habeant disceptationes. Di Interea fit uens erat populi ad legcndum pariter atque audiendum scripturam confluxus, plures priclegendi artem edocti, claraque voce instructi, saepius illuc non sine turma cos sequenteveniebant. Alii liberos eo fine ad scholas mittebant, quo ipsos simul in templum deducere possent ad audiendas scripturas, Neque ferme aliter fieri poterat, quin saepenumero inter legendumae scripturarum sensu quaedam inter eos exoriretur disputatio: Quis enim v. g. Verba Institutionis Eucharisticae, Bibite ex eo maenes, vel argumenta Pauli, adversus cultum lingua ignota peractum, legere vel audire potuisset, quin in eam incideret sententiam, Cilicem sacrum minus recte communicantibus subtrahi, reicidium saerum minus recte lingua Latina peragi, quippe cui plebs ignara non possit illud Amen acclamare. Ea res, uti non poterat non sudes esse in oculis Pontificiorum, ita novis ad Regem deferendis querelis ansam dabat, quasi multis modis ea potestate legendi Scripturam abuterentur, seque favore regio redderent indignos Laici, adeo ut Bonnerus b , impetrata Regis venia, repetita vice, is ne quis Regio favore abuteretur, &, ,, ultra quam fas esse opinabantur Pontificii, sapientiam pete- ret, is admoneret, addita, in secus facientes, de removendis ex templo Bibliis, comminatione severa. Et, quanquam tum
n. sol. a 3 . illam adiricinitionem Donnerianam Lectori exhibet.
377쪽
3οψ HISTORIA EUANGELII A. imo.
quidem eae componerentur contentiones, tamen quod deinceps a Pontificiorum nutu suspensa fuerint omnia, Certum est.
f. G. Haec dum apud Anglos geruntur, inter SCOTOS a non minus lacertos indies magis magisque movere coepit Religio purior. Rex Scottae JACOBUS V. post Magdalenae obitum, quod Mariam Guisiam duceret uxorem, maxima laetitia affecit cleri-COS, quos non latebat, quam arcte Guisiorum familia Papatui esset implicata 1 Praeterea vero Rex, veteri quam vocant religioni tenaciter adeo inhaerebat, ut quosvis ab ea dissentientes acriter persequeretur, Erant aulam permulti Nobiles, a superstitione aeque ac a Ciero papistico alieni, ac puriori doctrinae faventes, His obstabant sacerdotes, omnemque movebant lapidem, ne quid detrimenti caperet Papismus: Rex, genio indulgens. ad rubstructiones otiosas animum adjiciens, & nothis suis b), quos habebat alendis intentus, indigebat pecunia, juxta egens ac cupiens, unde par formido invasit & Nobiles & Sacerdotes, dum eam quisque tempestatem a se in alterum inclinare contendit. Interim, quoties apud familiares de inopia querebatur, altera ait rius factionis opes ostentabat, veluti praedam paratam, di ille, modo his modo illis assentiens, utrosque inter spem semidinemque suspensos tenebat. Nobiles, inter quos uapra trecenta erant nomina sc), quorum in Reformatam doctrinam animus benevolens ac studium erant conspicua, Abbatum divitias Regi ad animum revocantes, ut avunculi Henrici Angliae exemplum imitaretur, suadebant, sic enim suturum, ut reditus annui triplo auctiores reddantur, neque liberis regiis quicquam delaturum. Contra, Clerici, exacta in haereticos inquisitione dc bonorum confiscatione, singulis annis ultra centum, millia coronatorum collectum iri assevcrabant, neque liberis. Regis melius prospici posse, quam si Abbatiis vel Prioratibus praeficiantur.. Hac ratio ne Regem & Regis filios, commoda sua cum illorum commodis
a Cons. quae jam in hoc opere pag. χto 2I3. Itemque pag. 2qq. &
28o. monuimus, & quae p. 29 I. 292. retulimus.
378쪽
A. Is o. . RENOVATI. 3os connect entes arctius sibi devincire, & jura sua tueri tenebant, quin & spem faciebant, fore ut si jam stabiIitat religioni con-1tanter adhaereat, in caput foederis a Caesare dc Papa Romano adversus Henricum Regem sancicndi eligatur. Consilia haec,
cum persuasionibus Reginae, quae magno in Ρontificiis commoda zelo ferebatur, cona uncta, tantum valuere, ut Rex non sollim quatuor filios, Abbatiis & Prioratibus praeficeret, sed diui Sacerdotibus viam ad persequendum Reformatos patefaceret,& Iacobum Hamiltonum nothum, Comitis Araniae fratrem, ipsis Iudicem daret, qui de quibusvis haereseos suspectis quaestioncm exerceret, atque purioris doctrinae studiosos omnes persequeretur. Uti illam quaestionem haud dissiculter institui posse jam assirmaverant Clerici, Cum tot hominum millia freserente Buchanano non dubitarem Veteris & Novi Testamenti libros
contrectare, de Pontificis potestate sermones serere, veteresque ritus ecclesiae contemnondo, religiosis hominibus ac Deo sacratis, omne obsequium ac reverentiam detrahere. sa
Quam vero, uti alibi, ita quoque in Scotia, ejus temporis Clerici, semet ignorantiae supinae atque superstitioni turpitcr dederint, vel ex hoc uno patet exemplo; Inter quinque illos, quos
'cus Regularis, idemque fervidus dc conflans Concionator. Is cum ab Episcopo dioecesano Dun eliae accerteretur, inter alia
his verbis reprehensus dicitur sc): , , Si bonam aliquam Episto- ,, lam, vel bonum quoddam Evangelium, quod pro asserenda sanctae Ecclesiae libertate faciat, reperiat, ut de illo concio se netur, ut cetera linquat; Respondit Vir pius, se Vetus& No- vum Testamentum perlegisse, nec in illo malam Epistolani q DVel,
b vid. g. XCIV. pag. 29 I. e Ex BURNET. l. c. fol. I I. b. qui & fol. I o. a. alius cujusdam Furresi, Monachi Benedictini, ad supplicium rapti, quod de Patricio Hamellonio dixerat eum fuisse Martyrem, mentionem facit; Sed quem non publice sed in loco subterraneo comburendum, plebesus quidam ex famulitio Archiepiscopi suaserat, quod judicaret, Hamiltoni fumum tu fecisse quoscunque ainasset. Diuitiguo by Cooste
379쪽
ιdis HISTORIA EVANGELII A. trat
vel malum Evangelium vidisse: Tum vero Episcopus: Re,, ego, inquit, Deo gratias allo, quod jam ab aliquot annis vi-
,, tam egi tranquillam, tametsi nec vetus nec novum legi Testari mentum, Sufficit mihi Pontificale meum. Quod si alii malintis opinionibus istis sibi molestias creare, per me licet, vereor is autem, ne scria nimis ducantur poenitentia: is Quibus tum
aliud nihil reposuisse legitur Forresius, nisi , ,, Se ossicio suo
D non esse defuturum, quicquid tandem eveniat. Eadem tempestate Iohannes Borthmi us Eques auratus, vulgari nomine dictus Praeiectus sive, Captam) Bonbmiae, haereseos accusabatur, atque ut coram tribunali ecclesiastico sa) Davidis Betonii Archiepiscopi Sant- Andrean idc reliquorum Scotiae Praelatorum s dei rationem redditurus atque ad articulos responsurus Compareici, citabatur; At vero, cum is quid rerum ageretur satis odorari posset, patriam potius mutare, quam se ecclesiasticorum tyrannidi atque implacabili odio summittere volebat, Interea tamen, ne fruitra actionem instituisse viderentur, hi publici Doris vi abrepti cum absentem condemnare, tanquam haereticum, certos adversus eum consignare & publicare articulos, bona ejus fisco addicere, atque in ejus clanique imaginem perpetrare, quod in ipsum absentem minus licebat, eam publice comburendo, aggrediebantur. Ille vero simulac articulorum istorum G pia sibi secta esset, eos gravi admodum scripto eoque eximio
refellere, atque veritatem strenue asserere, exemplo ad omnem Posteritatem reserendo. b) l - i. g. CI. HENRICUS, inter haec, domi novis amoribus Cathan Mawarthae delinitus, eam tantopere adamabat, ut seria omnium
sanctorum, sacra Domini coena utens c , non solum ipse publi-
ca FOX Acts and Momenis &e. Uol. II. fol. SI a. b) Leguntur hi articuli adversus Io. BOrthisicum Equitem auraium in Scotia, una cum eorum refutatione ab ipso D. IlOrthwico editi, atque inserti Anglich, iisdem illis Foxl l modo citatis Aa s monAmextis Martyrum a -s iv. Latine veth etiam tu FOXlI Commentariis
rerum in Ecclesia gestarum Ρ. l. fol. t 66-i78. ut de eos deprc mere atque Scrinio nostro Λntiquario Tom. Ill. Part. I. Num. IV. mserere v
380쪽
eas Deo gratias ageret, pro suavi ac jucundo, quo fruebatur atque longum frui sperabat, conjugio, scd dc, sacellano suo, ut idem faceret, injungeret. Neque tamen id gaudium erat diuinturnum: Paucis enim diebus post, capitale adulterii crimen in
Reginam conjicitur, eaque variarum ante matrimonium Commiliarum libidinum rea agitur, atque post inquisitionem institutam earum convincitur, dum ipsa, vitae superioris ludibria non dissi teretur, adulterium tamen a se commissum esse, fateri nollet. Factum est igitur, ut, tametsi acerbissimum inde dolorem conciperet Rex, ea populi Anglicani judicio damnata sa), capite plecteretur die id. Februarii. Is 2. in poenae capitalis Con-Lortium tractis qui sceleris fuerant consortes, quin imo etiam iis, qui saltem conscii fuerant quod tantum crimen diu celassent Fuit autem prae reliquis cadem illa Domina Rochford, pessimae indolis mulier, quaeque, uti quatuor ultimis reginis fuerat a Cubiculis, ita ante sexennium falso crimine, cum Annam Boleniam, tum proprium suum maritum, Annae fratrem, gravaverat, illo-iumque exitium promoverat, tum quoque capite Plexa, quod non conscia solum sceleris fui stet, sed administra quoque, Quippe cum, ea mediante, Culmperus quidam, nocturnos cum Regina, dum Rex Lincolniae commorabatur, exercuisset amores.
Est vero singularis Dei agnoscenda providentia, qua factum,u , quae res Cranmero Archiepiscopo capitalis esse potuisset, ipsi tamen prospere Cederet. Erat enim ea primum ipsi denunciata b atque per eum ad Regem scripto relata: Quod si igitur haud luculentis & omni exceptione majoribus indiciis, Regina potuisset convinci, facile colligitur in quanto periculo Cranmerus esset: At vero, nunc etiam ejus apud Regem cum fides tum auctoritas tanto Cresccbat magis, quanto molestius id ferrent Pontificii, qui alioquin in Reginae ubi laventis incolumitate omnem prope
fortunarum suarum spem Collocaverant.
Sub idem tempus novae serebantur lites de Bibliorum in veris naculam translatione, quae miser typis Grastoni Is i. denuo c