장음표시 사용
591쪽
Senatus Parisiensis Arrestum de comburenda Io. --
Institutione Relig. Christ. A. Isq3.VEU par la Cour la Reque te a elic presemee par P Inquisi-tcur de la Foi, par laquelle & pour les causes contenues en icelle, it reque roit, que sui vant l'Arret donne par ladite Cour, intervenu sur Pentherinement des Let tres de Remission obtenues
par Titienne Dolet, les Livres in titulus, les Gestes du Rou, Epigrammos de Dolet, Caton, Chrispian, l' Exhortation a la lecture de la Satiate Ecriture, la Fontaine de Uie, les Cinquante-deux Dimanches compossis par Fabre Stapulcnse, les Heu res dela Compagnie des Penitens, te Chev alter Chretion, la Maniere de se confesser d' Erasme, te Sommai re du Vieil & Nouueau Testament imprime par ledit Dolet en Franςois, les Oeuvres de Melancton, unc Bible de Genevc, Calvinus, in titule Insitutionde la Religion Chresienne par Calvin, et re brutcs, mis & convertis ensemble en cend res, Comme contenant damnable & pe
postr en vente teis & semblabies livres, & a toutes personnes dequelque clat & qualite ou condition qu'elles solent, d'en avoirou garder en icur possession, ain si leur et re command ε dcerioint incontinent les metire en Iustice, fur pei ne d'etre punis commeheretiques. Et otii fur ce le Ρrocureur Generat du Roy, tequelauroit requis ce que dcssus. Et tout considere. La a Cum D n. d' ARGENTRE in Colle fit. de nov. erro M. Tom. II.
sol. I 33. hoc nobis conservaverit documentum . illud propter rei memoriam, ut hic legeretur, emcera voluimus: Est vero ejus Rubrica l. c. haec : Arrebi de la Cour de Pariement eontre les liores de Calain, Melambibon eas queques Ueuvres ae Erasme antres. --Fevrier IS 3.
592쪽
PRINCIPUM Evangelicorum Epistola ad Ducem Lotharingiae
I Llustrissime Princeps, dc consanguinee dilecte, Et si non ignoramus, apud exteras nationes interdum de nobis judicari durius, propterea quod iis, qui Ecclesiasticos abusus pio studio de veris rationibus taxarunt, non adversati sumus, tamen cum sciamus D. T. singulari prudentia dc gravitate praeditam esse, arbitramur eam de nobis quidem judicium suspendere, donec hae controversiae aliquando legitima ratione audiantur 3c cognoscantur, praesertim, cum manifestum sit, multos esse veteres morbos Ecclesiae, de quibus necesse est tandem pios gubernatores populi Chrisiani deliberare. Vere enim hoc assii mare possumus, nos ex animo semper optasse, ut pie cognitis rebus gloria Dei illu straretur, saluti hominum consuleretur ic communi concordiae, &Eccle a) Est haee, aeque ac ea, quam No. XVI. exhibuimus Epistola scriptastylo Philippi MELANCHTHONIS atque inter ejus Epistolas in Lebtione Londinensi in sol. legitur Lib. I. Ep. 18. pag. 61. Di iligod by Cooste
593쪽
Ecesesiae pax conservaretur. Nam cum professio nobis ingentia pericula, labores, sum plus ad serat, non est existimandum, nos privata cupiditate huic negotio lavere. Non enim ob alias causas abusus corrigi permisimus, nisi propter gloriam Dei. Quare cum cognitionem Ecclesiae semper fagitaverimus, nequaquam accusari possumus tanquam sejuncti ab Ecclesia. Et omnes sapientes Principes ubique oramus, ne quid de nobis statuant, sine cognitione, quae ducet Dei Ecclesiam. Haec petitio cum sit aequissima, impetret a D. T. nc gravatim has nostras literas accipiat, quas de tranquillitate civitatis Metensis scribendas esse duximus. Clim enim nuper eo Legatos nostros mi sissemus, nullius privatae utilitatis caula, sed tantum ut cives ad concordiam hortaremur, dc viam ostenderemus piam & salutarem, intelleximus, quosdam inimicos, iis, qui doctrinam puriorem eX petunt, moliri, ut ad sua odia adjungant D. T. dc auxilio D. T. perterrefaciant aut opprimant honestos homines nobiles ic plebeios, qui& sunt tranquilli & fideles in omnibus civilibus officiis praestandis, nec aliud petunt, nisi ut habeant in aliquibus Ecclesiis doctrinam puram, & usum Sacramentorum sincerum. Scimus autem D. T. naturae bonitate dc voluntate ab injulta asperitate abhorrere, sed tamen calumniosis delationibus interdum optimi Amitissimi gubernatores incenduntur, ut non suae moderationi,s cd alienis affectibus morem gerant. Promittunt cives Metenses,
pro quibus scribimus, se in omnibus civilibus ossiciis omnia libenter facturos, se nulla in re paci delaturos, tantum suas Ecclesias recte constitui volunt. Id si impedietur, primum gloria Dei laeditur, deinde multa animarum & civitatis pericula sequuntur.
Podi quam sparsi est aliqua Euangelii lux, multos abusus jam
intelligit populus. Hos si cogitur observare contra Conscientiam, excutitur cis vera invocatio Dei. Nam cum perturbatio haeret in conscientia, quae deponi non potest, fugit mens, non invocat Deum. Quid est autem tristius ic detestabilius, quam impedire veram invocationem Dei Z Accidit etiam intcrdum, ut in tali Perturbatione animorum concipiantur, vel ab erroribus oriantur salsae opiniones, ubi de sui. d boni concionatores, qui publice do
594쪽
Ceant. Nocent autem privatae opiniones & animabus & paci publicae. E contra vero pia dc salutaris doctrina etiam pacem civitatum munit. Conltat enim doctrinam de omnibus civilibus ossiciis, in hac ipsa luce Euangelii magis illustratam esse, quam antea unquam, Optandum est, omnes vera invocatione & piis moribus Dcum colere, tamen hi, qui doctrinam puriorem expetunt, non sunt impedituri ceremonias caeterorum qui secus sentiunt.
Vicissim aequum est, non lahcfactari conscientias horum, qui abusus intelligunt, dc vitare cupiunt. Rogamus igitur D. T. dc amanter & diligenter, ne in incitari sinat contra partem civitatis, quae Eccleuas recte constitui cupit, nec adjuvet iracundiam eorum, qui civilem sanguincm haurire cupiunt. Nam haec causa qualiscunque videtur, non potest nec debet promiscuis & multis civium caedibus dijudicari. Nec vero dubitamus, quin D. T. pro sua virtute digna Principe bono maxime detestetur civilem Crudelitatem, & velit vicinam civitatem tranquillam esse. Sic autem retineri tranquillitas potest, si neutra pars alteram vi impediat. Haec mutua moderatio, maximo civilis est, & multis civitatibus in Germania salutaris suit, in quibus paulatim veritate clarius illucente, & dissensio mitigata est, & sanatae sunt simultates. In his locis si violenta consilia initio tentata essent, omnia funditus periissent. Semper enim in civium dissensionibus magis salutaria fuerunt mitia consilia, quam violenta. Quare D. T. pro sua bonitate ac sapientia annitatur, ut tali moderatione consulatur saluti civitatis Metensis. Haec ut scriberemus ad D. T. non privato assectu, sed honestissimis & publicis causis adducti sumus, ut honesti & innocentes homines, quorum multi propter virtutes di facultates patriae magno praesidio atque ornamento sunt, & vero timore Dei moventur, ad quaerendam de Christo Salvatore puram doctrinam, sint in tuto . Tales Principum benevolentia tuendi sunt. Ideo rogamus, ut has nostras literas D. T. in optimam partem accipiat, nosque nostra ossicia D. T. summa cum benevolentia deserimus. Bene dc feliciter valeat D. T. Datae vii. Novemb. Anno millesimo quingentesimo quadragesimo secundo.
595쪽
CAROLI Ducis Aurelianensis Literae ad Philippum Hassiae.
dc Instructio Ant. Malleto data A. Is 3.
DE FRANClSCI I. Regis in Reformationem animo fu
tuante, CAROLI autem Ducis Aurelianensis filii ejus natuis undi, in eam propensione certa, quaedam in opere nostro XLIX. pag. I s. diximus: Est in de re, quam nova ea videri posset, ac incredibilis, documentum certissimum a Doct. UASSORIO conservatum, in
ejus Epistolis & Ubservationibus de Concilio Tridentino pag.
I x. x6. Edionis Latinae. Scilicet, cum de Ducatu Lux emburgico in eundem hunc Principem Galliae Carolum conserendo, transigeretur, ipse Princeps ut Elactoris Saxonici atque Landgravit Hassiae sibi conciliaret amicitiam, missa ad eos Francosurti cum reliquis Protestantium Principibus congregatos Legatione, operam navavit. Ad eam Legationem Secretarium situm ac Cubiculi Ministruix, Antonium Malletum designabat, eundemque d. VIII. Sept. A. ad eosdem Principes amandabat, datis ipsi cum Literistum Instructione, quae utraque Documenta ex Vatario ut hic lagerentur propter rei memorabilitatem efficere volui: Facit hujus causae mentionem Illustris quoque BURNETUS in Histor. Reform. Anglic. Volum. III. fol. Is8. Iss. editionis Anglicanae: Exempium vero illius Instructionis ex ipsa sua origine descriptum est, teste Vassorio l. C. P. I A. vero simile videtur , inter chartaq Landgravit Hassae fuisse
repertum autographum, cum iste a Carolo V. duceretur Captivus. Aut forte captus est in Germania Legatus Ducis Auresia
596쪽
io . miequid demum sit, exemplar tenuit Episcopus Atrebatensis ipsius hujus Instructionis:
Literae Fiduciariae Caroli Ducis Aurelianensis ad Philippum Hassiae Landgravium. λ Igrante ad Te, Suavissime Cognate ; qui has perfert, Secretario meo Antonio Malletio, illius fidei credidi, ut quaedam meo nomine significaret. Fidem habebis ejusdem serismonibus atque huic aeque in iis, quae pro me di xcrit, ac mihi ipsi accedes; Me vcro, ut Tibi commendatum habeas r o, Deumque veneror, carissime Cognate, ut honestis Tuis deudeis riis ubique satisfaciat. Scripsi Rhemis die viii. Septembr. Carolus Cognatus Tuus. Literae inscriptae erant: cognato Suavissimo Hassiae Lan ra
Sigillum cerae subrubeae erat impressum, & armis Galliae ac Mediolani quadratim disiccium. Literae Summam continentes eorum, quae a Secretario nostro & Cubiculi Ministro Antonio Malletio proponenda sunt, & significanda Ducibus Saxoniae, ut de Hassae Landgravio, aliisque Protestantibus Fra colarii nunc congregandis. ΕXponat his primo desiderium, quod divina favente gratia ingens nobis est, ut doctrina de Christianorum Evangelio per totam Galliam praedicetur, praesertim verb ubi mox fieri initium optamus. At, cum metus maximὰ obstet atDe obedientia filialis, ac tandem honor etiam fraternus, quae cum Regi Christianissimo, O Do-
597쪽
Domino nostro ac Parenti honoratissimo debemus, tum Delphino fratri natu majori, ne libere per Ducatum nostrum Aurelianensem pro pasetur , quippe qui imperio atque gubernationi subest dicti modo Domini ac Parentis nostri: cumque dc Papa &Imperator atque item Principes cetcri hac in re adversari poterint: aliaeque caulae' adhuc suppetant loeo magis opportuno a
nobis enarrandae , sincere Uos Illustrissimos & Excellentissimos Princi pos ac Dominos Duces Saxoni:u, Landgravium Hassiae &qui alias Protellantium nomine appellari velint, ideo obtestamur, iisqtie indicamus nos constituisse, quodque adeo expresse ipsis sancicque promittimus, ut commemorata doctrina proponatur in Ducatu Luxenburgico, cujus nobis speramus liberum adicto Rege & quietum imperium relictum iri, quemadmodum icaliarum provinciarum, qua: ad nos belli jure sunt devolutae. Nos 'vero vicissim desideramus, ut in foedus iterum, sive propulsanda omnis injuria si, sive vindicanda a Poteitantibus, recipiamur; quem in finum etiam, ut justae ejusmodi gravissimisque causis innixae petitioni assurgant obnixe contendimus. Neque illud quidem eo volumus extendi, ut suppetiis nos viribusque suis aut favore contra Principem unum alterumve adjuvent, sed in iis tantum adsint, quae negotium de Religione Christiana concernunt, cujus nos vehementer ac praecipue quaerimus incrementa. Etenim tanto ea facilius hac ratione poterit in ceteras nostras re-. giones Ec Regnum supra memoratum inferri, quo prius Rex p
Tens noster tam arcte nos viderit cum tantis Principibus conjunctos, quippe qui ansam dederint, ardorem eidem hoc in loco insignem ostendendi, imo si & contra eundem hac excusatione uti licuerit, dc contra hostium impetus consilia nostra defendere. Hinc ergo illis adversum non erit, ut si primum vera doctrina coeperit in Ducatu Lux emburgico praedicari, eodem tempore foedus nostrum atque pacta invicem inita simul incipiant. Nec est, quod sorte opinentur, nos desiderium haud posse in hoc praecipue negotio, viribus nostris satis repente explicare. Etenim Deo annuente, ipso a nobis effectu praestitum iri confidimus; atque adeo nunc omnem nostram potestatem atque Regis
parentis nostri offerimus, quae nobis ab hoc relicta est, eum in finem ,
598쪽
finem, ut quomodocunque e re lare visum fuerit, eadem utereis mur, ic opes ipsorum utilitatem atque libertatem promoveremus, eadem ratione, qua auxilium ab iisdem simili in casu requirimus, Sc quemadmodum libertatem ipsorum aeque ut res nostras nobis commendatam habemus. Responsionem quae inde nobis seretur, idem a Ministris expectabit, quaeque in hac causa accident, quam poterit lludiosissime ad nos curabit perferri. Datum Rhemis die viii. Septembr. isque Copia haec collata cum autenthico a me F. Marchantio. Num. XX.
RPhardi FOXI Ep. Wintoniensis Epistola ad Thom. Volsi uin
de Necessitate Reformationis Cleri Anglicani A. is 27. QVam una sere omnium Nationum, quae Christianum nomen profitebantur circa principium Seculi XVI. vox esset, Reformatione indigere Eccletiam, in capite aeque ac in membris, in Episcopis α Ciero aeque ac in Laicis ac populo, luculenter comprobavimus in Introdus ione ad Histor. Eccles Sec. XVI. f. XX. pag. 38. seq. Prouti vero in superiorum Voluminum Documentis permulta ejus rei extant Monumenta, ita non potuimus non hanc Richardi FOXI Episcopi Wintoniensis Epistolam quoque inter eadem recensere, quam nobis conservavit Doctiss. Vir Joh. STRYΡΕ in Memorabit. Eccles. Relarm. Anglic. in Docum. Tom. I. sol. I p. cons. Concilia Magnae Britann. Tom. III. sol. 7o8. os. ubi eadem haec Epistola ad annum isar.
599쪽
rio. REverendissime Pater & Dne. mihi unice semper observande,
Salte ' Plurimam, & optatum votorum omnium succes
Ingentem atque mirificam, Pater amplissime, ex proximis vestris nil me Literis, cepi consolationem atque voluptatem squod ex illis intellexi D. V. Reverendissimam universi Cleri Re- formationem secum instituisse, & ad eam inchoandam atque agis grediendam diem brevi suturam praefiniisse dc praescripsisse. Eum namque proscctis diem jam diu non minus, quam Θmeon ille
Evangelicus expectatum Messiam, votis omnibus videre expetivi,& ex quo illas D. U. Reverendisi . Literas legi, Reformationem ampliorem & multo exactiorem universae Anglorum Ecclesiasticae Hierarchiae, mihi videor tantum non sentire dc palpare, quam ego hac hominum aetate vel faciendam vel ineundam divinare potui, nedum sperare.
Conatus cnim facere quod mearum erat partium) in ditione hac mea peculiari & exigua, quod V. praestantissima Dominatio instituit in utraque amplissima hujus Regni Provincia; Et hoc sere perpetuum triennium illi uni negotio diligenter incubui, omniaque mca Studia, Labores, Vigilias, Sudores, in ea ferδuna collocavi. Ubi, quod prius non putassem, deprehendidcanimadverti, omnia, quae ad antiquam Cleri, dc praecipue M nachiae, integritatem 1 pectant, adeo vel Licentiis & Corruptelis depravata, vel Temporum malignitate & diuturnitate abolita eccorrupta, ut aetate mihi consecto, voluntatem dc studium auxerint; spem vcro omnem sustulerint, persectam ic absolutam umquam vidcndi Reformationem, in hac vel mea Dioecesi privata Nunc autcm ex optatissimis illis U. O . DR Literis veni incertissimam spem, summamque expectationem, brevi videndi universalem & publicam. Exploratissimum nempe habeo, multisque cxperimentis luculentissime perspectum, quicquid D. U.
Rn3 . moliatur, instituerit & susceperit, id eam omne prudentissime & constantissime, citra negotium aut cunctationem, Con fecturam & felicissime absoluturam : Tam incomparabilis extat in ea divinarum humanarumque rerum poritia, tamque singularis apud Serenissimum nostrum Regem, Sanctissimumque D.
600쪽
III. am, gratia & Authoritas. Quibus, quum V. circumspectissima D. hactenus ita perfuncta sit, ut summam inde Laudem, amplissimamque per universum Orbem famam, sit assecuta , ex hac profecto sua clarissima Legatione, quam compositis, & sua
una opera inter Christiani T. Principes, confirmatis Foederibus, ad Statum & Ordinem Ecclesiasticum reformandum, & componendum decrevit convertere , solidam& immortalem apud Deum di omnem potieritatem gloriam reportabit. Tanto caeteris omisnibus, qui nostra memoria quovis gentium a summi Pontificis latere milli sunt, praest antiorem & celebriorem, quanto vel Pax
Bello expetibilior, vel Clerus populo Sanctior, dc veneratior. Nam si quam plurimis Pontificibus maximis, vel oblivione, vel silentio praetcritis, bini illi olim huc Legati omnium ore ubique
terrarum hodie celebrantur, idque tantum ob nonnullas Sanctiones, quas praematuro Romam reditu infirmiores reliquere, quae aetas, aut quae malignitas V. R. . Nomini laudem & celebritatem vel delere possit unquam, vel obsuscare; cum univcrsum
Angliae Corum lc Monachiam suae integritati & dignitati restituerit; dc Legem ad eam tuendam, dc inconcusse servatulam, condiderit , conditasque moribus ec consuetudine comprobari ecconfirmari fecerit. Quod Dol. V. Rm r. non dubito eo multo facilius feliciti qua
succedet, quod Rex noster Christianissimus, cujus hortatu de auspiciis arbitror hanc Provinctam recepit, oninem suam au thoritatem ic opem ei ad votum impertiet: Omnesque Praelati, praesertim Episcopi, suos assensus ec studia alacres, ni admodum salior, adhibebunt. Et ut de meipso saltem pollicear, quod animus meus ferre praestareque gestit, sic mihi videtur haec Reformatio Cleri dc Sacrorum omnium, oblatrantem diu populum placatura, Clerum illustratura, Regem ipsum Sereni T. ec Optimates omnes Clero conciliatura ; dc Deo imprimis Opt. M . plus omnibus Sacrificiis usque adeo placitura, ut quicquid reliquum sit mihi hujus vitae curriculi, id in eam lubentissimc impenderem atque coniu-
merem: uti D. U. Revo . apertius coram declarabo ad diem in
illius Literis pretefinitum; si mihi vivo dc sano illum videre detur.