장음표시 사용
161쪽
iso Fortum i Liceti Liber Secundus
eonstat aperte quod solo visu pr xcipiturosa ictam, non alio sensit
de opico si qui lem carcus a natiuitate nullam omnino cogniti Z r. physi nem habet perinde ac neque a coloris . neque lucis neque lumi-xo, misi qu1re corpus opacum est visibile: h abet igitur ima et ne sui sine mittera a in medio; quia sine huiuscemodi intagine i n mise r.de an. teriali e nihil visu percipi v let,ut placet Aristoteli. probaturque x ' ratione .quia cognitio non fit m si copuletur obiectum cum facultate cognoscente; non potest /utem visibile perspici positum s 1 deam suo, ite diate supra sensum, suri que oculum; quoniam sensibile supra sensum positum g non facit sensationem et igitur kisio fies A ri,pulato sensibili obiecto cum visu, seu cum facultate visiva per obiecti simillachrum immateriale abeo g nitum utcumque iri h 1. de an. medio h diaphano, & in organo visus siverum quae sit ista spex, s. cies visu ire prysentativa formaliter opaci;& quomodo a lumine - in perspicuo producatur, non ita est in aperto. Nos lancina ginem opaci, ut est visibile tertitam a colorato, di 1 lucido corpo-i cap. ii. Te formaliter contia diriminini ii si pra diximus esse umbram videlib.3. quod nunc ita confirmamus ex rei natura . In prunis enim lu- P y- men umbrana chit vltra corpus opacum in visibilium, genere, X et .dean. ut adnotat AristotHes : ast eodemi Autore lumen non esticit , io, nisi specus V praesentantei obieeta visibilia: igitur umbra est
cuiuspiani obiecti vis bilis quum obiectum visibile non' ' sit : sed obiectae is biliacit acta tres ad species rediguntur supredimas quet sunt lucidum coloratu pridi op-cum: viDbra ergo, quaeno pestiui asso oci dic nam talis imago estiumqn neque i m. gol l l cino rati currinis: quia talistin ago visu cerpi r inlumine vis dissinio in parte colorati aduersa lumini, ut viror plantarum in yxre, ac in pariete viridard mera dJC Sole collustrixos umbra vero non nisi in parte opacio lucido corpore auetsi spectari potest in lumine secundo, quod imbecillum, seu renustu ne i : Vmbram vid-Ls, inquam necessit meum im/gocorporis Dp-i-bracsude sceptis V-p opacum est vis bile proprium in luimos solum, de si v vibram
emittere natum in diapbano medio: sed visibi lia Obri eta iri in
dio diaphano illuminato de se forma liter cum tere nequeunt m si
suam in laginem speciemque visibilem coriam repetitent triceni:
. igitur Vmbra nihil est aliud quam simulachrum visui repissen, rari iuui corporis opaci, a quo dessuit in per Picus. Deinceps
162쪽
iri genere visibili uita corpus opacum specie distinguitura lueta
do, & a coloratorum tum quia terra opaca est , lucida non est, dia- phana non est,colorata non est; dc tamen visibilis est; tum quia corpurum coloratum in sui stirie auersa alumine vitai non percipit ut vi colorata I cpium ibi color tam vivido lumine non per
tandatur, quo possit eleuari ad generandam sui speciem visib leni in medio; videtiit atramen sub ratione comotis coloratir sed ab unoqiroque sensibili corpore profluit in medio propria ipsius species visibilis rigitur opacum de se indisphano producere de
hei mani imaginem , specie disti distam ab imagine lucidi, dico Iorati corporis et Quum autem ab opaco in perspicuum nihil ,' 'aliud quam umbra effundatur, quod habeat naturam dimim .iolo, ctam ab imagine I acidi corporis,&colorati: propterea statuem , dum in umbiani est e propriam speciem visibilem opaci coma ' 'ris, ut tomen est prosim las visibilis corporis lucidi. eorpus opacundi habet sta in Oecie in visibilem distinctamiar Adie visibili corporis lucid i, S corporis colorati in diaphano in perspicuo praeter lumen, quod est i mago lucis, seu luctate Potis, a quo prouenit, & praeter coloratorum species visibiles ab
eis pioina nantes, nulla tertia imago prouenit a corpore opaco
rasi viri bra: igitur virera est imago speciesque MDi repraesenta se nata corpus opacum. Postrei uspiaeter lumen, quo talo incido gignitur in corpore perspicuo, velut ei umenti lucidi speclas visibilis, o nanis alia species issibilis ab obiecto per eam re piam sentari nato gignitur gubernato a lumine praesente; ut qusco vidin medio gmnitur ad visum pertinens ab obiecto gubernato alumine praesente , id omne sit necessario species ea libilis illud obiectum sensui repraesentare nata r sed umbra sit in perspicito, non ab opaco corpore solo, nec a lumine sevitae corpore opaco sed ab opaco corpore lumini coniuncton vita tumbra est propria e
species visibili; opacum corpus visui repraesentans . Amplati, O velut imago visui reptae sentans obiectum lucidum gemina est alia intensa, & sensui conspicua; ut lumen a sole prodiens dia manum actu faciens illumina ivnxanterdius alia remissa, tu semsu non comprehensibilis; ritu mei a cicindelae corpore, uti et fessum iii tenebris nocturnis delitescens tota quemadmodani imago risuri relant aus obiecta coloratuna geuntiu et mi vatu
163쪽
is et Fortunii Liceti Liber 'ecundus
quidem intensia, & adspectabilis, ut uiror herbarum colorem recserens in aere Solaribus radiis ualde illustrato,& in pariete uiridarii conspici consurius; alia uero remissa,& sensum latens; ut coloris cuiusvis imago in medio non ita ualde collustrato: Sic plane a corpore opaco duplex emittitur umbra in diaphanum salia quidem intensa, & sensui mani fista in medio illuminato proxime uehementer; alia uero remissa,& inadspectabilis in lumine ualde imbecillo, cuiusmodi est lumen quartae, uel quintae repercussionis factae a corpore non admodum denso; ut innuitae Aristotelest igitur umbra est propria species uisibilis,& imago corporis opaci secundum quod opacum est. Denique uero Magistri decreto O Lumen,di Umbrasecundum magis di minus plurimum a seinuicem dissident: igitur eidem autora p contraria sunt; adeoque in eodem genere, siue in eadem specie subalte rna; siquidem contraria definiuntur quae in eodem genere maxime dissit dent inter se; communisque dignatas est, magis & minus non
uariare speciem: quum itaque lumen sit in genere speciei uisibilis repraesentans corpus lucidum, a quo profluit; umbra simili et in genere speciei uisibilis repraesentans corpus opaeum, a quo pariter effunditur: sic igitur umbra est species uisibilis oculo r praesentans opacum sub ratione opaci . Quoniam uero species cuiusque obiecti uisitis infra lucidum collocati generatur ab obiecto suo gubernato a Praesente luminet proinde lumen ino
tu umbrae concurrit ueluti caussa partialis cooperans corporiopaco et quum enim corpus opacum sit sua specie uisibili, atque adeo umbra materialius: quumque nihil ultra suas uites agere ualeat de se procreans aliud seipso praestantius; proinde materiale agens nasi ab immateriali gubernetur ac extollatur supra
condationen, materiae suae; nunquam poterit estinum i inmat
ri aliorem se procrearer corpus igitur opacum de se nequit um-hram producere,quae est i piis minus materialis et unde fit ut in tenebris opacum corpus de se nullam 'uitus emittat umbra me indiget ergo corpus opacum benufic:o luminis; quod est forma
immat rialis, ut umbra; sed ea praestantior, quo naturam obtinet positivam magi, cuius luminis beneficio corpus opacum de se procreet umbr-ui, ueluti sui speciem uisibileni. Et sane quum
idem re plerumque sit corpus opacum, di corpus coloratum;
164쪽
De Natura & Efficientia Luminis. r i s
quemadmodum cicindelae corpus idem est lucidum, & coloratum: qua ratione cicindelae corpus in tenebris videtur sub ratione lucidi, non autem sub ratione colorati; ac vicissim interdiu visum mouet sub ratione colorati, non autem sub ratione lucidi: sic idem corpus opacum vn a & coloratum, qua coloratum est visum mouet in parte Soli, seu lumini vivido aduersa, illoque perfusa ; sed qua est opacum spectatur solum, visumque mouet in parte a lucido auersa, proindeque minori, ac imbecillo prorsum lumine collustrat a; umbra siquidem ena scitur ab opaco corpore in parte non primo, sed secundo. N proinde remisso lumine pedi fusa. Quoniam autem umbra medium quid est inter lumen, de
tenebras; & medium in relatione ad unum extremum subit rationem alteriuS extremi ;& ab utroque seorsum praeualente fa-gatur, atque corrumpitur . propterea fit ut umbra, quae alumineti uncto cum opaco corpore, illique cooperante producitur in in dio, ibidem ab alio lumine superueniente destrui valeat, aut maxime labefactari, altera remisse genita in opposita parec draphamni. Quos cium est etiam ut corpus opacum nota effundat vimbram versus corpus lucidum, sed in oppositam plagam; quia co-trarium positiuum valentius expellit ac fugat imbecillitis naturam habet .s potissime priuatiuam. Hinc etiam fit ut si lumin sum corpus lumen effundat, quod undique ambiat corpus ophcum, ab hoc nulla mittatur vin bra in diaphanum. Neque mirum sit, a lun in e umbram di fieri,S c xtingua; quia fit a lumine cooperante corpori vaco de se umbram gignente veluti suam imaginem visibilem; at extinguitur umbra a lumine non cooperante opaco corpori, sed de se genter sic ab eodem calore natis uo, ut est elcmentaria qualitas uese agens in substantiam corporis nostri, deliruitur Misim sine sensu viventis materia, siue humidum substant ilicum, ac radicater sed ab eodem calore, ut co
perante animae vegetali, satagrati nutrimentis corpoream n
stram substantiam ad iustam quantitatem promouere, necessamriam vitae iunctionibus rite obeunetis, substantia corporis nostri iugiter adolescat, di conletuatur. Sic ergo a lumine cooperante corpori opaco generatur umbra in aduersam partem diapta aniauersam a corpore lucido, velut ab a gente, si non uni utco,saltem
anulogo quolium umbra est imago corporis opaci, ut lumen est
165쪽
is Fortunii Liceti Liber Secundus
imago lucidi corporis; a quo prouenit, ut umbra pro manat ab opaco corpore secundum partem auersam ab illuminato. Fit autem haec umbrae generatio in tempore, non in instanti; de preveram umbrae productionem , non autem per simplicem eius eman itionem a corpore opacos producitur autem umbra non educta e potestate materiae diaphanae, sed illi forin sic cus inducitur , ob rat iones q dudum a liatas de lumine, ac speciebus vi sibblibus coloratorum; cum quibus umbra conuenit in eodem g
Dectata functione luminis , qua producit imaeives Uisibiles l
P Reter illa sensibilia propria, quae solo visu percipi possunt, dia
si tabula nobis exa Aristotele in lucida, colorata,&opaca; reperiuntur etiam eodem b autore sensibilia communia, quae tum visu, tum aliis etiam sensibus comprehendi valent: quum autem omnia visibilia species habeant in medio progenitas,quisbus in oculo susceptis ipsa conspici queunt; proinde sensibilia communia suas etiam obtinent in diaphano species visibiles talioquin si per alienas, non per suimet ipsorum species visibiles visum mouerent ad sui perceptionem iam communia non essent per se sensibilia; quod tamen dicere est Aristoteli plane contradicere . Non enim audio nunc illos Philadisophos,quibus placuit obiecta communia sensum mouere , sensuque percipi non persuas ipsorum imagines, verum per species propriorum obiectorum, quibus utcumque copulantur; nam quaecumque per ali nas imagines repraesentata sensui percipiuntur,ea per se non sentiuntur,at mere per accidens, decreto e Atistotelis; cui substat tia sensibilis est per accidens, non autem per se, quia sensui r praesentatur non per propriam imaginem sui, sed per imaginem accidentium, quibus substernitur , atque conuestitur: Quum igitur sensibilia communia sint d per se sensibilia pluribus, aut omnibus sensibus perinde ace per se sensibilia sunt obiecta propria unicuique sensui Aristotele doctore; quicquid in oppositum sentcrit Optacorum decus f vitellio dicens, Suppommus autem hac,quase uasuram iacia ae s declarata Des m perse nota istoclem
166쪽
De Natura & FScientia Luminis. Iss
xon compleri vis apud peruentum formae disibilis ad avimam: Itemrod per se vis ua sunt tantum duo ,scilicet lux , ct color; quoniamr sei a diaetur ima eL b Lissis colorum; alia veroper accidens visibilia sunt,ut pote remotio, magnitudo, situs uorporeitas, figura, continuitas, se paratIo, vel curso, numerus, motus, quies, asperitas, lenitas, diasonitas , densitas. Dmbra, obscuritas, pulchritudo, deformitas,consimilitudo , cidi diuersias: Haec enim non folum visu , sedaeus sensibus comprehenduntur. In quibus tria ligimus a vero alie- na; quorum unum est. deformitatem. pulchritudinem obscuritatem, umbram, & perspicuitatem, quam ipse diamnitatem vocat, non a solo visu percipi sed etiani ab alijs sensibus; etenim caecus homo. quantumvis aliis polleat sensibus, nunquam sentire poterit aut auditu, aut Cis diu, aut gustu, aut tactu vel umbram , vel diaphanum , vel obscurum, vel pulchrum, vel de so me; quod umcuique claudenti palpebras cxperimento comprobari potest et alteruta est. quod a magnitudine distinguit corpore itatem, distantiam, quam renutationcm vocat. situm, qui locus est; quum sint species magnitudinis: tcrtium ac post remum e l . quod putat ea quae non ab uno tantum sensu percipluntur . sed a pluribus, aut omnibus, esse sensibilia per accidens; quun sine sensibilia communia ex eo quod pluribus aut omnibus sensibus sentiuntur; -t quia per proprias imagines mouent sensum, ideo sensibilia pcr se vere consituenda sunt. Plane constat igitur in a Peripato sensib lia communia e se sensibilia Perse, proindeque g 1. de an.
sensibus repraesentari per Proprias imagines , non autem per c-ιJ-e . alienas. Haec autem sensibilia reducuntur ab h Aristotele ad , i. de an. motum,quietem. numerum figuram, di magnitudInem; quibus i.6 adiungi pollunt raritas , densitas, latuor, di a meritas; etenim, Philosophus binon on .nia ric sere decreuit, sed euidcntiora, di aliquorum xx. nipla tunc sibi proponere statuit. Quum igitur aquae desistas,di saetiser, magnitudoque visu conspiciatur; quae de se perspicua dicitur i inuuibilis, nullo colore praedita, Propte-s. g. de M. reaque caret natura Chic proprij: quumque sintiliter caeli partium diaphanarum quantitas, ta n gura varajsaniorum corporibus circumscripta sensu visus Percipiatur 'iam satra constat sensibilia communia dari, quae nullis sensibilibus Proi rijs conatincta visu cernuntur per se, non ratione sensibilium pD.prioiuni v et vl-
167쪽
is 6 Fortunii Liceti Liber secundus
vllorum sibi sociatorum; adeoq; per proprias imagines, non per alienas vll is. Porro quum suas imagines visibiles obiecta communia, quibus aspectui subiiciuntur ocilli Sqtie ac visiuq faculi ti cognoscenda reprs sentantur,esticere de se non valeant , utpote se immateri liores; ea propter indigent auxilio luminis a quo eleuentur ad id ut in medio supra suae materiae conditiones eo, riim e si nita formalis proprias imagines procreetr Unde benex x. an. Zimara runior e animaduertebat non tantum colores inluminemn . t T . videri,s d visibilia quoque commtinia: licet non bene statuat,ea citra colorem cerni non posse; quia terra, dc aer, & aqua, & caeli
pars diaphana citra colorem cernitur: quin si noctu tenebrae citra colorem cernuntur eidem Zimarae; cur citra colore in obieeitacon munia non aspiciantur interdiu Quoniam vero illae coninuimum imagines uni uocant non habent naturam cum lumine, I x. de an. nisi in eo quod sunt species utcumque sine Imateria; nec lumen iii, visui repraesentent, sed corporum prasentium magnitudinem , numerum, motum, quietem, figuram, raritatem, densitatem,
laeuorcm, ac asperitatem; propterea tales imagines in medio prodocuntur alumine ut ab agente analogo; non quidem ut ab agente adaequato a quia solo lumine, absentibus obiectis illis conina unibus, eorum species in medio nullae gignuntur: sed fiunt illae species a iunii ne ut ab efiiciente partiali, necessario tamen; quoniam in tenebris obiecta communia nullas imagines visui, tradunt, ad Cculiamve transmittunt: est autem lumen earumdem imaginum agcns analogum partiale necessarium, non quidem instrumeti tale, sed principale ; quia nobilior est natura lumanis in sciis bais uni genere,quam essentia communium obiectorum; di quia lumen extollit oblecta communia supra conditionem suae absorum materiae ad producendas proprias imagines ita imma-hrsalcs in n.edio , non quia lumen ut turma tribuat obiectis
con .munibus virtutcm suarum imaginum procreatricem; quiam e .mag. natura quaelibet de sem procreatrix est eius essentiae, qualis ipsa Dor. c. i est: sed quia lumen ut eilectrix caussa gubernans eleuat obiecta communia ad imagines ipsi et obiectis immaterialiores producendas et Quum enim species visibilis obiectorum communium duplici attributo nitatur, quod sit immaterialis, di quod
in imago, speciesque si malis obiecto . prout imago est, producim
168쪽
De Natura & pScientia Luminis, is T
tur ab obiecto per se; prout immaterialis est, producitur ab obie- .cio lumine perium, proindeq; quoquo pacto a lumine obiectum eleuante ad id efiiciendum, quod per se solum emcere non pose sit. Quae quidem luminis operatio promouetur ac editur nullius instruitienti corporei mini fierio, sed si nplici luminis praesentia,
essenti ave: neque vero iunctio luminis ista persoluitur in instanti, sed tempore mensuratur: oriunturque tales imagines visibiles communium obiectorum a lumine, non quidem per simplicem emanationem, sed per veram productionem: Quas lumen obiectis copulatum procreat in medio, non quidem eas educe ldo de potestate materiae diaphanae, sed ipsus forinsecus ab obteiaciis communibus imprimendo substantiae perspicui, ob rati nesn dudum allatas inconsimili productionemrmarum visibia is cap. lium opaci corpor: s, & colorati . Ceterum quia magnitudo, motus, quies,&alia huiusmodi sensibilia communia non solo visu, sed etiam tactu, & alaiso omnibus sensibus percipi valent Ii . 1. deam quum nullo sensu quid comprehendi queat nisi per species se nisi te . sibilis ad eum sensum appropriatas: propterea sensibilia conmmunia procreare potant in medio praeter visibiles imagines. etiam species & tacti uas, & olfactibiles,&audibiles, di gusta- biles i vetum quoniam hae non sunt ipsis obiectis , quorum . .,, sit ut repraesentatrices , immaterialiores ; propterea procreari valent in medio solis ab obiectis, quorum sunt imaginea: at s lae species visibiles, ut pote minus materiales obiectis communibus, ab illis soIis essici non possunt; sed ad sui generationem
indigent praesentia luininis obiectis illis cooperantis, eaque a tollentis ad huiusmodi specierum immaterialium productio. Dem. Luminis ergo sexta functio est, qua vi agens analogum iunctum magnitudini, figurae, numero, motui, quieti, tau
ri, asperitati, densitati, raritati, di si quae sunt alia communia sensibilia in corporibus visibilibus, ea singula eleuat ad producendas suas imagines visibiles in perspicuo,per quas utcumque
communicatas oculis visu cernuntur .
169쪽
is 8 Fortunij Liceti Liber Secundus s
De L minis operatione sexta, qua magens aequivocam procreat eae rem oe ignem in aere . di in combustibili. Cap. XXXI.
P Atefactis hactenus operationibus , quaecumque prodeunt alumine. ut ab essiciente tum vniuoco. tum etiam analogo;
praestat ad c actam Effcientia: luminis theoriam nunc tandem operationes illas explicare, quarum lumen est autor ac pares ut agens aequivocum . Qua quidem in re illud omnibus est in con- , quotidianis experimentis certo comprobatum,a lumine in aere calorem effci , ut ab emcit nte aequivoco; quia luminisci caloris diuersum genus est physicum, variaque ratio substan- . tiar; tum quia lumen est affectio communis caso, & elementis; calor autem procul ab aethere solam esementarem regionem possidet: tum quia calor est qualitas mere materialis; lumen auri . . . tem habet quoquomodo naturam immaterialem: tum quia lu- . i: men est qualitas v isi bilis, calor autem ad tactum pertinet. Acut a lumine calorem,& ignem fieri norunt.& experimento coma Io. Can- probant etiam a Optici it sic plane quomodo, seu qua ratione atriar opt. lumine calor, & ignis essiciatur, non omnibus est apertum; et si Vm tib plures huius euentus rationes afferre studeant Perspectivi et ' QIod si reflexio refractiove non unica fit ab uno corpore Polito, li. s. ptop. dias hanove, sed gemina deinceps, multiplexque a duplici, mul-aε. tiplicique,citius . facilius, ac in longiori distantia lumen atteret aere in in substantiam ignis, quo deuiet combustibilia; si e duplicatis magnitudine vatia spc culis Archimedes e manibus V bis obsessae naues hostium ultra iacium arcus concremauit; qua' g.det ep. de rc Gulenus inquit ' alicubi . In ea Masa, quaera Asia pars, d
mia hac aliquando ratione conflagi auit rerat ploretium columbinum Fercus; cur iam putri di ea caetracto, ac vaporem edenti, in tangentibus admodum calido in propinquo fenestra fuerat ita, et i iam contingeret eius ligna,qtie large mper i ita res na fuerant: me da igitur aliam te, quum Sol plurimus incrdisset, accendit tum resistam , tvm Iignara
hine autem di fores quadam aliae, quae prope fuerant, P fenestrae nuper etiam resna illita, facile ignem conceperant , atque ad tectum que submiserant rubi autem excepta semel a tecto es flamma, celeriter in totam domum est grassata. Hoc, arbitror odo aiunt in ArchIme- dem
170쪽
De Natura & Essicientia Luminis. rsy
Educens quod speculum fabricauit sent x, riA distantia autem commensurati speculi, Parua huiusmodi specula quum posuisset quadrupla anguluQuae mouebantur luminis & quibusdam scalpturis. Medium illud posuit radiorum Solis,, Australis, At aestitialis,& hiemalis: H Re fraciis deinceps in hoc radijs
Exarsio sublata est formidabilis ignita nauibus;
i ittit in et v, , Et has in cinc rem redegit langitudine arcus iactus. video viros doctos in secundo metro legere Hexagonum aliquod speculum, quasi autor pro te eop om xuromvor,quod nos cum Laciscio Latine vertim Educens, quod speculam, scripserit, det taporet , bourpor, quod vere vertendum foret Uexae num agiquod Oeculum . Nos magis probamus priorem lectionem, quoia vitorium speculum non est hexagonum, sed orbiculare vel parabolicum,ac omnino inangulare; nec arbitror Tratetem adeo rudem fuisse, ut non agnouerit discrimen inter figuram angularem, & inangularem, cuiusmodi sunt sexangula & orbis cularis .imatuor speculis, quae parua dicuntur comparatione ad onerarius naues maximas , quas comburebant i Meminie autem quadruplorum speculorum in angulas turtis alicuius bia quia