장음표시 사용
131쪽
itas Fottii nil I ceti Libet Secundus
asterum ex parie corporis opaci r ex parte quidem lucidi nune
issetere videtur aperte, Solis ipsius praeter motum circularem certum, de apud Mathematicos regularem, esse latentem quam-d aha aliam progressionem tremulam , de qua non habuerint m 3. meta. fi Ailrcilogi rationem, notionemve; quae Solis occulta latio sit bsiissiqitare Sosaris luminis terminum attingens umbra treme-H vietatur. Ex parte vero corporis opaci statim adiicit Aristotela tumbram ideo moueri conspici, quoniam opaca illa corpustula: qitaem :rite contenta subato illorum specie semper volita-
iv onsis iciuntiir, vulgo ramenta nuncupata , di in Solis radiis .isii Aspicitae: qui per fenestras transiste L. quia inquit illarer ud remeese agitantur m otibus contrarib in aere de umbrosol rediit illuniinatum permeaneia. Ade illuminato vicissim ad umbrAsuli re nidiantia r haec eniim moueri solent in aete quoque sine ullo venti satu, a semetipsis veluti temere volitantia; ut experimento compertum est unicuique et Quare, subdit Aristoteles, quum talia in simia vicissim moueantur assidue, modo de lumine in umbram, modo de umbra in lumen, ferentia dorso suo liquandiu lumen mumbram, de vicissim vnibram in lu- men: etenim abeuntihus sen si bilibus permanent aliquantisper eortatis imagines in corporibus, quae illas in se susceperint, ut aith 5.deam n Aristoti l est propterea ternunus communis lumini, & umbraet Solaris etiam continue moueri tremereque smiliter videtur a quoniam huiuscemodi cordistula sua ipsorum mutatione parmimi umbram efficiunt in lumine, partim lumen deferunt in umbram; atque hac ratione umbra moueri, ac tremere videtur a quum reuera non moueatur umbra ipsa tota, sed illa corpuscula hunc in modum soleant agitati; scilicet ut notabamus,quum ea cor ula sint opaca, di proinde in sua superficie terminatum
habeant perspicuum capax luuii nisi& umbrq. quumque lumen, di umbra, ceteraeque si cris obiectorum visibilium abeuntibus hetis aliquantisperetiam permaneant in diaphano terminato, Aec non item interminato, in quo semel ut accidentia in si oc. cit. bucto, sed crine , quod Aristotes s o utibi monuit . ut notauirinis inquiens abeunt busiensibilibus in ue sensus de imagina-
132쪽
De Natura & Esscientia Luminis. Vi
sum locum delatus aliquantulum retinet in se luminis imagia
nem: dc vicissim diutius in loco valde tenebroso detentus lus, dein ad lumen transtatus, diutule speciem umbrae, tenebrametumque retinet in se. Sic igitur illa corpuscula iugiter in aere volitantia quae de lumine seruntur in umbram, secum dorso v hune aliquandiu him emac omnino lucis imaginem antea susceptam et quae vero vicissim ex umbra seruntur in lumen, secumdorta si militer vehunt umbrae simulachrum aliquantisperi &Ita fit veluti lucta quaedam minimorum corpusculorum, illum in torum, di umbrosorum in confinio totius luna inis, & umbrae, re ferens aptissime,ac nullo negotio tremoris imaginemr i quidem motus non est phantasticus, ac ludibrium sensus, fallacianque visus; ast verus,atque realis et Et vere mouetur umbra,& lummen in huiuscemodi tremore, non quidem per se, verum pertic-cidens, ad motum realem corpustulorum; in quibus uran subire-ciis insunt lumen a lucido corpore genitum, di umbra ab opa producta, vehit utriusque species visibilis, in diaphanoterani meto. Cuius rei sensibilius aliud argumentum habemus ex aue u lante de loco radiis Solaribus illustrato ad umbrosum; nam te Eo deferte utilenter auis in umbrosum locum aliquanti perlarmen radiorum; & viceversa volans auis de loco umbroso in ramdios, dorso suo sensibiliter defert umbram aliquantisper intra radios. Itaque mouetur lumen realiter secundum locum, leuper accidens ad motum corporis perspicua terminata, ira quo a praesente lucido per medium perspicuum interminatum Origis nem habuit,di insidet, ut accidens in subiecto. Sed ratio dilcris minis cur lumen, di umbra similiter non moueantur per accidens visibiliter ad motum aeris, di interminati diapham, latet pariter occulta residens in profundiore Naturae penetrali; nobis eruenda est, si fieri poterit. Porro subrectorum, in quibus insunt accidentia, duo esse genera novimus; alia namquc ra ram,di fluxilem substantiam obtinent, ut acrita aqua . alia vero
solidam, di consistentem, ut lapis , di lignum: haec omnia licet accidentia propria, di sibi materialitet inhaerentia secum dethrant, ut formas, quibus informantur: accidentia tamen spuit
lia, di sibi forinsecus aduenientia subiectum rarum ac fluxi te ve
arsistentes sibi formas habet; densum autem, solidumvix
133쪽
iar Fortuni j Liceri Liber Secundus
tamantesi quia paullo magis radicatas, ae infixas eas vetit . quam fluxiles Quoniam ergo lumen in aere suxili est ut assistens forma, in corpore denso ligni vel auis recipitur ut sermaintai,s cap. . mansi quando discrimen illud esse q nouimus discrimen inter larmam informantem, & assistentem: quod illa per accidens
mouetur ad motum subiecit corporis; haec autem minime: pr inde lumen in aere flabellis agitato non mouetur, nec umbra; mouetur autem utrumque susceptum in denso corpore. An vero lumen, & umbra moueatur ad motum luminosi corporis , quod erat secundo determinandum, alia res esti sensui quidem apparet utrumque moueri; sed vere neutrum moueri ratio g mina demonstrat aperte; quarum una est,quia lumen,& umbraiunt accidentia in corpore per spicuoniam terminato, quam i terminato, velut in subiccto existentia; modo nullum accidens
moueri posse de uno in aliud subiectum, neque de una parte su-hiecti ad alia m. notissimum est dogma sapientum, omnibus receptum: quare fieri non potest ut vere ad motum Iucidi corporis moueatur lumen, di umbra; sed quae moueri videtur, est nouae umbrae generatio in alia parte diaphani, ut supra de flamma dictum est. Altera ratio est, quia lumen producitur a qualibet patre lucidi corporis in opposito sibi perspicuo secundum rectitudinem et at per motum luminis variatur haec rectitudo ; igitur variatur di lumen; unde lumen ad motum localem luminosi non mouetur loco ad aliam diaphani partem,sid nouum produciturr i. phi si in alia parte perspicui; nam r Aristotelis decreto alia materia est
ad aliam tarmam; neque fieri potc st ut una di eadem numero forma luminis nunc recipiatur ab una parte perspicui, deinde ab alia. Sic ergo lumen est per se immobile secundum locum; moisiicri potest aliquantisper per accidens admotum diaphani termn nati, non autem ad motum intern inati perspicui, nec ad ni tum lucidi corporet, nisi apparenter , di cum sensuum ludibrio atque decepta Comi minis reflexione .seu repercussione. cap. XXI.
Quando lumen a corpore lucido praesente genitum in di
134쪽
De Natura & EScientia Luminis.
vlterior eius procreatio in directum; quia vis productiva luminis adhuc vivida est in ea parte medii penes opacum, nec otiosa quiescere potest ; lumen procreare non valens antrorsum, iplum retrorsum generat ab opaco veluti rediens versus senteni ac principium suum lucidum corpus; eo modo prorsus, quo qua do pila lusoria a proiiciente pulsa per aerem in medio itinere compererit parietem, vel aliud quid durum, a quo impeditur ne feratur ulterius ad terminum distantiorem , ad quem vigor in pulsionis eam deferre valeret: quia vis impulsoria vigens adhuc an ea conseruata non potest otiosa 'rmanere; nihil enimnat rapatitur a otiosum in his, quae sine cognitione operantur; pia a r. physidam antrorsum ob parietis impedimentum impellere non valens, retrorsum eamdem mouet repellens versus principium sui hi p-Π motus: quae retrocessio quum b Aristoteli reflexio, di e repulsio. . 8. physiae dure percussio dicatur. per analogiam ad lumen ab eodem 'a ,h
e Philosopho sapienter accommodatur: di licet f Xeplarus u
bilis aeuo nostro Mathematicus repudiata voce reflexionis, rem i. Gaa. percussione censeat utendumquam a g vi rgilio desumiti nos ta i men & repercussionis luminis verum autorern,&priorem virgi, elio salutamus h Aristotelem; & proprie loquendo, subtiliusque
philosophando lumen ressini potiua ab opaco, quam repercuti dicendum existimamus; etenim tarmalis est ea differentia inter itiit.
reflexionem, &repercussionem, quaecum repulsione coincidit; h. 1.dean. quod reflexio in motus ab interno principio strepercussio vero , t.8 repulsioque motus est ab externo agente quoniam autem vere-
flexa pila non a pariete mota est, sed a proij ciente per vim motricem ipsi pilae impressam; & proinde ab i Aristotele non dica- i s. phys.tur repe rcussa, nec repulsa, sed reflexa e sic plane lumen ab opaco corpore non mouetur revorsum , sed a lucido per vim sui propagatricem ulterius sibi inditam; propterea lumini reflexionem uti assignabimus, quam repercussionem. verum quia i quendum ut multi, ex e Aristotelis prascripto, Pronuscue cum h E. top. Aristotele luminis eamdem propagationem ab paco sui rectam V i , profusionem impediente ersus tantem lucidum, appellabimus 'p V
modo reflexionem,modo repercussionent,repulsiotremve; aceo de an.
eumata Aristotele, de motus secundo m pili a pariete, promiscue
135쪽
ra Fortunii Liceti Liber Seeun dus
vertitur repercutio, reflectra, reuibro, ic reuerbero. Haec igitist luminis repercussio, seu rest xio, repulsi ave, ab opaco corpore
impediente ulteriorem eius productionem, sed ipsam i n opposi tam partem versus lucidum corpus fieri cogente, non est luminis motus localis, nec per se, nec per accidens ; quia lumen non est corpus,quod per sen solum loco moueri potest: & quia talis repercusso luminis fit in perspicuo quiescente ab opaco non moto et sed est luminis procreatio retrouersa ab opaco laevigatae superficiei productionem directe progredientem impedienter ut innuit vicomercatust vel potius secunda productio luminis r trorsum a virtute lucidi corporis prohibita ab opaco corpore ne ulterius lumen progignat in rectum. Sed quia corpus hoc imp
diens luminis ulteriorem profusionem, productionemque, coingens vim luminis procreatricem retrocedere, ac operationem sitam retro flectere, multas habet qualitates, ut ta densitatem, Leuorem, opacitatem. di alias ; non conuenit apud Sapientes quaenam harum illi corpori caussa sit, ut lumen a se repercutiat et sane Perspectivorum Coryphaei p Euclides, Ptolemaeus, r Allia-xen. & fvitellio statuere videntur caussam effectricem reflexi nis elle corpori Sopaci laeuorem, superficiemque politam; passim decernentes ress xionem luininis fieri a corpore terso, polito, Ruisque supei sciencuiusmodi est speculium ferreum, vel argenteum . Quam sententiain collaudare non possumus, tum quia terra licet scabrani habeat superficiem, reflectit attamen euidentuli me valideque Solis radios adustue mediam regionem
aeris, ut sensu compertum est, di ab t Aristotele comptobatum euidenter: tuni quia nubes non politae, sed aspera superficie praeditat Solis radios sursum reuerberant ad iugi montium; ut ego semel in Apennini vertice , utque u Leplerus expertus est in monte rit ij et tum quia Lunae corpus aspera superficie tuta Galilaico compertum lumen bolis mire reflectit ad terras et tum quia vitrum, crystallus obtinens scabram supelliciem repercutit lumen miritice; superficiem veros laeuem habu crit, lumen refrangit potius, quam Proprie reflectat. Sunit, quos iuuat r flexionis radiorum caussam ponere corporis reflectentis densitatem: quibus ego ncqueo subscribere, tum quia non ita densa
nuris radios Solis reflectui aqua nube deusior non pute refle-
136쪽
De Natura & Efficientia Luminis. Irs
eit, sed restangit eosdem: tum quia densissima crystalli, vitrique corpora lumen refrangunt, non pure reflectunt. Melius. qui cum x vicoinercato, d Aguilonio statuunt opacitatem xy.mere caussam esse corporibus, ut lumena seressestant; adeoque cor- ii pto' pus opacum eatenus lumen a se repercuterer quae tamen senten- i -- ρ tia non caret dissicultate; quia Luna licet opacitatem habeat aliquam, quae proditur in maculis, non tamen est ab solii te penitus opaca; nam ex se lucidam utcumque substantiam habet, qua subfulgere visitur & in eclipsi non tacta radiis SoIaribus; & in con Iunctione caelo serenissimo. nam spectatur item subfulgida pars eius ad nos versa, quam sol superior non collustrat. Nos excAristotele dicimus absolute repercussionis luminis caussam x x.deaa.
esse naturam corpoream, adeo ut corpus omne qua corpus est, i. go.
lumen rc percutere valeat, siue sit laeue siue scabrum siue sit de sum, siue rarum; siue sit lucidum, siue diaphanum, siue opacum; quod indicat Aristoteles a si e rens, lumen repercuti semper, hoc est ab omni corpore; cum hoc tamen discrimine. quod repercus.so facta a corpore denso, di opaco, politaeque superficiei clarior est; vicissim tacta a corpore raro, diaphano, di scabro minus se sibilis est: verba M agistri perspicua sunt, comparantia repercussionem soni in Echo, cum reflexione luminis, Echo autem fit, inquit. quando ab aete, Ono racto propter mi. quod terminauit, prohibuat stangi , iterum vir repellitur , quemadmodum Ohara: Videtur autem Iemper fera Echo . sed non clara, quia aecidit in sono , sicut in in lumine e etenim lumen semper ripercutitur a nouenam fieret ubique tamen . sed tenebra extra locum Sole illum
natum et sea non sic repercutitur H ab aqua . aut aere , aut etiam 1 ahquo alio tauium , ut Ombram faciat, qua lumen determinamuI . At vero quia communitcr si tui de repercussione clara , & sensibili valde, praestat asser re tu inmis reflexionem hanc oriri a corpulentia opaco densa; ut reuera corpus omne ol' cindenium repercutiat mirifice lumen, non corpulentia sola, non opacitate tantum, necumcadcrisitate, sed corpulenta densitate opacae
quibus si quarta copulitur latuitas, tersae politaeque superficiei aequalitas, maior fiet, ac euidentior luminis reflexio; ut heuorso perficiei repercussionem luminis intensiorem, ae sens bili
talia reddat: sed corporis opaca densitas, vel opacitas densa re-
137쪽
ir 6 Fortunii Liceti Liber Secundus
percussionem luminis claram primo faciat in diaphano, corpuia lentia vero reflexionem luminis absolute faciat. Quod & ex A ristotelis allato loco patc t euidentissime s de aperte constati l t ductione facta in corporibus lumen reflectentibus f Luna siquis
. dem etsi lucida sit,non omnino tamen opacitate caret; immo esta prae dominio corpus opacum exigua luce praeditum . & quia cum pauca luce multam habet opacitatem cum magna densitate conitinctam; ut propterea Lunam terrae comparauerit Arist R Auet. a. teles a Averrois obseruatu, atque , malo; proinde mirifice r
d LP Luna Solares radios. Terra pariter ob densitatem,& opa, . in rita. citatem e tam solis radios reflectit in aerem medium pertit
. tum infimum, Specularum argentea, ferreaque maxime reper,cutiunt lumen, quum praeter densitatem,& opacitatem substantiae, politissimam habeant superficiem . vitrum , de crystallus , licet sint corpora diaphana,quia tamen densitatem obtinent, de lauem admodum extremitatem; nec adeo perspicua sunt, quin alicuius opacitatis participia sint; consat enim materia cinerea de aliqua ex parte terrestri; quamobrem si qua diaphana sunt, lumen intra se recipiunt, ultraque se traijciunt; qua tamen denia sunt,politaque corpora cuiuspiam opacitatis utcumque participia, eatenus etiam a se lumen evibrant, ac repercutiunt sensu biliter versus lucidum corpus. Aqua similiter ob suae corpule tiae densitatem, superficietque laeuorem. &ob opacitatem albouam a corpusculis sibi permistis contractam euidentissime resectit radios Solarq .,Aer, quia densitate, & opacitate caret sola sui corpulentia reflectit lumen Solis obscure, ut admonete x. de an. c Aristoteles; quod si raporum cuiliorum permistione, terren t. to. rum exhalationum ubertate, corpusculorumque volitantium iam multitudine sibi densitatem , di opacitatem aduentitiam quoquo pacto comparet aer, tunc euidentius radios Solis reper culexe valebit ; quo factum est ut vel ingruente pluuia, vel posiimbrem in aere pleno vaporibus lumen Solis conspiciatur illu, simi, & extra radios intensior diei claritudo perspiciatur ob
maiorem radiorum repercussionem ab aere crassiori densiorisque., Mista corpora singula , quo densiora, laevioraque sunt, de paciora, eo magis apta nata sunt resiectere Iumen versus cor
Pua lucidum,a quo primum illud exceperunt: etiamsi pro varias'. i Dr
138쪽
De Natura & Efficientia Luminis. iret
positione, figuraque corporum reflectentium, ab iis lumen r percutiatur ad latera luminosi corporis. Sic ergo reflexionis, repercussionisve luminis duae sunt causae effcctricis subordinatae; prima quidem impedit generationem luminis in ulteriori parte diaphani; & est natura corporea, praesertim opaca densi-aate praedita, lumini non peruia, quae collocata sit in diaphano opposita quomodocumque luminoso corpori: Altera est vis procreatrix a lucido corpore impressa lumini seu potius ipsi met Iumini congenita, ut cuique rei naturali, d similem sibi naturam . r. mag. producere gestienti, non ad huc effieta languens ve, sed etiam- mor. c. a num vigens in lumine prohibito ulterius se se diffundere; quae vis quum antrorsum operationem suam moliri nequeat, retrorsum eam promouet, lumenque nouum gignere cogitur versis primcipium suum, ac radios multiplicare mea diaphani parte, quae non obsessa sit ullo corpore opaca densitate se a lumen non a mittente. Quare luminis reflexio, repercussioque est noui lumminis productio a praecedente lumine genito a corpore lucido iaeadem parte diaphani non obsessa ab ullo corpore densa opacitate prohibente prioris luminis productionem per lineas rectas in ulteriori parte perspicui. Vnde patet primum lumen inci- . . , dentiae proxime fieri a corpore lucido, secundum autem lumen vreflexionis immediate fieri a lumine incidente in eodem perspiacuo. Quemadmodum enim color mouet perspicuum,quia promcreat in eo sui speciem visibilem ; & perspicuum ea specie praediatum mouet oculos, quia in eas producit consimilem speciem c lotis reptisentativam, via ite Aristoteles,cui color quidem mo et a R deam persticuum . puta aercam; ab hoc autem continuo existente , motietur fensoriam: ita corpus luntinosum mouet perspicuum, quia in eo procreat sui speciem visibilem, quae lumen appellatur ; diaphanum autem lumine affectum, siue de terminato diaphano i quamur siue de interminato, mouci propinquum aliud diaphanum sibi continuum,quia secundum lumen suo simile producit; unde luminis reflexio, repercussioque nihil est aliud, quam sc- eundi luminis productio a primo an diaphano sibi continuo ve sus corpus lucidum.
139쪽
De Laminis intractione , refractiotremm . . im
a Altaren fi Liam vero contemplantur a Optici, & admirantur omnes
Philosephi passionem in Lumine, quam infractionem, scui. semionena, atque restactionem appellant et cuius etymologiam inde videntur deduxisse, quod remus nauigij medietatem sui super aquam obtinens in aere idemersus aquis altera parte, in puncto quo tangit aquam apparet visui fractus, quoniam illius imago visibilis oculo repraesentat speciem fracturae et sic lumen per diuersa dia phana variae densitatis protensum in puncto quo tangit secundum perspicuum , refert imaginem stactionis, incuruatum aliquantispera pristina rectitudine. Quae quidem in fractio ut communis est affictio speciebus omnibus visibilibus, quarum natura est in diapham fieri nata; ita maxime conspicua est in lumine, ob maximam eius supra omnes colorum imagines visibilitatem: quare de illius urictionis realitate ac existentia non est qui dubitare valeat; illud enim omnibus est in confisio, 3, .epide ut Optime notat b Aguilonius, radios omnes cum lununis, tum rassitheo.3 formarum, posteaquam per idem medium aliquantisper recto tramite progressi sunt, alterius diametri occursu subinde frangi insectique; ac relicta, quam coeperant, via,alio pergere. Quod sane tum neutiquam euenire potest, quu ui in superiaciem occularentis alterius diaphani aequalibus angulis radius impingit; hoc . namque appulsa recta in eius profunditatem penetrat. totamque eius densitatem pervaditi Quando enim profusus radius aequales undique angulos cum superficie secundi diaphani efficit, nulla esse potest ratio curan unam partem potius quam in aliam a recto cursu deflectat; omnem siquidem linearum infractionem aut a perpendiculati, aut ad perpendicularem fieri necesse: ergo non stangitur illa,quae in superficiem alterius perspis cui secundum normam incidit. Dissidet autem haec infracti . cap. sed ut affectio a e nuper explicata passione reflexionis, quod re fi xio fit in eodem diaphano a corpore quoque maxime sensibilisteropaco per lineas exquisite rectas, non mutata Iuminis activitate a sed te fructio nuncupata hinecessatio in diuersis diaphanis avique
140쪽
De Natura & Essicientia Luminis. Iro
absque corporis opaci sensibilis interuentu per lineas curuas eum luminis intensione, aut remissione. Dissidere dicitur ab d Opticis alio nomine repercussio luminis ab infractione, quod ZAlhar.F. reflexio promiscue fit luminis radi incidente in corpus opacum i theo. i . siue per lineam rectos angulos in superficie corporis opaci de Luriel ii x seribentem; siue per eam, quae tantum obliquos designeta resta- Aquila ..ctio vero fit latum modo radiorum, qui de uno in alterum dia- grad. optrphanum protenduntur lineis in contactu secundi diaphani obli- prop. r. p.
quos angulos, non autem rectos ei sermantibus. Ceterum nos ex rei natura passionem hane refractionis in suas caussas resolua mus. Profecto materia refractionis est radius, seii lumen, ae omnino visibilis obiecti simulachrum ad obliquos angulos lineis rectis delatum per primum diaphanum: Forma refractionis est
incuruatio radii in puncto incidentiar, ac mutatio progressus per aliam lineam rectam in secundo diaphano primat non oppositam ad amussim . Finalis caussa vel ea est, ut lumen quod sensim labefactatur, tamdem impingens in densius diaphanum 'resb. 'v. Da e. iocillaretur, vel nulla; sed, ut a liae plurimae passiones, refractio se iis te fit ex necessitate materiae. Ni si dicamus, eam esse resta-etionis caussam finalem , ut lumen obliquis lineis refractione permearet ad ea loca, ad quae sine refractione peruenire non moset: Quo ergo foret amplior diffusio luminis, propterea refractionem illius natura molita est pluribus diaphanis in mundo constructis: Effectricem causiam refractionis omnes Optici res runt raritatem ac densitatem variam diuersorum diaptianorum iEt ceteris omnibus refractionis causiam effectricem agnoscentibus in raritate, aut densitate propria secundi diaphani, a raritate densitateque primi perspicui distinctas Tychoe Brahe , - t. deno. Ierti Bimus Astronomorum nostratium, ab aduentitia densitate hi, pag. aeri ob vaporum permistionem refractiones maxime fieri pr nunciauit .iSimiliter motum lumini3a rariore diaphano in densius fieri cum luminis intensione, de per inclinationem transuectionemque ad perpendicularem lineam in secundo perspicuo designatam: e contra s lumen a densiore diaphano feratur in rarius, refractionem in puncto incidentiae fieri eum luminae remi fione, di per abscessum remissionemque radis a linea perpendi
culati descripta in lacundo diaphano. Sed caussam physica in ,