장음표시 사용
141쪽
rgo Fortunii Liceti Liber Secundus
propter quam secundi diaphani maior vel densitas, vel raritas apta sit rectum radii transcursum obliquare, ad aliamque viam deflectere, nemo, quem ego quidem viderim, aggressus est adhuc explicarer Utinam haberemus doctissimi Aguilonii Di Dpi lib. s. piricos, in quibus spoliscetur se talem caussem aliquando pr Prop. i. mitigaturum . inquit enim, Obliqui radii quam ob caussam sta
gantur, non est huius loci inuectigare: dicemus de hac re in mentione. s I i de stactionibus , quum de his ex instristo agemus in Dioptricorum libris . & mox. Hoc igitur pacto rerum imagines non directo ,sed stactis inclinati sque ad perpendicularem radbi in centrum Visus illabuntur a idque propter mediorum diuerstatem: Qua caussa tametsi nondum cuilibet peroicua sit , fiet tamen manifesta quum de radiorum fractionibus ex professo in Dioptricis agemus . turn ergo delit scat adhuc in litteraria Republica modus originis refractionum Iuminis a secundo diaphano; age nunc omnes ingenii neruos intendamus , num forte liceat abditam hanc in naturae maiestate veritatem ex profundissimo philosephue puteo deducere in apertum. Ac vidistincte progrediamur in hac disiicillima contemplatione tria seorsim con siderabimus; primum quidem qu tuplex quaeque caussa issiciens proxima faciat refractionem luminis incidentis ex diu phano rariore in densius; & quomodo ea producat: deinde quot quaeque caussae productrices.&quomodo
operantes refringant lumen incidens e diaphano densiore in rarius: Deinceps quae caussa sit, ob quam ident lumen descendens, aut ascendens in diaphanum seu ciensius, seu rarius priore ad lineam rectam perpendicularem radios rectos in incidentia se mantem non refringatui; refringatur autem ex uno in a iterum o- perspicuum transiens oblique per lineam aliam a perpendiculari facientem angulos obliquos in puncto incidentiae. Ad pri-- p nium quidem quod attinet, caussa profecto refractionem luminis emciens non vinca est, nimi tum vis luminis ulterioris ad rectam lineam procreatrix a lucido impressi lumii si prioris illa phanu seu verius tuimini cuivis insita a natura, qua quaelibet esr i. mag. sentia est similis sibi rei g procreatrix s di secundi diaphani den . mox, c, io, sitas opacitati qualicumque iuncta, resistens ricumque posterioris luminis productioni; quam quia simpliciter impedire non potest,quum opacitas illa femin sensitandi densitas tantam non
142쪽
De Natura & Essicientia Luminis. Ist
habeat vim resistendi, quantam vim habet Iumen sese diffundendi per praesens diaphanum, breui facta colluctatione mox nouum lumen essicitur in secundo perspicuo; sed ob resistentiam ac pugnam quum amiserit pristinam rectitudinem radius , a
contraria deusa opacitate corpulentiaque utcumque de pristina reditudine in aliquam obliquitatem curvitatemque Rexusto quetur; quae quidem obliquatio, flexura ve, sitie incuruatio nominatur instactio, refractioque 1 Aesane simile quid radio m tingit in proposito, quod euenit ventis, qui nec sursum rectas . . .
nec deorsum, sed oblique seruntur ad mundi latera; quod alibi
notauimus in Opere deo nouis astris,de cometis, videli Fexham h li. a. 15lationes ex igneo ac terreo ele mento coagmentatae , sed terrente
materia magis participes in aere hoc infimo sub specie venti ad mundi latera vehementer aguntur, compulsae simul de sursum
ab igne, de deorsum aterra,ex quibus constituuntur, neutro et mento alterum vincente, sed vir tie vir tre reluctante et notialiter nucleus cerasi roridus intra duos digitos inclassis , a qu eum uno sursum,abaltero orsum impellitur,ab utroque simul ad latera propellitur: Pari sere modo lucidum corpus in praesenti diaphano lumen procreare valens ad rectam lineam usque ad
Sacium ut octo, si in medio macii repererit perspicuum densius aliqua praeditum opacitate , ab opaca eius densitate virtus illa productiva luminis a Ia quod impedimentum sentit: quodeta vatibus illa longe practialens tollit, sine pugna tamen ipsum noni tollit'; in qua quidem pugnactumen , eiusque virtus deperdit nonnihil pristinae rectitudinis, unde luminis radius aliquantis perincuruatur, de veluti seb iugo ad surpendicularem inclina tur; superataque resistentia per aliam lineam in secundo di phano priori lineae quomodocumquet parallelam progignitur. Inest autem secundo di,phemo densiori qualiscuntque opacitas vel aduentitia, ut aeri huicinfimo oba istionem vaporum, eccorpusculorum , quae subatomorum specie semper ubique volt.tant, obseruationei Aristotelis et id iplum ditio de aqua,quae ma-i M. fietigis quam aer inquinata est alienis corporibus; vel naturali, ut probi. i
vitro, di lapillis, mistisque corporibus alit pellucidis; in quo
tum constitutionem ingreditur aliqui portio terrae, a qua non-
initiubent aestatis; sicethaec multo pistri perspicuitati co- . . R s pur
143쪽
Fortunii Liceti Liber Secundus
puIata sensui conspicua non siti Densitas autem in secundo dIaphano limiliter & aduentitia,& connaturalis esse potest: Ita de
caelo procrea tum lumen refragitur in aere vaporoso ac nubilosopariens Iridem, & alia meteororum phaenomena multa id pene ris et refrangitur etiam id lumen in aqua,& in vitro,& incrustalis Iomani sestissimer quarum refractionum modos, varietates. a
: Alliaren que men suras diligenter explicant, & demonstrant e optici a vii ii. lib. ' - rum q* ββ perimentis. Ad secundum vero quod alia, . tinet, duae consimiliter eaedem sunt cauta refractionis, vis productiva luminis, & secundi diaphani rarior perspicuitas, sed alia longe ratione operantes, quum enim virtus procreativa luminis sit natura sua velocissimae functionis a nam in diaphano puro lumen procreat fere momento: ubi contingat eam agere in Perspicuum non ita purum, sed aliqua densa o cita te qua mi insensili donatum s ab ea opacitate utcumque retardatur, ac remoratur eius velocitas: si tamen inter o ndum ex di ha denso,& aliqua opacitate affecto transeat ad perspicuum rarum,
misso lopa im diffusum, veluti ferociens equus
abiecto, seu laxato fraeno, expeditiorem actionem promouens sese dilatat a tramite procul a perpendiculari expaciata di vagans nouam per lineam rectam liberius exc*rrit: non secus ac flammae: aere: tormento bellico in morem de an ustiis machinae liberatam eius orsficio ad aerem appellens refrangitur in lineas distantiores a perpendiculari, rectas tamen ad certum seopum colli antes. Ad tertium quod attinet, radius de tenui ri diaphano latus oblique ad perspicuum densioris consistentiae refrangitur incuruatus ast perpendicularem, quia densitas opaca illi contraria Iumen undique cogit, di inclinat veluti sub iugo ad perpendicularem, quo possit apsi undique circumobsistere, acv' victa , seu poturi fugata, di in arctum coacta viribus resum ptis denuo repugnare, nunquam non gestiente opacitne contra ria Iumini pernicum machinari, ac impedimentum moliti. E contra vero lumen ex diaphano raro profluens oblique in den- Iius, refrangitur Incuruatum a Peipendiculata longe vapans quia radius ille liber veluti rupto carcere, dissolutisque vinculis naturaliter longius evagatur a suo contrario, a quo niastis distat
Ianea procul a sedenda culari, quae ceteris breuior est Radiua
144쪽
De Natura & pScientia Luminis. MI
autem de perspicuo densiori profluens in minus densum per lineam perpendicularem ad angulos rectos non incuruatur vllam restactionem patiens; quia natura contrariorum est sese mutuo fugere, ac fugare ; ommumque rerum naturalium mos est, per
lineas breuissimas moueri. & operari: Quocirca Iumen in denissiori perspicuo contrariam sibi habens aliquam opacitatem , Mab ea sponte fugiens, & ab ea fugatum in longiorem distantiam a suo contrario nequit abire, nisi ad lineam perpendicularem s eundi diaphani confugiat; ad quam etiam habet iter breuissimum; quia linea in secundo per spicuo utrimque deflectens a perpendiculati longiori ducitur itinere, & minori distat interuaIMadia phano priore. Lumen ibidem prodiens a diaphano rari re ad densius per lineam perpendicularem ad angulos rectos intersecantem secundi perspicui superficiem non incuruatur , nec ullam refractionem patitur. quia nulla potest esse ratio (quod
notat etiam I Aguilonius cur in unam partem potius, quam in I s. derad. aliam a recto cursu deflectat et omnein siquidem linearum infra prophctionem aut a perpendiculari, aut ad perpendicularem fieri ne 'cesse est i ergo non frangitur illa, quae in superficiem alterius perspicui secundum notinam incidit: sed his non acquiescitani mus; quia nos ulterius intelligere cupimus a viro solerti, cur nulla ratio sit ob quam radius per secundum diaphanum in .
unam partem potius quam in aliana a recto cursu deflectat: Noa . iautem huius integritatis luminis, siue irrefractionis, ut ita loquar, geminani ede caussam arbitramur; una quidem est,quia si secundum diaphanum fuerit priore densitus, undiq; absistens ra dio saphani densitas opaca similiter, neutra parte diaphani viribus alteri praeualente, utrisque sinulitera radio victa in medio perpendicularem lineam ei cedit ad ortum. Altera vero est, uia vis productiva luminis phnice agunS In materiam atqueispositam linea breuiori . non nisi linea perpendiculari lumen producere valet. Sin autem secundum dia manum fuerit Pri re rarit s. integritatis luminis, siue me fracitonis caussa eri ilaec posterior; nam in diaphano ratiors prima locum habere non potati; ut apertum cuivis es intime propositum consideranti. Nisi
tertiam his catillam adiungamus iasi cntes radium Perptaldicularem in secundo diaphano perpeti quamdam refracilonem, ob
145쪽
t g portunii Liceti Liber Secundus
db rationes prius allatas de radio defluente oblique ad secundum perspicuum, sed adeo leuem, ut sensibus conspicua non iit; ac proinde ab Opticis,aliisque scientificis non considerata; quiam , phis bus in quod parum distat, tamquam nihil distare videtur. Haec de abditissima caussit refractionis radiorum ultra primum pedispicuum contingentis.
. i. De variis Luminam disserentibiis: is
in plura sint, quae in esset uia luminis considerari v
leant, iniciens caussa. quae lux appellatur, siue corpus lucididum, luminos riuue; materialis; quam corpus diaphanum fere omnes vltro recipiunt a Peripato I di formalis; quae luminis ide nuncupatur: iam attiplici hoc tante uos possumus vari alumi- idib. t nis diuisiones ac differentias haurire. Porro lucidi corporiis lu- cisque natura gemina quum sit, caelestis,&elementaria, siue sin ' derea, di ignea ; plerisque placuit hamen ab astris in perspicuo genarum diuer speciei penitus esse a lumine in eodem perspicuo genito ab agnis ardente flamma: Quam tamen sententiam confutare videtur Aristoteles tum unica definitione lumena x. de an . utrumque donans; ait enim, a Lumen Otem est actas tajas per- . p. fum , secundum quod est perspicuum. TMemia autem a in quo hocmes,di tenebra .i Lumen autem ricolatia per cui, quum es a perspicuum ab igne, aut huiusnodi quali quod insum eii corpu/ s et mm huic nuta inest unum in idem. Quid igitur perq;cuum a Siquid lumen dictum em od neque ignis est reque omnino corpu cessis enim utique aliquod coi pus P se sed ignis. De huiusmodi alicuis ianempe lucidicorporis . Ut astra, praesentia in pei spicuo ; desiuiti ia is t. de an. tem una, doctore, stotele, arguit uvitatem naturae definitae atum si sierenSceamdem esse naturam in aere, aqua il& in caelesti '' corpore Perspicuo; lumenque definiens desse actum.perspicuiv ,. de an. lacui dum quod perspicuum; S alibi e decernens ad aliam forest.ov. mam aliam esse materiam: unde colligendum est in eademn s x. phc tura perspicui lumen diuersae naturae ac speciei non inesse, licet v. s. a variis lucidis proueniat. Quum etiam lux in varijs corporidibus eamdem naturam habeat; nam& quod Iucida sunt, speciaco a se
146쪽
De Natura & Essicientia Luminis. I g s
ahinuicem non dissident astra, & flamma, ceteraque corpora sub caelo micantia; quapropter a diuersitate lucidorum, seu a va rietate causta tarmaliter- efficientis, nulla specifica dissetentia Iuminis, nullaque varietas naturae luminis emanare potesti Sed aliqua solum accidentalis differentia promoueri valet, nempe quoniam ab astris in diaphano producatur lumen purius, intensius, vividius, maius. acti ilico cius, permanentiusque, quam ab ignis flamma, corpore ve luminoso alio nostrate. Sin autem madteriam luminis contemplemur; haecis Aristoteli quum fit dia- f i. deaa. phannm is quumque diaphani natura g eodem autore varia non ' . sit, sed eadem in caelo. & sub caelo: scribit enim, Testeuum au. et q/' tem dico, quodest quidem visibile, non autem fecundum se visibile, m
impliciter dicam,sed propter externum colorem rHuiusmode autem es aer, di aqua, O multa solidorum non enim fecundum quod aqua,neque
fecundum quod aer, perspicuum est; sed quoniam est natura eadem in his Di gae, m perpetuo illo, quodsursum est, corpore et Profecto nec a veritate caussae materialis lumen habere potest vitam naturae druerstatem, ullasve speciei differentias: ast a materia sortitur lumen disserentias tantum accidentales, quia lumen in materia puriori est illustrius, in impuriori obscurius: in materia densiori lumen est vividius & actuosius, in rariori ci teris paribus est languidius, & infirmius. Ceterum in idea & forma luminis plutes differentiae spectantur essentia squoquo pacto iquae differentiae stini luminis incidentis, repercussi, refracti cobliqui, recti, primi secundi; tertis & ita deinceps: Quae tamen differentiae luminis agnoscunt sui caussis quodammodo etiam varietatem effectricis proxinii, atque materiae, Ionge alia ratione quam alii censeant: tuorum sententiam superiora conuel lune argumenta: quia caulla esstriens luminis alia est primaria, nimirum lux, seu lucidum corpus; a quo primum lumen immediata tegi gnatur imperspicuo, velut sui spetiem visibilem, ac proprium silui lachrum r alia secundaria . - lumen immediate genitum a luce gignere valens aliud lumen secundum in alia parte perspicui, vetitati sui essectum eiusdem speciei; siquidem h Aristoteli natura ouinis est procreatine eius essentiae, qualis, I. Aipsa el H Si de lucido corpore sermo sit, ab uno lucido, si uve- mox chio
dius ab viii, lucidi partibus tarijsi vatij rady fiunt luminis in
147쪽
is 6 Fortunii Liceti Liber Secundus
perspicuo a seipsis solo numero distincti ad varietatem tum M tiu lucidi, a quibus emanant; etenim unaqueq; portio sensibilis in corpore lucido degens radium suum sibi proprium de se fui dit: tum etiam partium diaphani, in quibus efficiuntur; nam
i s. meta. unum numero dicunturi Aristoteli esse, quorum est una mate. Dii, La numero; loquendo de materia proxima & propria, non au .h i. phis tam de communi di remota quae una in umero pluribus conueris o. nire pcte st : a t radij luminis ex unius corporis lucidi variis pari libus prodcuntes in varias diaphani partes, inter se specie non diffiiunt; quia similiter lato numero dissident, non item specie tum variae illae unius lucidi particulae, quarum sunt effectus,& si,-I a. de an. mulachra: tum variae illae partes I diaphani, secundum quod ,ee. diaphanum c sis quarum sunt m actus, & sol mae; nam ad aliam .i d*ap tarmam semper est alia materies nAristoteli. Alucidis autem
hii,s numero, Ocricve vrcumque distinctis varis radij fiunt, variavetae. Iumina in perspicuo, quorum maior est differentia quam numerica simplexa quum variae naturae lucida repraesentenis ac magis inter se dissideant quam radii plures a partibus multis eiusdem lucidi prouenientes: quis enim neget magis differre radios S lis a radi js Iouis, quam duoa radios eiusdem Solis ab inuicem di sane ut in eadem specie, seu natura humana plusquam numero dasterunt masculus, ct femina inter se, quia magis differunt ab inuicem quam duo masculi, quos certum est inter se numerodissidere: scin eadem natura luminis plusquam numero dissident radii a diuersis corporibus lucidii in perspicuo geniti, quam radu plures ab eiusdem lucidi variis partibus orti, ac omnino ab eodem utcumque lucido prognati; quos certum est ab inuicem numero differre et Quo factum est ut in eadem parte, diaphani plures radij simul esse valeant a diuerita lucidis pro- manantes; at plures radij simul esse nequeant in eadem parto diaphani, qui ab eodem lucido, siue ab eiusdem lucidi partibua utcumque variis effluunt. Quod alia ratione contingit, quia quum radis profluant a lucido corpore semper ad rectat lineas in perspicuum; quum a variis eiusdem lucidi corporis particulis quantumvis inter se proximas lineae rectae produciae per diapha-
. t.: Dum et tam in Immensum nunquam sese contingere valeant,
adeoque nec unam di eamdem ad p.rtam diaphani appelleret
148쪽
De Natura Se Esscientia Luminis . a gy
proinde fit ut duo radii prodeuntes a variis partibus eiusdem lucidi . qui sunt duo lumina solo numero inter se dissidentia. sis
mutes nequeant neadem perspicui parte. si imal essen queant in eodem omnino subiector vlo antea quoque notauimus. Si e rapis. vero tractemus de lumine genitore luminis alterius; quunt sit omne lumen pactus diaphani secundum quod diaphanum: ae- Mean. que diaphanum sit tum q terminatum, tum etiam intermina- t cytum et lumen primum in diophano interminato existens dicitur Liti lumen incidentiae ab Opticis squod generare potest aliud lumen sibi simile in omne aliud diaphanum sibi praesens a suo subiecto utcumque distinctum: si quidem producat lumen secundum in
diaphanum aliud itidem interminatum tunc dicitur producere dumen secundum, acre percussum; quo nomine r Aristotelas ala. r x.' an . extra locum a Sole illustratum non esse tenebras, sed lumen re- x, o percussum. Sin autem lumen primum di phani non terminati . i l . producat lunae ni secundum in aliquo diaphano terminato, tale Iume insecundum dicitur splendor inhaerens, ac effulgens in superlicie corporis illius terminati. Ceterum hic splendor ulterius tertium lumen efiicit an perspicuo interminato praesentirquc d tertium ducatur lumen reflexumi, siue repercussum : Quae quidem luminis differentiae a varietate causiae productricis ortivis habent Similiter si consideremus varietatem diaphani
utcumque ellentialem, ab ea multae pullulant itiden disti reu-tiae luta illiis plusquam accidentalis; ndui ab eodem lucido praesente generatur in perspicuo interminato primum, lumen incidentiae; in superficie vero corporis opaci praesertim jaeuigati praesentis, ubi est diaphanum terminatum, generatur se noum lumen splendoris I a quo ante id corpus in perspicuo in taxminato Rotam procreatur tertium iuuien rc Arcusium et in superficie v ro secundi medii diaphani non terminati progignitur latae uri fractum. od quidem tu is heia refractum alias habet a materia poti si in ii vitifcrentias; nam in nube mrada concau dicitur Iris; in mi be Soli proxima Pares ij in Lunae laterata Pa Asia ilicsen matutinas vapori ip3 horieontis dicitur crepusculu sicut
149쪽
et 3 8 Fortunii Liceti Liber Secundus
De raminit dictinctione a Luce, a lucidi .seu luminos corporisfamisinone, qua nuncupatur Lucere . cap. xx IV.
v x superioribus constare cuique potest, Lumen lucem,& tu 1 cere non esie tria nomina synonyma rem unam de eamdem significantia; licet ita sensisse videantur plurimi non de plebes lib.s.c.s Philosophia quia proprie lux est forma lucidum corpus constituens in esse lucidi; a qua tarma operatio fieri nata in perspicuo dicitur ti ceres cuius ope rationis terna inus ac finis est lumen ea genitumin diaphano; ut proinde Lux sit caussa efficiens lumianis Lucere sit aetio lucis, seu generatio & origo luminis; Lumen sit effectus in perspicuo genitus a luce, seu lucido praesente per talem sui functumem, quae dicidiar Lucere: quod quidem lumenaeap. sup. pro varia sui diuerentid a nuper explicata dici consueuit radius. splendor, fulgor,& claritas. Iliterim tamen admonemus, lucere non ita proprium esse opus lucidi, seu lucis, quin coueniat etiam lumin quum enim lucere proprie sit procreare lumen in perspicuo; luminis formam profecto procreat in perspicuo non solum lux insidens in corpore lucido ; sed etiam lumen inhaerens in Q perficie corporis opaci, unde reflectitur; quin & in diaphano
densiori, ubi restangitur lumen lucet enim tum Lunae, tum Terrae corpus, tum argenteum, & ferreum speculum illuminatum a Solis oppositi radijs,cuius lumen repercutit: lucet etiam aqua, vitrum, & nubes paretiorum, in quibus lumen eiusdem iubaria mitifice refrangitur: Qitare lucere non est operatio luci, lucido vecorpori essentialis, ac propria; quum lumini conueniat, laudiaphano, de opaco corpori illuminato: lucet enim quodcumque de se lumen emittit, quodcumque lumen procreat; procreat a tem lumen tum lux, ieu lucidum corpus, veluticauila physica, - & velut obiectum suam imaginem it tum etiam lumen primum generat secundum similitet velliti caussa magis uni voca, seu verluti naturam sibi consimilem; ut enim calor ab igne genitus maere nouum calorem sbi similem producit in nobis praesentibus f ita lumen a luce genitum in primo proximoque perspicuo producit secundum lumen sibi consimile in speculo, ac omnino
in alio perspicuo seu terminato, seu interminato distantior .
150쪽
De Natura & Essicientia Luminis. I sy
Quare inter lucem, lumen, & lucere illa differentia reperitur, ouod lux est tarma congenita corpori lucido, in eo permanens , di distula, illique coextetio, de eo terminata , nullius indigens uno iram sui conseruatoris et Lumen autem est lucis imago, dcciualitas a lucido genita in corpore di aphano seu terminato, seu interminato. rndigens conseruatore luctato praesente, ad cuius absentiam cito extinguitur evanescens in perspicuo i lucere vero est operatio, qua lumen absolute producitur in corpore diaph no, siue a luce, lucidove corpore, cuius est imago visibilis, ac est ctus sensibili se siue a lumine priori, ut a caussa magis vivum cuius est effectus, ut naturae similis. Insuper lux est mima in m mans corpus lucidum, non illi assistens; quae proinde mouetue ad lucidi corporis lationem et lumen autem est tarma perspicuo, diraesertim interminato assistens, non ipsum in mimans; quae pro-nterea loco non mouetur ad subiecti sibi perspicui lationem ; vili antea demonstratum est ex quiete umbrae in perspicuo agitato , cap. x apud lucidum. de opacum immotum et lucere vero est operatio habens esse in fieri ; quum lux, di lumen sint duae qualitates pe manentes, illa in lucido, haec in perspicuo corpore. Praeterea Iuxest actus primus lucidi, ac eiusdem habitus congenitus ; lumen , est actus primus perspicui corporis Iac ea propter aliam naturam a luce obtinet Aristoteli; i ad alia mi iurnum semper alia ma- e x. phyl. teria est r at lucere est actus secundus vitiusque., Postremo lux est qualitas congenita in lucido corpore, velut eius naturalis p tentia; lumen est qualitas aduentitia corpori diapham. Telae eius disposimo, vel habitus is lucere est Agere utriusque, de Pati corporis perspicuir proindeque tria haec genere quoquo pacto differunt; etenim lux est in secundo genere qualitatis natur iis- pote n tia lucidi corporis; lumen autem est in primo genere qualitatis habitus . vel dupositio perspicui, seu potius in V rtio genere qualitatis passio , vel pallibilis qualitas diaphanir L cere vero est in alio Praedicamento ;iquum sit Agere tum lucibdi, tum illuminati, tum lucis, tum etiam luminis prioris,MPata corporis perspicui. Sic ergo multas nominibus mire se diuorunt