장음표시 사용
251쪽
LIBER SECUNDUS. - EPISTOLA L 83
quodam loco ait idem, sciebat sibi omnia restare, ideoque quidquid actum esset, dicturus fuerat Set bam. Multa nunc ultro equidem constantiae similis exempla se offerunt; sed epistolae modus plura non recipit. Finem igitur imponam. Et si cui sorsan patientia tua ab his laudatissimis actibus aliena videbitur, propterea quod tu non filium perdideris, sed fratrem, aequo animo patiar unumquemque sentire quod pinio sua sert. Ego quidem in me ipso alterum casum dumtaxat expertus sum. Filii amissionem non οVi, at raternae necis vulnus excepi. De hoc certius loqui possum. ihil itaque contendo, neque luctus invicem consero; sed illud scio, saepe acilius amissum filium
restaurari posse, quam fratrem Vale.
Ad sonium Soros V. Kal. Martii.
FRANcISCUS PETRARCA AD IGNOTUM Facilem sapienti iacturam esse sepulchri; variosque veteribus suisse sepeliendi ritus.
Amicum bonum periisse tibi, doleo sed magis in te rectum periisse iudicium, indignor meque enim aut te ipse satis viriliter, ne dicam philosophice, consolaris, aut illum qua flendus est defles, si modo quisquam Viri sortis exitus non invidiosus potius quam miserabilis via deri potest. Nam ut epistolas tuae sensum breviter stringam non tam mihi videris aut damnum tuum, aut amici parumper sestinatam mortem ubi parcere possem Vul-
252쪽
gato sorsitan errori , quam genus mortis, atque inhumati corporis iniuriam, iactatum mari AEgyptio cadaver,
deplorare. Hanc non Vulgarem magi quam anilem querimoniam ferre non aleo. Nonne enim, quaeSO, degenere sepulturae tam scrupulose sollicito, illud occurrit, sepulehri facilem esse tueturam 8 An Maronei versiculi nil aliud clamantis oblitus es, qui adeo pueris etiam notus est, ut iam in proverbium abierit Quod si ad mortem respicis, salteris, si per hanc elicem aut mis rum fieri putas Satis est notus versus alterius poetae: Nemo sit morte miser. Vita est quae miseros facit et be ius, quam qui usque ad extremi fugam spiritus bene egit, nullo eget amplius selix est, securus est, in portu est. Quid ergo ad summam elicitatis huius pertinere arbitraris, utrum tellus illum opprimat, an pelaguS VOLVat, an flamma consumat Sed, quoniam te de sepultura singulariter praeque omnibus anxium intelligo, quanto tu beatiorem aestimas hunc tellure demersum, quam illum alterum fluctibus obrutum Propter unius, credo, Virgiliani carminis horrorem, quia scilicet
Unda seret, piscesque impasti vulnera lambent
Quid autem si alterius vulnera rapidi canes absumpserint Si lamelicorum grex luporum, effossis tumulis, membra discerpserint Respondebis, ut arbitror, et hos itidem infelices. Ita iam ex omnibus elices erunt, quibus inconcussa contigerit requies sepulchri. Nihil hac opinione puerilius cum enim cuncta provideris, negata belluis viscera infestis vermibus negare non poteris. Iam cernis, qui contactum pulcherrimorum fortassis anima lium Ormidabas, quid a turpissimis necessari Sis pas-
253쪽
LIBER SECUNDUS. - EPISTOLA II. 85
surus Verum ista non adeo metuuntur, quoniam usu iam
quotidiana sunt. Vides itaque quod saepe dicere soleo,
nec mea solum est, sed illustrium philosophorum sententia , quidquid in hac ita patimur molesti, non tam ex
ipsa rerum natura, quam ex nostrae mentis imbecillitate, sive ut eorum etiam Verbis utar e opinionum perversitate procedere. Ova timemus, usitata contemnimus Cur, quaeso, nisi quia in altero mens inermis improvisa rerum acie turbatur, in altero, frequenti meditatione, rationis clypeum fabricata est, quem asperi tatibus cunctis opponeret Respice nautarum morem, quam aequo animo patiuntur, corpora suorum in fluctus effundi. Unum de multis exemplum illustre non sileo. Lambas de Auria, vir acerrimus atque sortissimus, dux Ianuensium fuisse narratur eo maritimo praelio quod primum cum Venetis habuerunt, omnium memorabili, quae patrum nostrorum temporibus gesta sunt qui hostili classe conspecta, ubi pugnandi horam advenisse cognovit, numero licet inseri , tamen suos pro tempore magnifice ac breviter adhortatus, manum cum hoste conseruit. Cumque in eo congressu filius illi uni cus, florentissimus adolescens, qui paternae naVis proram obtinebat, sagitta traiectus, primus omnium corruisset, ac circa iacentem luctus horrendus sublatus esset, accurrit pater, et Non gemendi, inquit, sed pugnandi tempus est. Deinde versus ad filium, postquam in eo nullam vitae spem videt: Tu vero, inquit, ii, nunquam tum pulchrum habuisses sepulturam, si defunetus esses in patria Haec dicens, armatus armatum tepentemque complexus, proiecit in medios fluctus, ipsa, ut mihi quidem
Videtur, calamitate elicissimus, cui talem casum conti-
254쪽
git tolerare tam sortiter factum nempe eius ac Verba, accensis animis, egregiam illo die Victoriam peperere. Nec minus ideo pius est habitus, quam si incumbens
255쪽
LIBER SECUNDUS. AEPISTOLA Il. 8
in opinionibus non in rebus esse inque his gignendis
alendisve consuetudinem posse quamplurimum. Illa virum quem ammerat consumpsit tu, Si quam ex nostris mulieribus idem facientem videris, obstupesces, et abominatione spectaculi oculos avertes. Fiat idem ubi fieri solitum est, nec humanitas, nec insigni amor, sed vulgare obsequium dicetur. Non oportet peregrina conquirere maioribus nostris in hac ipsa Italia mos su
rat suorum corpora flammis exurere quem morem et historiarum fides, et usque ad nostram aetatem inventae sub terra urnae cum cineribus testantur. Neque tamen ea emetusta consuetudo St. Ante enim, ut nunc, toti
humabantur, donec id remedii genus, inexplebili odio
bellorum civilium in sepulchra etiam saeviente, commenti sunt seque ope flammarum hostili ludibrio subduxere. Itaque Scipiones, ut qui merito se reipublicae caros scirent, omnes integri iacuere nec omnino ullus in gente Cornelia ustus est, ante Lucium Syllam dictatorem.
Is primus omnium, contra lamiliae suae morem, multorum sibi conscius odiorum corpus cremari suum Voluit,
nominatim veritus ut serunt ne in se Mariana actio stibitum auderet, quod ipse ausus suisset in Marium. Valuit exemplum secutique sunt sactum, quibus acti ratio nulla erat. Sed postquam cremandi mos invaluit usuique sua esse coepit auctoritas, tum demum quod remedium fuerat, decus fuit, et ex illo probrum ingens Visum, supremis ignibus caruisse. Hinc laudata pietas, quae pauculis lignis collectis in litore Νiliaco truncatum impie agni Pompeii corpus cremare, non tam potuit, quam voluit. Inde sibi partum nomen. Quis enim Codrum hunc nosset, nisi Pompeii membris faculas inse-
256쪽
rentem Ille autem Codrus Atheniensis alio pietatis genere et propria morte cognoscitur. Nunc defunctos comburere extremae uerit vel iniuriae vel vindictae. Unde haec in una eademque gente varietas Nimirum decursu temporis mutati mores, opiniones hominum auternant. Nec rursus id quaero, de quo magnos interdum viros disserentes audiVi, uter esset sepulturae modus honestior, illene quem maioribus nostris memoria, quemque multis adhuc gentibus servari fama est lege addita, quae sepeliri hominem in civitatibus vetat, quibusdam paucis admodum exceptis, quos singularis virtus legibus solutos fecit; cuius tertio de legibus meminit Cicero an hic noster, quem a Vetustioribus resumptum christianae religionis usus obtinuit. Non ea mihi nunc cura est id potius quod agebam peram ideo multa nobis horribilia videri, quia consuetudine longa Varios
concepimus errores quae apud alios diVersa consuetudine non timentur. Si vero tu mihi quod prosessionis tuae proprium est , caeteris spretis, Veritatem rerum, non vulgi rumoribus, sed insita ratione quaesieris, inVenies, Virum sapientem opinionem ab erroribus avertere, ei aut miserari delirantium greges, aut ridere. Vale.
FRANCISCL PETRARCA SEVERO APPENNINICOLAE S. P. D. Quid sit exilium.
Exilium etsi ab exiliendo tractum rear, vel ui Servi placet ab eo quod quis extra solum eat, non
257쪽
iamen exilium esse, nisi invito accidat, annuerim mi quin saepe a regnis suis reges exulant, eoque maxime
tempore, quod prorogandis tuendisque regni finibus, et propagandae gloriae impenditur; quando nemo illos exules dicere audeat, nisi a quo ratio omnis exulaverit; quippe cum nunquam Verius et sint et dicantur reges. Aliqua ergo vis dolorque aliquis interveniat oportet, ut exilium verum sit. Id si recipis, iam cernis in tua manu situm, utrum exul an peregrinus sis. Si lacrimans, si moestus, si deiectus exivisti, exulem te procul dubiora veris: si vero nihil propriae dignitatis Oblitus, neque coactus, sed libens, et eodem habitu frontis atque animi, quo domi fueras, iussus exire, paruisti, peregrinaris p
secis, non exulas. Nam et in caeteris formidatarum rerum generibus invenies neminem esse miserum, nisi qui se miserum secit sic pauperem non rerum paucitas, sed
cupiditas facit. Sic in morte, quo exilio simillima est, non tam rei ipsius asperitas, quam trepidatio et opinionum emersitas nocet quibus amotis, multos aspiacies non modo aequanimiter, sed laete etiam ac felicitor morientes ex quo nimirum intelligitur non esse necessarium, sed spontaneum mortis malum nec in re ipsa,
sed totum in obliqua mortalium existimatione repositum quod nisi ita esset, nunquam in periculo pari tanta esset imparitas animorum Eamdemque rationem Video exilii, quam caeterorum omnium, non in illo sed in nobis esse, quo vincimur opinionem scilicet, quae, ubi paululum a Veritate deflexerit, mox innumerabilibus iactatur erroribus, ut ad verum difficillime redeat, seque, nisi multum adiuta, non erigat ad intuendam pr priae originis maiestatem. Ut mim certum P Sequar,
258쪽
quid exilium, quaeso ipsane rei natura, aut intermissio dilectarum personarum, an indignatio potius et impatiens desiderium animi languentis exasperat Quod si tu mihi, quicumque a patria absunt exulare sine ulla
259쪽
collum subduxisse securibus, morti praereptos, et prosperitati eximiae resematos. Nemo unquam tam ni quo loco iacuit, ut non ei liceret oculos attollere nemo iam deploratum rerum suarum Vidit exitum, ut prohiberetur sperare meliora. Ciceronem ab exilio Roma revocavit diebus paucis egregii civis praesentia carere vix potuit. Revocavit et Metellum cui cum in spectaculo Trallibus sedenti honorificentissimae litterae, senatus et populi Romani nomine, redderentur, nihil in laetitiam versus, eodem Vultu fuit, quo moenia urbis exierat. Vir nec digressu fractior, nec insolentior reditu illic patriae urori cessit, hic desiderio paruit illic modestus, hic pius utrobique memorabilis. Tentavit pari sacilitate Rutilium sed ille durior mansit, et patriam reditu sui indignam suo. Eadem fuerat sors arcelli eventus longe alius qui, dum revocatus a CaeSare, Summo desiderio bonorum omnium rediens, in hostem incidisset, effectum est, ut in locum perdulcis expectationis, publicus hictus incederet cui mortem tamen illam nunquam exilio dissiciliorem fuisse crediderim. Una est enim Virtus, quae variis licet asperitatibus perserendis, animos armat, atque instruit. Fuerat autem hic in exilio talis, ut magnum sui praeberet indicium, qualis suturus esset in morte. De quo non tacebo quid in libro de virtute ad Ciceronem, Brutus refert vidisse se eum videlicet itylenis exulem tam infracto animo, tamquemido bonorum studiorum, tamque denique eliciter beateque disposito, ut non ille sibi, quamVi longe relegatus, sed ipse potius exul, quum ab illo discederet, videretur. Addit sitam Caium Iulium Caesarem, qui sibi et exulandi auctor fuerat, et postmodum redeundi
260쪽
92 DE REBUS FAMILIARIBUS suit, per ea loca transeuntem, Verecundi permotum super exilio tanti Viri urbemque ideo, ubi ille tunc erat, de industria praetervectum. O gloriosum exulem cuius exilium potentissimorum civium alter suspexit, alter erubuit. Sit Caesar mundo terribilis, Brutus et Caesari utrumque tamen revorentia coepit exulis Marcelli Quis exilium tale non cupiat Immo ero quis exilium Vocet, quod ipsis patriae dominis invidiosum est Illos
commemoro, quos poenitentia civium reduxit. Quam multos autem fortuna restituiti unquam Camillum Roma Vocasset sors illi et excidium urbis quis crederet ), ac fremens per Italiam transalpinarum mntium sum viam fecit ad reditum, ut esset unus, Vir memorandum cunctis exulibus, et bonae spei simul et spectatae erga ingratam patriam pietatis exemplar. Atque, ut ali quando ad nostrorum temporum acta transgrediar, asethaeus Vicecomes Mediolano patria praepotentis inimici viribus pulsus, quam diu solus ac profugus et in summa inopia rerum omnium suit comploratus a suis, illusus ab hostibus Quem serunt die quodam curarum plenum praeter ripam Benaci lagus errantem habuisse ομium
superbi hostis nuntium, atque ab eo domini sui verbis interrogatum, quidnam ibi tam incomitatus ageres' italiud respondisse, nisi se retia tendere. Quod responSum,
tum sorte contemptui habitum, brevi qui mysterii
importarei innotuit ita ociosus senex unus adVersarios suos omnes, ceu totidem pisces, esca spei inanis elusos, providentiae suae retibus circumvenit. Alio quoque tempore cum ad eumdem nuntius rediisset, et Percunctaretur irridens, quibus itineribus, aut quando esset in patriam reversurus, tranquilla fronte respon-