장음표시 사용
191쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM II. G II Idylolii PSuin a 'luti Pro Salute senti uni Suniano laborege,si8Set, voluptatis nuSa ge8sisse diceres.'Quae cum dixissent, iubeo, in pii Torquatus ad quos Sta ros retini, Et, quana stanni liquid PS Poterani, innien invenire Dialo Paratiores.' stantiliari nostros, Credo,
Sir inem diois et Pliilodemum, cum optimos viros, tum homines doctissimos. ' recte' inquit intellegis. age sane; inquam sed erat aequius Triarium aliquid do dissensione nostra iudicare. eiuro' inquit adridotas ini quum, ne quidem de re tu ni in ista lenius, hic Stoicorum inore nos VOXat. tum Triarius posthac quidovi' inquit audacius; nam haec ip8a mihi erim in promptu, quae inodo nudivi, nec ante adgrediar quam te ab istis, quos dicis ingli uetum videro.' quae cum essent dicta, sitiem ocimus et ambuliuidi et disputandi.
192쪽
M. TULLII CICERONIS DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM AD M. BRUTUM
In huius libri exordio Cicero conversa rursus ad Brutum ratione, quoniam voluptas superiore libro satis consutata sit, acriorem paratam PSS ait cum Stoicis contentionem, atque eorum disserendi genus eum ipsum subtile sit vel potius spinosum, tum multo difficilius esse Latine loquentibus, quibus etiam nova verba Parienda et nova rebus novis nomina imponenda sint. Ne hoc mirandum esse, quoniam, si aliae etiam artes suis et propriis utantur verbis, multo id magis philosophiae concedendum sit, et, si Graecis philosophis licuerit de rebus non pervagatis verbis quoque inusitatis uti, magis in Latina lingua hoc licere debere, atque etiam et orandum esse ut in ipsis Graecorum artibus Latinorum verborum copia Graecae respondeataeap. I. 2 . Deinde Cicero exponit sermonem sibi aliquando de Stoicorum de summo bono sententia incidisse eum M. Catone in villa Tusculana Luculli cap. 3). Nam cum Cato minus sibi probari significasset, quod Cicero non ad Stoicos, sed ad Academicos et Peripateticos se inclinavisset, Cicero
autem inter hos et Stoicos verborum, non rerum certamen CSSedixisset, et Stoicos, si verborum splendore persequi vellent, in Pyrrhonis et Aristonis vitia incidere, ut rerum selectionem et ipsam virtutem tollerent, Catonem, ut Ciceronem non recte iudicare ostenderet, totam Zenonis Stoicorumque sententiam explicare adgressum esses cap et i). Ea explicatio huius modi est Omne animal, simul atque natum est, se conservare Studet et suum statum quaeque eius status conservantia sunt diligis; in his rebus, quas natura primas adpetit Voluptas non est, est integritas eo oris eiusque partium, rerum cognitiones artesque (cap. b). Cum igitur aliae res aestimabiles sint, quod aut seeundum naturam sunt aut tale quid efficiunt, aliae inaestimabiles, quae illis contrariae sunt, illae autem sumendae, hae reiciendae sint, primum est officium se
CODServare, deinde seligere ea, quae secundum naturam sint et reister eonfraria eum autem hoc constanter et naturae eonvenienter sit, tum demum intellegi incipit quid sit bonum et hoc ipsum
adesse. Nam hae ipsa convenientia honestum continetur, quod et Sunimum et unum bonum est et solum propter se expetendum;
193쪽
DE FINIΗUS BONORUM ET MALORUM I. HI III si
olantia officia ab iis Prosici seuntur seu p. 6 . Adpetitio an tui non ad suodvis vitae genus, sed ad quandani forniani vivondi data est,itentque ratio, ut ad Pori etani rationeni, piae 3:ipio litia et virtus CSt, Perveniatur. Sapientia ultini uni est non aliquid extra se ossi-EPrU, Ud PS a nctio et, luod recte uetuiti Ost, id omnes viri ut is Dunieros in Se eontinet. Virtus nuton teneri non potest, nisi Statuatur nillil esse tuod intorsit aut disserat aliud ab aliο - quo hο-nuni aut malum sit iraeter honos fa et turpia. Itaque sapiuntes Ouinos Semper beati Suntieti p. i). Quod autem totam disciplinam eontinet, quod ionestum Sit, id Sse solum bonum, id brevibus ibi ibusdam ot aeutis Stoicorum rationibus concluditur, quae ex eo luetantur, piod bonum laudabile est et beata vita gloriatione digna, et suod fortis vir aliter esse non potest cap. 8 . Nec tamen probaudi sunt illi philosophi, qui si summum bonum in animo POSuErunt, ut nulliuia rerum difforentium Sse diuersint; nam in soloetione Eurum rorum, uri Sunt Ocundum inturam, Et contrariarum roiectione prudentia et virtus posita est. Itaque Summum bonum est vivere setontiam adhibento ut earum rorum, qua natura Evoni- urit, eligentem qua seeundum naturam et pia Pontra naturam
sint reicientem Actiones autem honestae PS a SuSEOPtione, non circetu, laudabiles sunt (cap. s). Bonum Diogenes commodi SSi me definiit, id piod os sol natura absolutum. Ad boni notionem PQrvenitur, eum animus ollatione rationis asstendit ab iis rebus, quae sunt Soeundum naturam nonum autona a coloris rebuS, quae aesturiabiles sunt, non gradu, Sed genere differt et suam habsit propriam aestimationem. Perturbationibus animi, quae opinione Commo Ventur, non natura, Sapiens Semper vacaticap. Io . Omne, biod hone Stum Sit, propter Se expetendum ESSE, quod turPO, fugiendum facillimo intellegitur ex communi hominum iudicio et sensu, qui in agendo adpareticap. il). Ille ex Cicoronis persona brevis interponitur de nomine vitii digressio. Inter Stoicos et Peripateticos rerum, non verborum controverSia St; nam in Pori puteticorum doctrina effici non potest ut sapiens Semper beatus Sit, et eorum sententia alius alio beatior est, Stoici crescere beatam vitam negant posse; nam omnis commodorum nece SSi O, quae ad virtutem adici potest, eius Splendore obscuratur cap. 12. Id. Iair. . Recta aetio non creScit, itaque vita beata nihilo magis expetenda erit, Si longa, cluam, si brevisaeap. si . Nec alius alio sapientior CSt, ne ullus nito magis peceat. Sed etsi nec virtutes nee vitia CrUSeunt, utrumque tamen eorum funditur quodam modo et di Itala turicap. 1a extr.). Divitias Diogenes putat ad voluptatem et valetudinem non olim duces esse, sed eas continere, in artibus et in virtute non eandem vim habere eup. Ib). Deinde explicatur a Stoicis disserentia rerum; nam cum ad beate miSereve vivendum uihil quicquam valeat praeter honestum Et turpe, tamen inter cetera res aliquid interest, ut alia sint aestimabilia, alia inaestimabilia, alia neutrum, et alia 'οοηγ/ιενα praeposita), alia αποπροηγμένα
194쪽
(reiecta); definitur autem Noor Πένον, quod sit indifferetis cum aestimatione medioeri cap. Ib. 16 . Bona si dividuntur, ut alia sint τε κά, id est, ad finem pertinentia, alia 'οιγ τικά, id est efficientia, et pertinens autem et efficiens Sapientia est; quae autem praeposita dicuntur, partim per se ipsa PraePOSita Sunt, Partim, quod aliquid effieiunt, partim utrumque horum generum in utro bona fama ponenda sit Stoici dissentiunt cap. 16. IT . Officium,lio est, quod ita factum est, ut eius facti probabilis ratio reddi possit, nee in bonis ponitur nec in malis; id versatur in eorum, quae media sunt, aliis sumendis, aliis reiciendis cap. IT. 18 . Itaque
his mediis etiam excessus e vita et in vita mansio moderanda est, ut interdum sapienti e vita discedendum sit, cum sit beatissimus, stulto manendum, quamvis sit miser, dum modo pluribus naturalibus fruaturae ap. Id). Liberi a parentibus natura amantur, atque hinc profecta et latius progressa Societas omnes homine complectitur. Mundus quasi stommunis urbs et civitas deorum et hominum CSt, Cuiu eum iu quiSque DOStrum pars Sit, communis utilitas nostrae anteponenda estaeap. Is . Natura ad civilem communitatem coniuncti et consociati sumus, quod ni ita esset, ne iustitiae nec bonitati locus esset. Huic eonsentaneum Si ut etiam sapiens rem publicam administret. Ad hane hominum societatem conservandam spertinet intellegi, emolumenta hominum et detrimentaeoniinunia osse et Paria commoda autem et incommoda eommunia Sunt, Paria non Sunt cap. 2o. I). Amicitia, tum iustitia ceterae- quo virtutes per Se non utilitatis causa expetuntur. Inter virtutes
nutem etiam dialectica et physica numorantur cap. 21. 22). is expositis Cato personam Sapientis, qualis a Stoicis describitur, Se inpericuli, fortunati, divitis, regi inducit et exornaticap. 22
i Voluptatem quidem, Erute, Si ipSa pro se loqunturne iam Pertinaeis habent patronos, conoessuram arbitror
convisitam superiore libro dignitati: etenim sit inpudens, si virtuti diutius opugnet aut si hone8tis iucunda anteponat aut pluris es8 contendat dulcedinem corporis excave natam laetitiam quam gravitatem animi atque ConStantiam qua re illam quidem dimittamus et suis se finibus fenere iubeamus, ne blanditiis eius inlecebrisque inliciliatur disputandi severitas quaerenduin CS Enim, ubi sit illud summum bonum, quod operire OlUIDUS, quoniam et voluptas ab eo remota Si et eadem fore Contra eos diei posgunt, qui vacuitatem doloris finem bonorun CSSE Olucrunt IIce vero ullum irobetur Summum
bonum, quod virtute carcat, tua nilii Potest CSSe PraC-
195쪽
Tot sunto Si habitus, non omissi fuimus, tamen haec acrior est eum Stoistis Parnia Contentio quae enim devolii Ptate ille tantur, ea ne aeutissime nec abscondite dis-NCruntur; ne lue enim sui defendunt eam vorsuti in dis Crondo Sunt Oe sin Contra distunt causam difficilem
repelliint ipso etiam dieit Epicurus ne argumentundum a Pildom,38 de voluptate, suod Sit poSitum iudicium eius in sensibus, ut commoneri no Satis sit, nihil attineat doceri qua re illa nobis implex fuit in utramque partem si sputatio nec enim in Torquati Sermone qui equam in-plientum aut tortuosum fuit noStraque, ut mihi videtur, dilucida oratio Stoicorum autem non ignora quam Sit subtile vel spinosum potius di83erendi genus, idque cumGrnosti tum magi nobis, quibus etium verba parienda Sunt inponcndaque nova rebus novis nomina quod quidem nemo mediocriter doctus mirabitur cogitans in omni
arte, Cuius USUS Volgari stommunisque non it, multam novitatem nominum ESSE, cum con StituantUr earum rerum Oeabula, qua in sua liae arte VerSentur itaque et diale actio et physio verbi utuntur iis, quae ipsi Graeeiae nota
non Sint; Comotrae Vero et muSici, grammatici etiam more piodam lo(piuntur Suo; pSae rhetorum artES,NUae Sunt totae foren8e atque populares, verbis tamen in docendo quasi privatis tuntur a Sui8. tque ut omittam litis artis eleganti et ingenuas, ne opifices quidem tueri sua artificia possent, nisi voeabulis uterentur nobis ineognitis usitatis Sibi quin etiam agri cultura, quae abhorret ab omni politiore elegantia, tamen ea re8, in quibus VerSatur, nominibu notavit novis quo magis hoc philosopho faetendum CSt; r8 At enim philoSophia vitae, de qua di8SerenSudripere verba de foro non pote8t quamquam Ex omni cibus pliilosopliis Stolo plurima novaverunt, Cnocluecorum FrineOPS non tam rerum inventor fuit quam verborum novorum quod si in ea lingua, quam pleri sue laboriorOm Putant, eonee38um est ut doctissimi homines de rebus non pervagatis inu3itati verbis uterentur, quanto id nobis magis est concedendum, qui ea nunc Primum nudemus attingere et quoniam saepe diximus, et quidem cum aliqua querella mon Graecorum modo, Sed
196쪽
coriam Otiam, qui e Graeco magis quam nostros inberi volunt, o non modo non vinei a Graecis orboruni copia, Sed AS in ea sitiani Superiores, elaborandum est ut hoe non in nostris solum artibus, sed etiam in illorum ipsorum adSequamur quamquam a Verba, quibus instituto veterum utimur pro Latinis, ut ipSaultilosoplita, ut rhetorica dialectica, grammattea, geometria, USion, quamquam Latine ea diei poterant, tamen, quoniam Sul ErCEPta Sunt, IIOStra ducamus. atque hae quidem de rerum nominibu8. de ipSis rebus autem Saepe numOro, Brute, Vereor ne reprehendar, cum hae ad te scribam,
qui cum in philosophia tum in optimo genere philosophiae tantum processeris; quod Si sacerem quaSi te erudiens, iure reprehenderer, Sed ab eo plurimum absumne lite ut ea Ognoseas, quae tibi noti38ima sunt, ad te mitto, sed quia facillime in nomine tuo acquiesco et quia
te habeo aequiSSimum eorum studiorum, quae mihi com-iinania fessum Sunt, exiStimatorem et iudicem attendes
igitur, ut Soles, diligenter eamque controversiam diiudicabis, quae mihi fuit cum avunculo tuo, divino ne singulari viro. Nam in Tuscuhino cum essem vellemque e bibliotheca pueri Luculli quibusdam libris uti, veni in eius
villam, ut eos ipSe, ut solebam, de Promerem quo Cum VeritSSem, M. Catonem, quem ibi esse nescieram, vidi in bibliotheca sedentem, multis cireumfusum Stoieorum libris erat enim, ut eis, in eo aviditas legendi nec n-tiari poterat, quippe qui ne reprehensionem quidem volgi
inanem reformidans in ipsa curia soleret legere Saepe, dum Senatu cogeretur, nihil operae rei publicae detrahcnS: quo magis tum in Summo otio maximaque copia quasi helluari libris, si hoc verbo in tam clara re utenm dum At videbatur quod cum accidisset, ut alter alierum nEcopinato videremus, surrexit statim deinde prima illa, quae in congre3su solemus, quid tu' inquit huc a villii enim credo et, si ibi te esse scissem, nil te ipSe emnissem. heri' inquam hidis commissis ex urbe Profectus Veni ad vesperum causa autem fuit hue vcniendi, ut quosdam hinc libros promerem et quidem, Cato, hanc totam copiam iam Lucullo no8iro notam ESSE Poru
197쪽
DE FINIBUS I ONORUM ET MALORUM III. -II Dolebit nani liis libris cuni malo quani reliquo ornatu Villae deleotari est enini niihi magnae curata qu inquam hoc quidem Proprium tuum munus est, ut ita erudiatur, ut et patri et Caepioni nostro et tibi tam propinquo
respondent laboro autem non sine causa nam et avi eius memoria moveor, ne Enim ignoras, quanti sesterim Caepionem, qui, ut opinio mea fert, in principibus
iam esset, si viveret, et Lucullus mihi verSatur ante oculos, vir cum omnibus laesulibus excellens, tum mecum et amicitia et omni voluntate sententiaque coniunctus.' praeclare' inquit facis, eum et eorum momoriam tenES, piorum uterque tibi teStamento liberos uos commendavit, et puerum diligis; quod autem meum munus dicis, non equidem restuSo, Sed te adiungo socium addo etiam illud, nulli iam mihi dare Signa puerum et pudori et ingenii, sed aetatem vides. video equidem,' inquam sed tamen iam infici debet iis artibus, qua Ei, dum 8t tener, conbiberit, ad maiora veniet paratior.' sie, et quidem diligentius saepiusque ista loquemur inter nos agemUSilue communiter Sed residamus,' inquit Et placet.'ita que festimus tum ille: tu autem, eum ipSe tantum librorum habeas, quos hic tandem requiris ' commentarios quosdam inquam Aristotelios, quos hie eiebam
ESSE, Veni ut auferrem, quo legerem, dum csSem otiosus:
quod quidem nobis non nepe contingit.' quam vellem' inquit te ad Stoicos inclinavisses erat enim, si uius- Uam, Certe tuum, nihil praeter virtutem in bonis ducere. vide ne magis' inquam tuum fuerit, eum rei leui tibi quod mihi videretur, non nova te rebu nomina
inponere ratio enim noStra congentit, pugnat ratio.'
minime vero' inquit ille consentit quicquid enim Praeter id, quod honestum sit, expetendum esse dixeris in boni8que numeraveri8, et honestum ipsum quasi virtutis lumen exStinxeris et virtutem penitus Verteris.' dicuntur iSin, Cato, magnifieo,' inquam sed videsne verborum gloriam tibi cum Pyrrhone et cum Aristone, qui omnia EXAEquant, ESSE Ommunem de quibus cupio scire quid Sentias.' egone quaeris' inquit quid sentiam quos bonos viros, fortis, iustos, moderatos aut audivimus in
re publica suisse aut ipsi vidimu3, qui sine ulla doctrina
198쪽
naturam ipsani secuti multa laudabilia fecerunt, eo melius a naturn institutos fuisse, quam institui potuissent a philosophia, si ullam aliam probaviSSent Praeter Onm,
quae nihil aliud in bonis habet nisi honestum, nihil nisi
turpe in mali8 ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magi alia, Sed tamen OmnES, quae rem ullam virtutis expertem aut in bonis aut in malis numerent, eas non modo nihil adiuvare arbitror neque t adfirmare, quo meliore SimuS, Sed ipsam depraVare naturam nam nisi ho obtineatur, id solum bonum esse,
quod honestum sit, nullo modo probari possit beatam vitam virtute effici quod si ita sit, cur opera Philogophiae sit danda, nescio Si enim sapiens aliquis misere83 PO33it, ne ego Stam glorioSam memorabilemque vira tutem non magno aestimandam putem. quae adhue, Cato, a te dicta sunt, eadem' inquam dicere posses, Si Sequerere Pyrrhonem aut Ari8tonem nee enim ignoras iis istud honestum non summum modo, sed etiam, ut iuvis, solum bonum videri quod si ita At, sequitur id ipsum, quod te velle video, omnis Semper beatos esse sapientis hosne igitur laudas et hanc eorum' inquam sententiam sequi nos cenSes oportere ' minime vero istorum quidem; inquit cum enim virtutis hoc proprium
Sit, striam Criam, qUne Secundum naturam sunt, habere
deleetum, qui omnia si exaequaverunt, ut in utramque partem ita paria redderent, uti nussa electione uteroni tur, ii virtutem ipsam sustulerunt.' istud quidem inquam optime diois, sed quaero, nonne tibi faciendum idem sit, nihil dicenti bonum, quod non rectum hono-Stumque Sit, reliquarum rerum diserimen omne totienti 'ic si quidem' inquit tollerem, sed relinquo. quonam modo ' inquam si una virtus, unum istud, quod hono-Stum appella3, rectum, laudabile, decorum erit enim notius quale sit pluribus notatum vocabulis idem declarantibu8- id igitur' inquam si solum est bonum, quid habebis praeterea quod sequare aut, si nihil malumni8 quod turpe, inhonestum, indocorum, praVum, flagitioSum, foedum, ut hoc quoque pluribus nominibus in8igne faciamus, quid praeterea dices esse fugiendum ' non ignoranti tibi,' inquit quid sim dicturus, Sed
199쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM III. 12 ii. Ibi
aliquid iit ego Suspieor, ex mea brevi responsione adripere cupienti, non respondebo nil singula CXPlieabo potius, quoniani otioSi Sumus, nisi alionum Putas, totam Zenoni Stoistorumque sententiam. minime id quidum' in stanni alienum, nudiumque ad En, uno luti CrinIUS, explientio tua ista profecerit. cxperiamur igitur, in(suit i5
etsi abo haec Stoicorum ratio difficilius quiddam et
obscurius: nam cum in Graeco Sermone haec ip8a quondam rerum nomina no Varum NOUα eriant, serenil non Vi-dQbuntur, quae nune Consuetudo diuturna trivit quid censos in Latino fore ' facillimum id quidem est; in suam ii enim Zenoni licuit, cum rem aliquam inveniSSet inusitatam, inauditum quo lite ei rei nomen inponere, Cur non licent Catoni nee tamen exprimi verbum e verbo nocesse erit, ut interpretes indiserti solent, eum sit verbum, quod idem declaret, magis usitatum equidem Soleo etiam, quod uno Graeci, si aliter non oggum, idem pluribus Verbi eXponere et tamen puto concedi nobiSoportere, ut Graeco Verbo utamur, si quando minus Oecurret Latinum, ne hoc ephippiis et aeratos,horis potius quam proegmonis et apoproegmenis conoedatur, quamquam haec quidem praeposita recte et reiecta' dicere licebit. bene facis,' inquit quod me adiuvaS, Pt is i3ti quidem, quae modo dixisti, utar potius Latinis, iii ceteri Subvenies, si me haerentem videbis.' sedulo inquam iaciam; sed fortuna fortis: qua re constro, URESO; quid eniti posSuinus hoc agere divinius ' Placet his, inquit quorum ratio mihi probatur, Si bmulatque natum sit animal Nilne enim At ordiendum - ipsum sibi conciliari et continendari ad Se conServandum et ad Suum statum eaque, quae eonSerVnntia UIIteius status, diligenda, alienari autem ab interitu iisque rebuS, quae interitum videantur adferre id ita esse sic Probant, quod ante, quam voluptas aut dolor attigerit, salutaria adpetant parvi aspernenturque contraria, quod noli fieret, nisi statum suum diligerent, interitum timerent fieri autem non po3set, ut adpeterent aliquid, niSi sensun haberent sui eoque se diligerent: ex quo intellegi debet principium ductum esse a se diligendo in principii autem naturalibus Plerique Stoici non utant
200쪽
voluptatem OSSO Onendam quibus ego vehementer ad- Sentior, ne, Si Voluptatem natura posuisse in iis rebus videatur, quae primae adpetuntur, multa turpia Sequantur. Sati QSSe autom argumenti videtur, quam ob rem illa, quae prima sunt adScita natura, diligamus, quod Si nemo quin, cum utrumvis liceat, aptas malit et integra omni partis corporis quam eodem Si imminutas aut detorta liabere rerum autem CognitionES, quaS vel conprehensiones vel perceptiones vel, si haec verba aut minus placent aut minus intelleguntur, 'κ-ταλησ/εεσappellemus licet, eas igitur ipsas propter se adsciscendas urbitramur, quod habeant quiddam in se quasi conplexum et continon veritatem id autem in parvis intellegi PoteSt, quos delectari videamus, etiam si eorum nihil 1 intersit, si quid ratione per se ipSi invenerint artis etiam ipsa propter Se adSumenda putamUS, Cum quia sit in iis aliquid dignum adsumptione, tum quod ConStCnt ex cognitionibus et contineant quiddam in se ratione
constitutum et via a falSa autem adsensione mavis no8 alienatos esse quam a Ceteri rebus, qUne Sint contra naturam, arbitrantur iam membrorum, id At partium eo OHS, alia videntur Propter eorum Sum n natura ESSE donata, ut manUS, Crura, EdeS, ut ea, quae Sunt intus
in corpore, quorum utilitas quanta sit a medicis etiam disputatur, alia autem nullam ob utilitatem quasi ad quendam ornatum, ut cauda paVoni, Phimae erSicoloresis columbis, viris mammae atque barba haec dicuntur so lasse ieiunius sunt enim quasi prima elementa natUrae, quibus ubertas orationis adhiberi vix potest, ne equidem
Eam cogito Consessiari Verum tamen cum de rebu grandioribus distas, ipsae res verba rapiunt ita sit cum gravior tum etiam splendidior oratio.' est ut dicis; inquam Sed tamen omne, quod de re bona dilucide dicitur, mihi praeclare dici videtur istius modi autem res dicere oriante velle puerile est, plane nutem et perspicue expedire POSSU: docti ot intellegentis viri.' progrediamur igitur, UO-niam' inquit ab his principiis naturae di3ecSSimVS quimbu congruere debent quae sequuntur. Sequitur uUtem hae prima divisio nostimabile esse dicunt, Sic nim, ut Opinor, appellemus, id, quod nul ipsum Secundum