장음표시 사용
211쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM III. 6 di suhomines tenebras Et solitudinem naeti nullo dedosiore se abStineant, nisi os Per se foeditate sua turpitudo ipsa detorreat innumerabilia diei posSunt in hanc sententiam, sed non noee8se est; nihil est enim, de quo minus dubitari po8Sit, quum et honeSia expetenda C SE C eodommodo iuri ita Per Se PSSerius ienda ConStituto autem illo, sile suo ante dixinuis, quod honestum 88et, id esse Solum bonum, intellegi nece83 est Pluris id, quod honestum sit, aestimandum esse quam illa media, quae ex eo conparentur stultitiam autem et timiditatem et iniustitiam et intemperantium eum dicinin CSSe fugienda Propter Casres, quae ex ipSi eveniant, non ita dicimus, ut cum illo, quod positum e8t, Solum id SSe malum, quod turpe Sit, haec Pugnare videatur oratio, propterea quod ea non ad corporis incommodum referuntur, Sed ad turpi actiones, quae oriuntur e vitii8 qua enim Graee κακια appellant vitia malo quam malitias nominare. ne tu, in i
quam Cato, verbis inlustribus et id, quod vis, declarantibus itaque mihi videris Latine docere philosophiam et ei quasi civitatem dare quae quidem adhue peregrinari
Romae videbatur ne offerre Sese noStris SermonibuS, et ista maxime Propter limatam quandam et rerum et Verborum tenuitatem. Seio enim Sse quOSdam, qui quavi8
lingua philosophari po33int nullis enim partitionibus, nullis desinitionibus utuntur ipsique dicunt ea Se modo
probare, quibus natura taeita adsentiatur itaque in rebus minini obseuris non multus est apud eos disserendi habor. qua re attendo te StudioSe et, quaecumque rebus iis, de quibus hie Sermo St, nomina inponis, memoriae mundo; mihi enim erit isdem istis fortasse iam utendum. Virtutibus igitur rectissime mihi videris et ad consuetudinem noStrae orationi vitia po3uisse contraria; quod enim vituperabile Si per e ipsum, id eo ipso vitium nominatum puto vel etiam a vitio letum vituperari: in ctractae R-litiam dixisses, ad aliud nos unum certum Vitium Onsuetudo Latina traduceret: nunc omni virtuti vitium contrario nomine opponitur. tum ille his igitur ita positis ii inquit Sequitur magna contentio, quam tractatam a Peripatetieis mollius, est enim eorum consuetudo dicendi non Sati acuta Propter ignorationem dialecticae, Car-
212쪽
neades tuta egregia quadam exercitatione in dialecticis summaque eloquentia rem in summum discrimen adduxit, propterea quod pugnare non destitit, in omni hac quaestione, quae de boni et mali appelletur, non esse rerum Stoicis cum Peripateticis controver3iam, sed nominum mihi autem nihil iam per3picuum Videtur quam has sententias eorum philosophorum re inter se magis quam verbis di33idere maiorem multo inter Stoicos et Peripateticos rerum esse aio diSerepantiam quam Verborum, quippe cum Peripatetici omnia, quae ipsi bona appellant, pertinere dicunt ad beate vivendum, nostri non ex omni, quod aeStimatione aliqua digniti sit, con- ad pleri vitam beatam putent an vero Certiu quiequam potest esse quam illorum ratione, qui dolorem in malis
ponunt, non POSSE SAPiontem beatum CSSe, cum eculeo torqueatur eorum autem, qui dolorem in malis non habent, ratio certe cogit ut in omnibus tormenti conservetur beata vita sapienti etenim Si dolores eosdem tolerabilius patiuntur qui excipiunt eo pro Patria quam qui leviore de causa, opinio facit, non naturae vim doloris . aut maiorem aut minorem ne illud quidem est consentaneum, Ut, Si, Cum tria genor bonorum Sint, quae ententia est Peripateticorum e beatior quisque Sit, quo sit corporis aut externis bonis plenior, ut o idem adprobandum sit nobis, ut qui plura habeat ea, quae in corpore magni aestimantur, sit beatior illi enim corporis commodis conpleri vitam beatam putant, nostri nihil minus: nam sium ita placeat, ne eorum quidem bonorum, quae nos bona Vere appellemus, frequentia beatiorem vitam fieri aut magis expetendam aut pluris aestimandam, certe minus ad beatam vitam pertinet multitudo corpori8 ad Commodorum etenim, si et sapere expetendum sit et Valere, coniunetum utrumque magis expetendum it quam SAPEre Solum, neque tamen, si utrumque sit aestimatione dignum, pluris sit coniunctum quam sapere ipSum CParatim nam qui valetudinem aestimatione aliqua dignam iudicamus neque eam tamen in bonis ponimus, idem CenSemus nullam esse tantam aestimationem, ut O virtuti anteponatur; quod idem Peripatetici non tenent, quilius dicendum est, quae et honesta notio Sit et Sitie
213쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM III. 2 8 Hidolore, eam magi CSSe expetendam, si iam si esset cudem actio cum dolore nobis aliter videtur; recte SECHSne PoSi Ca, Sed Potestne rerum maior esse dissensio ut enim a obscuratur et stunditur luee solis lumen lucernae et ut
inierit in magnitudine maris Aegaei stilla mollis et ut in divitiis Croesi erunci accessio et gradus unus in a via, quae est in in Indium, sic, cum sit is bonorum sinis,
quem Stoici dicunt, onmis ista rerum corporearum aeStimatio splendore virtutis et magnitudine obscuretur et Obruatur atque inferent neceSse est; et quem ad modum
sit maior productione temporis 'abent enim suum modum quae opportuna dicuntur , si recta esseetio κατDoctis tam enim ita appello, quoniam rectum faeium κατό ρ si ita , recta igitur Esseetio, item convenientia, denique ipSum bonum, quod in eo positum Si ut naturae consentiat, crescendi acce33ionem nullam habet. ut enim sopportunita illa, i haec, de quibus dixi, non fiunt temporis produotione maiora, ob eamque causam Stoicis non videtur optabilior nec magis expetenda beata vita, si sit longa, quam Si brevi8, utunturque simili ut, si cothurni laus illa esset, ad pedem apte convenire, neque multi
cothurni paueis anteponerentur ne maiore minoribus, Sie, quorum Omne bonum convenientia atque Opportuni
late finitur, ne plura paucioribus ne longinquiora brevioribu anteponent ne vero satis acute diounts si ibona valetudo pluris aestimanda sit longa quam brevis, Sapientiae quoque usus longissimus quisque sit plurimi: 'non intellegunt valetudinis aestimationem spatio iudicari, virtutis opportunitate, ut videantur qui illud dicunt idem hoc esse dicturi, bonam mortem et bonum Partum meliorem longum esse quam brevem. non vident alia brevitate pluris aestimari, alia diuturnitate. itaque con 3 Sentaneum est his, quae dicta sunt, ratione illorum, qui illini bonorum finem, quod appellamus extremum, quod
ultimum, ereSCero putent posse, isdem Plaeere QSSe alium
alio etiam sapientiorem, itemque aliuni magis alio vel peecare vel reet facere, quod nobi non licet dicere, qui crescere bonorum finem non putamus. ut enim qui demer8i Sunt in aqua nihil magis respirare po3Sunt, Si non longQ
214쪽
abstitit a Sumino, ut iam iamque POSSint emergere, quam gi etiam tum eSSent in profundo, ne eatulus ille, qui iam
adpropinquat ut videat, plus cernit quam is, qui modo e3t natus, item qui processit aliquantum ad virtutis habitum nihilo minus in miseria est quam ille, qui nihil pro-i cessit haec mirabilia videri intellego, sed cum certe
superiora firma a Vera Sint his autem ea consentanea et consequentia, ne de horum quidem est veritate dubitandum. Sed quamquam negant nee virtutes nee vitia CreScere, tamen utrumque eorum fundi quodam modo
. et quasi dilatari putant divitias autem Diogenes cen-εet non eam modo vim habere, ut quasi duces sint ad voluptatem et ad valetudinem bonam, sed etiam uti ea contineant; non idem facere eas in virtute neque in ceteris artibus, ad quas esse dux peeunia PoteSt, Continere autem non potest itaque Si voluptas aut si bona valetudo sit in bonis, divitias quoque in bonis SSE Onenda S, at, si sapientia bonum sit, non sequi ut etiam divitias bonum esse distamus neque ab ulla re, quae non sit in bonis, id, quod sit in bonis, contineri potest, ob eamque CRUSam, quia cognitiones conprehenSioneSque rerum, e quibus effieiuntur artes, adpetitionem movent, cum divitiae non 6 sint in bonis, nulla ars divitiis contineri potest quod si de artibus conoedamus, Virtutis tamen non sit eadem ratio, propterea quod haec plurimae commentationis et exercitationis indigeat, quod idem in artibus non sit, et quod virtus stabilitatem, firmitatem, Constantiam totius vitae eonplectatur ne haesi eadem in artibus esse Videamus. Deinceps explicatur disserentia rerum, quam si non ullam esse diceremus, confunderetur omnis ita, ut ab AriStone, neque ullum sapientiae munus aut opus inVeniretur, cum inter re eas, quae ad vitam degendam pertinerent, nihil omnino interesset neque ullum dilectum adhiberi oporteret itaque cum esSet satis Constitutum, id solum esse bonum, quod honestum, et id malium Solum, quod turpe, tum inter illa, quae nihil valerent ad beate misereve vivendum, aliquid tamen quod differret
CSSE voluerunt, ut esSon eorum alia aestimabilia, alias Contra, alia neutrum quae autem aestimanda OSSent,
Eorum in alii satis e83 causae, quam ob rem quibu8dam
215쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM III db si Hsnniel otioronitar, Ut in valetudine, ut in integritate sensuum, ut in doloris aeuitate, ut gloriae, divitiarunt, similiuni rerum, alia autem non esse eius modi, item sine Corum, Uae nulla aestimatione digna essent, Parii in satis
linbere enu Sae, quam oli reni rei Cerentur, Ut dolorem, HIorbum, Sensuum simi8Sionom, Paupertatem, ignominiam,
similia liorum, partim non item itine est illud exortum, quod Zeno τρon soror, Contraque quod IIcO ΓρOrii steror nominavit, cum uteretur in lingua copiosa factis tamen noniinibus ne novis, quod nobis in lino inopi lingua non conceditur quamquam tu hanc copiosiorem etiam soles dioere sed non alienum est, quo facilius vis verbi intellegatur, rationem ni ius faetendi Zenonis exponere ut 6 enim, inquit, nemo diei in regia regem ip3um quasi pro- diaetum osso ad dignitatem, id Si enim restor stἐνOν-. sed eos, qui in aliquo honore Sunt, quorum ordo proxime aestodit, ut Seeundus sit, nil regium principatum, si invita non ea, quae Priore loco Sunt, Sed a quae SEQUII-
dum locum obtinent, i ροηγstενα, id Si Prodiaeta, nominentur, quae Vel ita appellemus- id erit verbum e verbo vel promota et remota et, ut dudum diximus, praeposita vel praecipua, et illa reiecta re enim intellecta in
verborum usu faciles esse debemus quoniam autem Ad omne, quod est bonum, Primum loeum tenere dicimus, neeesse est ne bonum 3Se ne malum hoe, quod praepositum vel praecipuum nominamus idque ita desininius, quod sit indifferens eum aestimatione mediocri quod enim illi Odια φορο γ dicunt, id mihi ita occurrit, ut indifferens dioerem neque enim illud fieri poterat ullo modo, ut nihil relinqueretur in medii8, quod aut secundum naturam esset aut contra, nee, iam id relinqueretur,
nihil in his poni, quod aestimabile esset, ne hoc OSito non aliqua e38 praeposita recte igitur hae facta adistinctio est, atque etiam ab iis, quo facilius res perSpiei Po88it, hoc Simile ponitur: ut enim, inquiunt, si hoc fingamus 38 quasi finem et ultimum, ita iacer talum, ut rectus adsistat, qui it: talus erit iactus, ut Cadat reetus, praepositum quiddam habebit ad finem, qui aliter, Contra, neque tamen illa praepogitio tali ad eum, quom dixi, sinem pertinebit, io ea, quae Sunt praePOSita res Eruntur
216쪽
illa quidem ad finem, sed ad eius vim naturamque nihil 55 pertinent. Sequitur illa divisio, ut bonorum alia sint ad illud ultimum pertinentia, si enim appello quae Tελικα dicuntur; nam hoc ipsum inStituamUS, ut placuit, pluribus verbis dicere, quod uno non poterimu8, ut res intellegatur, alia autem effieientia, quae Graeci τοιητικm, alia utrumque de pertinentibus nihil est bonum praeter actiones ionestas, de efficientibus nihil praeter amicum, sed et pertinentem et efficientem sapientiam volunt esse: nam quia Sapientia Si Convenien actio est in illo pertinenti genere, quod dixi quod autem hone3tas actione3, adfert et efficit, efficiens dici pote3f. Haec, quae praepo3ii dieimu8, partim Sunt per se ip8a prae-pο3ita, partim quod aliquid efficiunt, partim utrumque:
per se, ut quidam habitu oris et Voltus, ut status, ut motus, in quibu8 Sunt et Praeponenda quaedam et reicienda alia ob eam rem praepo8ita dicentur, quod ex se aliquid efficiant, ut pecunia alia autem ob utramqueb rem, ut integri Sensus, ut bona valetudo de bona autem fama, quam enim appellant i dolici aptius est bonam
famam hoc loco appellare quam gloriam , Chry3ippus quidem et Diogenes detracta utilitate ne digitum quidem
eius causa porrigendum 88 dicebant, quibus ego vehementer adsentior; qui autem poStio fuerunt, cum Cameadem Sustinere non possent, hanc, quam dixi, bonam famam ipSam Propter Se praepositam et Sumendam esse dixerunt:
esse hominis ingenui et liberaliter educati velle bene audire
a parentibus, a Propinquis,e boni etiam viris, idque pro- Pter rem pSam, non propter Sum dicuntque, ut liberisconSultum velimus, etiam Si po8tum futuri int, propter
ipsos, si futurae post mortem famae tamen ESSe propter b rem, etiam detracto usu consulendum. Sed cum, quod honestum sit, id solum bonum esse dieamus, eonsentaneiam
tamen est fungi officio, cum id officium ne in boni ponamus nec in malis est enim aliquid in his rebus probabile, et quidem ita, ut eius ratio reddi possit, ergo ut etiam probabiliter acti ratio reddi possit est autem offi- Cium, quod ita factum est, ut eius facti probabilis ratio ruddi possit ex quo intellegitur officium medium quiddam 88e, quod neque in boni Ponatur neque in contra-
217쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALOINUM III 55 6s iriis. quonianique in iis rebus, quae neque in virtutibus sunt noque in vitiis, est tamen qui dilani, quod usui po8sit esse tollendunt id non est. est autem eius generis aetio quoque quaedam, et quidem talis, ut ratio postulet agere ali piid et astere eorumn quod autem ratione netum
est, id os fletum alipellamus est igitur officium eius generis, quod ne in bonis ponatur ne in contrariis.
Atque perspicuum etiam illud est, in istis rebus me irdiis aliquid agere sapientem iudicat igitur, curia agit, ossicium illud esse quod quoniam numquam fallitur in iudicando, erit in mediis robus officium quod effieitur
hae etiam conelusione rationis quoniam enim videmus
e83 quiddam, quod recte factum appellemus, id autem est perfectum offieiuna, erit etiam inchoatum, ut, si iuste depositum reddere in reete saetis sit, in officiis ponatur de positum reddere illo enim addito iuste fit recto factum, per Se autem hoc ipSum reddere in officio ponitur; quoniamque non dubium,3t quin in iis, quae media dicamus, sit aliud sumendum, aliud reiciendum, quicquid ita fit aut dieitur, omne officio continetur: ex quo intellegitur, quoniam Se ipsos omnes natura diligant, tam in-
Sipientem quam Sapientem Sumpturum quae Secundum nuturam Sint reiecturumque contraria ita Et quoddam
eonnitune officium sapientis et insipientis ex quo efficitur versari in iis, quae media dicamus. Sed cum o ab his omnia proficiscantur offieia, non in causa dicitur ad ea reserri omnis nostras eogitationes, in hi et exce8Sum e vita et in vita mansionem in quo enim plura Sunt, tuae Secundum naturam sunt, huius officium est in vita manere in quo autem aut Sunt plura contraria aut fore videntur, huius officium est e vita excedere e quo ad- Paret et sapientis esse aliquando offieium excedere e vita, eum beatus sit, et stulti manere in vita, Cum sit miSer. nam bonum ilhid et malum, quod saepe iam dictum St, Si Postea consequitur prima autem illa naturae, SiV SE-eunda Sive contraria, sub iudicium sapientis et dilectum cadunt, Atque illa subiecta quasi materia sapientiae. itaque et manendi in vita et migrandi ratio omnis iis rebu8, qua Supra dixi, metienda nam neque Birtutem
qui hctbel virtute retinetur in vita nos iis, qui line
218쪽
virtute sunt, mor ES OPPeienda et saepe os fletum est sapientis desciSeere a vita, cum sit beatissimus, si id opportune facere OSSit. Sic enim cenSent, opportunitatis esse beate vivere, quod est convenienter naturae vivere; itaque a Sapientia praeeipitur, Se iPSam, Si usu Sit, Sapion ut relinquas quam ob rem cum vitiorum ista vis non sit, ut causam adferant morti Voluntariae, perspicuum est etiam stultorum, qui idem miseri sint, officium esse manere in vita, Si sint in maiore parte rerum earum, quas secundum naturam ESSE dicimuS; et quoniam excedens e vita et manen aeque miser St, nec diuturnitas
magis ei vitam fugiendam saeis, non in causa dicitur iis, qui pluribus naturalibus frui possint, esse in vita
1 Pertinere autem ad rem arbitrantur intellegi, natura fieri ut liberi a parentibus amentur a quo initio profectam communem humani generis Societatem persequimur. quod primum intellegi debet figura membrisque orporum, quae ip8 deelarant rostreandi a natura habitam
esse rationem; neque Vero ne inter P congruere poSSent, ut natura et prostreari Vellet et diligi procreatos non curaret atque etiam in beStii vi naturae per3pici pote3t, quarum in fetu et in edueatione laborem cum cernimus, naturae ipsius Vocem videmur audire qua re ut perspicuum Et natura nos a dolore abhorrere, si adparet natura PSa ut eos, quo genuerimus, amemus inpelli. ex hoe naseitur ut etiam communis hominum inter homines naturalis sit eommendatio, ut oporteat hominem ab homine ob id ipsum, quod homo sit, non lieniam videri ut enim in membris alia uni tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures, alia etiam ceterorum membrorum IISum adiuvant, ut erura, ut manus, si inmanes quaedam bestiae sibi solum natae sunt, at illa, quae in consilia patulit pina dieitur, 3que, qui enat e concha, qui, quod eam cu8todit, pinotere voeatur, in eamque cum se recepit includitur, ut videatur monuisse ut caveret, itemque formi-Cae RPES, Oleoniae aliorum etiam causa quaedam faciunt. multo haec coniunctio est hominis itaque naturas sumus apii ad oetus, concilia, stivitateS. mundum automcen8ent regi numine deorum eumque 38 quasi Omniti
219쪽
I, E FINIBUS IONORUM ET MALORUM III. 62 66. III,
nein lirben et civitat Cli lio initi uin o deorum, Et numquemque noStrum eius mundi 88 partem, ex quo illud natura consequi, ut Communem utilitatem nostrae ante-Ponamus ut Cnim leges omnium Salutem singulorum
saluti antepollinit, si vir bonus et sapiens et legibus parens et ei vilis officii non ignarus utilitati omnium litus
suam unius alleuius aut suae con8ulit Deo magis est vituperandus proditor Patriae quam communis utilitatis aut salutis desertor Propter suam Utilitatem aut Salutem. ex quo sit ut nudandus i sit, qui mortem oppetat pro republiea, quod deceat Curiorem noliis Esse patriam quani nosmet ipsos quoniamque illa Vox inhumana et seelerata dueitur Porum, qui negant e recuSare, quo minUSis,sis mortuis terrarum Omnium deflagratio consequatur quod volgari quodam Versu Graesto pronuntiari solet - , Orte Verum S etiam iis, qui aliquando futuri sint,e88 Propter ipSO consulendum ex ne animorum adse voctione testamenta commendatione8que morientium natae Sunt eumque nemo in Summa solitudine vitam agere velit, ne cum infinita quidem voluptatum abundantia, fastile intellegitur nos ad coniunetionem congregationemque hominum et ad naturalem communitatem,S8 natOS. inpellimur autem natura ut prodeSSe elimia quam Plurimis in primisque docendo rationibusque prudentiae ira dendis itaque non facile est invenire, qui quod sciat dipse non tradat alteri ita non olum ad digeendum propensi sumus, Verum etiam ad docendum atque ut tauris natura datum est ut pro vitulis contra leones summa vi
impetuque contendant, si ii, qui valent opibus atque id faeere possunt, ut de Hercule et de Libero aecepimus, ad servandum genus hominum natura incitantur atque etiam Iovem cum Optimum et Maximum dicimus cum que eundum Salutarem, Hospitalem, Statorem, hoe intellegi volumus, saluten hominum in eius 38 tutela. minime autem convenit, eum ipsi inter nos viles neglectique simus, postulare ut dis inmortalibus cari simus et ab iis diligamur quem ad modum igitur membris utimur prius quam didicimus, cuius ea causa utilitatis habeamus, Si inter nos natura ad eivilem omninnitatem
coniuneti et consociati unius; quod ni ita Se haberet,
220쪽
g ne iustitiae ullus esset ne bonitati locus et quo modo hominum inter homine iuri esse ineula putant, si homini nihil iuris esse cum be8tii3 praeclare enim Chrysippus, cetera nata ESSE hominum auSa et deorum, eos autem communitatis et Societatis suae, ut bestiis homines uti ad utilitatem suam possint in iniuria quoniamque ea natura SSet hominis, ut ei cum genere humano quasi civile ius intercederet, qui id con8erVaret, eum iuStum, qui migraret, iniustum fore sed quem ad modum, theatrum cum commune Sit, recte tamen dici potest eius es3 eum locum, quem qui8que Oecuparit, Si in urbe mundove
communi non adVersatur ius, quo minia Suum quidque 6 CuiuSque Sit cum nutem ad tuendos ConServandosque homines hominem natum CSSe videamUS, COIISentunCum ES hui naturae, ut sapien Velit gerere et administrarerem Publicam atque, ut e natura ViVat, uxorem adiungere et velle ex ea liberos ne amorES quidem Sancto a Sapiente alienos esse arbitrantur Cynicorum autem rationem atque vitam alii cudere in sapientem dicunt, si qui eius modi forte casus inciderit, ut id faciendum it, alii nullo modo. 21 Ut vero conservetur omnis homini erga hominem O-
cietas, coniunctio, carita8, et emolumenta et detrimenta, quae , φελr s/ατα, βλαμ ιατ appellant, communia,SSe Voluerunt; quorum altera prosunt, nocent altera neque Solum ea communia, verum etiam paria esse dixerunt. incommoda autem et commoda, ita enim υχρηστη/ ατα et δυσχρηστή/ ατ appello communia ESSE Voluerunt, Paria noluerunt illa enim, quae prosunt aut quae Oeent, aut bona sunt aut mala, quae sint paria neceSSE St; commoda autem et incommoda in eo genere Sunt, quae praepo8ita et reiecta diximus ea POSSunt paria non ESSE.sed emolumenta et infrimens communia e8Se dicuntur, recte autem facta et peccata non habentur communia. et Amicitiam autem adhibendam Sse cenSent, quin Sit EX EO genere, quae proSunt quamquam autem in amicitia alii dicant aeque caram esse sapienti rationem amici a Suam, alii autem sibi cuique cariorem Uam, tamen hi quoque posteriores fatentur alienum 8Sem iuvStitia, ad quam nati esse videamur, detrahere quid de