장음표시 사용
241쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM IV. do G bd
obliti naturani omneni adpotendam in remina ita late patere, ut a princilitis Perannnaret ad sinis, neque intellegunt se rerum illarum pulchrarum atque admirabilium iiindamenta subducere itaque mihi videntur omnes qui 16dom illi errasse, qui sinem bonorum esse dixerunt honeste vivere, sed alius silio ma tis Pyrrho seisicet maxime, qui virtute constituta nihil omnino quod adpetendum sit relinquat, deinde Aristo, qui nihil relinquere non Si nuSUS, introduxit autem, quibus commotus sapiens adpeteret aliquid, quodcumque in mentem incideret et quodeumque tamquam osseurreret is o melior quam Pyrrho, quod aliquod genus adpetendi dedit, deterior quam steteri, quod penitus a natura recessit Stoici autem, quod finem bonorum in una virtute ponunt, similes sunt illorum; quod autem principium offiei quaerunt, melius quam Pyrrho quod ea non occurrentia fingunt, vincunt Aristonem quod autem ea, quae ad naturam accommodata et Per Se adsumenda Sse dicunt, non adiungunt ad finem bonorum, desciseunt a natura et quodam modo sunt non dissimiles Aristonis ille enim occurrentia negeto Uue
comminiscebatur; hi autem ponunt illi quidem prima
naturae, Sed ea seiungunt a finibus et summa bonorum. quae eum praeponunt, ut sit aliqua rerum seleetio, RiUrnm videntur equi cum autem negant ea quicquam ad beatam vitam pertinere, Virsus natiaram relinqUUnt.
Atque adhuc ea dixi, causam Zenoni non fuisse, quam ob rem a superiorum nileioritate discederet: nune
reliqua videamus, nisi aut ad haeo, Cato, dicere aliquidvis aut nos iam longiores sumus.' neutrum vero; inquit ille nam et a te perfici istam disputationem Volo, ne tua mihi oratio longa videri potest. optime: inquam quid enim mihi potest esse optatius quam UmCatone omnium virtutum auctore de virtutibus disputare Psed primum illud vide, gravissimam illam vestram Son btentiam, quae familiam ducit, honestum quod sit, id esse
solum bonum honesteque vivere bonorum finem, Ommunem fore vobis eum omnibus, qui in una virtute Constituunt finem bonorum, quodque dicitis, informari non POSSE Virtutem, si quicquam nisi quod honestum sit numeretur, idem dicetur ab illis, quos modo nominavi mihi
242쪽
autem nequius videbatur Zenononi cum Polemone disceptantem, a quo quae CSSent PrinCil in naturae aeceperat, communibus initiis progredientem videre, ubi primum insisteret et unde cauSa controVerSine nSCeretur, non stantem cum iis, qui ne dicerent quidem sua summa bona essem natura Profecta, uti i8dem argumentis, qui-1 bus illi uterentur, isdemque sententiis minime vero illud I irobo, quod, cum docuiSti8, ut vobis videmini, solum bonum 33 quod honestum sit, tum rursum dicitis initia Proponi nece83e 3Se apta et ueCommodata Dat Urae, quorum e seleetione virtus possit exsistere non enim in SeleCtione virtus ponenda erat, ut id ipsum, quod erat bonorum ultimum, aliud aliquid acquireret. nam omnia, quae Sumenda quaeque legenda aut optanda sunt, inesse debent in summa bonorum, ut is, qui eam adeptus Sit, nihil praeterea desideret videSne ut, quibu Summa Stin voluptate, per8picuum it, quid iis faciendum sit aut non aetendum ut nemo dubitet, eorum omnia officia quo Speetare, quid equi, quid fugere debeant sit hoc
ultimum bonorum, quod nunc a me defenditur: adparet Statim, quae in officia, quae actionES. Vobi autem, quibus nihil est aliud propositum nisi rectum atque honestum, unde officii, unde agendi principium ascatur,l non reperieti8. hoc igitur quaerentes omnes, et ii, qui quodcumque in mentem veniat aut quodcumque occurrat Se equi disient, et vos ad naturam revertemini: quibus natura iure reSponderit non 38 Verum aliunde finem beate vivendi, arae principia rei gerendae peti e83 enim Unam rationem, qua et principia rerum agendarum et ultima bonorum continerentur, atque ut Aristonis QSSet Explosa sententia, di rentis nihil differre aliud ab alio nec ESSE ES ulla Praeter virtute et vitia, inter qua quicquam omnino interesset, si errare Zenonem, qui nulla in re nisi in virtute aut vitio propensionem ne minimi quidem momenti ad summum bonum adipiscendum CSSE diceret et, cum ad beatam vitam nullum momentum CCtera haberent, ad adpetitionem tamen rerum esse in iis momenta disteret, quasi vero haec adpetitio non ad summi ' boni adoptionem pertineret quid autem minii CONSCV-taneum CSV quam quod aiunt cognito summo mono
243쪽
i Everti Semid nuturum, ut X ea petant a senili lii incipiunt,
id est isteti non sinini notionis aut i si ei ratio inpellitui Ca, tua Soeundu in naturani Sunt, adpotendit, Sed ubi is et adpotitio, aetio Omnio, Ctur. Nunc venio ad illa tua brevia, piae eonSectaria ESSE IS
diecbas, et irinunt illud, quo nilii Potos brevius bonuntonino laudabile, laudabile auteni iam honeStum bonum igitur omne honestum. o lumbeum pugionomi quis enim tibi primum illud conce8Serit quo quidem conCESSO nillil opus Si oeundo Si enim omne bonum iudabile Est, onine honeStum Et qui igitur tibi istud dabit prae ester Pyrrhonem, AriStonem eorumve Similis quo tu iton probaS. AriStoteles, Xenocrato A, tota illa familia non
dabit, quippe qui valetudinem, viriS, divitia8, gloriam, nuuta ulla bona Age dicant, laudabilia non dicant et hi
quidem ita non Sola virtute finem bonorum contineri putant, ut rebus tamen omnibu virtutem anteponant quideenSe eos QSSe facturo8, qui omnino virtutem a bonorum
fine segregaverunt, Epicurum Hieronymum, illo etiam, si qui Carneadeum finem tueri volunt iuni aut Callipho oaut Diodorus quo modo poterunt tibi istud concedere, qui ad honestatem aliud adiungunt, quod ex eodem genere non sit placet igitur tibi, Cato, eum res SumpSeris non conceSSas, ex illis efficere quod velis iam ille so- rite est, quo nihil liut uti es3 vitiosius quod bonum sit,
id esse optabile; quod optabile, id expetendum quod expetendum, id laudabile duin reliqui gradus. Sed ego
in hoob isto eodem enim modo tibi nemo dabit, quod expetendum sit, id esse laudabile illud vero minime conseetarium, sed in primis hebes illorum sellistet, non tuum, gloriatione dignam 8Se beatam vitam, quod non po8sit sine honestate contingere ut iure quiSquam glorietur dabit io Zenoni Polemo etiam magister eius et itota illa gens et reliqui, qui virtutem omnibus rebus multo anteponente adiungunt ei tamen aliquid summo in bono finiendo si enim virtus digna est gloriatione, ut CSt, tantumque PraeStat reliquis rebus, ut dici vix po33it, et
beatus esse poterit virtute una praeditus, Paren CeteriS,
nee tamen illud tibi concedet, praeter virtutem nihil in boni es3 ducendum. illi autem, quibus summum bo-
244쪽
num sine virtute est, non dabunt fortasse, vitam beatam habere, in quo posSit iure gloriari; etsi illi quidem etiam 1 voluptates faciunt interdum glorio8as vides igitur te aut ea Sumere, quae non concedantur, aut ea, quae etiam eone essu te nihil iuvent equidem in omnibus istis conclusionibus hoc putarem philo3ophia nobi8que dignum, et maxime, cum Summum bonum quaereremus, vitam noStram, OnSilia, VoluntateS, non verba corrigi quis enim potest istis, quae te, ut ais, eleetant, brevibus et scutis auditis de sententia decedere nam cum exspectant et avent audire, cur dolor malum non sit, dicunt illi asperum esse dolere, molestum, odiosum, contra naturam, difficile toleratu, sed, quia nulla sit in dolore ne fraus ne inprobitas nec malitia nec culpa nee turpitudo, non esse illud malum haec qui audierit, ut ridere non curet, discedet tamen nihilo firmior ad dolorem ferendum quam si venerat tu autem nega fortem ESSE quemquam POSSE, qui dolorem malum putet cur fortior sit, si illud, quod tute concedis, asperum et vix serendum putabit ex rebus enim timiditas, non ex vocabulis nascitur et aiS, Si una littera commota sit, fore tota ut labet disciplina.utrum igitur tibi litteram videor an totas pagina commovere ut enim sit apud illos, id quod est a te laudatum, Ord rerum conservatus et omnia inter se apta et Conexa rei enim aiebas , tamen perSequi non debemus, Si a falsis principiis profecta congruunt ipsa sibi etsi a propo8ito non aberrant in prima igitur constitutione Zeno tuus a natura recessit; cumque Summum bonum posui33et in ingenii prae3tantia, quam Virtutem OeamuS, nec quicquam aliud esse bonum dixi83et, nisi quod Eset honeStum, ne Virtutem posSe cunstare, Si in ceteri rebus esset quicquam, quod aliud alio melius 33et aut peiuS, hi propo3itis tenuit prorSus con3equentia recte diciS; negare non po8Sum: Sed ita falsa Sunt ea, quae OnSequuntur, ut illa, e quibus hae nata sunt, Vera ESSE On , POSSint docent enim nos, ut eis, dialectici, Si ea, quae rem aliquam Sequantur, falsa sint, falsam illan ipsam ESSE, quam sequantur ita fit illa conclusio non solum vera, Sed ita perspicua, ut dialectici ne rationem quidem reddi putent oportere si illiud, hoe non autem hoc igi-
245쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM IV. 52 58 situr ne illud quidem sic consequentibus vestris Eublatis prima tolluntur. quae sequuntur igitur omnis, qui non sint sapient CS aeque misero esse, Sapientis omni Summe beatos, reet faeta omnia aequalia, omnia peceaia Paria. quae cum magnis eo primo diei viderentur, considerata minus Probabantur sensus enim cuiusque et natura rerum atque ipsa veritas clamabat quodam modo non POSSE ad luet, ut inter eas res, qua Zeno exaequaret, nihil interesset poStea tuus ille Poenulus, scis enim Citieos, oelientis tuos e Phoenica profectos- homo igitur acutus
causam non obtinens repugnante natura Verba Versare
coepit et primum rebus iis, quas nos bonas dicimus, concessit ut haberentur aptae habiles ut ad naturam accommodatae, datorique coepit sapienti, hoe S summe beato, commodius tamen Sse, si ea quoque habeat, quae bona non audet appellare, maturae necommodata ESSE concedit, negatque Platonem, si sapiens non sit, eadem eSSe in auSa qua tyrannum Dionysium liuio mori pii mum ESSE Propter desperationem sapientiae, illi propter Spem ViVere Peccata autem partim esse tolerabilia, partim nullo modo, propterea quod alia peccata pluris, alia pauciores qua8 numeros officii praeterirenti iam insipientis alios sita esse, ut nullo modo id lapientiam Possent serVenire e alios, qui possent, id egi88ent, sapientiam consequi hic loquebatur aliter atque om- ines, sentiebat idem quod et eri ne vero minoris CStimanda ducebat ea, quae ipSe bona negaret ESSE, quam
illi, qui ea bona esse dicebant. quid igitur voluit sibi qui illa mutaverit saltem aliquid de pondere detraxi8set
et Paulo minoris aestimavisset ea quam Peripatetici, ut Sentire quoque aliud, non solum dicere videretur quid de ipsa beata vita, ad quam omnia referuntur, quae diciti8 negatis eam esse, quae expleta sit iis rebus omnibu8, qua natura deSideret, totamque eam in una virtute PonitiS, Cumque omnis controversia aut de re soleat aut de nomine ESSe, utraque earum nascitur, si aut res ignoratur aut erratur in nominen quorum rei neutrum CSt, opera danda est ut verbis utamur quam usitatissimi et quam maxime aptis, si est rem declarantibus num 8
igitur dubium est quin, si in re ipsa nihil peccatur a
246쪽
superioribus, verbis illi commodius utantur videam iis 2 igitur sententia eorum, tum ad Verba redeamus dicunt adpetitionem animi moveri, cum aliquid ei secundum
naturam ESSE Videntiar, Omniaque, quae QCundum naturam sint, aestimatione aliqua digna, eaqU Pro eo, qUantum in quoque Sit ponderiS, ESSE ReStimanda, quaeque Secundum naturam sint, partim nihil habere in sese eius adpetitionis, de qua saepe iam diximus, quae ne hone3fane laudabilia distantur, partim, quae voluptatem liabeant in omni animante, sed in homine rationem etiam ex ea quae Sint apta, ea honesta, ea pulchra, ea laudabilia, illa autem superiora naturalia nominantiar, quae coniuncta cum honestis vitam beatam perficiunt et absolvunt.b omnitam autem eorum commodorum, quibus non illi plu3 tribuunt, qui illa bona esse dicunt, quam Zeno, qui negat, longe praeStantisSimum esse quod honestum esset atque laudabile, sed si duo honeSta propoSita Sint, alterum eum Valetudine, alterum cum morbo, non ESSE dubium, ad utrum eorum natura nos ipsa deductura sit, sed tamen tantam vim esse honeStatis nutumque eam rebus omnibus praestare et excellere, ut nullis nee suppliciis nee praemiis domoveri possit ex eo, quod resitum ESSE decreverit, omniaque, quae dura, difficilia, adversa videantur, ea virtutibus iis, quibus a natura ESSEIDUS Ornati, obteri po3se non facile illa quidem, ne contemnenda 88 - quid enim es3c in virtute tantum sed ut hoc iudicaremus, non e3se in his partem maximam eo positam beate aut secus vivendi ad Summum a quae Zeno aestimanda et sumenda et apta naturae esse dixit,
eadem illi bona appellant, vitam autem beatam illi eam, qUa constaret ex iis rebus, quas dixi, aut plurimis aut gravissimis Zeno autem, quod suam quod propriam speciem habeat cur adpetendum sit, id solum bonum appellat, beatam autem vitam eam solam, quae eum Virtuto 22 degatur si de re disceptari oportet, nulla mihi tecum, Cato, potest esse dissensio nihil est enim de quo aliter tu Sentia atque ego, modo commutatis verbis ipsa reSConferamu8. ne hoc ille non vidit, sed verborum magnificentia est et gloria delectatus qui si ea, quae dicit, ita Sentiret, ut verba significant, quid inter cum et vel Pyr-
247쪽
DE FINIBUS ONORUM ET MALORUM IV lis 62 bs
rhonem vel Aristonen intere83et Sin autem eos non Probabat, quid attinuit cum iis, quibuscum re eonein Obiit,
verbis discrepare quid, si reviviscant Platonis illi et ideineeps qui eorum nuditores fuerunt et tecum ita loquantur Ono eum te, M. Cato, studio3issinium philosophiae, iustissimum virum, optimum iudieem, religiosissimiliti te3tem, audirennis, admirati sumus, quid e 3Set cur nobis Stoico intes reos, qui de rebus bonis et malissentirent ea, quae ab ho Polemone Zeno OgnoVerni, nominibus uterentur ii8, quae prima Specie admirationem, re explieata riSum moverent. tu autem, si tibi illa probabantur, cur non Propriis verbis illi tenebas sin tonia et oritas ommovebat, nobisne omnibus et Platoni ipsi nescio quom illum anteponebas praesertim eum in republiea princep SSe velles ad eamque tuendam cum Summa tua dignitate maxime a nobis ornari atque instrui
POSSCA nobis enim Sta quaesita, a nobis deseripta, notata, praece Pta Sunt, omniumque rerum Publicarum rectioni genera, Statu8, mutatione3, leges etiam et instituta a mores civitatum pergerip3imus eloquentiae Cro, quae et prineipibus maximo ornamento est et qua te audium valere plurimum, quantum tibi ex monumentis nostris addidissest rea eum dixissent, quid tandem talibus viris responderes rogarem te inquit ut diceres pro a me tu idem, qui illis orationem dictavisses, vel potius paulum loci mihi, ut iis responderem, dares, nisi et te
audire nunc mallem et Elis tamen alio tempore ESPOn- urii CSSem, tum seisieet, cum tibi. atque, si verum 23 respondere velles, Cato, haec erant dicenda non eos tibi non probatos, tantis ingeniis homines tantaque auctoritate, sed te animadvertisse, quas res illi propter antiquitatem parum vidi88Cnt, ea a Stoicis 33 perspectas, ei8demque de rebus hos cum aeutius disseruisse, tum SenSiSSe gravius et fortius, quippe qui primum valetudinem bonam
expetendam negent esse, eligendam dicant, ne quia bonum sit alere, sed quia sit non nihilo aestimandum;
neque tamen pluris illis videtur, qui illud non dubitant bonum dicere; - hoe vero te ferre non potui8Se, quod antiqui illi quasi barbati, ut nos de noAtris solemus da CerE, crediderint eius, qui honeste viveret, si idem etiam bene
248쪽
valeret, bene audiret, copioSu8 88et, optabiliorem ore vitam melioremque et magis expetendam quam illiu8, qui aeque vir bonus multis modis esset, ut Ennii Alcmaeo, circumventus morbo, exsilio atque inopia.ga illi igitur antiqui non tam acute optabiliorem illam vitam Putant, praestantiorem, beatiorem, Stoici autem tantummodo praeponendam in eligendo, non quo beatior ea vita sit, sed quod ad naturam ecommodatior, et, qui Sapiente non Sint Omnis aeque miSeros Sse Stoici hoc videlicet viderunt, illos autem id fugerat superiores, homines sceleribus et parricidiis inquinatos nihilo miseriores ESSE quam eos, qui cum caste et integre viverent nondum perfectam ullam sapientiam essent monsecuti. c. atque hoc loco similitudines eas, quibus illi uti solent, dissimillimas profereba8. qui enim ignorat, Si phare ex alio emergere Velint, propiu fore eos quidem ad respirandum, qui ad summam aquam iam adpropinquent, Sed nihilo magis respirare po83 quam eos, qui in in Profundo nihil igitur adiuvat procedere et progredi in virtute, quo minus mi8errimus Sit, ante qUnm ad eam Pervenerit, quoniam in aqua nihil adiuvat, et quoniam Catuli, qui iam dispecturi sunt, caeci aeque et ii, qui modo nati, Platonem quoque neceSSe St, quoniam nondum videbat 2 Sapientiam, aeque caecum animo ae Phalarim fui8se. Stasimilia non sunt, Cato in quibus quamvis multum Processeris, tamen illud in eadem causa est, a quo bESSE velis, donec evaseri8 nee enim ille respirat ante quam emer3it, et catuli aeque caeci prius quam dispexerunt, ac Ei ita futuri semper essent illa sunt similia hebes assie PS cuipiam oculorum, corpore alius languescit hi curatione adhibita levantur in dies valet alter plus cotidie, alter videt his similes sunt omnes, qui virtuti tu- dent levantur vitiis, levantur erroribus nisi forte CenSESTi. Gracchum patrem non beati em fuisse quam filium, cum alter stabilire rem publicam studuerit, alter Veriore. nee tamen ille erat Sapiens, qui enim hoc aut quando aut ubi aut unde - sed quia studebiit nudi et dignitati, L multum in virtute pro 33erat conferam avum tuum M. Dru8um cum C. Graccho eius fore aequali quae hic ris
249쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM IV. 63 6s Uos
publicae volnera inponebat, eadem ille sanabat si nihil est quod ani niiseros faciat quam inpietas et scelus, ut iam nine insipientes sint miseri, quod profecto unt, non St tamen aeque mi8er qui patriae consulit et is, qui illam exstinctam cupit levatio igitur vitiorum magna fit iis, qui habent ad virtutem progre38ionis siliquantum.
veStri autem progressionem ad virtutem fieri aiunt, leva gitionem vitiorum fieri negant at quo utantur homines acuti argumento ad probandum, opera pretium Et Considerare: quarum' inquit artium Summa creSCere OS- Sunt, earum etiam Ontrariorum summa poterit augeri; ad virtutis autem Summam accedere nihil potest: ne vitia quidem igitur creScere poterunt, quae Sunt Virtutum Contraria. utrum igitur tandem perspicuisne dubia aperiun tu an dubiis perspicua tolluntur atqui ho per8picuum QAt, vitia alia aliis esse maiora illud dubium, ad id, quod
suntinum bonum dicitis, equaenam fieri posSittaeee33io. vos autem eum perspicui dubia debeatis inlustrare, dubiis perspicua conamini tollere itaque rur3u Eadem n 68tiono, qua Sum Paulo ante usuS, haerebiti8 si enim propterea vitia alia aliis maiora non Sunt, quia ne ad finem quidem bonorum eum, quem VO faeiti8, quiequam Poto Staecedere, quoniam Perspissuum Si vitia non 8Se omnium paria, finis bonorum vobis mutandus est teneamus enim illud neee3se At, cum consequens liquod salSum Sit, illud, cuius id consequens sit, non POSSE ESSE Verum. Quae est igitur cau8a Atarum angustiarum gloriosa bostentatio in con3tituendo summo bono eum enim, quodlionestum sit, id solum bonum esse confirmatur, tollitur
eura valetudinis, diligentia rei familiaris udministratio rei publieae, ordo gerendorum negotiorum, offiei vitae; ipsum denique illud honestum, in quo uno Volti ESSE onmia, deSerendum est quae diligentissime contra Aristonem istuntur a Chrysippo ex ea difficultate illae talluciloquae, ut ait Acciu8, malitiae natae sunt quod senim sapientia pedem ubi poneret non habebat sublatis officiis ninibus, officia autem tollebantur delectu omni
et discrimine remoto, quae esse non poterant rebu Omnibus Sio exaequatis, ut inter ea nihil interesset, ex istis
angustii Ista evaserunt deteriora quam Aristonis illa
250쪽
tamen Simplieta VPStra ErSuta roges enim AriSionem, bonane ei videantur haec, vacuitas doloris, divitiae, valetudo neget quid quae contraria sunt his malane nihilo magis Zenonem rogeS: respondeat totidem verbis. admirantes quaeramus ab Utroque, UOnam modo vitam agere po88imus, Si nihil interc38 nostra putCIDUS, Valen mu REgrine imus, Vacemias an cruciemur dolore, frigus, famem PropuISare po8simus necne possimus. Vives inquit Aristo magnifice atque praeclare quod erit clamque ViSum ge8, numqURm angere, mum Uam CVPiES,
io numquam timebis. quid Zeno portenta haec esse
diei neque ea ratione ullo modo posse vivi, sed differre inter honestum et turpe nimium quantum, neScio quid et inmensum, inter ceteras res nihil omnino interes3e idem adhuc nudi reliqua et risum contine, si potes. media illa, inquit inter quae nihil interest, tamen eius modi Sunt, ut eorum alia eligenda sint, alia reicienda, ita omnino neglegenda, hoc est, ut eorum alia velis, linDOES, alia non cures.' at modo dixeras nihil in istis e3Se quod interesset. et nunc idem dico, inquiet sed 2 ad virtutes et ad vitia nihil interesse qui i8tud, sunPSO, noSolebat verum audiamus. ista,' inquit quae dixisti, Valere, Ioeupletem esse, non dolere, bona non dico, Sed dieam Graee rLρOηγ/εενα, Latine autem Produeta se OdPraePOSit aut praecipua malo, si tolerabilius et mollius -- illa autem, morbum, egeStntem, dolorem, non reppello mala, sed, si libet, reiectanea itaque illa non die me expetere, Sed legere, nec Optare, Ed Umoro, Contraria autem non fugere, sed quasi secernere. quid ait Aristoteles reliquique Platonis alumni se Omnia, Uae Sectandum naturam Sint bona appellare, Une latem contra, mala videsne igitur Zenonem tuum cum Ari-St On VOrbis consi8tere, re dissidere, cum Aristotele et illi re consentire, verbis discrepare cur igitur, eum dere OnVCniat, non malumus usitate loqui aut doceat paratiorEm me ad contemnendam pecuniam fore, si illam in rebia praepositis quam si in bonis duxero, soletioremque in patiendo dolore, si eum asporum et diffistilem PerPESSU, Si contra naturam esse, quam si malum dixero.ia facete M. Piso, samiliaris noster, et alia multa et hoc