장음표시 사용
271쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALOI UM V. 38 2. 223 ut de vite potissiinum loquar, est id extrinsecus ii ip8a
Pilina Parum magna vis inest, ut quum optimo se habere possit, si nulla stultura adhibeatur. at vero si ad vitem do SonSu ueCOSSerit, ut adpetitum quondam habeat et per se ipsa moveatur, quid faeturam Putn Sy an a quae Pervinit Orom untCa ConSequebatur, or se ipsa curabit Sed vide8ne necessuram Ciburam, Ut Sensu quoque SuOSCorumque omnem adpetitum et Si qua sint adiuncta ei membra tueatur si ui illii, quae semper habuit, iunget Ou, qURO OStea CCESSOrint, nee eundem finem habebit, quem cultor Ciu habebat, Sed volet Secundum cam naturum, quae OStea Ei diuneta St, vivere ita similis orit ei finis boni atque antea fuerat, neque idem tamen; non enim iam Stirpi bonum quaeret, sed animalis quid si non senSus modo ei Si datus, verum etiam animus liomini8, non neceSSe est et illa pristina manere, ut tuenda sint, et hasi multo ESSE Oariora, quae acceSSerint, animi- sue Optimum quamque artem CariSSimum, in eaquE X-pletione naturae Summi boni finem conSistere, cum longenitaliumque PraeStet mens atque ratio sie aestitit extremum omnium adpetendorum atque ductum a prima continendatione naturae multis gradibus ascendit, ut ad Sununum Perveniret, quod cumulatur, integritate eorporis et ex nienti ratione Perseeta. Cum igitur a Sit, quum exposui, forma naturae, Si ibiit initio dixi, Simul atque ortus eSSet, e quiSque Cognomseeret iudicareque POSSet, quae vi et totius esSet naturae et artium Singularum, continuo videret, quid ASet hoc, quod quaerimu8, Omnium rerum, URS EXPOlimVS, Ummum et ultimum, nee lalla in re pesteare POSSEt nunduero a Primo quidem mirabiliter occulta natura est nec perspici nec cognosci potest progredientibus autem ne-tatibus sensim tardeve potiu quasi nosmet ipSOS OgnOseimus. itaque prinia illi commendatio, quae absitIn a nostri faeta est nobis, incerta et obseura St, PrimUS IUCadpetitus ille animi tantum agit, ut salvi atque integri ESSE POSSimu8 eum autem dispicere coepimus et Sentire, quid simus et quid ab animantibus ceteris differamus, tum ea sequi incipimus, ad quae nati sumus quam 2 similitudinem videmus in bestiis, quae primo, in quo loco
272쪽
naiae Uni, EX EO Se non CommoVent, deinde Stio quae sile adpetitu movetur Serper unguissuloS, nare naticulRS,
evolare merulas, Comibus uti Vidomu boves, nepas aculeis, Suam denique cuique naturam SA ad vivendum ducem quae similitudo in genere etiam humano adstaret parvi enim primo ortu si taeent, tamquam omnino sine animo Sint cum autem Paulum firmitatis acce33it, et animo utuntur et sensibus conitunturque, SeSe ut crigant, et manibus utuntur sit eos agnoSeunt, a quibu3
educantur deinde aequalibus deleetantur libenterque secum ii congregant dantque se ad ludendum fabellarum que auditione ducuntur deque eo, quod ip8is Superat, ullis gratificari volunt animadvertuntque ea, quae domi fiunt, curio8ius incipiuntque commentari aliquid et discere
Et eorum, quo Vident, volunt non ignorare nomina, Uibusque rebus cum aequalibus desiertant, si vicerunt, esserunt se laetitiae victi idebilitantur ii mos demittunt;
3 quorum sine causa fieri nillil putandum est. est enim tantur Sio generata vis hominis, ut ad omnem virtutem percipiendam facta videntur, ob eamque caussim Parvi virtutum simu lacris, quarum in se habent semina, Sine doctrina movcntur Sunt enim prima lementa naturno, quibus auctis virtutis quasi germen estieitur. nam uni
ita nati factique simus, ut et agendi aliquid et diligendi aliquos et liberalitatis et referendae gratiae principia in
nobis contineremus atque ad Seientiam, prudentiam, fortitudinem aptos animos haberemus, eontrariisque rebuS RECHOS, non Sine causa eas, qua dixi, in pueris Virtutum quasi scintillas videmus, e quibus accendi philosophi
ratio del)et, ut eam quasi deum ducem Subsequen ad DRturno ErVeniat extremum nam, ut saepe iam dixi, in infirma aetate inbecillaque mente vis naturae qua Si Per uliginem cernitur eum autem progrediens confirmatur animus, agnoscit ille quidem naturae vim, Sed ita, ut progredi po88it longius, per se sit tantum inchonta. 1 intrandum est igitur in rerum naturam et penitia quid ea po8tulet pervidendum aliter enim nosmet ipso DOSSEDOI POSSumus quod Praeceptum quia malia crat, quum ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo ium
273쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM V dI T. G2b
cognitio ilitem hae est una nostri, ut Vim Cori)oris sinimique Orinin SPquamurque Cani vitam, quae iis Perfruatur quoniam autem is animi adpetitus a principio fuit, ut ea, quae dixi, quam Perfectissima natura haberemus, Confitendum est, cum id adepti simus, quod adpetitum sit, in eo quasi in ultimo consistere naturam atquOid Sse summum bonum quod sterte univerSum Sua Ponto iPSum expeti et propter Se noee33e St, quoniam ante de monstratum est etiam Singulas eius parti QSSe per OOXpetendas in enumerandi nutem corporis commodis si
Si quis praetermissum a nobis voluptatem putabit, in aliud tempus ea quaestio differatur utrum enim it voluptas in iis rebus, quas Prima Secundum naturam 8S dixi IDUS, Desine Sit, ad id, quod agimus, nihil interest si enim, ut mihi quidem videtur, non explet bona naturae voltipta S, iure praetermissa est Sin autem Si in ea, quod quidam volunt, nihil inpedit hane nostram conprehensionem summi boni quae enim constituta sunt Prima naturae, ad ea Si voluptas acce83erit, unum aliquod accesserit Commodum CorporiS, neque eam constitiationem summi boni, quae SVProPOSita, mutnVErit.
Et adlui quidem ita nobis progressa ratio est, ut ea 'duceretur onini a Prima commendatione naturae Dunctautem aliud iam argumentandi sequamur genus, Ut non solum quia nos diligamus, Sed quia uiuSque partis naturae et in corpore et in animo Sua quaeque vis Sit, ideire in his rebus Summe OStra PontE OVC mur. atque ut a Corpore ordiar, videsne ut, si quae in membris prava nut debilitata aut imminuta Sint, occultent homines ut etiam eontendant et elaborent, si estistere possint, Ut aut non adparent corporis vitium ut quam minimum adpareat mulioAque etiam dolores curationis
CauSa Perferant, Ut, Si ipse usus membrorum non modo non maior, Verum etiam minor futurus Sit, eorum tamen speetes ad naturam revertatur etenim, Cum omnE natUr
toto Se expetendos utent, nec id ob aliam rem, Sed propter PSOS, necesse est eius etiam partis Propter Se CXPeti, quod universum propter se expetatur quid in imotu et in statu Corporis nihil inest, quod animadvertendum esse ipsa natura iudicet tuom ad modum quis
274쪽
226 M. TULLII CICERONIAnnibulet, sedeat, qui ductu oriS, qui voltus in quoquesti nihilne est in his rebus, quod dignum libero aut indignum esse dueamus nonne odio multos dignos putamus, qui quodam motu aut Statu Videntur naturae legem et modum contempsisse et quoniam hae deducuntur de corpore, quid eSt cur non recte pulchritudo etiam ipsa propter Se expetenda uentur nam si pravitatem imminutionemque corpori propter Se fugiendam putamUS, Cur non etiam, ac forta SSe magis, propter se formae dignitatem sequamur et si turpitudinem fugimus in statu et motu corpori8, quid est cur pulehritudinem non sequamur atque etiam Valetudinem, viris, vacuitatem doloris non propter utilitatem solum, sed etiam ipsas propter Se cxpetemuS. quoniam enim natura suis omnibus expleri partibus volt, hune Statum corporis per eris Sum expetit, qui Si maxime e natura, quae tota perturbatur, si aut 1 aegrum corpus est aut dolet aut caret viribus. Videamus animi parti8, quarum est eonspectus inlustrior quae quo sunt exstelSiores, eo dant elariora indicia naturae. tantus est igitur innatus in nobis cognitionis amor Ptseientiae, ut nemo dubitare possit quin ad eas res hominum natura nullo emolumento invitata rapiatur. VidemuSne ut pueri ne Verberibus quidem a contemplandis
rebus perquirendi8que deterreantur ut pulsi recurrant ut aliquid scire se gaudeant ut id aliis narrare gestiant ut pompa, ludis atque eius modi spectaculis teneantur ob eamque rem vel famem et sitim perferant quid vero
qui ingenuis studiis atque artibus delectantur, nonne videmus eos ne valetudinis nec rei familiari habere rationem Omniaque perpeti ipsa cognitione et scientia captos et cum maximis curis et daboribus conpensare es Cum quam ex diSeendo ea piant, voluptatem mihi quidem Homerus huius nodi quiddam vidisse videtur in iis,
quae de Sirenum cantibus finxit neque enim Oeum Suam vitate videntur aut novitate quadam et arietate Cantandi revoeare eos solitae, qui praetervehebantur, Sed quia multa se Seire profitebantur, ut homines ad earum Saxa diseendi cupiditate adhaerescerent ita enim invitant Ulixem, nam verti, ut quaedam Homeri ieisium ipsum locum r
275쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM V G2. II io oeus Argolicum, quin Putipiti fleetis, Ulixe8,
quin prius astiterit voeum dulcedine captuS,lioSt, variis avido Satiatus Poetore Musis, doctior ad lintrias lapsus l)erVenorit OrnS.no grave Corinnien belli indoinque tenemus,Graeeia quam Troiae divino numine exit, omniaque e latis rerum Ostigia torris. vidit Homerus probari stabulum non posse, si cantiunculigiantus vir inretitus teneretur Seientiam pollicentur, quam
non erat mirum Sapientiae Cupido lintria Cariorem HSSe. atque omnia quidem Seire, cuiuSeumque modi into Cu-Pere curiosorum, due vero maiorum rerum eontemplatione id cupiditatem solentiae Summorum Virorum CSt
Putandum. quem enim ardorem studii consetis fuisse in V i Archimede, qui dum in pulvere quaedam describit attentius, ne Patriam quidem captam esse senSerit Z quantum Aristoxeni ingenium consumptum videmus in musteis quo studio Aristophanem putannis aetatem in litteris duxisse V quid de Pythagora quid de Platone aut Democrito loquar a quibus propter discendi stupiditatem videmus ultima terras CSSe peragratas. quae qui non vident nihil umquam magnum ne eo itione dignum amaVerunt. atque hoc loco qui propter animi voluptates coli dicunt ea studia, quae dixi, non intellegunt ideiro esse en Propter Se expetenda, quod nulla utilitate obiecta delectentur animi atque ipsa cientia, etiani Si incommodatura Sit, gaudeant. sed quid attinet de rebus tam apertis si plura requirere ipsi enim quaeramus a nobis, Stellarum
Diotus ContemplationeSque rerum Caelestium eorUmque omnium, quae natum obsevisitate occultantur, cognitione quem ad modum nos moveant, et quid historia delectet, quam Solemus Iersequi isque nil extremum; praetermiSSa repetimus, inelionia Persequimur. noe Prosum neseius esse utilitatem in historia, non modo Voluptatem. quid cum fietas sabulas, e quibus utilitas nulla eliei potest, cum Ohiptate legimus quid cum volumus et
nomina corum, qui quid gQSSerint, nota nobi ESSE, Parentes, utrium, multa Praeterea minime necessaria quid abs
276쪽
quod homines infima fortuna, nulla spe rerum gerendR-rum, opifices denique delectantur historia maximeque eos videre OSSumVS re geSta audire et legere velle, qui a spe gerendi absunt confecti Senectute quostiron intellegi neeesse est in pSis rebus, quae discuntur et cognoscuntur, invitamenta inesse, quibus ad discendum
sophi in beatorum insulis fingunt qualis futura sit vita
sapientium, quo cura omni liberatos, nullum nesseSSarium Vitae stultum aut paratum requirentis, nihil aliud acturos putant ni8 ut omne tempus inquirendo ac discendo in naturae ognitione Consumant nos Rutem non solum beatae vitae istam esse oblesitationem videmus, Sed etiam levamentum miseriarum; itaque multi, vin in PoteState essent hostium aut tyrannorum, multi in custodia,
multi in exsilio dolorem suum doctrinae studiis levarunt. si prineeps huius ivitatis Phalereus Demetrius, cum patria pulsus esset iniuria, ad Ptolemaeum se regem Alexandream contulit; qui cum in hac ipsa philosophia, ad quam te hortamur, excelleret Theophrastique Aset auditor, multa praeclara in illo calamitoso otio scripsit non ad USum aliquem Suum, quo erat Orbatus, sed animi culius ille erat ei quasi quidam humanitatis cibus equidem e Cn. Aufidio praetorio, erudito homine, oculi Capto SaOPE audiebam, cum se lueis magis quam utilitatis desiderio moveri diceret. Somnum denique nobis, nisi requietem eorporibus et medicinam quandam laboris adferret, Contra naturam putaremia datum aufert enim Sensu aetionemque tollit omnem itaque si aut requietem natura non Unsirersit aut eam OSSet alia quadam ratione On-Sequi, facile pateremur, qui etiam nune agendi aliquid diScendique caliga prope contra naturam vigilia SuSei-
Sunt autem etiam clariora vel plane perSpicua minimeque dubitanda indicia naturae, maxime scilicet in homine, sed in omni animali, ut adpetat animia agere Semper aliquid neque ulla condistione quietem sempiternam po8sit pati fastile At hoc cernere in primi Puerorum aetatulis quamquam enim vereor ne nimius in hoc genere vidcar, amen omnes veteres Philosophi, mi inaesto
277쪽
iiDStri, nil ini uii: titilla necle dii ni, quod ii puerit in acillime
demus igitur ut eonquiescere ne infantes sui dona possint; Cum Oro Paulum ProCesserunt, lusionibus se in boriosis delestiantur, ut ne verboribus suidem deterreri possint, ea sue cupiditas agendi ali iii id adulos ei una cum aetatibus itaque, ne si tueundisSimis Piidem nos somniiAu Suros Putemus, Endymionis somnum nobis velimus dari, id tu si aestillat, mortis instar putemus quin etiam inor sisitissimos homines nescio qua ingulari nequitia praeditos
videmus famon Et Corpore et animo mo Veri Cinper Et, eum re nulla inpediantur nece8Saria, aut alveolum POSecreaut quaerere quempiam ludum aut Sermonem aliquem requirere, Cumque non habeant ingenuus ex doetrina obieetationes, circulos aliquo et SeSSiunculas conSectari.
quin ne be8tiae quidem, quas dolectationis causa Coneludimus, cum copiosius alantur, quam Si essent liberae, facile patiuntur es contineri motuSque Soluto et vagosa natura sibi tributos requirunt itaque, ut quisquo ii optime natus institutusque est, e8Se omnino nolit in vita, si gerundis negotiis orbatu possit paratissimis veget vo-hiptatibus nam aut privatim aliquid gerere malunt, aut qui altiore animo uni capes3unt rem publieam honori bus imperiisque adipiscendis, aut totos e ad studia doctrinae conferunt qua in vita tantum abest ut voluptates eonSeetentur, etiam Curas, Sollieitudines, vigilias perfertint,
optimaque parte hominis, quae in nobis divina ducenda
est, ingenii et mentis aete fruuntur, nec Voluptassem requirente ne fugientes laborem nee vero intermittunt aut admirationem earum rerum, quae Sunt ab antiquis repertae, aut inVeStigationem noVarum quo Studio Cum Satiari non OSSint omnium ceterarum rerum obliti nihil
abiectum, nihil humile cogitant, tantaque est vis talibus in studii8, ut eos etiam, qui sibi alios proposuerunt finisi tonorum, quos utilitate aut voluptate dirigunt, tamen iri
rebia quaerendi explieandisque naturis aetates conterere
videamuS. ergo hoc quidem adparet, nos ad agendum j i
Aetionum autem genera hira, ut obseurentur etiam minora maioribus, maximae autem sunt primum, ut mihi
278쪽
quidem videtur et iis, quorum nune in ratione OrSamur, consideratio cognitioque rerum caelestium et earum, qua a natura estialtatas et latentis indagare ratio potest, deinde rerum publiearum administratio aut administrandi scientia, tum prudens, temperata, sortis, iusta ratio reliquaeque virtutes et aetione virtutibus congruenteS, quae uno Verbo conplexi omnia honesta dicimus ad quorum et cognitionem et Usum iam eonroborat natura ipsa praeeunte dedueimur omnium enim rerum principia parva Sunt, Sed Stai progreSSionibus Sa augentiar, ne sine cauSn in primo enim ortu inest teneritas ne mollitia quaedam, ut ne re Videre optima ne agere possint virtutis enim beataeque vitae, quae duo maxime expetenda Sunt, sertu lumen adparet, multo etiam Serius,
ut plane qualia sint intelleguntur praeclare enim Plato: beatum, cui etiam in senesitute contigerit ut sapientiam verasque opinione adsequi posSiti qua re, quoniam do
primis naturae commodi satis dictum St, nune de n-5 ioribus consequentibusque Videamus natura igitur eorpus quidem hominis Sio et genuit et formavit, ut alia in
primo ortu perfleeret, alia progrediente aetate fingeret, neque Sane multum adiumentis externis et adventiciis uteretur animiam autem reliquis rebus ita perfecit, ut eorpus Sensibia enim ornavit ad res percipiendas idoneis, ut nihil aut non multum adiumento ullo ad Suam confirmationem indigeret; quod autem in homine praestantissimum atque optimum est, id deseruit: etsi dedit talom
mentem, quae Omnem Virtutem neeipere po3Set ingenuitque sine doctrina notitias parVns rerum maximarum et
quasi instituit docere et induxit in ea, quae inerant, tamquam elementa virtutis; sed virtutem ipsam ineliosivit, eo nihil amplius itaque nostrum est, quod nostrum dico, artis est ad ea prinoipia, quae aeeepimus, consequentia exquirere, quoad sit id, quod volumus, effectum quod quidem plin is sit haud paulo magisque ipSum propter Se
CXpetendum quam aut sensus aut corporis ea, quae diximu8, quibus tantum praestat mentis exstellens perfectio,
ut vix cogitari possit, quid intersit itaque omnis honoS,
omnis admiratio, omne studiunt nil virtutem et ad eas aetiones, quae virtuti sunt conSontaneao rcfertUr CR UE
279쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM V lis 63 di
omnia, quae nil ita iii niliniis Sunt aut ita geruntur, uno noniine honesta dicuntur: quoruna omnium quae in notitiae suibusque signi sistentur rerum vocabulis quaCque Cuiusque vis et natur: sit, Diox videbimus hoc autem 2 loeo tantum explissemus, hae lionesta, qua dico, Praeterquam suod nosmet ipsos diligamus, Praeterea uti Ptenatura Per Se esse expetenda indicant pueri, in quibus ut in peeulis natura cernitur: quanta Studia decertantiunt iant quanta ipsa certamina ut illi offeruntur hietitia, cum vicerunt ut pudet vietos ut se aecusari nolunt quam cupiunt laudari quos illi hibores perserunt, ut aequalium principes sint quae memoria est in iis bene merentium quae referendae gratiae cupiditas atque ea in optima quaque indole maxime adparent, in qua hae honeSta, quae intellegimu8, a natura tamquam adumbrantur sed haec in pueris expressa vero in iis et aetatibus, quae iam confirmatae Sunt qui est tam dissimilis hontini, qui non moveatur et offensione turpitudinis et conprobatione honestatis quis est qui non oderit libidinosam, protervam adulescentiam inuis contra in illa aetate Pudorem, constantiam, etiam si sua nihil intersit,
non tamen diligat quis Pullum Numitorium Fregella
num Proditorem, tuamquam rei publieae nostrae profuit, non odit quis itius urbis conservatorem Codrum, quiSErechthei filias non maxime laudat cui Tubuli nomen odio non est quis Aristidem non mortuum diligit an obliviseimur, quanto opere in audiendo in legendoque
quid faetuli cognoscinuis quid loquor de nobis, qui ad alaudem et ad decus nati, suscepti, instituti sumus qui clamores volgi at(iue inperitorum excitantur in hontris, eum illa dicuntur:
ego Suni Orestes; Contraque ab altero: ininio enimvero ego sum, inquam, Orestes leum auteni etiani exitus ab utroque datur conturbato errantique regi, ambo ergo una necarier Precumiar, quotiens hoc agitur, ecquandone nisi admirationibus maxinus nenio est igitur, quin hanc adfectionem animi probet atque laudet, qua non modo utilitas nulla quaeritur,
280쪽
g. sed ontra utilitatem etiam conservatur fides talibus exemplis non fietae solum sabulae, verum etiam historiae
resertae sunt, et quidem maxime noStrae nos enim ad sacra Idaea aecipienda optimum virum delegimus, noStutores regibus misimuS, nostri imperatores pro salute Patriae Sua capita voverunt, noStri consules regem inimicissimum moenibus iam adpropinquantem monuerunt, Venon ut eaVeret, nostra in re publica et quae per vim oblatum stuprum voluntaria morte elueret inventa est et
qui filiam interficeret, ne stupraretur: quae quidem Omnia et innumerabilia praeterea quis est quin intellegat et eos, qui fecerint, dignitatis splendore ductos inmemores fuisse utilitatum suarum nosque, cum ea laudemu8, nulla 23 alia re nisi honestate duci quibus rebus breviter XpOSiti se ne enim Sum copiam, quam potui, quia dubitatio in re nulla erat, PerSeeutus sed his rebus concluditur pros ei et virtutes omnis et honestum illud, quod ex iis oritur et in illis haeret, per Se esse expetendum. e In omni autem honesto, de quo loquimur, nihil est tam inlu8tre ne quod latius pateat quam coniunctio inter homines hominum et qua3 quaedam foeteta Et Communicatio utilitatum et ipsa caritas generis humani, quae Datam Prim Satu, quo a procreatoribus nati diliguntur et tota domus coniugio et stirpe coniungitur, Serpit Sensim foraS, cognationibus primum, tum adfinitatibus, deinde amicitiis, post vicinitatibus, tum civibus et iis, qui publice ostii atque amici sunt, denique totius conplexu
genti humanae quae animi adfectio uum cuique tribuen atque hane, quam disto, societatem coniunctionis humanae munifice et aeque tuens iustitia dicitur, cui sunt adiunctae pietas, bonitas, liberalitas, benignitaS, Comita quaeque Sunt generis eiusdem atque haec ita
iu8titiae propria sunt, ut in virtutum reliquarum Omm66 Unia. nam eum Si hominis natura generata Sit, ut
habeat quiddam ingenitum quasi civile atque populare, quod Graeci τολιτι κόν voeant, quiequid aget quaeque virtus, id a communitate et ea, quam expoSui, caritateae Societate humana non abhorrebit, vicissimque iustitia, ut ipsa se fundet in ceteras virtutes, si illas expetet; servari enim iustitia nisi adorti viro, nisi a apiente non