장음표시 사용
251쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM in io 25 Uos
modo si oleo inridebat quid enim niebat, bonum negas osse divitias, Praepositum esse dicis: quid adiuvas
avaritinianae minuis ilia modo si verbum Sequimur, primum longius verbum praepositum quam bonum.' - nihil ad remi, ne sit sane ut certe graviuS; nam bonum ex quo appellatum sit, neSeio, PraePOSitum X EO
Credo, quod Prao ponatur aliis id mihi magnum videtur. itaque dicebat his tribui divitiis a Zenone, qui eas in
liraepositis poneret, quam ab AriStotele, qui bonum esse divitias uteretur, Sed neque magnum bonum et Praereetis honestisque contemnendum ne despiciendum, nee magno opere expetendum onminoque de istis omnibus verbis a Zenone mutatis ita disputabat et, quae bona negarentur QSSe ab Eo et quae mala, illa hietioribus nominibus appellari ab eo, quam a nobis, hae tristioribus. Piso igitur hoc modo, vir optimus tuique, Ut Oid, una Rntissimus nos paueis ad hae additis finem faciamus ali piando longiani Si enim ad Onmia reSPOndore, quae aio dicta Sunt. Nam ex eisdem Verborum praestigiis et regna natasi vobis sunt et imperia et divitiae et tantae quidem, ut onmia, quae ubique Sint, antentis Ase distatis solum
praeterea Ormosum, Solum liberum, Solum civem omnia contraria lictos, quo etiam inSanos esse voltis haec
παραύοβα illi, nos admirabili dicamus quid autem habent admirationis, cum prope nesse3Seris conseram tecum quam euique verbo rem Subicias nulla erit controVerAia.
omnia oestata paria dicitis non ego tecum iam ita io-eabor, ut isdem his de rebus, cum L. Murenam te accusante defenderem apud inperitos tum illa dicta sunt, aliquid etiam coronae datum nune agendum Si Subtiliu8. Peeenta Paria quonam modo quia nec honesto ibquiequam hone8tius ne turpi turpius Perge porro num de isto magna di8sensio est illa argumenta propria VideamUS, Cur Omnia peccata in paria. ut inquit in fidibus pluribus, si nulla earum ita contenta nervi Sit,
ut conCCntum SerVare OSSit, omnes neque incontentae
Sint, Si Peccata, quia diSerepant, aeque di3erepant paria sunt igitur hie ambiguo ludinuir neque enim contingit omnibus fidibus, ut incontentae sint, illud non continuo,
252쪽
2od M. TULLI CICERONIS ut aeqii incontentae conlatio igitur ista te nihil iuvat;
nec enim Omni avaritia Si aeque avaritias esse dixeri- et mus, Sequetur ut etiam aequa ESSE dicamus ecce aliud
similo dissimile. ut enim' inquit gubernator aeque peccat, Si palearum navem Vertit et Si auri, item aeque peccat qui parentem et qui servum iniuria verberat. hoc non Videre, cuius generis onus navis vehat, id ad gubernatoris artem nihil pertinere itaque aurum paleamne portet ad bene aut ad male gubernandum nihil interesse: at quid inter parentem et servulum intersit, intellegi et potest et debet ergo in gubernando nihil, in officio plurimum intere8t, quo in genere peccetur et si in pSagubernatione neglegentia St navis Verga, maiuS SVPeccatum in auro quam in palea omnibus enim artibus volumus attributam 3Se eam, quae ommuni appellatur prudentia, quam Omne8, Quicumque artificio praeSunt, debent habere. ita ne hoe quidem modo Paria peccata 2 sunt urguent tamen et nihil remittunt. quoniam inquiunt omne peceatum inbecillitatis et inconstantiae St, haec autem vitia in omnibus tulit aeque magna Sunt, neces8e Si Paria 33 Pesteata quasi vero aut concedatur in omnibus stultis aeque magna esse vitia et eadem inbecillitate et inconstantia L. Tubulum fuisse, qua illum, cuius is condemnatus est rogatione, P. Scaevolam, et quasi nihil inter res quoque ip8as, in quibuS Peccatur, intersit, ut, quo hae maiores minoreSV Sint, eo quaei peccentur in his rebus aut maiora sint aut minora itaque, iam enim concludatur oratio 'o uno vitio maxime mihi premi videntur tui Stoici, quod se po88eputant duas contrarias sententias obtinere quid enim tam repugnan quam eundem dicere, quod honeStum sit, solum id bonum esse, qui dicat adpetitionem rerum ad vivendum Recommodatarum a natura profectam ita uniea Volunt retinere, quae superiori sententiae conveniunt, in Aristonem incidunt cum id fugiunt, re eadem defendunt quae Peripatetiei, verba tenent mordicus quae rursus dum sibi evelli ex ore noli int, horridiores evadunt, ' Speriores, duriores et oratione et moribus quam illorum tristitiam atque asperitatem fugiens Panaetiit nec acerbitatem sententiarum nec disserendi spinas probavit,
253쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM IV. 6 8o. Uos
suitque in altero genere mitior, in altero inlustrior, Sena- perque habuit in ore Platonem, Aristotelem, Xenostratem, Theophrastum, Dieaearehum ut ipsius seripta declarant: quos quidem tibi studiose et diligenter traetandos magno OPEre CenSEO. sed quoniam et advesperascit et milii ad ovillii in revertendum est, nune quidem hactenus, Verum hoc idem faciamus saepe.' nos vero; inquit ille nam quid possumus facere melius et hane quidem primam exigam a te operam, ut audia me, quae a te dicta sunt, resollentem; sed memento te, quae no sentiamuS, omnia probare, nisi quod verbis aliter utamur, mihi autem vestrorum nihil probari. serupulum' inquam abeunti; sed videbinius. quae cum S8ent dicta, diSceSSimu8.
254쪽
M. TULLII CICERONIS DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM
In prooemio libri ieero narrat, cum ipse et Q. frater et M. Pupius Piso et T. Pomponius Atticus et L. Cicero, frater ipsius patruelis, Athenis Antiochum audivissent et ambulationem poStmeridianam
in Academia conficerent, sermone ducto primum a Commemorandavi locorum ad Clarorum virorum memoriam in animis renovandam,
mentionem incidisse veteris et recentioris Academicorum disciplinae, cum PiSo L. Ciceronem ad veterem, in qua etiam Peripatetici QSSent, PerSequendam hortaretur. Tum rogatum a se Pisonem, ut veteris Academiae et Peripateticorum sententiam de finibus bonorum expliearet, huius modi orationem esse exorSum cap. I G :Peripateticorum disciplina in tres partes, ut fere ceterae, dividitur, physicam, dialecticam ethicam. Haec tertia pars ab illis non solum ad privatae vitae rationem, sed etiam ad rerum publiearum rectionem relata est et ab Aristotele et Theophrasto copiose explicata(cap. a . Hi de fine honorum in ipsa summa et secum et inter Se consentiunt, Sed cum de beata vita quaeratur, in eo variari inter Eo non numquam videtur, maxime propter Theophrasti librum do beata vita, in quo multum fortunae datur. Itaque tenendus est maxime ipse Aristoteles et eius filii Nicomachi libri de moribus, adhibendus tamen Theophrastus; nam ceteri aliquantum deflexerant. Veterum autem sententiam Antiochus diligentissime persequitur(eup. b . De summo bono, quo constituto in philosophia omnia ConStituta sunt, quoniam magna dissensio est, adhibenda est divisio Carneadis, qui quot fuissent et quot esse omnino possent de summo bono sententiae fidit. Id enim, quod ars vivendi adsequi volt, aptum et neeommodatum naturae esse debet et tale, ut ipsum per
se adpetitum animi adliciat. Quaeritur igitur quid id siticap. 6).
Naturae adpetitus amplectitur aut voluptatem aut vacuitatem dolori aut ea, quae prima secundum naturam nominantur aut igitur unum ex his tribus ipsum summum bonum haberi potest aut facere Omnia unius ex his tribus adipiscendi causa, ut sex sint simplices de Summo bono sententiaeacap. T . Iunctae et duplices sententiae trE fuerunt, cum ad virtutem aut voluptas aut vacuitas dolori aut Prima naturae adiungerentur. Atque haec postrema, quae Aeade' Hiieorum et Peripateticorum est, ceteris sucile Semotis, quae tame u
255쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM LIB. Uoi
disputatio hoc loco expolii DPquit, soli rei naturi, a tu quo in Odoor intur et Onsirnietur, de ineseps explieanduin est eup. Onine
animal se ipsum diligit et adpetit naturae accommodata. Ita finis
exsistit Soeundum naturam vivere si adfectum, ut optimo adfici possit. Sed eum alia sit aliorum animalium natura, homini summum bonum est vivere ex hominis natura undique perfecta et nihil
requirente cap. b Omnes autem se diligere, etiam qui se odis, eli utentur, facile intellegitur; nam ipsa sibi irascendi causa ex sui caritate nascituricap. Io . Nec ea vis diligendi ad aliam quampiam rem refertur, Sed ad se ipsum quanta autem Sit ex mortis timoreus,paret cap. 11 Videndum est igitur, quae sit hominis natura . Ea et in eortiore proprii aliquid habet cap. 12 , et in animo virtutes
quaerit, suarum aliae non voluntariae sunt, quas ingeniosi haboni, aliae voli uitarine, quae ad mores Pertinsint, Magnae et CraE. Quoniam autem ea maxime expetenda Sunt ex DOStris, quae Plurimum habent dignitatis, animi virtus orporis virtuti anteponitur, unimique virtutes non voluntariae vincunt voluntarias cap. II). Num et in bestiis simile aliquid virtutis est et earum rerum, quaEgignuntur e terrea, perfectio quaedam est non dissimilis animantium; sed si ad haec ratio, qualis in homine est, ReeeSSorit, ea primo lueo erit, illa tamen, quae antea erant, manebunt et tuenda erunt. Ita summum hominis bonum cumulatur ex integritato corporis et ex
mentis ratione perfecta cap. Ia Sed prima illa commendatio, quae a natura nostri faeta est nobis, incerta et obscura est; quid natura velit sensim intellegi incipit et in pueris scintillae virtutum apparenticap. Ib . Progrediendum est longius et videndum penitus quid natura postulet Quoniamque animi is adpetitus a principio fuit, ut eorpus animumque quam perfectiSsima natura haberemus, si id consecuti erimus, in eo quasi ultimo consistitur. In corporis commodis itne voluptas nihil ad hane quaestionem cap. 16 . Hactenus disputatio ducta est a prima commendatione naturae, qua nos diligimus, Sed etiam quia cuiusque partis natura et in corpore et in animo Sua quaeque Iris est, ideire in iis nostra sponte movemur. Et primum corporis et statum quondam et motum et figuram et bonam valetudinem expetimus ipga propter se, quod tale corpus ac me e natura est cap. Ii In animo autem excetiit et niultis modis cum in pueris tum in viris eminet scientiae cupiditaS, quae satiari nequitie ap. 13. Is IIui adiunctum est Etudium semper aliquid agendi, quo homines impulsi aut privatis negotiis occupantur ut reui publicam eapessunt aut in id ipsa doctrina et scientia quaerenda laborem collocanticap. 2o Ergo ad agendum nati SumuS: Retiones virtutes sunt, quarum initia parva sunt et ita a natura inchoat , ut ipsi persequi longius debeamus (cap. 2 l . Atque hac honesta suapte natura esse expetenda indieant, Puerorum et magis etiam adultorum hominum iudicia et studia (cap. 22 . In omni autem lionesto nihil est tam illustre nee quod tam late pateat quam iustitia sed omnes virtutes ita confusae et coniunctae sunt, ut Separari uis philosopliorum ratione non possint. Et quo-
256쪽
nium inest in virtute cura quaedam quasi foras spectans, ex quo fit ut amici, propinqui, cives, omnes denique homines propter se expetendi sint, duo genera sunt propter Se expetendorum, unum in ipsis nobis, quae sunt animi et corporis, alterum extrinsecus, ut amici, parentes, liberi. Sed hoc alterum genus non continetur fine bonorum cap. 23 , et tamen omnia ad eum referuntur; nam extenta tuemur iis officiis, quae oriuntur a virtutibus. Virtutis praestantiam qui non vident, ii tamen gloria moventur, quae habet similitudinem honestatis. Ex virtute et corporis bonis cumulatur et absolvitur extremum et summum bonum; sed tamen tantum ceteris virtus praestat ut qui eam habeant semper sint beati cap. g). Ex hae plena et perfecta explicatione summi boni alii philosophi particulas quasdam adripuerunt, Stoici omnia ad se mutatis nominibus transtulerunt cap. 25 . Ad finem perducta Pisonis disputatione M. Cicero vereri se dicit ut virtus beatam vitam efficere possit, si, ut Peripatetici putent, alia bona et mala sint praeter honestatem et turpitudinem. Piso illud non minus in Peripatetica disciplina effici iudicat, quam apud Stoicos, a quibus aspera et reicienda appellentur, quae a Peripateticis mala cap. 26). Ciceroni Stoici
constantiores videntur nec beat quisquam beatior esse posseaeap. 2 et 28 . Itaque Piso novo sumpto exordio, POStquam Omnem philosophiam in vita beata comparanda versari ostendit, Stoicos negat novis nominibus inconstantiam effugisse, si qua fuerit apud veteres cap. 2s , sed Peripateticos sibi constare neque enim eos illa, quae bona corporis et externa appellent, pluris aestimare quam Stoici commoda aestiment, et ut ceterae res ex Praecipua Parte appellentur, si fieri in beatae vitae aestimatione et appellatione(cap. 3o . Sapientem plus boni habere, cum virtutem habeat, nee tamen omnibus malis semper liberum esse cap. 31. 32 . Sermo habitus fingitur anno u. c. 628, anno a Chr. n. is , quo tempore Cicero post defensionem ex Roscii se valetudinis et studiorum causa in Graeciam contulerat et Athenis sex menses cum
Antiocho fuit studiumque philosophiae a prima adulescentia cultumho auctore et doctore renovavit vide Bruti S. 315 de deorum nat. lib. I. S. 6. Plutarchi vit Ciceronis e d .
Cum audissem Antiochum, Brute, ut solebam, Iam M. Pi8one in eo gymnasio, quod Ptolemaeum Ossatiar, unaque nobiscum Q. frater et T. Pomponius Luciusque
Cicero, frater noster cognatione patruelis, amore germa nuS, constituimus inter nos ut ambulationem postmeridianam conficeremus in Academia, maxime quod is locus ab omni turba id temporis vacuus esset itaque ad tem- Pu ad Pi8onem omnes inde vario sermone sex illa Dipylo Stadia confecimus cum autem veniSsemu su
257쪽
DE FINIBUS BONONUM ET MALORUM V. 1 Uos
Aeadcini:ie non sine ausa nol,llitata patia, solitudo eraten, qutim OlUPrannis tuni Piso naturane nobis hoc' inquit dat uni distana an errore quodani, Ut, uni R loen videatinis, in suibus memoria digno viros neeeperimus multum ESSE Vel Satos, magi moveamur, quum Si quando eorun ipsorum ut saeta audiamus aut serit,ium aliquod legamus velut e So nune moveor venit enim milii Platonis in mentem, quem necopimus irimum hi disputare solitum cuius otiam illi propinqui tortuli non memoriam solini mihi adferunt, Sed ipsum videntur in conspectu meo Ionere hic Speu3ippus, hie Xenocrates, hie eius auditor Polemo, cuius illi ilis seSSi fuit, quam Videmus.
equidem etiam curiam nostram, Hostiliam dico, non hane novam, quae minor 8Se mihi Videtur, PoStea quam est maior, solebam intuens Cispionem, Catonem, Laelium, nostrum vero in l)rimis Vum Cogitare tanta vis admonitionis inest in locis, ut non sine cauSa ex ii memoriae ducta sit disciplina. tum Quintus est plane, Piso, ut dicis; inquit nam me ipsum liue modo Venientem eonvertebat ad sese Coloneus ille loeus, cuius incola
Sol,lioeles ob oeulo Versabatur quem ei quam admiror quamque eo deleeter me quidem ad altiorem memoriam
c)odit,odis huc venienti et illo mollissimo carmine, quaE- nam essent hae ipsa loea, requirentis speetes quaedam Pommovit, inaniter scilicet, sed omnio vi tamen. tum Pomponius: at ego, quem o ut deditum Epicuro in- seetari soleti8, 3um multum equidem eum Phaedro, quem unice diligo, ut scitis in Epicuri hortis, quo modo Iuraeteribamus, sed veteris proverbii admonitu vivorum memini, ne innien Elneuri ieet oblivisci, si eupiam, cuius imaginem non modo in tabulis nostri familiares, sed etiam in poeulis et in anulis habent. hi ego Pomponius quidem' inquam noster iocari videtur, et fortasse suo iure ita enim se Athenis conloeavit, ut Sit mene unus ex Atti eis, ut id etiam cognomen videntur habitu ru8. Ego autem tibi, PiSo, adsentior, usu hoe venire ut aerius aliquanto et attentius de claris viri Ioeorum ad
monitu cogitemus. Set enim me quodam tempore Metapontum venisse eeum neque ad iosi litem ante devertisse, quam Pythagorae ipsum illum locunt, ubi vitam
258쪽
ediderat, sedemque viderim hoc autem tempore, etsi
multa in omni parte Athenarum sunt in ipsis locis indicia
summorum Virorum, tamen ego illa moveor exhedra:
modo enim fuit Carneadis; quem videre videor, est enim nota imago Sedeque ipsa tanta ingenii magni tudine orbata desiderari illam vostem puto.' tum Piso quoniam igitur aliquid omnes, quid Lucius noster 'inquit an eum locum libenter invisit, ubi Demosthenes et Aeschines inter se decertare soliti sunt suo enim unus quisque studio maxime dueitur. et ille, cum erubuisset, noli inquit ex me quaerere, qui in Phalericum etiam deseenderim, quo in loco ad fluctum aiunt declamare solitum DemoSthenem, ut fremitum adsuesceret voste instere modo etiam Paulum ad dexteram de via declinavi, ut ad Pericli sepulerum accedorem quam-quani id quidem infinitum est in hae urbe quaeumque enim ingredimur, in aliqua historia vestigium ponimus.' tum Piso atqui Cicero,' inquit ista studia, si ad imitando summos Viro spectant, ingenioSorum Sunt, in tantum modo ad indicia veteris memoriae cognosssenda, curiosorum te autem hortamur omneS, Currentem quidem, ut Pero, ut EOS, quos noVisse vis, imitari etiam velis.'hic ego etsi facit hic quidem,' inquam Piso, ut vides, ea, quae praecipis, tamen mihi grata hortatio tua est.'tum ille amicissime, ut solebas, nos vero' inquit omnes omnia ad huius aduleSeentiam conferamus, in primisque ut aliquid uorum studiorum philosophiae quoque inpertiat, vel ut te imitetur, quem amat, vel ut illud ipsum, quod studet, neere possit ornatius sed utrum hortandus es nobis, Luci, inquit an etiam tua sponte propenSUS
es mihi quidem Antiochum, quem audis, satis belle videris attendere. tum ille timide vel potius verecunde facio' inquit equidem, sed audistino modo de Camenile
rapior illuc revocat autem Antioohus, ne est praeterea
quem audiamus.' tum Piso eis hoc' inquit fortasse
non poterit si abire, eum hic adsit, me autem dioebat- tamen audebo te ab hac Academia nova ad illiini veterem vocare, in qua, ut dicere Antiochum audietius. non ii soli numerantur, qui Academisi vocantur, PCum BiPPuS, Xenocrates, Polemo, Crantor ceterique, Sed etiam
259쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM V. 5 s UI 1
Peripatetiei veteres, quorium Princeps AriStotele est, quem excepto Platone linui Seio an recte dixerim prineipem philosophorum ad eos igitur OnVerte te, unOSO; EX eoruni enim seriptis et institutis cum omnis doctrina liberalis, nini liistoria, onini Sermo legans Sumi poteSt,
tum varii tus Si tanta artium, ut nemo sine eo instrumento ad thim rem inlustriorem Sati ornatus POSSitaeeedere ab his oratores, ab hi imperatores a rerum publiearum Prineipe exstiterunt ut ad minora veniam, mathematisti, ootae, mustei, medici denique ex hae tamquam omnium artium officina Pros et sunt.' atque ego scis me inquam istud idem sentire, Pi3o, sed a te opportune saeta mentio eSt studet enim meus audire Cicero, quaenam Sit Stius Veteri8, quam commemoras, Asiademiae de finibus bonorum Peripateticorumque Sententi .eensemus autem facillime te id explanare po8se, quod et Staseam Neapolitanum multo annos habueris apud te et conpluris iam menses Athenis haec ipsa te ex Antiocho videamus exquirere . et ille ridens age, age, inquit
satis enim scite me nostri Sermoni prinoipium ESSE VO-luisti exponamus aduleSeenti, si quae sorte po8SUmUS;
dat enim id nobis solitudo, quod si qui deus diceret,
numquam Putarem, me in Academia tamquam philosophum disputaturum sed ne, dum ui obsequor, vobis molestus sim. mihi,' inquam qui te id ipsum rogavi 'tum Quintus et Pomponius eum idem e velle dixissent,
satisne videatur Antioohi conplexa eSSe Sententiam, quam tibi, qui fratrem eius Ari8tum frequenter audieriS, maxime probatum existimo. te est igitur locutu3: Quantus ornatus in Peripateticorum disciplina sit, Ereti CS a me, ut brevisSime potuit, paulo ante dictum; sed est sorma eius disciplinae, sicut fere steterarum, tri- Plex: Una par est naturae, disserendi altera, vivendi tertia natura si ab iis inve3tigata est, ut nulla par8 Caelo, mari, terra, ut poetie loquar, praeterani88 8it. quin etiam, eum de rerum initiis omnique mundo locuti QSSent, ut multa non modo probabili argumentatione, ed
260쪽
so ooeultarum Ognitionem attulerunt persecutus est Aristoteles animantium omnium ortus, Victus, figuras Tlieophrastus autem Stirpium natura Omniumque fere rerum, quae e Erra gignerentur, auSa atque rationES, qua ex
cognitione facilior facta est investigatio rerum occultissimarum disserendique ab isdem non dialectice solum, Sed etiam Oratorie, praecepta Sunt tradita, ab AriStoteleque principe de Singulis rebus in utramque partem dicendi exercitatio est instituta, ut non contra Omnia Semper, Sicut Arcesilas, diceret, et inmen ut in omnibus rebus quicquid ex utraque parte diei posset exprom Oret. 1 eum autem tertia par bene Vivendi Praessepta Uaereret, ea quoque est ab isdem non solum nil iniuntne citae rationem, sed etiam ad rerum publiearum rectionem rotata. omnium fere civitatum non Graeeine solum, sed etiam barbariae, ab Aristotele moros, instituta, discis,linas, a Theophrasto leges etiam Cognovinnis. Iamque torque eorum docuiSSet, qualem esse in re publiea prineipem conveniret, Pluribus Praeterea conseris Sisset, qui 38et optimus rei publicae fatus, hoe amplius Theophrastus, quae essent in re publica rerum nolinationes et momenta
Stularet vitae autem degendae ratio maxime illis quidem placuit quieta, in contemplatione et cognitione positareriam, quae quia deorum vitae erat simillima, sapiente visa est dignissima atque his de rebus et splendida est eorum et inlustris oratio de summo autem bono quin duo genera librorum sunt, unum pol illariter Scriptum, quod icoτερικο appellabant, alterum limatius, quod ineommentariis oliquerunt, non semper idem dioere vi-dontur, ne in Summa tamen ipsa aut varietas est una
apud o quidem, quos nominavi, aut inter ipso disSensio sed eum beata vita quaeratur idque sit unum, quod philoSophia pectare et sequi debent, sitne ea tota sita in pote8tate Sapientis an possit aut labefaetari aut eripi rebus adVersis, in eo non numquam variari inter eos et
dubitari videtur quod maximo officit Theophrasti debeata vita liber, in quo mulium admodum fortunae datur; quod si ita se habeat, non possit beatam vitam PraeStare sapientiu haec mihi vidi fur dolientior, ut ita