장음표시 사용
261쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM V Io Ib talis
ilistam, molliorque mitio tinni virtutis vis gravit usque postulat qua re tenennius Aristotelem et eius siliuni
Nieomneliinn, Cuius aesturni seripti de moribus libri dicuntur illi quidem esse Aristoteli, sed non video, Cur non potuerit patris similis esse filius Thooptu astum tamen adhibeamus ad pleraque, dum modo his in virtute teneamus, quam ille tenuit, firmitatis et roboris. simus igitur contenti his namque horum posteri meliores id illi quidem mea sententia quam reliquurum philosolitii diseiplinarum, sed ita degenerunt, ut ipsi ex se nati esse videantur primum Theophrasti Strato physioum se voluit, in quo et8i Si magnu8, famon noVa loriaque Et perpauca de moribus huius Lyeo oratione loeuples, rebus ipsis ieiunior concinnus deinde et elegans nitus Aristo, sed a quae deSideratur a magno philoSoptio,
gravita in eo non fuit Scripta sane et multa et uolita, sed neseio quo pacto auctoritatem oratio non habet. praetereo multos, in his doctum hominem et Suavem, HHieronymum, quem iam eur Peripateticum appollem ne Seio summum enim bonum exposuit vacuitatem doloris;
qui autem de summo bono dissentit, de tota philosophiae ratione dissentit Critolaus imittiri voliti antiquos, et
quidem est gravitate proximus et redundat oratio notamen ne is quidem in patriis institutis manet Diodorus, eius auditor, adiungit ad honestatem vacuitatem doloris: hi quoque suus Si de summo bono dissentiens vere Peripateticus diei non potest antiquoriam nutom Pntentiam Antiochus noster mihi videtur persequi diligenti33ime, quam eandem Aristoteli fuisse et Polemonis dostet faei igitur Lucius noster prudenter, qui audire
de summo bono potissimum velit hoc enim constituto in philo8ophia constituta uni omnia nam steteris in rebus sive praetermissum sive ignoratum Si quippiam, non plu8inoommodi est quam quanti quaeque earum CrUm St, in quibus neglectum est aliquid summum autem bonum si ignoretur, vivendi rationem ignorari esse'Se St, X quo tantus error consequitur, ut quem in portum e re ei Piant eire non possint; eognitis autem rerum finibus cum intellegitur, quid it et bonorum extremum et malorum, inventa vitae via AES conformatioque omnium
262쪽
2Id M. TULLI CICERONISi officiorum est igitur quo quidque referatur, ex quo, id quod omnes expetunt, beate vivendi ratio inveniri et comparari potest quod quoniam in quo sit magna dissensio est, Carneadia nobi adhibenda divisio est, qua noster Antiochus libenter uti solet illo igitur vidit non modo quot fuissent adhue philoSophorum de summo bono,
sed quot omnino esse po8Sent Sententiae negabat igitur ullam esSe artem, quae ipSa a Se profici8ceretur etenim
semper illud extra est, quod arte conprehenditur nihil opus est exempli ho facere longiuS; Stenim perspicuum nullam artem ipsam in se vergari, sed esse aliud artem ipsam, aliud quod propo8itum sit arti quoniam igitur, ut medicina valetudinis, navigationis gubernatio, si vivendi ars est prudentia, neeo33e Stream quoque ab ali 1 qua re esse constitutam et prosectam conStitit autem fere inter omnis id, in quo prudentia versaretur et quod adsequi vellet, aptum et Oeommodatum naturae 33e oportere et tale, ut ipsum per e invitaret et adlliceret
adpetitum animi, quem Pitrii Graeei vocant quid autem
sit, quod ita moveat itaque a natura in primo ortu adpetatur, non onstat, deque eo S inter philoSophos, eum Summum bonum exquiritur, omnis diSSenSio totius enim
quaestioni eius, quae habetur de finibus bonorum et malorum, eum quaeritur in his quid it extremum, quid ultimum, fons reperiendus est, in quo sint prima invitamenta naturae, quo invento omnis ab eo quasi capite do i summo bono et malo disputatio ducitur voluptatis alii primum adpetitum putant et primam depulsionem doloris vacuitatem doloris alii censent primum asellam et primum declinatum dolorem ab iis alii, quae prima Se-
eundum naturam nominant, profieissiuntur, in quibus numerant incolumitatem conservationemque omnium l)artium, Valetudinem, senSus integros, doloris aeuitatem, viri8, pulehritudinem, cetera generis eiusdem, quorum similia sunt prima in animis, quasi virtutum igniculi et Semina ex his tribus eum unum aliquid sit, quo primum natura moveatur vel ad adpetendum vel ad repellendum, ne quicquam omnino praeter hae tria possit eSSe, nemee88 Pst omnino officium aut fugiendi aut sequendi ad Corum aliquid referri, ut illa prudentia, quam artem vitiae
263쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM V. 16 2I. III
esse diximus, In Partiti iri lilii rorum aliqua Ci Sotiar, iqua totius vitae uent Oxordium ex eo nutem, quod is statuerit esse, quo Primum natura movCatur, exsistet resiti etiam ratio atque tonosti, quae eum aliquo uno ex tribus illis ono ruere possit, ut aut id honestum sit, sueCre omnia voluptatis enu Sa, etiam Sibam non ConSCquare, Ut
noli dolendi, etiam Si id adsequiboquenS, ut Corum, qua SOCundum naturam sunt, adipiscendi, etiam si nihil consequare ita fit ut, quanta differentia est in prinoipiis naturalibus, tanta sit in finibus bonorum malorum- quo dissimilitudo alii rursum isdem a principii omne ossistium referent aut ad voluptatem aut ad non doleniluni aut ad prima illa Soeundum naturam obtinenda.expositis iam igitur ex de summo bono sententiis, trium dproximarum ii principe8 Voluptatis Aristippus, non dolendi IIieronymus, fruendi rebus iis, quas Prima SECUndum naturam 8S diximus, Carneades non illo quidem auctor, sed defenSor diSSerendi causa fuit superiores
tres erant quae ESSE POSSent, quarum est una sola defensa, eaque vehemonter: nam voluptatis causa fassore
omnia, cum, Otiam Si nihil con8equamur, tamen ipsum illud consilium ita faetendi per se expetendum et honestum et solum bonum Sit, nemo dixit ne vitationem quidem doloris ipsam per Se quisquam in robus CXpesCndis putavit, nisi etiam evitare poSSet ut vero a Core Omnia, ut adipiseamur quae Peundum naturam Sint, Ptiam si ea non adsequamur, id Sse et honestum et Solum per
se expetendum et Solum bonum Stoici dicunt se igitur
hac sunt simpliee de Summa bonorum mniorum iu SEntentiae, dune in Patrono, quattuor defensae iunetae autem et dupliees expo8itiones Summi boni tres omnino fuerunt, nee Pro PlurOS, Si penitus rerum naturam videaS, OSSE Potuerunt; nam aut voluptas adiungi pote3t
ad honestatem, ut Calliphonti Dinomachoque placuit,
aut doloris aeuitas, ut Diodoro, aut prima naturae, Ut antiquis, quos eosdem Academicos et Peripatetico nominamus. Sed quoniam non possunt omnia simul dici, haec in praesentia nota esSe debebunt, voluptatem emovendam esse, quando ad maiora quaedam, ut iam adparebit, nati sumus: de vacuitate doloris eadem fere dici
264쪽
22 solent quae de voluptate; nec Vero alia Sunt quaerenda contra Carneadiam illam sententiam: quoeumque enim modo summum bonum Si exponitur, ut id vastet honestate, ne offiei nee virtute in ea ratione ne amicitiae Constare poSSunt coniunetio autem cum honestate vel
voluptatis vel non dolendi id ipsum honestum, quod amplecti volt, id efficit turpe ad ea enim re referre quaenga', quarum lana, Si qui malo carent, in Summo eum bono dicat esse, altera ver3etur in levi8Sima parte naturne, obScuranti est omnem splendorem honestatis, ne
di eam inquinantis restant Stoiei, qui, cum a Peripateticis et Academicis omnia transtulis3ent, nominibus aliis eaS-dem res Secuti sunt. hos contra singulos dici est melius; 23 Sed nunc, quod agimus, de illis, cum volemus Democriti Rutom SecuritaS, quae est animi tamquam tranquillitas, quam appellaVit licti stiαν, eo separanda fuit ab haedisputatione, quia Asa animi tranquillitas ea est ipsa
beata vita quaerimus autem, non quae sit, sed Unde Sit . tum explosae eiectaeque sententiae Pyrrhonis, Aristonis, Erilli, quod in hune orbem, quem CireumSCripSimuS, incidere non possunt, adhibendae omnino non fuerunt. nam cum omnis hae quaestio de finibus et quasi de extremis bonorum et malorum ab eo proficigentur, quod diximus naturae esse aptum et asscommodatum, quodque
ipSum per Se primum adpetatur, hoc totum et ii tollinit, qui in rebus iis, in quibus nihil aut honestum aut turpe
sit, negant esse ullam causam, cur aliud alii anteponatur, ne inter eas res quicquam omnino putant intereSSO, ct
Erillus, si ita sensit, nihil esse bonum praeter Cientium, omnem consilii capiendi causam inventionemque officii
sustulit. Sic exclusis Sententiis reliquorum, Cum Praeterea nulla esse possit, haec antiquorum valeat neceSSeeSt. ergo instituto veterum, quo etiam Stoici utuntur, hinc apiamus EXOrditam.
Omne animal se ipsum diligit ae simul et ortum St. id agit, ut se conservet, quod hic ei Hinus ad omnem
vitam tuendam adpetitus a natura datur, se ut ConSCO Ct atque ita l. adfectum, ut optime seeundum natUram d- feetum esse possit hanc initio institutionem consuSam habet et instertam, ut tantum modo se tueatur, quulecum
265쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM V 22 26. lique sit, sed ne quid sit nec quid possit ne quid ipsius
natura sit intellegit cum autem prOCESSit paulum et, quatenus quidque se attingat ad Seque pertineat, Perspicere coepit, uni sonSim inellii progredi Seseque agno- seere et intellegere, quam ob cauSam habent eum, quem diximus, animi adpetitum, coeptatque Et Ca, qua nutum rae Sentit apta, adpetere et ProPUt Sare contraria. Ergo
omni animali illud, quod adpetit, positum est in eo, quod
naturae est eoommodatum ita finis bonorum exsistit Sessiandum naturam vivere si adfoetum, ut optime adfici possit nil naturamque CeommodatiSSime quoninm RA 25tem Sua cuiusque animanti natura St, noste33 est finem quoque ninium uno ESSE, Ut ti cultisque sit ira sepleatur nihil enim prohibet quaedam esse et inter se animalibus reliqui et cum bestiis homini communia, quoniam omnium Streabura communis, sed extrema inae Summa, quae Uaerimus, inter animalium genera distineta et dispertita sint et sua cuique propria et ad id apta, quod cuiuSque natura deSiderat qua re cum disii 26mus nutibus animalibus xtremum Sse eeundum D turam Vivere, non ita aeeipiendum est, quasi distamus unum ESSE Omnium extremum, sed ut omnium nrtium recte diei potest commune,33e, ut in aliqua eientia Versentur, Seientiam Utem Suam Cuiusque artis esse, Sio commune animalium omnium Seeundum Iantiaram ViVCre,
sed naturas esse diverSas, ut aliud quo Sit e natura, aliud bovi, aliud hontini, et tamen in omnibus summa communis, et quidem non Solum in animalibus, sed etiam in rebus omnibus iis, quas natura alit, auget, tuetur in quibus videmia ea, quae gignuntur e terra, multR UO-dam modo efficere ipsa sibi per se, quae ad vivendum ereSeendum lusi Valeant, ut Suo genere perveniant ad extremum, ut iam liceat una conprehenSione omnia Conplecti non dubitantemque dicere, omnem naturam ESSE servatrieem sui idque habere propositum quasi finem et EXtromum, Se ut eustodiat quam in optimo sui generis statia, ut neeeSS Sit omnium rerum qiane natura VigEunt, similem esse finem, non eundem ex quo intellegi debet homini id esse in bonis ultimum, secundum naturam Vivere, quod ita interpretemur, vivere, hominis natura
266쪽
218 M. TULLII CICERONIMI undique perfecta et nihil requirente haec igitur noliis explicanda sunt, Sed Si enodatius, vos ignoscetis huius enim aetati nunc lineo primum forta 38 audientis servire debemus.' ita prorsus; inquam eis ea quidem, quae adhuc dixisti, quamvis ad aetatem recte isto modo dice- 1 rentur.' expo3ita igitur' inquit terminatione rerum expetendarum, cur iSta se res ita habeat, ut dixi, deinceps demonstrandum est quam ob rem ordiamur ab eo, quod primum poSui, quod idem reapse primum est, ut intellegamus omne animal se ipsum diligere quod quam quam dubitationem non habet, est enim infixum in
ip8a natura e eonprehenditur Suis euitasque SenSibuS,sio, ut contra si qui dissere velit, non audiatur, famon, ne quid praetermittamus, rationes quoque, cur lio ita
28 Sit, adserendas puto etsi qui potest intellegi aut cogitari esse aliquod animal, quod se oderit res enim Oneurrent ContrRriae. nam cum adpetitus illo animi aliquid ad sotrahere coeperit consulto, quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus, quoniam id sua causa faciet, et oderit se et simul diliget, quod fieri non potest nosteSSeque St, Si qui ipse ibi inimietas est, eum quae bona Sunt mala putare, bona Ontra quae mala, et quae adpetenda fugere et quae fugienda adpetere, quae Sine dubio vitae StCVCI Sio nequo enim, si non nulli reperiuntur, qui aut laqueo aut alia exitia quaerant, aut, ut ille apud Terentium, qui mecrevit tantisper e minus iniuriae Suo nato facere, ut ait ipse, dum fiat miser, inimicus ipse sibi 2 putandus est Sed alii dolore moventur, alii cupiditate, iracundia etiam multi efferuntur et cum in mala cientes inruunt, tum se optime sibi consulere arbitrantur itaque
dicunt ne dubitant: mihi si est usus, tibi ut opus est faeto faeE. qui ipsi sibi bellum indixissent, cruciari dies, nocti torqueri Vellent, ne vero sese ipSi accusarent ob eam au-Sam, quodie male uis rebus consuluisSe dicerent Corum
enim Si haec querella, qui sibi cari sunt seseque diligunt qua re, quotienscumque dicetur male qui do emereri ibique inimicus esse atque hostis, vitam denique fugere, intellegatur aliquam subesse eius modi alafrim, ut ex eo ipso intellegi possit sibi quemque QSSO Carum.
267쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM V 22 32. 2Isne vero id satis est, neniinem esse qui ipse Se dierit, do sed illud quoque intellegendum est, nominCm ESSE Ui, quo modo se habent, nihil sua censeat interesse tolletur enim adpetitus animi, si, ut in iis rebus, inter quas nillil interPSt, neutram in nrtem Propensiores ianuis, item in nobismet ilisis, quem ad modum adfecti simus, nihil nostra arbitrabimur intereSSO.
Atque etiam illud, si qui dicere velit, perabSurdum Ilsit, ita diligi a sese quemque, ut ea vis diligendi ad aliam
rom quampiam referatur, non ad eum ipsum, qui ScSeditio at lio cum in amicitiis, cum in officiis, cum in virtutibus dicitur, quomodocumque dieitur, intellegi tamen, quid dicatur, poteSt, in nobismet ipsis autem ne intellegi quidem, ill propter aliam quampiam rem, Verbi
gratia propter VOhlptatem no amemus propter no enim illam, non propter eam nosmet ipsos diligimus quam si
quam quid est, quod magis perspieuum Sittattiam non
modo earum Sibi quemque, Verum etiam Vehomenter On-rum esse quis est enim aut quotus quiSquo, Ut mors cum adlirOPinquet, non
refugiat timido Sanguen atque exalbeseat metu ossi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam Valile perhorrescere, quod idem est reprehendendum in dolore , sed quia fere si adfieiuntur omneS, Sati argumenti est ab interitu naturam abhorrere, idque quo magis quidam ita faciunt, ut iure etiam Oprehelidantiar, hoc magis intellegendum est haec ipsa nimia in quibuS-dam futura non fuisse, nisi quaedam Ssent modie natura nee ero die eorum motum mortis, qui, quia privari se vitae bonis arbitrentur aut quia quaSilam OSt mortem formidines extimoseant aut Si metuant, ne eum dolore moriantur, idcirco mortem fugiant in parvi enim
Saepe, qui nihil eorum cogitant, si quando iis ludentes
minamur praeeipitaturos aliounde extimeSeunt quinei iam ierae, inquit Pacuvius, quibus abest ad praecavendum intellegendi astutia , iniecto terrore mortis horrescunt. quis autem de ipso et sapiente aliter existimat, quin etiam cum decreverit esse moriendum, tamen disce3su a suis atque ipsa relinquenda luee moveatur maxime autem in hoc quidem genere vis
268쪽
est perspicua naturae, cum Et mendicitatem multi perpetiantur, ut vivant, et angantur adpropinquatione mortis confecti homines Seneotiate et ea perferant, quae Philoctetam videmus in fabulis qui eum eruciaretur non serendis doloribus, propagabat tamen vitam aueupio, eonfigebat tardia celeres, stans volantis, ut apud Accium CSt, Pennarumque contextu corpori tegumenta faciebat. 3 de hominum genere ut omnino de animalium loquor, cum arborum et Stirpium eadem paene natura sit sive enim, ut doctissimis viris viSum est, maior aliqua auSaatque divinior hane vim ingenuit, sive hoc ita fit fortuito,
videmia ea, quae terra gignit, cortieibus et radicibus valida servari, quod contingit animalibus sensuum distributione et quadam conpactione membrorum qua quidem de re quamquam adsentior iis, qui hae omnia reginatura putant, quae si natura neglegat, PS PASe non po8Sint tamen conoedo ut, qui de hoc dissentiunt, existiment quod velint ae vel hoe intellegant, si quando naturrem hominis dicam, hominem dicere me nihil enim hoc differt nam prius a se poterit quisque di8cedere quam
adpetitum earum rerum, quae ibi Condussant, amittere.
iure igitur gravissimi philosophi initium summi boni a
natura petiverunt et illum adpetitum rerum ni naturam neeommodatarum ingeneratum putaverunt omnibus, qui Continctur ea commendatione naturae, qua Se ipsi diligunt. 2 Deinceps videndum est, quoniam satis portum StSibi quomque natura esse earum, quae sit homini natura; id est enim, de quo quaerimus atqui perSpicuum Sthominem e Corpore animoque constaro, Cum Prima Sint
animi parieS, Secundae corporis deinde id quoque videmu8, et ita figuratum corpus, ut excellat aliis, et animum ita constitutum, ut et sensibus instructus sit et habent praestantiam mentis, Di tota hominis natura parent, in qua sit mirabilis quaedam vis rationis et cognitionis Ciseientiae Virtutumque omnium; nam quae Orpori Sunt, Ea nee auetoritatem eum animi partibus conparandam et
cognitionem habent faciliorem itaque ab his ordiamur.3 Corporis igitur nostri partes totaque figura et forma et
Statura quam apta ad naturam sit adparet, neque edi
269쪽
I,E FINIBUS BONORUM ET MALORUM V II si. 22s
dubiuin quin frons oeuli, aures et reliquae Parte qualeSpropriae Sint lonainis intellegatur. Sed certe opus est ea valere et vigere et naturalis motu ususque habere, ut ne absit quid eorum o aegrum debilitatu nive sit id enim natura desiderat est autem etiam actio quaedam Cortioris, quae motu Et Status naturae congruenti tenet: in quibus si poestetur distortione et depravatione quadam ne motu statuve deformi, ut si aut manibus ingrodiatur quis aut non ante, Sed retro, fugere Plane se ipse et hominem exuens ex homine naturam odisSe Videatur. iunni ob rem etiam sesSiones quaedam et flexi raetiquo motus, quale Protervorum homilium aut mollium esse Soloni, Contra naturam sunt, ut, etiam si animi vitio id eveniat, tamen in corpore immutari hominis natura videntur itaque e eontrario moderati aequabilesque abi adius, adscetiones SuSque orpori apti esse ad naturam videntur iam vero animus non 33 solum, sed etiam cuiusdam modi debet esse, ut et omnis partis uas habeat incolumis et de virtutibus nulla desit atque in sensibus Ost Sua uiusque virtus, ut ne quid inpediat, quo minus Suo SenSu quisque munere ungatur in iis rebus celeriter expediteque percipionilis, quae subiectae Sunt sensi bus animi autem et eius animi parti8, quae prineel 3 13PS quae III mon nominatur, Plure Sunt VirtuteS, Sed duo Prima Onera: Unum earum, quae ingenerantur Suapte natura PPellanturque non voluntarine, alterum autem earum, quae in voluntate poSitae magis proprio nomine appellari Solent, quarum est excellens in animorum nude praestantia prioris generis est ostilitas, memoria quae fere omnia appellantur uno ingenii nomine, easque virtutes qui habent ingeniosi voeantur alte-ierum ut Em genu ES magnarum Verarumque Virtutum, qua appellamu voluntaria3, ut Prudentiam, emi Orantiam, fortitudinem, iustitiam et reliquas eiusdem genoriS. Et sunmtatim quidem hae erant de Corpore animo dique dicenda, quibu qua3 informatum est, quid hominis natura POStulet ex quo Per8pieuum est, quoniam ipsi a nobis diligamur omniaque et in animo et in corpore Perseeta velimus esse, ea nobis ipsa Cara esSe Propter Se tin iis esse ad bene vivendum momenta maxima. inna
270쪽
citi proposita Sit conservatio ui nece83 est huic partis quoque sui Cura ESSE OarioreSque, quo perfectiore Sinto magis in suo genere laudabileS. Ea enim vita expetitur, quae Sit animi corpori8que expleta virtutibus, in eoque Summum bonum poni DECESSE St, quando quidem id tale esse debet, ut rerum expetendarum Sit extremum;
quo cognito dubitari non pote8t quin, cum ipsi homines
sibi sint per e et Sua sponte cari, parte quo su Et Orporis et animi et earum rerum, quae Sunt in utriuSque motu et Statu, Sua caritate Colantur et per Se ipsae ada petuntur quibus expoSiti fastili est conieetura, ea maxime Sse expetenda ex nostri8, quae plurimum habent dignitatis, ut optimae cuiuSque parti8, quae PE SE EXPE-tatur, Virtia Sit expetenda maxime ita fiet ut animi virtus orporis virtuti anteponatur animique virtutes non voluntarias vincant virtutes voluntariae, quae quidem proprie virtute appellantur multumque Xeellunt, Propterea quod ex ratione gignuntur, qua nihil 5 in homine
divinius etenim omnium rerum, qua et Creat natura et tuetur, quae aut Sine animo lant ut non multo Seeus, earum Summum bonum in Corpore St, ut non inscite
illud dictum videatur in suo, animum illi pecudi datumia pro Sale, ne Putiscoret. Sunt autem beStiae quaedam,
in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut
in canibus, ut in equis, in quibus non Corporum Olum, ut in suibus, sed etiam animorum aliqua ex parte motias quosdam videmus in homine autem summa omni animi est et in animo rationiS, ex qua Virtus est, quae rationiSabsollatio definitur, quam etiam atque etiam explienΠ-d dam putant earum etiam rerum, qua torra gignit, dum eatio quaedam et perseetio est non dissimilis animantium; itaque et vivere vitem et mori dicimus arboremque et novellam et vetulam et vigere et SeneSOere ex quo non est alienum, ut animantibus, si illis et apta quaedam ad naturam putare et aliena earumque augendarum talendarum quandam cultricem esse, quae sit scientia atque nr agrissolarum, quae ircumcidat, amputet, erigat, extollat, administulet, ut, quo natura serat, eo OSSint ire, ut ipsae vites, si loqui possint, ita se tractanda tuendaS-que ESSe fateantur. et nunc quidem, quod eam tuetur,