장음표시 사용
281쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM V 6 6s. 233
potest qualis est igitii omnis aest, tiam dico, conspiratio ConSonSus lite virtutum, tale est illud ipsum honestum, suando quidoni honestum ut ipsa virtus est aut res gesta virtute quibus rebus vita consentiens virtutibusque respondens restia et honost et constans et naturae congruen existiniari PoteSt. atque ne conivnelio Cori si
fusioque virtutum tamen a philosophis ratione quadam distinguitur; nam cum ita copulatae conexaeque Sint ut omnes omnium partieipes Sint, ne alia ab alia possit
sortitudo in hiboribus periculiSque Cernatur, temperantia in praetermittendis voluptatibus, prudentia in dilectu bonorum et malorum, iuStitia in suo cuique tribuendo. quando igitur inest in omni virtute cura quaedam quasi
sistit illud, ut amici, ut fratres, ut propinqui, ut adfines,
D eives, ut omnes denique, quoniam unam Societatem hominum ESSE Volumu3 - propter se expetendi Sint .
atqui eorum nihil est eius generis, ut sit in fine extremo bonorum ita fit ut duo genera propter se expetendorum 68 reperiantur, unum, quod est in iis, in quibus conpletur illud extremum, quae sunt aut animi aut corporis lineo autem, quae Sunt extrinSecus, id At, quae neque in animo insunt neque in Corpore, ut amisti, ut parenteS, ut liberi, ut propinqui, ut ipsa patria, Sunt illa quidem Sua sponte
cara, sed eodem in genere quo illa non Sunt nee vero umquam Summum bonum adSequi qui8quam po33et, Si omnia illa, quae sunt extra, quamquam EXPOtenda, Summo bono Continerentur. quo modo igitur' inquies verum 2 QSSe poterit, omnia referri ad summum bonum, si amicitiae, si prospinquitates, si reliqua externa Summo bono non continentur ' hae videlicet ratione, quod ea, quae Xterna sunt, iis tuemur offieiis, quae oriuntur Suo uiuSque genere Virtutis nam et amisti cultus et
parenti ei, qui officio fungitur, in eo ipSo prodest, quod ita fungi officio in recte factis est, quae sunt orta, Virtutibus quae quidem Sapiente sequuntur duee natura; non per et autem homines et tamen ingeniis exstellentibus praediti excitantur saepe gloria, quae habet Speciem honestatis et similitudinem. quod si ipsam honestatem
282쪽
undisitio perseetam atque abSolutam rem unam Praeelarissimam omnium maximeque laudandam, penitus viderent, quonam gaudio OnPlerentur, cum tanto opere eius et adumbrata opinione laetentur quem enim deditum voluptatibus, quem cupiditatum incendiis inflammatum, in iisliotiendi8, quae aeerrime conssupiVisSet tanta laetitia perfundi arbitramur, quanta aut superiorem Africanum Iannibale victo aut posteriorem,arthagine everSa quem
Tiberina descensio esto illo die tanto gaudio adfecit,
quanto L. Paullum, cum regem PerSem captum addu- et ceret, eodem flumine invectio age nune, Luci noster, exstrue animo nititudinem excellentiamque virtutum iam non dubitabis, quin earum compote homine8, magno unimo ereetoque Viventes, Semper sint beati; qui omnis motu fortuna mutatione3que rerum et temporum levis et inbecillos fore intellegant, si in virtuti certamen VC-nerint illa enim, quae Sunt a nobis bona corpori numerata, Conplent ea Uidem beatissimam vitam, sed ita, ut sine illis possit beata vita exsistere ita enim parvae et exiguae sunt Sine accessione bonorum, ut, quem nil modum stellae in radiis solis, si istae in virtutum plen- et dore ne cernantur quidem atque hoc ut vere dicitur, parva Sse ad beate viVendum momenta ista corporis commodorum, Si nimi violentum est nulla esse dicere;
qui enim si disputant obliti mihi videntur, quae ipsi
iecerint prinoipia naturae tribuendum egi igitur his aliquid, dum modo, quantum tribuendum sit, intellegas. Stenim philosophi non tam gloriosa quam vera quaerentiS nec Pro nihilo putare ea, quae secundum naturam illi ipsi gloriosi esse fateantur, et videre esse tantam Vim virtutis tantamque, ut ita dicam, auctoritatem honeStatis, ut reliqua non illa quidem nulla, sed ita parva Sint, Ut nulla esse videantur hae est Deo omnia Spernentis praeter virtutem et virtutem ipsam suis laudibus inlisi-ficantis oratio denique haec est undique conlpleta et IIermi et explicatio summi boni hinc ceteri particuli1 adH-pere conati suam quisque videri voluit adserae sententiana.
2 saepe ab Aristotele, a Theophrasto mirabiliter est laudata
Per Se ip8a rerum solentia hoc uno captus Erillius Selentiam Summum bonum esse defendit ne rem ullam n si im
283쪽
DE FINIBUS BONORUM ET MALORUM V To is Udb
Per Se CXPetendana. Natta diota sunt ab antiquis de Ontenniendis ne despieiendis robus unianis: hoe tintini Aristo tenuit: tirnote vitia atque virtutes negavit rem esse ullani aut tigiendani aut expetendam. OSitum Sta nostris in iis esse rebus, quae Seeundum naturum,SSEnt, non dolore hoc Hieronymus unianum bonum ESSE dixit . . at vero Callipho et post eum Diodorus, cum alter Voluptatem adamasset, nitor nouitatem doloris, neuter honestate Carere potuit, uno S a nostri laudata maxime.
Tuin etiam ipSi voluptarii deverticulta quaerunt et virtutes a habent in ore totos die voluptatemque primo dumtaXat expeti dicunt, deinde consuetudine quasi ulteram quandam naturam effiei, qua inpulsi multa faciant nullam quaerentes Voluptatem. Stolo restant ei quidem non imam aliquam aut alteram em a nobis, sed totam nil sonostram Pliilosophitam transtulerunt; atque, ut reliqui
fure earum rorum, qua OOPeriant, Signa commutant, iCilli, ut sententiis nostris pro suis uterentur, nomini tum- quam rerum nota nintaverunt: ita relinquitur sola haec
disciplina digna studiosis ingenuarum artium, digna Erum ditis, digna claris viris, digna prinoipibus, digna regibus.'Quae cum dixisset paulumque institisset, quid est ' 5
inquit satisne vobis videor pro meo iure in vestris auribus continentatus ' et ego tu vero,' inquam PiSo, ut saepe alias, si hodie ita nosse igia visus es, ut, si tui nobis Potestas saeptu fieret, non multum Grnecis supplicandum putarem quod quidem eo probavi magi8, quia memini Staseam Neapolitanum, doctorem illum tuum, nobilem sane Peripatet istum, aliquanto ista Sestus dioere solitum, adsentientem iis, qui multum in fortuna secunda aut adversa, multum in bonis aut malis corporis ponerent.' est, ut distis; inquit sed haec ab Antiocho, familiari nostro, distuntur inulto melius et sortiuS, quam StaSea distebantur quamquam ego non quaero, quid tibi a me probatum sit, sed huic Ciceroni nostro, quem disci-Pulum eupio a te abducere. tum Lucius: mihi vero HiSta valde probata sunt, quod item fratri puto.' tum mihi Piso quid ergo, inquit dasne adulescenti veniam an eum diScere ea mavis, quae eum plane perdidicerit, nihil sciat ego vero i8ti' inquam Permitto, Sed nonia mem
284쪽
236 M. TULLI CICERONIS ministi licere mihi ista probare, quae sunt a te diota
quis enim poteStrea, quae probabilia videuntur ei, non probare ' an vero' inquit qui8quam potest probare, quod pereeptum, quod conprehen Sum, quod cognitum non habet ' non est ita,' inquam Pi So, magna dissensio:
nihil est enim aliud, quam ob rem mihi percipi nihil posse videatur, nisi quod percipiendi vis ita definitur a Stoicis,
ut negent quicquam Po8Se percipi niSi tale verum, quale salsum esse non poSSit itaque haec cum illis est dissensio, eum Peripatetici nulla Sane sed hae omittamus; habent enim et bene longam et satis litigiosam disputa- tionem illud mihi a te nimium festinanter dictum videtur,
Sapientis omnis Sse Semper beatos nescio quo modo
praetervolavit oratio quod nisi ita efficitur, quae Thoophrastus de ortuna, de dolore, de cruciatu corporis dixit, cum quibus coniungi vitam beatam nullo modo posse
Putavit, Vereor ne vera Sint nam illud Vehementer repugnat, eundem benium Sse et multis malis oppreSSUm. hae quo modo conveniant, non sane intellego.' utrum
igitur tibi' inquit non placet, virtutisne e SSe tantam vim, ut ad beate vivendum se ipsa contenta sit an, si id probas, fieri ita po38 negas, ut ii, qui virtuti Compote sint, etiam quibusdam malis adfecti beati sint ' ego vero
volo in virtute vim esse quam maximam, sed quanta italias nune tantum, OSSitne QSSe tanta, Si quicquam X-i ira virtutem habeatur in bonis.' atqui, inquit si Stoicis concedis ut virtus sola, si adsit, vitam efficiat beatam, conoedis etiam Peripatetieis quae enim mala illi non audent appellare, Spera autem et incommoda et reicienda et aliena naturae esse conoedunt, ea nos mala disiimus, sed exigua et paene minima qua re si poteSi QSSe beatus is, qui Et in asperis reiciendisque rebus, poteSti qUOque ESSE, qui S in parvis malis.' et ego Piso, inquam si est qui8quam, qui acute in causis videre Soleat, quactae agat Ur, i es Pros et tu qua re attende, quaeSo; nam adhUe meo forta38 vitio, quid ego quaeram, non perspieis.' istic
sum' inquit exspectoque quid ad id, quod quaerebum, vi respondeas.' respondebo me non quaerere' inquam hoe tempore, quid virtus efficere possit, sed quid constanter dieatur, quid ip8um a se dissentiat.' quo' inquit modo '
285쪽
l)E FINIBUS BONORUM ET MALORUM V. T SI UZi
tenta est, ' qua re ' in suit respondet: quia, nisi quod honestum est, nullum est aliud bonum. non quaero iam, verutante sit illud disto, ea, quae dicat, praeclare inter se oohaerere dixerit ho iden Episturus, semper beatum oesse SupicntPm: - quod quidem Solet ebullire non numquani quom quidem, Cum Suniinis doloribus consteiatur, ni dieturum: quam suave est quam nihil curol' non linonem cum homine, tu tantum habent in natura
boni illud urgueam, non intellegere eum, quid sibi di-
Cendum Sit, Cum dolorem Summum malitin esse dixerit. Ondem nune ista adversum te oratio est dicis eademoninia et bona et mala, quae dicunt ii, qui numquam philosophum pietum, ut dicitur, Viderunt, Valetudinem,
viriS, Staturam, formam, integritatem unguiculorum omnium onct deformitatem, morbum, debilitatem mala. iam illa extema parce tu quidem, Sed ne cum Corpori Sibona sint, eorum confieientia certe in bonis numerabis, amisto8 liberos, propinquos, diVitiaS, honoreS, OPES. Ontra hae attende me nihil dicere, illud dioere, si ista mala sint, in quae poteS incidere sapienS, a Piontem ESSE non satis 33 ad beate vivendum.' immo vero' inquit ad beatissime vivendum parum At ad beate satis.' animadvorti' inquam te isto modo paulo ante ponere et seio ab Antiocho nostro dici si solere; sed quid minus pro bandum quam Sse aliquem beatum ne satis beatum quod autem sati est, eo quicquid necesserit, nimium est; et nemo nimium beatus est ergo nemo beato beatior.'
ergo' inquit tibi Q. Metellus, qui tris filios consules vi 82dit, e quibus nun etiam et cenSorem et triumphantoria, illarium autona praetorem, eo8que Salvos reliquit et trissilia nuptas, cum ipSe conSul censor, augur fuiSSet et triumphaS8et, ut Sapiens fuerit, nonne beatior quam, ut
item sapiens fuerit, qui in potestate hostium vigiliis et inedia necatus est, Reguliis ' quid me istud' inquam 28 rogas Stoicos roga.' quid igitur' inquit eos responsuros putasy' nihilo beatiorem esse Metellum quam Regulum .' inde igitur' inquit ordiendum est.' tamen a proposito' inquam faberramus; non enim quaero, quid
286쪽
vertim, sed quid cuique dicendum it utinam quidem dicerent alium alio beatiorem iam ruinas videres in virtute enim Sola et in ipso hone8to eum sit bonum positum, eumque ne Virtus, ut placet illis, ne honestum crescat, idque bonum Solum it, quo qui potiatur nece33e est beatu sit, cum augeri id non POSSit, in quo uno positum Si beatum S8e, qui poteS ESSE quisquam alius alio beatior videsne, ut haec concinant et hercule fatendum est enim quod sentio, mirabilis est apud illoseontextu rerum: ESPondent extrema primi8, media utri8que, omnia omnibuS; quid Sequatur, quid repugnet, Videns. ut in geometria, prima Si dederi8, danda Sunt omnia concede nihil esse bonum, nisi quod honestum it, concedendum Et in virtute esse positam Vitam beatam. Vide rurgu8 retro lato hoo, dandum est illud quod vestri non item. 8 tria genera bonorum V proelivi currit oratio venit ad extremum, haeret in salebra cupit enim dicere nihil posse ad beatam vitam dee38 sapienti honeSta ratio, Sostra lida, Platonis etiam. audeo distere' inquit. non potes, nisi retexueris illa paupertas si malum St, mendisius CSSe beatus nemo poteSt, quamVi Sit Sapien8. a Zeno cum non beatum modo, sed etiam divitem dicere ausus est dolere malum est in crucem qui agitur beatus esse non potest bonum liberi, miSera orbitas bonum patria, miserum exSilium bonum valetudo, miser morbus bonum integritas orporis, misera debilitas bonum incolitinis uel ES, DaiSera aestitas quae si potest Singula conSolandoleVare, univerSa quo modo sustinebit sit enim idem caestus, debilis, morbo gravissimo adfeCtUS, EXSul OrbUS, EgenS, torqueatur stuleo quem hune appellas, Zeno ' beatum inquit. etiam beatissimum ' quippe, inquiet eum doeuerim gradus istam rem non Dictyis habere quam 8 virtutem, in qua sit ipsum etiam beatum tibi hoc incredibile, quod beatissimum quid tuum credibile si
enim ad populum me oeas, eum, qui ita Sit adfectus, beatum Sse numquam probabis si ad prudentis, alterum fortasse dubitabunt, sitne tantum in virtute, ut ea praediti vel in Phalaridis tauro beati sint, alterum non dubitnbiant, quin et Stoici convenientia sibi dicant et vos repugnantia.'
Theophrasti igitur' inquit tibi liber illo placet de beata
287쪽
DE FINII IJS :ONORUM ET MALORUM V. 8 88. Is
vita ' in incit iberi initi a Proposito, Ct, C longiu8, prorsus, inquani I iso, si ista Dinia sunt, instet.' nonne 6
igitur inituit tibi videntur nauta ' id quaeris,' inquant
in Pio, utruni CSPondero, verses te hue atque illiae ne-eesse est.' quo tundent modo ' inquit , suta, si uinta sunt, is, pii erit in iis, beatus non erit Si Dinia non sunt,
instet omnis ratio 'eripatetieorum. o ille ridens ideo,' inquit quid agas ne discipulum abducam, times.' tu vero' inquam duens istet, si Sequetur; erit Onim mecum, si tecum erit.' audi igitur,' inquit Luci tecum enim smihi instituenda oratio St. Omnis auctoritas Philosophiae, ut ait Theophrastus, ConSistit in beata vita comparanda beate enim vivendi cupiditate incensi omnes stinuis hoe mihi cum tuo fratre convenit qua re hoe et videndum St, possitne nobis hoc ratio philosophorum dare. Possieetur Certe: DiSi enim id fusteret, cur Plato Aegyptum Peragravit, ut a Saeerdotibus barbaris numeros et caelestia aeciperet cur po8 Tarentum ad Archytam peti ad reliquos Pythagoreos, Echeeratem, Timaeum,
geret Pythagoreorum di8oiplinam eaque, quae Soerat PS repudiabat, addiAeeret cur ip3 Pythagoras et Aeg Ttum lustravit et Persarum magos adiit cur tantas regiones barbarorum pedibus obiit, tot maria transmiAit cur lineo
eadem Demoeritu38 qui Vere falsone, non quaerPIDUS dieitur se eulis PrivnSSe certe, ut quam minime animus a cogitationibu abduceretur, patrimonium neglexit,
agros deseruit ineuito8, quid quaerens aliud ni3 vitam
beatam quam si etiam in rerum cognitione ponebat, tamen ex illa investigatione naturae conAequi volebat bono ut esset animo id enim ille summum bonum ευθ Ustita et Saepe ccci ctit sicae appellat, id est animum terrore liberum. Sed hae etsi praecitare, nondum tamen 88 PerPosita Pallea enim, neque ea ipsa enueleate, ab hoc de virtute quidem dicta post enim hae in hac urbe Primum a Soerate quaeri coepta, deinde in uno locum delata sunt, ne dubitatum quin in virtute omnis ut bene, si etiam beate vivendi spes oneretur: quae eum Zenodidistisset a nostris, ut in actionibus praeseribi solet, READEM RE ALIO MODO. hoc tu nunc in illo probas cilicet
288쪽
vocabulis rerum mutatis ineonstantiae crimen ille essureis. nos effugere non possumus ille Metelli vitam negat beatiorem quam Reguli, praeponendam tamen, ne magis expetendam, Sed magi Sumendam et Si optio eSSet eligendam Metelli, Reguli reiciendam ego, quam ille praeponendam et magi eligendam, beatiorem liane appello, ne ullo minimo momento plus ei vitae tribuo quam 8 Stoici quid interest, nisi quod ego re nota noti Verbis appello, illi nomina nova quaerunt, quibus idem dicant ita quem ad modum in senatu semper Si aliquis, qui interpretem postulet, si isti nobis eum interprete audiendi sunt bonum appello, quicquid Seeundum naturam St, quod contra, malum, nec ego Solu8, Sed tu
etiam, Chrysippe, in foro, domi in schola desinis quid ergo aliter homines, aliter philosopho loqui putas oportere quanti quidque sit, aliter docti et indocti sed cum
constiterit inter doctos, quanti res quaeque sit, i homines essent, usitate loquerentur , dum re maneant,
. verba fingant arbitratu suo sed venio ad inconstantiae Orimen, ne Saepius disias me aberrare quam tu ponis in verbiS, ego positam in re putabam si satis erit ho pereeptum, in quo adiutores Stoleo optimos habemus, tantam vim esse virtutis, ut omnia, Si ex altera Parte Onantur, ne adpareant quidem, cum omnia, quae illi commoda sterte dicunt esse et sumenda et eligenda et praepoSita quae ita definiunt, ut satis magno aestimanda Sint , hae igitur cum ego tot nominibus a Stoici appellata, partim novis et eommentietis, ut ista producta et reducta,
partim idem significantibus, quid enim interest expetas an eligas mihi quidem etiam lautius videtur quod eligitur et ad quod dilectus adhibetur , Sed cum ego iSta omnia bona dixero, tantum refert quam magna dicam;
eum EXPetenda, quam valde. Sin autem nec expet(nda
ego magi quam tu eligenda, ne illa pluris aestimanda ego, qui bona, quam tu, qui producta appellas, Omnia
ista neeesse est obscurari ne adparere et in virtutis tam' quam in solis radios ineurrere at enim, qua in Vita Staliquid mali, ea beata esse non potest ne segeS Uidem igitur spieis uberibus et crebris, si avenam uspiam VideriS, O mercatura quaestuosa, ei in maximis lucris pau-
289쪽
DE IN IDUS BONORUM E MALORUM V. 8s bd. di
lum aliquid daniiii contraxen it an hoo Squo linquo, aliter in vita non ex inaxinia parto cle tota iudicabis 8an dubiuni est quin virtus ita auxiliuini partem obtineat in rebus humanis, ut reliquas obruat audebo i ritur cetera, quae Secundum naturam Sunt, bona lilioliar nec fraudare suo vetere nomine Potius quam aliquod novum CXquirere, virtuti aut sim amplitudinem quasi in altera librae lance ponere terram, mihi crede, ea lanx et maria sadeprimet Semper enim X eo, quod maxima partis Continet latissimeque funditur, tota res appellatur dicimus aliquem hilare vivere ergo, si omel tristior effectu eSt, hilara vita ami8sa At at o in eo M. Cra33o, quem semel ait in vita risisse Luciliu3, non contigit, ut ea re minus cryDλαστοσ, ut ait idem, Vocaretur Polycratem Samium elicem appellabant nihil acciderat ei quod nollet, nisi quod anulum, quo delectabatur, in mare abiecerat. ergo infelix una molestia, felix rur8us, cum is ipS anulUS in praecordiis pisei inventus est ille vero, si insipiens
quod Certe, quoniam tyrannus , numquam beatuS: si sapiens, ne tum quidem miger, cum ab Oroete praetore Darei in crustem eius est. at multis malis ad eius.'quis negat taedea mala virtuti magnitudine obruebantur.
An ne hoc quidem Peripateticis concedis, ut dicant, ei
omnium bonorum virorum, id est apientium, omnibus virtutibus ornatorum, vitam omnibus partibus plus habere
semper boni quam mali qui hoc dicit Stoiei sollicet.
minime, sed iAt ipsi, qui voluptate et dolore omnia metiuntur, nonne elamant sapienti plus semper ado88 quod velit quam quod nolit cum tantum igitur in virtute ponant ii, qui fatentur se virtutis causa, nisi ea voluptatem ei Paret, ne manum quidem versuros fuisse, quid facereno oportet, qui quamvis minimam animi praestantiam onmibus bonis corpori anteire dieamus, ut ea ne in Conspectu quidem relinquantur quis est enim qui hoc cadere in sapientem dicere audeat, ut, si fieri possit, virtutem in Perpetuum abiciat, ut dolore omni liberetur quis nostrum dixerit, quos non pudet ea, quae toto aspera dicunt, mala dicere, melius esse turpiter aliquid taeere cum Voluptate quam honeste eum dolore nobis Heracleotes ille a DionyEius flagitiose descivisse videtur a Stoici propter