장음표시 사용
311쪽
TUSCULANAI UM DISPUTATIONUM I. di si diluiste reputent Sti, qui Ogant inimum in Corpor Se Si intellegere os,e victeliunt iliae in in pSo orpore intellegant mihi quidem naturam nimi intuenti multo dissicilior esturrit Cogitatio, multo obscurior, quali animus in corpore Sit tamquam uti crine domui, quum quali S cum exierit et in liborum Enetum quasi domum Suam CDErit. ni Si enim, suod nunt pium vidi nMA, id quale sit intellegere non OS Sumus, certe et deum ipsum et divinum animum eorpore liboratum Cogitatione eonPleeti OSFumu8. Dienonrehu quidem et Aristoxenus, quia difficilis erat animi quid aut quasi eSSet intellegentia, nulliani omnino animum e 8S dixerunt. Si illud quidem vel a 52xumum, animo PS animum videre, et nimirum hanc
habet vim praeceptum Apollini8, quo monet ut e qui8que OSCat. DO Enim, credo, id praecipit, ut membra nostra Ut Staturam figuram e OSeumUS DE UE OSCorpora Sumu8, ne ego tibi haec dicens corpori tuo dico.cuin igitur nosce te dicit, hoc dicit: noSeo animum tuum. nam Corpus quidem qua3 vas At aut liquod animi reeoptaculum ab animo tuo quicquid agitur, id agitur a te hunc igitur no88 ni3 divinum ESSet, nonesese hoe neriori cuiusdam animi praeceptum tributum deo. od si qualis sit animus ipse animia neSeiet, die, a
Uue O, DE ESSE Uidem e Ciet, ne moveri quidem se sex quo illa ratio nata Et Platonis, quae a Socrate est in Phaedro explicata, a me autem po8ita e8 in sexto libro de re publiea. quod Semper movetur, actemum Si 2Iquod autem motum adfert alicui quodque ipAum agitatur aliunde, quando finem habet motus, vivendi finem habeat neeESSE EAt Solum igitur, quod Se pSum movet, quia numquam deSeritur a se, numquam ne moveri quidem deSinit quin etiam ceteris quae moventur hic fons, hoc principium est movendi principii autem nulla Et origo Mnam e Principio oriuntur omnia, PSum autem nulla ex re alia naSei potest nec enim esSet id principium, quod gigneretur aliunde quod i numquam oritur, ne oecidit quidem inquam; nam principium ex8tinctum nec ipsum ab alio ronascetur ne eae Ee aliud creabit, i quidem ne-ee88e 3 a principio oriri omnia. ita fit ut motu prin-
312쪽
262 M. TULLII CICERONI Scipium ex eo Sit, quod ip8um a Se movetur id autemne nasci pote3 nee mori, vel coneidat omne caelum
omni8que natura ConSiSint nece8se Si ne vim ullam nanciscatur, quam Prim inpulSa moVeatur. Cum pateat
igitur aeternum id es8e, quod Se ipSum Oxeat, quis est qui hanc naturam animis esse tributam neget inanimum est enim omne, quod pulsu agitatur externo quod autem est animal, id motu cietur interiore et suo. nam haesi QS propria natura animi atque is, quae Si est una ex omnibus quae se ipsa semper moveat, neque nata sterte 55 Si et aeterna St. licet concurrant omnes plebeii philosophi rate enim ii, qui a Platone et Socrate et ab ea familia dissident, appellandi videntur, non modo nihil
umquam tam eleganter explicabunt, sed ne hoc quidem ipsum quam subtiliter conchisum sit intellegent sentit igitur animus se moveri quod cum sentit, illud una
Sentit, Se Vi Sua, non aliena moVeri, nee aeeidere POSSE ut ip8 umquam a se deSeratur ex quo effieitur aeternitas nisi quid habes ad haec. I. Ego vero facile sum passus ne in mentem quidem mihi aliquid contra venire; ita isti faveo sententiaE. 2 M. Quid illa tandem num leviora censes, qua demclarant inesse in animis hominum divina quaedam quae
si emerem quem ad modum nasci possent, etiam quem ad modum interirent viderem. nam anguinem, bilem,
Pituitam, OSSa, nerVOS, Venas, omnem denique membrorum et totius corporis figuram videor posse dicere unde concreta et quo modo faeta sint animum ipsum, si nihil esset in eo nisi id, ut per eum viveremuS, tam Rutura putarem homini vitam sustentari quam vitis, quam
arboris hae enim etiam dicimus vivere item, si nihil haberet animus hominis nisi ut adpeteret aut fugeret, id
5 quoque esSet ei commune cum bestiis habet primum memoriam et eam infinitam rerum innumerabilium, quam quidem Plato recordationem esse volt vitae superioris. nam in illo libro, qui inscribitur Menon, usionem quondam Socrates interrogat quaedam geometrica de dimensione quadrati ad ea sic ille respondet, ut puer, et tamen ita faciles interrogationes sunt, ut 'adntini PSI OndenSEodem Perveniat, quo si geometrica didicisset; ex quο
313쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM I. 55 6I 26sessio volt Socrates ut discere nihil aliud sit nisi recordari quem locunt multo etiam aecuratius explieat in eo sernione, quom habuit eo PS die, quo exce8sit e vita; docet enim quemvis, qui tantium rerum rudi EAS Videatur, bene interroganti respondentem declarare Se nonium illa discere, sed reminiscendo recognOSCOro DCC Proseri ullo modo posse ut a pueris tot rerum atque tantarum insitas et quasi consignatas in animi notiones, qua SAPDicti vocant, aboremus, nisi animuS, ante quam in cortius intravisset, in rerum cognitione viguiSSet. Cumque dnihil esset, ut omnibus locis a Platone disseritur, nihil enim ille putat esse quod oriatur et intereat, idque solum CSSe, quod semper tale Sit, quale it quαm δεα appellat
ille, nos Poetem , non potuit animus haec in corpore ineluSus adgnoseere, cognita attulit ex quo tam multarum rerum cognitioni admiratio tollitur neque ea plane
videt animus, cum repente in tam insolitum tamque perturbatum domicilium immigravit, sed, cum Se conlegit atque EeroaVit, tum adgnoscit illa reminiscendo ita nihil est aliud discere nisi recordari ego autem maiore etiam 'quodam modo memoriam admiror quid est enim illud, quo meminimus, aut quam habet vim aut unde natam non quaero quanta memoria Simonides fuisse dicatur,
quanta Theodectes, quanta i8, qui a Pyrrho legatus ad
Senatum Si missus, Cineas, quanta nuper Charmada8, quanta, qui modo fuit, Scepsius Metrodorus, quanta noster Hortensius de communi hominum memoria loquor et Eorum maxume, qui in aliquo maiore studio et arte versantur, Vorum quanta mens sit difficile est existiuirere ita multa meminerunt quorsus igitur haec spectat boratio quae sit illa vis et unde sit intellegendum puto.non CS eerte nec cordis nee sanguini nee erebri necatomorum animae sit igni8ve nescio, nee pudet, ut i8tOS, sateri neseire quod nesciam illud, si ulla alia de re ob-Seura adfirmare possem, sive anima sive ignis est animu8.eum iurarem esse divinum quid enim obsecro te, terrane tibi, hoc nebuloso et caliginoso caelo, aut Sata aut COneret videtur tanta vis memoriae si quid sit hoc non
vides, at quale sit vides 3 ne id quidem, ut quantum sit Profecto vides quid igitur Vitrum capacitatem ali si
314쪽
quam in animo putamuS,SSe, quo tamquam in aliquod Va ea, quae meminimu8, infundantur absurdum id
quidem qui enim fundii aut quae talis animi figura intellegi potest aut quae tanta omnino capacita38 an inprimi
quasi eram animum putamu et esse memoriam signatarum rerum in mente Ve8tigia quae OSSunt verborum, quae rerum pSarum ESS VEStigia, quae Porro tam inmensa magnitudo quae illa tam multa possit effingere Quid illa vis quae tandem St, quae inveStigate occulta, quae inVentio atque excogitatio dicitur ex hacno tibi terraena mortalique natura et cadussa constreta ea Videtur, aut qui primus, quod summae Sapientiae Pyllingorae viSum est, omnibus rebus inposuit nomina, aut quidissipatos homines congregavit et ad societatem vitae convocaVit, aut qui Sonos vocis, qui infiniti videbantur, paucis litterarum notis terminavit, aut qui in antium Stellarum curSus, PraegresSiones, institiones notavit omne magni; etiam Superiores, qui fruge8, qui veStitum, qui tecta, qui cultum vitae, qui praesidia contra feras invenerunt, a quibus mansuefacti et exculti a necessariis artificiis ad elegantiora defluximus. nam et nuribus obieetatio magna parta Si inventa et temperata Varietate
et natura Sonorum, Et Stra SUSPEXimUS QUID ER, quae
sunt infixa certis locis, tum illa non re, sed vocabulo Errantia, quoriam conVersione omnisque notus qui vidit, is docuit similem animum uiam eius esse, qui ea fabri-63 catus Aget in caelo nam cum Arehimede lunae, Sosis,
quinque errantium motus in sphaeram inligavit, effecitidem quod ille, qui in Timaeo mundum aedificavit Platonis deus, ut tarditate et celeritate dissimillimos motus
Una regeret Eonversio quod si in hoc mundo fieri sine de non pote8t, ne in sphaera quidem eosdem motus A
2 chimedes sine divino ingenio potuisset imitari mihi
vero ne hae quidem notiora et inlustriora carebo vi divina videntur, ut ego aut poetam gi nVe Pleniam Ue Cur-men sine caelesti aliquo mentis instinctu putem fundere aut eloquentiam in maiore quadam vi fluere abundantem Sonantibus verbis uberibusque sententiis philosophia vero, omnium mater artium, quid est aliud ni3i, ut Plato, donum, ut ego, inventum deorum haec o Pri-
315쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM I. 2 si o amitin ad illoriim iiiiiim, letii te ad ius tinnitium, si odsiium est in generis in ranarii ostietate, tum ad modestiam magnitudinentque animi erudivit, eademque ab animo tamquam ab oeulis caliginem dispulit, ut omnia supera insera, irinui ultima Cilia videromus. Prorsus hae divina milii videtur ViS, quae tot CF iii efficiat et tantas quid est enim memoria Crum sit Verborum quid porro inventio profecto id, quo ne in deo
qui em quie piam maius intellegi poteSt. non enim ambrosia deos aut nectare aut Iuventate postula ministrante laetari arbitror, ne IIomerum audio, qui Ganymeden ab dis raptuni ait propter formam, ut Iovi bibere ministraret: non iusta causa cur Laomedonti tanta fieret iniuria fingebat hae IIomerus et humana ad deos transferebat: divina mallem ad nos quae autem divina bigere, Sa-Pere, inVentro, meminiSSE. Ergo animuS, ut ego disio, divinus est, ut Euripides dicere audet, deuS: et quidem, si deus aut anima aut ignis est, idem At animus hominis; nam ut illa natura caeleStis et terra Vasint et umore, Si utriusque harum rerum humanu animus est experS; Sin autem Si quinta quaedam natura, ab AriStotele inducta primum, nee et deorum est et animorum hane nos Sententiam secuti his ipsis verbis in Consolatione hoc expressimus: animorum nulla in terris orio o in vi
Venuri potest; nini etiam PS in nimi miXtum atque Constretum aut quod e terra natum atque fictum esse
videatur, nihil ne aut umidum quidem aut flabile aut igneum his enim in naturis nihil inest quod vim memoriae, mentis, eogitationis habent, quod et praeterita teneat et futura provideat et eonplecti possit praeSentia, quae sola divina sunt; nec invenietur umquam unde ad hominem venire possint nisi a deo singularis est igitur quaedam natura at que vi animi, seiuncta ab his usitatis
notisque naturis ita quicquid est illud, quod sentit, quod apit, quod vivit, quod viget, caeleste et divinum
ob eamque rem aeternum sit necesse est. De Vero EUS
ipse, qui intellegitur a nobis, alio modo intellegi potest
nisi mens soluta quaedam et libera, segregata ab omni Coneretione mortali, omnia sentiens et movens ip8aque Praedita lotu empiterno. hoc e genere atque eadem i
316쪽
natura est humana mens ubi igitur ut qualis ostista mons ubi tua aut qualis pote8ne dicere uia, si omnia nil intellegendum non habeo, quae habere vellem,
ne iis quidem, quae habeo, mihi per te uti licebit non
valet tantum animus, ut Se ipse videat tant ut oeulus sienninius Se non Videns alia Cernit non videt autem, quod minimum est, formam Suam quamquam fortasse id quoque, Sed relinquamuS : Vim Certe, Sagacitatem, memoriam, motu steteritatem Videt haec magna, haec
divina, haec sempiterna sunt qua facie quidem sit aut 28 ubi habitet ne quaerendum quidem,St ut cum videmias
Speciem Primum candoremque eaeli, dein conversionis celeritatem tantam, quantam cogitare non POSSumus, tum vicissitudines dierum ae noctium commutationeSque temporum quadrupertita ad maturitatem frugum et ad eni-Perationem Corporum aptaS, Corumque Omnium moderatorem et dueem Solem, lunamque accretione et deminutione luminis quasi fastorum notantem et significantem dies, tum in eodem orbe in duodecim partis distributo
quinque stellas ferri, eosdem cursus constantisSime Or-vantis, disparibus inter se motibus, noeturnamque noli formam undique sideribus omniam, tun globum terrae
eminentem e mari, fixum in medio mundi universi loco, duabus oris distantibus habitabilem et cultum, quarum
nitera, quam nos incolimus, sub axe posita ad stellas septem, unde horrifer aquilonis stridor gelidas molitur niVES, altera australis, ignota nobis, quam voeant Graeei i es Caeci Orct, steteras Partis inculias, quod aut frigore rigeant aut urantur calore hic autem, ubi habitamus, non intermittit suo tempore Caelum nitescere, arbores frondeSCere, vites laetificae pampinis PubeSCere, rami bacarum ubertate ineurVESCETE, segetes largiri fruges, florere omnia, fontes scatere, herbi prata convestirier: tum multitudinem pecudum Pariim ad vescendum, Partim ad ustus agrorum, partim ad vehendum, Partim ad Corpora vestienda, hominemque ipsum quasi contemPlatorcu caeli ac deorum culiorem, atque hominis utilitati
317쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM I. 63 22 et , ingros innis et maria liarentia, lineo igitur et alia in ionum Orabilia eum Orn inclis, Possuniusne dubitare quin iis praesit alii luis vel effector, si haec nata sunt, ut Platoni videtur, vel si semiter fuerunt, ut Aristoteli plaeet, moderator tanti operis et muneris sic mentem ii ominis,
quamvis enm non videns, ut deum non videS, in mon, ut deum adgnoseis ex operibus eius, Si ex memoria strum
et inventione et steteritate motus omnique pulehritudine virtutis vim divinam mentis adgnoseito. In quo igitur loco est credo equidem in capite et seu credam adferre possum. Sed alias ubi sit animus; eorte quidem in te est quae est ei natura prolirin, Puto, Et Sila Sod sae igneam, suo spirabilem nihil ad id, de quo agimus illud modo videto, ut deum noris, etsi eius ignores et loeum et aciem, si animum tibi
tuum notum ESSE Oportere, etiam si ignores et locum et formam in animi autem cognitione dubitare non pos ii
sumus, niSi plane in physicis plumbei Sumus, quin nihil sit animis admixtum, nihil oneretum, nihil opulatum, nihil coagmentatum, nihil duplex quod eum ita sit, Certe ne secerni nec dividi ne discerpi eo distrahi potest, ne interire quidem igitur est enim interitus quasi discessus et secretio ne diremptus earum artium, quae ante interitum coniunetione aliqua tenebantur his et alibus rationibus adductus Sostrates nee patronum quaesivit ad
iudicium capitis nec iudieibus sus is,lex fuit adhibuitque
liberam contumaciam a magnitudine animi duetam, nona Superbia, et supremo vitae die de hoc ipso multa disseruit, et paueis ante diebu8, eum facile posset educi eoustodia, noluit, et tum, l)aene in manu iam mortiferum illud tenens poeulum, locutus ita St, ut non ad mortem trudi, Verum in caelum videretur escendere ita enim 'censebat itaque disseruit, duas esse vias duplieisque cur-Su animorum e corpore exstedentium: nam qui se humanis vitiis contaminavissent et se totos libidinibus dedis3ent, quibus caecati vel domesticis vitiis atque flagitiisse inquinavissent vel re publiea violanda fraudes inexpiabilis concepissent, iis devium quoddam iter SSE, SC-
elusum neoncilio deorum; qui autem se integros ea8tοSqtie ServaviSSent, quibusque fuisset minima cum reorporibuS
318쪽
contagio seSeque ab ii Semper SEVoeavissent essentque in corporibus humanis vitam imitati deorum, iis ad illos, is a quibus esSent Pros eti, reditum faeilem patere itaque Commemorat, ut stygni, qui non sine causa Apollini dicati sint, sed quod ab eo divinationem habere videantur, qua providentos quid in morte boni sit eum cantu et voluptate moriantur, si omnibus bonis et oetis esse faciendum. ne vero de hoe quisquam dubitare posset, nisi idem nobis secideret diligenter de animo cogitantibus, quod iis Saepe Su venit, qui eum acriter oculis deficientem
Solem intuerentur, ut Speetum omnino amitterent, sic mentis acies se PS intuens non numquam hebeseis, ob eamque causam eontemplandi diligentiam amittimus itaque dubitans, circumspeetans haesitanS, multa adversa reverens tamquam in rate in mari inmenso nostra vehi- et tur ratio sed hae et Vetera et a Graeeis Cato autem si abiit e vita, ut ausam moriendi ne tum Se 8Se hauderet: vetat enim dominans ille in nobis deus iniussu hine nos suo demigrare cum vero causam iustam deus ipse dederit, ut uno Sostrati, nune Catoni, saepe multis, ne illo modius fidius vir sapiens laetus ex his tenebris in lucem illam excesserit, nee tamen illa vinela careeris ruperita leges enim Vetant , Sed tamquam a magistratu aut ab aliqua pote3tate legitima, si a deo Voeatus atque emissu exierit. tota enim philosophorum vita, di ut ait idem, commentatio mortis est. nam quid aliud agimus, eum a Voluptate, id est, a Corpore, eum a rofamiliari, quae est ministra et famula orporiS, Cum, Epubliea, eum a negotio omni sevoeamu animum quid, inquam, tum agimus, nisi animum ad se ipsum advoCa-DIUS, Eeum ESSE Ogimu maximeque a corpore abduei-mIIS SECernere autem a corpore animum eoquid aliud PS quam mori discere qua re hoe ominentemur, mihi crede, di8iungamusque nos, orporibus, id St, OnSuCSeamu mori hoc, et dum erimus in terris, erit illi eae-lesii vitae simile, et eum illuc ex his vinclis emissi foremur, minus tardabitur eurSus animorum num qui in Compedibus orporis semper fuerunt, etiam Cum Solliti Sunt, tardiu ingrediuntur, ut ii, qui ferro vincti mulios Anno fuerunt. quo cum venerimus, uni denique Vi em
319쪽
mus tui in lineo quidem viti mors Ost, quam lamentari possem, Si liberet. I. Nntis tu quidem in Consolatione se lamentatus, quam eum lego, ilii malo quam has res relinquere, iis vero modo auditis multo magis M. Veniet tempti et quidem celeriter, sive retraetabis Sive pro-'Perabis; volat enim aetnS. tantum autem abest ab eo, ut malum mor sit, quod tibi dudum videbatur, ut verearn homini nihil sit non malum aliud, certe sit nihil bonum aliud potius, si quidem vel di ipsi vo cum dis futuri sumus. I. Quid refert M. Adsunt nim qui haeo
non probent; ego autem IIumquam ita te in hoo sermone limittam, ulli uti ratione mors tibi videri malum possit. I. Qui potest, cum iSta cognoverim M. Qui possit ro etigas catervae veniunt contra dicentium nee solum Epicuroorum, quo Equidem non deSpicio, sed neget quomodo doctissimus quisque contemnit , neerrume automdeliciae meae Dicaearchus contra hane inmortalitatem
disseruit is enim tris libros eripsit, qui Lesbiaci voeantur, quod Mytilenis sermo habetur, in quibus volt
efficere animos 33 mortalis Stoici autem Suram nobis largiuntur tamquam cornistibu8 diu mansuros aiunt unimOS, Emper Ogant num non Vis igitur audire cur, 32
Etiam Si ita sit, mors tamen non sit in malis I. Ut videtur, sed me nemo de inmortalitate depellet M. Laudo Sid quidem, etsi nihil nimis oportet considere movemur
enim Saepe aliquo acute eonetuSo, Ilabarim mutamusquo
sententiam clarioribus etiam in rebus in his est enim aliqua obscuritas id igitur si aestiderit, imus armati. . Sane quidem, sed ne accidat providebo M. Num quid igitur est causae quin amicos nostros Stoicos dimittamus
eos dico, qui aiunt manere animos, Cum e CorPOTE EXCESSErint, Sed non semper. I. IStos vero, qui, quod tota in hac causa difficillimum est, Suscipiant, POSSE animUmmanere Corpore assantem, illud autem, quod non modo faeile ad credendum est, sed eo Concesso, quod Volunt, eonSequens, id Cia Clinteidant, ut, cum diu permanSerit, ne intereat M. Bene reprehendis, et se isto modo res habet. credamus igitur Panaetio a Platone suo dissentienti ob quem enim omnibus locis divinum, quem sapienti8Simiam, quem Sanctissimum, quem Homerum PhiloSophorum ap-
320쪽
pollat, linius liane unam Sententiam de inmortalitate uni illorum non Probat Volt enim, quod nemo negat, qui equid natum sit interire nasci autem animos, quod declaret eorum similitudo, qui Procreentur, quae etiam in ingeniis, non olum in corporibu adpareat alteram autem adfert rationem, nihil 58 quod doleat, quin id negrum 8Se quoque OSSit quod autem in morbum cadat, id etiam interiturum: dolere autem animoS, ergo ' fiam interire haec refelli possunt. Sunt enim ignorantiS, cum de aeternitate animorum dicatur, de mente dici, quae omni turbido motu Semper vacet, non de partibus iis, in quibus aegritudines, irae libidinesque VerSentur, quas is, contra quem haec disiuntur, semotas a mente et disclusas putat iam similitudo magis adparet in bestiis, quarum animi Sunt rationis expertes hominum autem similitudo in corporum figura magis exstat, et ipsi animi magni refert quali in corpore loenti sint multa enim e
corpore XSistunt quae aeuant mentem, multa sitiae Obtundant. Aristoteles quidem ait omnis ingeniosos melancholico esse, ut ego me tardiorem esse non moleste feram enumerat,inhos, idque quasi constet, rationem
cur ita fiat adfert quod si tanta vis est ad habitum
menti in iis, quae gignuntur in corpore , Sunt autem, quaecumque Sunt, quae Similitudinem fastiunt , nihil necessitatis adfert, cur nascantur animi, similitudo. Si initio dissimilitudines vellem adesSe posset Panaetius
vixit eum Africano et quaererem EX EO Cuiu SUO-rum similis fuisset Africani fratris nepos, facie vel Patri8,
vita omnium perditorum ita similis, ut esset facile deterrinius euius etiam simili P. Crassi, et sapientis et eloquentis et primi hominis, nepos multorumque aliorum chirorum Virorum, quo nihil attinet nominare, nepotes et filii sed quid agimus oblitine sumus hoc nunc nobis ESSE Propositum, eum Sati de aeternitate dixissemus, ne si interirent quidem animi, quicquam mali esse in morte FI. Ego vero memineram, sed te de aeternitate dicentemel aberrare a proposito facile patiebar. M. Video te alte
spectare et velle in caelum migrare spero ore ut Ontingat id nobis sed fac, ut isti voliuit, animo non rem manor POS mortem: video nos, si ita sit, privari pe