장음표시 사용
351쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM II. s di dolnilii tirorsus illestiitein i ogamusque Confiteri non osse bo doloris rontodia quaeronda clui dolorent intorum omnium Dinxumum dixerit, quamvis idem sorticulum se in torminibus et in stranguria sua Praebent aliunde igitur est quaerenda medicina et maxime quidem, si quid maximo consentaneum it quaerimu8, ab ii8, quibu8, quod
honeStum Sit, Sumnium bonum, quod turpe, Sumnmmvidetur malum his tu praesentibus gemere t iactare te non audebis Profecto loquetur enim eorum Voce virtus ipsa tecum tune, cum uero Lacedaemone, adule- oseontis Olympiae, barbaros in harena videris excipientis gravi8sima Phigas et forenti silentio, si te forte dolor
aliquis pervellerit, exclamabis ut mulier, non Constanter et sedato seres ferri non poteSt natura non patitur.'audio pueri ferunt gloria ducti, ferunt pudore alii, multi
motia, Et tamen eremur ut hoc, quod a tum multis et
quod tot Ioel perferatur, natura patiatur illa vero non modo patitur, verum etiam postulat; nihil enim habet praestantius, nihil quod magi expetat quam honestatem, quam laudem, quam dignitatem, quam decu8. hiSce ego pluribus nominibus unam rem declarari Volo, Sed utor, Ut quam maxime Signifieoni, pluribus volo autem dicere illud homini longe optumum 8Se, quod ipsum it Ptandum per e, a virtute profectum vel in ipsa virtute situm, Eua ponte laudabile, quod ciuidem citius dixerim solum
quam non Summum bonum atque ut hae de honeSto,
sic de turpi contraria: nihil tam taetrum, nihil tam aspernandum, nihil homine indignius quod si tibi persuasum detesta prinoipio enim dixisti plus in dedecoro mali tibi videri quam in dolore , reliquum est ut tute tibi in
PereS: quamquam hoc neget quo modo dicitur, quaSi duo Simu8, ut alter imperet, alter pareat non inseite tamen licitur: est enim animus in partis tributu dua8, 21 quarum utra rationis est particeps, altera EXPOrS. Iam igitur praeeipitur, ut nobismet ipSi imperemus, hoc Praecipitur, ut ratio coeroeat temeritatem est in animi omnium sere natura molle quiddam, demi8Sum, humile, OnerVatum quodam modo et languidum si nihil esset aliud nillil es3et homine deformius; sed praesto est domina omnium et regina ratio, quae coniXa Per Se et Pro-
352쪽
3o M. TULLII CICERONIS grossa longius fit perfecta virtus in eo ut imporc illi parti animi, quae oboedire debet, id videndum est viro.
8 quonam modo inquies vel ut dominus servo vel ut imperator militi vel ut parens filio si turpissime se illa par animi geret, quam dixi Sse mollem, si se lamentis muliebriter lacrimisque dedet, vinciatur et conStringatur amicorum Propinquorumque UStodiis Saepe enim videmus fractos pudore, qui ratione nulla Vincerentur ergo hos quidem ut famulos vinetis prope atque cuStodia, qui autem erunt firmiores nee tamen robustissimi, hos admonitu oportebit ut bonos milites revocatos dignitatem tueri. non nimis in Niptris ille sapientissimus Graeciae saucius lamentatur vel modice potius. pedetemptim inquit et sedato niSu, ne uestuSSu adripiat maior dolor. . Pacuvius io melius quam Sophocles, apud illum enim perquam flebiliter Ulixes lamentatur in volnere- tamen huic leniter gementi illi ipsi, qui ierunt Salacium, PerSO-nae gravitatem intuentes non dubitant dicere: tu quoque, Ulixe8, quamquam graViter cernimus ictum, nimis paene animo Smolli, qui consuetus in armis
intellegit poeta prudens ierendi doloris consuetudinem
5 ESSE non Contemnendam magiStram atque ille non inmoderate magno in dolore: retinete, tenete, opprimit ulcus, nudate, heu miserum me excrucior.
incipit labi; deinde ilico desinit:
operite, ab3cedite iam iam, mittite; nam attrectatu et quaSSII Saevum amplificatis dolorem. videsne ut obmutuerit non edatus corporis, sed castigatus animi dolor itaque in extremis Niptri alio quoque obiurgat idque morienS: Eonqueri fortunam adversam, non lamentari decet; id viri est officium fletus muliebri ingenio additus. huius animi pars illa mollior rationi sic paruit, ut SPVeros imperatori initos pudens in quo vero erit Persecta Sam
353쪽
TUSCULANALUM DISPUTATIONUM II. 8 5s Bostilentia, quem ii thue nos quidem vidimus neminem, sed
Plitiosolitiorum sontentiis qualis hi futurus sit, si modo aliquando fuerit, exponitur is igitur sive a ratio, quae erit in eo perseetaratque absoluta, sic illi parti imperabit inferiori, ut iustus parens probis filiis nutu quod volet
conficiet, nullo labore, nulla molestia eriget ipse Se, suseitabit, instruet, armabit, ut tamquam hosti si obsistat dolori quae sunt ista arma contentio, confirmatio sermoque intumus, cum il)Se Secum caVe turpe quie- quam languidum, non Virilin obverSentur species o 52 Desine viro Zeno proponatur Eleates, qui PerpeSSu8 Stomnia potius quam conscios delendae tyrannidis indicaret;
de Anaxarcho Democriti cogitetur, qui cum Cypri innianus Timocreonti regis incidiSSet, nullum genu suppliei deprecatus est neque recusavit Callanus Indus, indoctus a barbarus, in radicibu CaucaSi natus, Sua voluntate vivia conbustus Si nos, Si e condoluit, sidens, sed fac totum dolere corpus, ferre non POSSUIDUS; opinio est enim quaedam eniminata ac levis ne in dolore magi quam eadem in voluptate, qua eum liquescimus fluimusque mollitia, apis aculeum Sine clamore ferre
non POSSUDIUS. at Cro C. MariuS, rustieanus vir, sed a
Plane Vir, cum Sessaretur, ut Supra dixi, principio vetuit se adligari, ne qui3quam ante Marium solutus dicitur ESSE SeetUS. Cur ergo postea ulli valuit auctoritas vi- deSne igitur opinionis 3se, non naturae malum Vet tamen fuisse aerem morsum doloris idem Marius ostendit crus enim alterum non praebuit ita et tulit dolorem ut vir et ut homo maiorem ferre sine cauSa neceSSaria noluit. Otum igitur in eo est, ut tibi imperes ostendi autem quodeSset imperandi genus, atque haec cogitatio, quid patientia, quid sortitudine, quid magnitudine animi dignissimum Sit, non Solum animum conprimit, sed ipsum etiam
dolorem neSeio quo pacto mitiorem facit ut enim fit in dproelio, ut ignavus miles ne timidus, simul ac viderit ho- Stem, abieeto scuto fugiat quantum posSit ob eamque
CauSam Pereat non numquam etiam integro Corpore, iam
ei, qui teterit, nihil tale evenerit, si qui doloris speciem ferre non possunt abieiunt se atque ita adflicti et exanimati iacent; qui autem restiterunt i5cedunt Saepi88ime
354쪽
superiores sunt enim quaedam anini similitudinos cum corpore ut onera contentis corporibu faeilius seruntur, remisSis opprimunt, simillime animii intentione sua depellit preSSum omnem ponderum, EmiSSione autem ies urguetur, ut e nequeat extollere. Et Si verum quaeri
mus, in omnibus officiis perSequendis animi est adliibenda contentio ea est sola officii tamquam custodia sed hoc quidem in dolore maxume St providendum, ne quid abieete, ne quid timide, ne quid ignave, ne quid serviliter
muliebriterve faciamus, in primisque refutetur ne reiciatur Philocteteus ille lanior ingemeScere non num tuum Viro conssessum est idque raro, eiulatu ne mulieri quidem et hie nimirum A fletus, quem duodecim tabulae 5 in funeribus adhiberi vetuerunt. De Vero umquam Iactingemescit quidem vir fortis a sapiens, niSi sorte ut e intendat ad firmitatem, ut in stadio curSore exclamant quam maxime posSunt faeliant idem, iam excreentur, athletae pugile vero, etiam eum feriunt adverSarium, in iactandis aestibus ingemescunt, non quo doleant ani-
moVe Suecumbant, Sed quia profundenda VOCE Omne cor-2 Pus intenditur venitque plaga vehementior quid qui
volunt exclamare maius, num satis habent latera, nuces, linguam intendere, e quibus eici vocem et fundi videmus toto corpore atque omnibu ungulis, ut dicitur, conten-5 tioni vocis adserviunt genu mehercule M. Antonium vidi, eum contente pro se ipse lege Varia diceret, terram tangere ut enim balistae lapidum et reliqua tormenta
telorum eo graviores emiSSione habent, quo Sunt contenta atque adducta vehementius, Si Vox, Si curSUS, Sic plaga hoc gravior, quo est miSsa contentius Culia Contentionis cum tanta vis sit, Si gemitus in dolore ad confirmandum animum valebit, utemur; sin erit ille gemitus
elamentabilis, si inbecillus, si abiectus, si flebilis, ei quis dederit, vix eum virum dixerim qui quidem gemitus si levationis aliquid adferret, tamen videremus quid esset sortis et animos viri cum vero nihil imminuat doloris, Cur friastra turpes esse volumus quid est enim fletu mu-5 liebri viro turpius atque hoc praeceptum, quod de dolore datur, patet latius omnibus enim robus, non Ollana dolori, imili contentione inimi icSi8tondum est ira
355쪽
TUSCULANANUM DISPUTATIONUM II 6 6I Iob
exardescit, libido constitntiir in eundoni arcen ConfugiCn-duni St, Caden sunt arma sumenda; sed quoniam de
dolore loquinun , illa omittamus ad ferendum igitur dolorem pineide atque sodale plurimum proficit toto Pectore, ut dicitur, cogitare suam id hone3tum Sit. SumuSenim natura, ut ante dixi dicendum est enim sae-
Pius , studiosissimi adpetentissimique honeStatis, Cuius si quasi lumen aliquod aspexinuis, nihil est quod, ut coPotiamur, non parati Simu et ferre et perpeti ex lioecursu atque impetu animorum ad veram laudem atque honestatem illi liericula adeuntur in ProeliiS; non Entiunt viri fortes in acie volnera, vel sentiunt, Sed mori
malunt quam tantum modo de dignitatis gradu demoveri. fulgentis gladios hostium videbant Decii, cum in aciem seorum inruebant: his levabat omnem Volnerum metum nobilitas mortis et gloria num tum ingemui33 Epaminondum putaS, cum una cum Sanguine vitam effluere sentiret imperantem enim patristin Laeedaemonii relinquebat, vitam acceperat Servientem hae Sunt Solacia, hae fomenta summorum dolorum dices, quid in pace, bquid domi, quid in lectulo ad philosopho me reVOCIS,
qui in aciem non Saepe prodeunt, e quibus homo uno levis, Heracleotes Dionysius, cum a Zenone sortis esse didicisset, a dolore dedoctus St. nam cum ex renibuS laboraret, ipso in eiulatu clamitabat falsa osse illa, quae antea de dolore ipse sensisSet quem cum Cleanthes On-diSeipulia rogaret, quaenam ratio eum de sententia deduxisset, respondit: si qui, cum tantum operae philOSophiae dedisset, dolorem tamen ferre non PoSSet, SatiSeSSet argumenti malum esse dolorem plurimos autem annos in philosophia consumpsi ne ferre POSSUm mulum est igitur dolor. tum Cleanthem, eum Pede Erram PercuSSiSSet, VerSum ex Epigonis serunt dixisse: audisne haec Amphiarae, sub terram abdite Zenonem significabat, a quo illum degenerare dolebat. ut non OSter Posidonius, quem et ipse saepe vidi et id ei dicam, quod Solebat narrare Pompeius, Se cum Rhodum venisset deceden ex Syria, audire voluisse PoSidonium;
356쪽
sed cum audisset eum graviter ESSe aegrum, quod vehementer eius artus laborarent, voluiSSe tamen nobilissimum philoSophum viSere quem ut vidisset et salutavisset honorificisque verbi prOSecutUS OSSet molesteque se dixi8Set ferre, quod eum non posset audire, at illo tu vero' inquit potes nee committam ut dolor corporis efficiat, ut frustra tantus Vir ad me Venerit. itaque narrabat eum graviter et copiose de hoe ipso, nihil esse bonum nisi quod esset honestum, cubantem disputaviSSE, cumque quasi saces ei doloris admoverentur, Saepe dixiSSE: nihil agis, dolor quamvis sis molestus, numquam E ESSE
confitebor mali ini. omninoque omnes clari et nobilitati labores contendendo fiunt etiam tolerabiles videmusne apud quos eorum ludorum, qui gymnici nominantur, n-gnus honos sit, nullum ab iis, qui in id certamen descendant, devitari dolorem apud quos autem venandi et equitandi laus viget, qui hane petessunt nullium fugiunt dolorem quid de nostris ambitionibus, quid de cupiditate honorum loquar quae flamma est, Per Uam Oncucurrerunt ii, qui hae olim punctis singulis conligebant itaque semper Africanus Socraticum Xenophontem in manibus habebat, cuius in primis laudabat illud, quod diceret eosdem labores non neque gravi PSSe imperatori et militio quod ipse honos laborem leviorem
6 faceret imperatorium sed tamen hoo evenit, ut in volgus insipientium opinio valeat honestatis, cum ipsam Videre non possint itaque fama et multitudinis iudicio moVentur, cum id honestum putent, quod a plerisque laudetur te autem, si in oculis sis multitudinis, tamen eius iudicio stare nolim ne quod illa putet idem putare pulcherrimum tuo tibi iudicio est utendum tibi si recta probanti placebis, tum non modo tete viceris, quod paulo 6 ante praecipiebam, sed omnis et omnia hoc igitur tibi propone amplitudinem animi et quasi quandam exaggerationem quam aliissimam animi , quae maxime eminet
contemnendis et despiciendis doloribus, unam ESSE Omnium rem pulcherrimam eoque pulchriorem Sibaeet O-Pulo neque plaugum captans e tamen ipsa delectet quin
etiam mihi quidem laudabiliora videntur omnia, quae ine
357쪽
TUSCULANM UM DISPUTATIONUM II 62 6i Ioivenditatione, sine populo teste siluit, non quo fugiendus sit, omni: enin bono facta in luce Se conlocari volunt-, Sed tamen nullum theatrum virtuti conscientiamnius est atque in primis meditemur illud, ut haec pa 2 tientia dolorum, quam saepe iam animi intentione dixi esse firmandum, in omni genere Se nequabilem Praebeat. Saepe Cnim initi, qui aut propter victoriae cupiditatem aut propter gloriae aut etiam, ut ius suum et libertatem tenerent, Volnera exceperunt fortiter et tulerunt, idem omissa eontentione dolorem morbi ferro non possunt; neque enim illum, quem uelle tulerant, ratione aut Sapientia tulerant, sed studio potius et gloria itaque barbari quidam et inmanes ferro decortare acerrume POSSunt, negrotare viriliter non queunt Graeci autem homines, non Satis animoSi, prudenteS, ut PS captu hominum, satis, ho8tem Spistere non poSSunt eidem morbo toleranter atque humane ferunt ut Cimbri et Colliberi in proeliis exsultant, lamentantur in morbo nihil enim poteSt 38 aequabile, quod non a certa ratione profici-Scatur. Sed iam Videns eos, qui aut studio aut opinione dilueantiar, in eo perSequendo atque adipigcendo dolore non frangi debens existimare nut non esse malum dolo rem nut, etiam Si quiequid asperum alienumque natura sit, id appellari placeat malum, tantiatum tamen ESSE, ut
a virtute ita obruatur, ut nuSquam adPprout quae Editare, quae3o die et noctis latius enim manabit haec ratio et aliquanto maiorem locum quam de uno dolore oeeupabit; nam si omnia fugiendae turpitudinis adipiscendaeque lionestatis causa faciemus, non modo Stimulos doloris, sed etiam fulmina sortianae contemnamus licebit, praesertim cum paratum sit illud ex hesterna disputatione perfugium ut enim si cui naviganti, prae 6 dones si insequnntur, deus qui dixerit eice te e navi; Praesto est qui excipiat, vel delphinus, ut Arionem Mettiynmaeum, vel equi Pelopis illi Neptunii, qui per
unda curru SuspenSos rapui33e' dicuntur, excipient te et quo veli perferent, omnem omittat timorem, Si urguentibus asperi et odiosis doloribus, Si tanti sint, ut ferendi non sint, quo it confugiendum tu VideS.
358쪽
3o M. TULLI CICERONISi hoc ore hoc tempore putavi Ese dicendu sed tu soria sci in sententia permanes. I. Minime vero, ecque biduo duarum rerum qua maxime timebam, per liberriti motu M. Cras ergo ad elep8Jdrum; Io nam diximus et ibi hoc video non posse deberi. I. Ita
illud quiddin ante meridiem, hoc eodem
empor . . Si faciemus tuisque optumi Studiis ob
359쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM III dos
M. TULLII CICERONIS TUSCULANARUM DISPUTATIONUM
Prooemiium huius libri in laudibus philosophiae versatur, quae cum medicina animi sit eaque in potestate nostra queritur multum et honoris haberi et temporis tribui medicinae corporis, illam autem contemni et neglegiacap. 1-3 . Deinceps id agitur, ut aegritudinem non cadere in Sapientem demonstretur. Praemittuntur argumenta leviora, ut a verbis Latinorum ducta, qui omnem animi adfectionem rationis lumine carentem, insaniam, amentiam, dementiam appellent, adeoque a Sapiente removeant ea p. g. b). Sequuntur deinde argumenta Stoicorum breviter astrictaicap. 6-s . Quibus expositis suo more fusius aliquanto ae latius dieit. Probantur philosophorum praecepta fortes quaSdam sententia Sequentium, Peripateticorum non item, Perturbationum mediocritates probantium (cap. Io . Apparere autem dicitur non solum omnis aegritudinis, verum ceterarum etiam perturbationum ausam esse ab opinione repetendam et aegritudinis quidem ab opinione magni mali, cuius definitio subicitur huiusce modi esse opinionem magni mali praesentis et recentem quidem opinionem talis mali, ut in eo rectum videatur esse angiaeap. II). Ex hac definitione in tris partes abit disputatio, quarum prima docet aegritudinem esse ex opinione maliten p. 12. 13 , in qua Epicurum refellit, qui ipsam opinionem esse aegritudinem contendat, et Cyrenaicos, qui non putent valere ad aegritudinem nisi inopinatum malum, quod, quamquam inSPE- rata sint graviora et ipsa praemeditati aegritudinem minuatie a P. 13-is , ut merito reprehendantur Epicurei, qui istam reprehendant cap. ab , et cogitationes potius ad voluptates traducant corporis aut quae propter corpus vel recordatione vel spe cogitentur(cap. Ii-2l , tamen in isto non sint omnia, cum et non Pinutorum natura considerata intellegatur, propterea tantum magna Videri, quod quanta sint considerandi spatium non detur, et quasi culpa contractum omne non provisum malum videatur cap. 22). Altera pars dolorem voti nitarium esse, non in natura rerum ipsa Situm, Eceo demonstrat, quod, cum accessit ad opinionem magni
mali altera illa opinio, ad officium pertinere aegre ferre quod acciderit, vehementer augeatur aegritudinis perturbatio cap. 23 sqq. .
360쪽
Torti denique hoe argument a natura rerum aegritudinom remo
vet, quod aegritudo fere non sit nisi e reoenti mali opinione, quaeque habeat quandam viriditatem unde fiat ut ipse dies vel maximae aegritudini medeatur cap. 31 . Reliqua disputatio versatur in remediis aegritudinis tradendis (cap. 32.33). Quidnarii esse, Brute, auSa PusEm Ur, Um On- Stemu ex animo et Corpore, corporis curandi tuendique
causa quae8ita sit ars atque eius utilitas deorum inmor
talium inventioni consecrata, animi autem medicina nee tam desiderata sit ante quam inventa, nee tam Ulta Ostea quam cognita St, nee tam multis grata et probata,
pluribus etiam suspeeta et invisa an quod corporis gravitatem et dolorem animo iudicamus, animi morbum corpore non sentimus cita fit ut animus de se ipse tum iudicet, cum id ipsum, quo iudicatur, aegrotet quod itali nos natura genuis8et, ut eam ipsam intueri et perspicere eademque optima duce cursum vitae confistere poSSemu8, haud erat Sane quod quisquam rationem nodoctrinam requireret: nune parvulos nobis dedit igniculos, quo celeriter malis moribus opinionibusque depravati Si restinguimus, ut nusquam naturae lumen adpareat. sunt enim ingeniis nostris semina innata Virtutum, quae indulescere liceret, ipsa nos ad beatam vitam natura perdu-CEret: nun autem, simul atque editi in lucem et suscepti sumus, in omni continuo pravitate et in summa opinio-
DUm ErVerSitate VerSamur, ut paene cum lacte nutricis errorem UxiSSE Videamur cum vero parentibus redditi,
dein magistris traditi sumus, tum ita variis inbuimur
erroribus, ut vanitati veritas et opinioni confirmatae na- , tura PS cedat necedunt etiam poetae, qui cum magnam Speciem doctrinae Sapientiaeque prae e tulerunt, audiuntur, leguntur, edissiuntur et inhaereseunt penitus in mentibus cum Vero eodem, quasi maxumus quidam magiSter, populu8 deeεεi atque omnis undique ad vitia consentiens multitudo, tum plane infleimur opinionum pravitate a naturaque deSeigeimus, ut nobis optime naturne vim vidisse videantur, qui nihil melius homini, nihil magis expetendum, nihil praestantius honoribUS, imperiis, populari gloria iudicaverunt; ad quam sertur