장음표시 사용
371쪽
TUSCULANALUM DISPUTATIONUM III. 2s 3s 321
ergo lioe Terentius a philosoplii a sumptum cuin talii coni ab modo dixerit, itos, e quorum fontibus id inustum St, non et dicemus lio melius et constantius sentiemus lito est enim ille voltus seniper idem, quoni dieitur Xantllippe praedicare Solita in viro Suo fuisse Socrate , Codoni Cmper se vidisse exeuntem illuni doni Et reveri OntCIia. DEU Pro ea frons erat, quae M. Crassi illius veteri8, quem semel nit in iiiiii vita risisse Lucilius, sed tranquilla et
Sorena Sie iiiiii neeepimus iure autem erat semper idem VoltuS, viii ientis, a qua is fingitur, nulla fieret mutatio. qua re accipio equidem a Cyrenaici lineo rina contra CaSu et eventus, quibu eorum adVenientes impetus diuturii Praeliteditatione frangantur, Simulque iudico malunt illud opinionis esse, non naturae; Si enim in re ESSet,
cur fierent provisa leviora Sed est isdem de rebus a quod diei possit subtilius, si prius Et liciari sententiam
viderimus, qui cenSet necesse esse omni in aegritudine esse, qui se in malis esSe arbitrentur, sive illa ante provisa et exspeetata sitit SiVe inveteraverint nam neque vetustate minui mala ite fieri praemeditata leviora, stultamque etiam esse meditationem futuri muli aut fortasse ne futuri quidem satis esse odiosum malum mno, cum venis8et; qui autem Semper cogitavisSet Coidere posSe aliquid adversi, ei fieri illud sempiternum malum; si Verone futurum quidem sit, frustra suscipi miseriam Voluntariam ita semper angi aut accipiendo aut cogitando malo. levationem autem aegritudini iii duabus rebus ponit, daaVoentione a cogitanda molestia et reVocatione ad contemplanda Voluptates parere enim Cen Set nimiam rationi pos8 et quo illa ducat sequi vetat igitur ratio intueri molestias, abstralii ab acerbis cogitationibus, hebetem stet aciem ad miserius contemplandaS, a quibuS cum eoinit receptui inpellit rursum et incitat ad conspiciendas totaque mente contrectandas Varia VoluptateS, quibus ille et praeteritarum memoria et SP ConSEquEI tium sapientis vitam refertam putat hae noStro moreno diximus, Epicuri dicunt suo; sed quae dicunt videa-IDUS, quo modo, neglegamu3. Principio male repre 16hondunt praemeditationem rerum suturarum. nihil At enim quod tam tundat elevetque aegritudinem quam
372쪽
perpetua in omni vita cogitatio nihil esse quod non accidere possit, quam meditatio Condissioni humanae, quam vitae lex commentatioque parendi, quae non hoo adfert,
ut Semper maereamuS, Sed ut nUmquam neque enim
qui rerum naturam, qui vitae varietatem, qui inbecillitatem generis humani stogitat, maeret, eum nee Cogitat, sed tum vel maxime Sapientiae fungitur munere. utrumque enim ConSequitur, ut et considerandis rebus
humanis proprio philosophiae fruatur officio et adversis casibus triplici consolatione sanetur: primum, quod po88 accidere diu cogitavit, quae cogitatio una maxime molestias omnis extenuat et diluit deinde, quod humana humane ferenda intellegit poStremo, quod videt malum nullum esse nisi culpam, culpam autem nullam esse, cum id, quod ab homine non potuerit praeStari,
35 evenerit. nam revocatio illa, quam adfert, cum a Contuendis nos malis avossat, nulla Si non est enim in nostra potestate fodicantibus iis rebu8, qua mala ESSE opinemur, dissimulatio vel oblivio lacerant, vexant, Stimulos admovent, ignis adhibent, respirare non inunt. et tu oblivisci iubes, quod contra naturam St, qui quod natura datum est auxilium extorqueas inveterati doloris est enim tarda illa quidem medistina, Sed tamen magna, quam adfert longinquitas et dies iubes me bona cogitare, oblivisci malorum diceres aliquid et magno quidem philosopho dignum, Si ea bona SSe SentireS,HUREi essent homine dignissima Pythagoras mihi si diceret
aut Socrates aut Plato: quid inees aut quid maeres aut cur Suecumbis cedisque fortunae quae pervellere te sor-Sitan potuerit et pungere, non potuit certe viri frangere. Inngna vis egi in virtutibus eas excita, si forte dormiunt. iam tibi aderit princeps fortitudo, quae te animo tanto OSSe Oget, ut omnia, quae POSSint homini evenire, contemnas et pro nihilo putes aderit temperantia, quae StCadem moderatio, a me quidem paulo ante appellata frugalitaS, quae te turpiter of nequiter sacere nihil patietur. quid Si autem nequius aut turpius ecfeminato viro ne iustitia quidem sine te ista facere, cui minimum CSSO videtur in hae causa loci, quae tamen ita dicet dul)liciter OSSe te iniustum, cum et lienum adpetas, qui mortaliS
373쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM III 35 do. et23
natus condicionem liost illos inmortalium, et graviter feraste, quod utendum acceperis, reddidi8SQ. Prudentiae vero di quid respondebis ostenti virtutem Sese ESSE COIitCntum, quo modo ad bene vivendum, si etiam ad beato quae si extrinseeus religata pondoni Et non et oriatur a Se et rurSUS ad Se revertatur Et omnia Sua conplexa nillil quaerat aliunde, non intellego cur aut verbis tam vehementer ornanda aut re tanto opere expetenda videatur ad haec bona me si roxoenS, Eliicure, ParCO, Equor, torte ipso duce, obliviscor etiam malorum, Ut iubOS, O suo facilius, quod ea ne in mali quidem Pononda CENSEO. sed traducis cogitationes mon ad Voluptates quas cor- Pori credo aut quae Propter corpus vel recordatione vel
Spe cogitentur num quid St aliud rectene interpretor sententiam tuam solent enim isti negare nos intellegere
quid dicat Epicurus hoc dicit et hoc ille acriculus me 38
audiente Athenis senex Zeno, iStorum acutiSSimuS, Ontendere et magna voce disiere Solebat, eum esse beatum, qui praesentibus voluptatibus frueretur confideretque se fruiturum aut in omni aut in magna parte vitae dolore non interveniente aut, si interveniret, Si summus foret, futurum brevem, in productior, plus habiturum iucundi quam mali hae cogitantem fore beatum, praesertim si et ante perceptis bonis contentia esSet et nee mortem nec deos extimeSeeret habes formam Epicuri vitae beatae verbis Zenonis expressam, nihil ut possit negari quid ergo huiusne vitae propositio et cogitatios aut Thyestem levare poterit aut Aeetam, de quo paulo
ante dixi, aut Telamonem pulSum patria exsulantem atque egentem in quo hae admiratio fiebat: hicine est illi Telamon, modo quem gloria ad caelum extulit, quem aspectabant, cuius obi Graii ora obvertebant sua quod i cui, ut ait idem, o
a gravibus illis antiquis philosophis petenda medicina
est, non ab his voluptariis quam enim isti bonorum copiam dicunt fae Sane es3 summum bonum non dolere,
374쪽
nunc omnia: idne St, quo traducti luctum evomus iit sane summum malum dolere in eo igitur qui non est, si di malo careat, Continuone fruitur Summo bono quid tergiverSamur, Epicure, ne fatemur eam nos distere voluptatem, quam tu idem, cum S perfricui3ti, soles dicere sunt hae tua verba necne in eo quidem libro, qui continet omnem disciplinam tuam, fungar enim iam interpretis munere, ne qui me putet ingere dicis lineo:
nec equidem habeo quod intellegam bonum illud, detrahens a Voli aptat PS quae Sapore Percipiuntur, detrahens eaS, quae nuditu et cantibus, detrahens eas etiam, quae ex formi percipiuntur eulis, SuaVi motiones, Sive
quae aliae voluptates in toto homine gignuntur quolibet Sensu nec vero ita dici potest menti laetitiam solam osse in bonis laetantem enim mentem ita novi, Spe eorum omnium, quae supra dixi, fore ut natura iis po- 2 tiens dolore careat.' atque hae quidem his verbis, quivis ut intellegat quam voluptatem norit Epicurus deinde paulo infra saepe quaesivi inquit ex iis, qui appellabantur Sapientes, quid haberent quod in bonis relinquerent, si illa detraxissent, nisi si vellent voces inanis fundere nihil ab iis potui cognoscere: qui Si virtutes ebullire volent et sapientias, nihil aliud dicent nisi eam viam, qua
efficiantur eae voluptate8, qua Supra dixi.' quae Equuntur in eadem gententia sunt totusque liber, qui Stde summo bono, refertus et verbis et Sententiis talibus.. ad huncine igitur vitam Telamonem illum revocabiS, ut leves aegritudinem, et Si quem tuorum adflictum maerore videris, huic acipenserem potius quam aliquem Socraticum libellum dabis, hydrauli hortabere ut audiat voces Potiu quam Platonis, expones quae spectet florida et varia, fasciculi ini ad naris admovebi8, instende odores,
sortis redimiri iubebis et rosa si vero aliquid etiam ,
tum plane luctum omnem abSterseriS.lii Haec Epicuro confitenda sunt nut ea, qua modo CX-
pressa ad verbum dixi, tollenda de libro vel totus liber potita abiciundus est enim consertu voliis infibuS. unOrendum igitur quem ad modum aegritudine Privemus eum, qui ita dicat:
375쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM III. I 6 32s
pol initi fortuna in gis nune defit quantagonus. nanique regnuni Sul)PPtolint mi, ut eius quanto e loco,
quantis opibus, quibus de rebus inp8a fortuna necidat. quid huio alix niuis inpingendus est, ut plorare desinat, aut aliquid ius iodi occe tibi ex altera liarto ab
hui subvenire debemus quaerit enim auxilium: quid potam praesidi aut XSequar, quOVE NUDE auxilio exsili aut fuga freta sim Furce et Urbe orba sum. quo aeeidam L quo adplicem cui ne arae patriae domi stant drnetae et disiectae
sana flamma deflagrata, tosti alti sunt parietes deformati atque abiete CriSi a Scitis quae sequantur et illa in primis: Pater, o patria, o Priami domus, saeptum alti8ono cardine templum, vidi ego te, adStante ope barbarica,teetis caelatis, laqueati8, auro ebore instructam regis eo. poetam egregium V quamquam ab his eantoribus u daphorionis contemnitur. Sentit Onania repentina Et necopinata ESSE graViora. Exaggeratis igitur regiis opibus, quae Videbantur empiternae fore, quid adiungit 8 haec omnia vidi inflammari, Priamo vi vitam evitari,
Iovis aram Sanguine turpari. praeclarum carment Si enim et robus et verbis et mo ibdis lugubre eripiamus ut negritudinem quo modo Fconioeemus in culcita plumea psaltriam adducamus, hedychri incendamus scutellam, dulciculae potionis aliquid videamus et cibi haec tandem bona sunt, quibus aegritudines gravissimae detrahantur; tu enim Paulo ante ne intellegere quidem te alia ulla dicebas revocari igitur
oportere a maerore ad cogitationem bonorum conveniret
mihi cum Epicuro, si quid Sset bonum ConvenirEt. Dico aliquis quid ergo tu Epicurum existimas istario voluisse aut libidinosas eius fuisse sententias ego vero minimo video enim ab eo dici multa Severe, multa Prae-
376쪽
clare itaque, ut Saepe dixi, de acumine agitur eius, non de moribus quamVi Spernat Voluptate Cas, quaS modo laudavit, ego tamen meminero quod videatur ei summum bonum non enim Verbo solum posuit voluptatem, Sed explanavit quid diceret. saporem' inquit et corporum conplexum et ludos atque cantus et sorinus eas, quibus oeuli iucunde moveantur. num fingo, num
mentior cupio refelli quid enim laboro nisi ut veritas
.et in omni quaestione explicetur at idem ait non creSeere voluptatem dolore defraeto Summamque esse Voluptatem nihil dolore paucis verbis tria magna PECORfR. Illam, quod Seeum pSe pugnat modo enim ne suspicari quidem e quicquam bonum, nisi sensus quasi titillarentur Voluptate nune autem summam Voluptatem esse dolore e rore. OfOSine magis seeum ipse pugnare alterum Pesseatum, quod, Cum in natiar tria Sint, uniam gaudero, alterum dolere, tertium nee gaudere ne dolere, hi primum et tertium putat idem esse ne distinguit a non dolendo voluptatem tertium essentum Commune Cum quibusdam, quod cum virtus maxime expetatur eiuSque adipiAeendae causa philosophia quaesita sit, ille a virtute a summum bonum Separavit. at laudat Saepe virtutem.'et quidem C. Graechus, eum largitiones maximas festisset et effudisset norarium, verbis tamen defendebat aerarium. quid verba audiam, cum facta videam Piso illo Frugi Semper contra legem frumentariam dixerat is lege lata consularis ad frumentum accipiundum Venerat animum advertit Gracchus in contione Pisonem stantem quaerit audiente populo Romano qui sibi constet, cum ea lege frumentum petat, quam dissuaserit. nolim' inquit mea bona, Gracche, tibi viritim dividere libeat, sed, si facias, Partem petam. Parumne desilaravit vir gravis et sapiens lege Sempronia patrimonium publicum dissupari Iogod orationes Graeelii patronum aerarii SA dices negat Epicurus iucunde posse vivi nisi cum virtute viVntur, negat ullam in sapientem vim esse ortunae, tenuom ictum antefert copioso, negat ullum SS temPu quo Sapiens non beatus sit omnia philosopho digna, sed cum voluptate pugnantia. non istam dicit voluptatem. dieat quamlibet: nempe eam dicit, in qua virtutis nullii Pars
377쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM III di 53 et2i
insit age, si voluptatein non intelleginius, ne dolorent quiclem nego igitur eius esse, qui dolore Unimiam mulum metiatur, mentionem facere virtutis sed queruntur iquidam Epicurei, vir optimi jam nulluni gonus Stminus malitiosum, me studiose distere contra Episturum ita redo de tonore aut de dignitate Confondinuis.
mihi summum in animo bonum videtur, illi autem ineorpore milii in virtute, illi in voluptate. O illi pugnanto quidem vicinorum fidem inplorant; multi autem sunt qui statim convolent ego sum is, qui dicam me non laboraro, etiam habiturum quod egerint quid enim do si
bello Punico agitur de quo ipso cum aliud M. Catoni,
aliud L. Lentulo videretur, nulla inter eo concertatio umquam fuit hi nimis iraeunde agunt, praeSertim eumni, iis non sane animosa defendatur Sententia, Pro qua non in senatu, non in contione, non apud exercitum Eque nil censores dicere audeant. Sed cum isti alias, et eo quidem animo, nullum ut certamen inStituam, Verum dicentibus facile cedam tantum admonebo, Si maxime verum sit ad Corpus omnia referre Sapientem SiVe, ut
honestius dicam, nihil facere nisi quod expediat, sive omnia referre ad utilitatem suam, quoniam haec pinuSibilia non sunt, ut in sinu gaudeant, gloriose loqui do-
Cyrenaieomam restat Sententia, qui tum aegritudinem 2 Censent exsistere, Si necopinato quid evenerit est id quidem magnum, Ut supra dixi et inni Clirysippo ita videriseio, quod provisum ante non it, id ferire vehementius;
sed non sunt in hoo omnia quamquam hoStium repenSndventus magis aliquanto conturbat quam exspeetatus et maris subita tempeStas quam ante proviga terret a Vigantis vehementius, et eius modi Sunt pleraque Sed, cum
diligenter necopinatorum naturam consideres, nihil aliud reperins nisi omnia videri subita maiora, et indem obdun CuUSus, Primum quod quanta sint quae necidunt considerandi spatium non datur, deinde, cum videtur praecaveri potuiSSe, Si proxiSum 33et, quasi culpa contractum malum aegritudinem acriorem faeit quod ita scsse dies declarat, quae procedens ita mitigat, ut isdem malis manentibus non modo leniatur aegritudo, Sed in
378쪽
plerisque tollatur. Narthaginienses multi Romae servierunt, Maeedones rege Perge capto vidi etiam in Po
hi poterant omnes eadem illa de Andromacha deplorare
hae omnia vidi', sed iam decantaverant forta33e eo enim erant voltu, ratione, omni reliquo motu et Statu,
ut eos Argivos aut Sicyonio diceres, magisque me O- vorant Corinthi subito aspectae parietinae quam pSos Corinthios, quorum animis diuturna cogitatio callum ve-5 fustatis obduxerat legimus librum Clitomachi, quem ille eversa Narthagine misit consolandi causa ad captivos civis suos in eo est disputatio scripta Carneadis, quam se ait in commentarium rettulisse cum ita positum CSSet, videri fore in aegritudine sapientem patria capta, lane Carneades contra dixerit scripta sunt tanta igitur calamitatis praesentis adhibetur a philosopho medicina, quanta in inveterata ne desideratur quidem, nee si aliquot annis post idem ille liber captivis missus esSet, Volneribus mederetur, sed cicatricibus sensim enim et pedetemptim progrediens extenuatur dolor, non quo ipsa res immutari soleat aut possit, sed id, quod ratio debuerat, usus docet, 23 minora esse ea, quae Sint visa maiora quid ergo opus est, dicet aliquis, ratione aut omnino consolatione illii,
qua Solemus uti, cum levare dolorem maerentium volumus hoe enim fere tum habemus in promptu, nihil oportere inopinatum videri ut qui tolerabilius sero incommodum qui cognoverit necesse esse homini tale aliquid accidere hae enim oratio de ipsa summa mali nihil detrahit, tantum modo adfert, nihil evenisse quod non opinandum UiSSet neque tamen genus id orationis in consolando non valet, sed id haud sciam an plurimum ergo iSta necopinata non iubent tantam vim, ut negritudo ex iis omnis oriatur feriunt enim fortasse gravius, non id efficiunt, ut ea, quae aceidant, maiora Videantur; quia recentia Sunt, maiora videntur, non quia repentina.b Duplex est igitur ratio veri reperiendi, non in iis solum, quae mala, Sed in iis etiam, quae bona videntur; nam aut ipsius rei natura qualis ot quanta sit quaerimuS. Ut de Paupertate non numquam, cuius onus disputando
379쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM III si sis 32slcv:imus, o Centes quam parva Et quam niten Sint quasi natura desideret, nulla disputandi subtilitate orationem ad exempla traducimus hic Socrates commemorat Ur,
hic Diovo nos hie nostilianum ilhid:
saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia. Cum ni manuperint is una eademque sit vis, quidnam dici potest quam ob rein C. Fabricio tolerabilis ea fuerit, alii negent se ferro posse huic igitur aliori oneri similis iost ea ratio consolnndi, uno docet humana esse qUne Rcciderint non enim id solum continet ea disputatio, ut cognitionem adserationeris humani, sed signifient tolerabilia esse quae et tulerint et ferant ceteri de paupertate dagitur multi patientes nuperes commemorantur de contemnendo honore multi inhonorati proseruntur et quidem propter id ipsum beatiores eorumque, qui Privatum otium negotiis publicis antetulerunt, nominatim vita laudatur, nec siletur illud potentissimi regis anapae-Stum, qui laudat senem et fortunatum esse dieit, quod inglorius sit atque ignobilis ad supremum diem PerVenturus. Similiter commemorandis exemplis orbitate quo sisque liberum praedicantur eorumque, qui gravita fertint, luctus aliorum exemplis leniuntur; si perpes Sio ceterOrum facit ut ea, quae neciderint, multo minora quam quanta sint exiStimata videantur ita sit sensim cogi tantibus ut, quantum sit ementita opinio, adparent atque hoc idem et Telamo ille declarat:
ego eum genia . . . et TheseuS: futuras me eum commentabar mi SerisIS, ct Anaxagoras: Sciebam me genuisse mortalem. lii enim
omnes diu cogitante de rebus humanis intellegebant eas nequaquam pro opinione volgi esse extimeScendas. Et mihi quidem videtur idem fere necidere iis, qui ante Oditantur, quod iis, quibus medetur dies, nisi quod ratio quaedam sanat illos, hos ipsa natura, intellecto eo, quod rem continet, illud malum, quod opinatum sit 33 Dia-Xumum, DE IUR Uam PS Se tantum, ut vitam beatam possit evertere hoe igitur efficitur, ut ex illo necopinato plaga 'maior sit, non, ut illi Putant, ut, Cum duo bia Pare QRSUS evenerint, i modo negritudine adsietatur, cui ille neco-
380쪽
Pinnio ensus evenerit ita liue disiuntur non nulli in no- rore, cum de ne communi hominum condicione audivissent, ea lege ESS DOS Dat OS, Ut nemo in perpetuum 25 esse posset exper mali, graViu etiam tuliSSe quocirca Carneades, ut video nostrum Seribere Antioohiam, reprehendere Chrysippum solebat laudantem Euripideum carmen illud:
mortali nemo est, quem non attingat dolor morbusque multis sunt humandi liberi, rurSum Creandi, morsque est finita omnibus, quae generi humano angorem nequiquam adferunt. reddenda terrae est terra, tum Vita omnibus metenda, ut fruges si iubet neeessitas. 6 negabat genus hoc orationis quiequam omnino ad levandam aegritudinem pertinere; id enim ipsum dolendum esse dicebat, quod in tam crudelem necessitatem incidissemus; nam illam quidem orationem ex commemoratione alienorum mniorum ad maleVolos ConSolandos ESSE C- commodatam. mihi vero longe videtur Sestus; nam et noeessitas serendae condicionis humanae quasi cum deo pugnare prohibet admonetque SSe hominem, quae cogitatio magno opere luctum levat, et enumeratio exemplorum non, ut animum maleVolorum oblectet, adfertur, sed
ut ille, qui maeret, ferundum sibi id censeas, quod vidento multos moderate eo tranquille tulisse. omnibus enim modis fulciendi sunt qui ruunt nee cohaerere POSSUnt propter magnitudinem aegritudinis; ex quo ipsam aegritudinem Drreri Chrysippus quasi solutionem totius hominis appellatam putat quae tota poterit evelli explicata, ut prinoipio dixi, causa aegritudinis est enim nulla alia nisi opinio et iudicium magni praesentis atque UrguentiS mali. itaque et dolor corporis, cuius S morSUS ROOrHIDUS, Perfertur Spe proposita boni et acta aetas honeste ne splendide tantam adfert consolationem, ut eos, qui ita vixerint, nut non attingat aegritudo aut perleviter pungat animi dolor. Sed ad hanc opinionem magni mali cum illa etiam OPini neceSsit, oportere, reetum esse, ad officium Ortinere ferro illud aegro, quod acciderit, tum denique ossicitur illa gravis aegritudinis perturbatio. hae Pi-26