장음표시 사용
361쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM III. I 6 Ila
optumus iiisque, veramque illam honestatem xpetens, quam Unam n tura maxime nipitrit, in summa inanitate versatur Conseetnturque nullam eminentem effigiem virtutis, sed adumbratam imaginem gloriae . est enim
gloria solida quaedam res et Xpressa, non adumbrain: ea est Consentions laus bonorum ineorrupta vox liene iudicantium de exeollenti virtute, ea virtuti resonat tamquam imago quae quia recte saetorum Plerumque comes est, non est bonis viris repudianda illa autem, quae se eius imitatricem esse volt, temeraria atque inconsiderata et Plerumque pestentorum vitiorumque laudatrix, amaliopularis, simulatione lionestatis formam eius pulchritudinemque corrumpit qua Caecati homine8, eum lane dum tinni Praeclara cuperent eaque nescirent ne ubino qualia essent, funditus alii Verterunt suas civitates,
alii ipsi occiderunt atque hi quidem optuma petente8
non tam Voluntate quam cursus errore talluntur quid
qui pecuniae cupiditate, qui voluptatum libidine seruntur,
quorumque ita perturbantur animi, ut non multum absint
ab insania, quod insipientibus contingit omnibus, his
nullane est adhibenda curatio utrum quod minus nosteant animi aegrotationes quam Corporis an quod Corpora Curari Possint, animorum medicina nulla sit at o morbi
onim ipso odiosi sunt, quod ad animiam pertinent eum que sollieitant, animusque aeger' ut ait Ennius sempererrat neque poti neque Perpeti poteSt Cupere numquam desinit. quibus duobus morbis, ut omittam alio3 negritudine et cupiditate, qui tandem posSunt in orpore QSSE graviore88 qui vero probari potest, ut sibi mederi animus non POSSit, cum ipsam medicinam corporis animus invenerit cumque ad corporum Sanationem multum ipsa Corpora Et natura Valeat ne omnes, qui curari e passi Sint, continuo etiam eonvalescant, animi autem, qui Sesanari voluerint praeceptisque sapientium paruerint, Sine ulla dubitatione sanentur est proseoto animi medistina, philosophia, cuius auxilium non, ut in Corpori morbis, petendum At foris, omnibusque opibus sque viribus, ut nosmet ipsi nobis mederi possimus, elaborandum cst: quamquam de universa PhiloSophia, quanto opere et Ox-
362쪽
potenda esset et colenda, Satis, ut arbitror, dictum est in Hortensio de maxumis autem rebus nihil fore intermisimus poStea ne disputare ne scribere his autem libris expoSita Sunt ea, quae a nobis cum familiaribus nostris in Tusculano erant disputata sed quoniam duobus superioribus de morte et de dolore dictum est, fertius dies et disputationis hoc tertium volumen efficiet ut enim in Academiam nostram descendimus inelinato iam in postmeridianum tempus die, popogei eorum aliquem, qui
aderant, auSam disSerendi tum res acta si est:
I. Videtur mihi cadere in sapientem aegritudo. II. Num reliquae quoque perturbationes animi, formidines, libidinos, iracundiae hae enim fere sunt eius modi, quae Graeci εα η appellant; ego poteram morbos, et id
verbum esset e verbo, Sed in conSuetudinem noStram non caderet: nam miSereri, inVidere, geStire, laetari, nec omnia morbos Graeci appellant, motus animi rationi non obtemperantis nos autem hos eosdem motus concitati animi recte, ut opinor, Perturbatione dixerimuS, morbos autem non satis usitate, nisi quid aliud tibi videtur. I. Mihi vero isto modo M. Haecine igitur cadere in sapientem putas I. Prorsus existimo M. Ne ista gloriosa Sapientia non magno aestimanda ess, Si quidem non
multum differt ab insania. I. Quid tibi omnisne animi commotio videtur insania M. Non mihi quidem soli,
sed id quod admirari saepe soleo, maioribu quoque Ostris hoc ita visum intellego multis saeculis ante Socratem, a quo hae omnis, quae est de vita et de moribus, philo3ophia manavit. I. Quonam tandem modo M. Quin nomen insaniae signifieat mentis aegrotationem et morbum. Omnis nutem perturbationes animi morbos
philosophi appellant negantque stultum quemquam hiS
morbis vacare; qui autem in morbo sunt, sani non Unt, et omnium insipientium animi in morbo sunt omne insipientes igitur insaniunt. sanitatem enim animoriam positam in tranquillitate quadam constantiaque enSE-bant; his rebus mentem vacuam appellarunt insaniam. Propterea quod in perturbato animo, sicut in corpore. Sanitas Ese non posset ne minus illiud neute quod animi adsectionem lumine mentis onrontem nominRVCI UIll
363쪽
TUSCULANARU I DISPUTATIONUM III i si Blis
amentiam eandem sit dementiam ex tio intellegendinia est eos qui nee rebus nomina posuerunt, sensisse hostidem, quod a Socrate a coeptum illigento Stoici retinuerunt, omnis insipientis esse non Annos qui est enim animus in aliquo morbo, morbos utem hos Pertur infosmotus, ut modo dixi, philosophi appellant , non magis QS Sanus quam id corpus, quod in morbo si ita fit ut sapientia sanitas sit animi, insipientia autem quasi insanitas quaedam, quae est insania eademque dementia; multoque melius hae notata sunt verbis Latinis quam Graecis, quod aliis quoque multis locis reperietur sed id alias, uno quod instat totum igitur id, quod quae Hrimus, quid et quale sit verbi vis ipsa declarat eos enim
sanos quoniam intellegi necesse est, quorum mens motu
quasi morbo perturbata nullo sit, qui contra adfecti sint, hos insanos appellari necesse est itaque nihil meliusquam quod est in consuetudine sermonis Latini, cum exisse ex potestate dicimus eos, qui eos renati ferunturnus libidine aut iracundia quumquam ipsa iraeundia libidinis est pars sic enim definitur iracundia uleiscendi libido qui igitur exisse ex potestate dicuntur, ideireo
disiuntur, quia non sunt in potestate mentis, cui regnum totius animi a natura tributum est Graeo autem tαγίαν
unde appellent non facile dixerim eam tamen ipsam distinguimus nos melius quam illi hane enim insaniam, qua iuncta stultitia patet latius, a furore disiungimus. Graeci volunt illi quidem, sed parum Valent Verbo qUemno furorem, t/ελαγχολίαν illi vocant quasi vero atra bili
Sollini PD ne non saepe Vel iraeundia graviore vel timore vel dolore moveatur, quo genere Athamantem,
Alemaeonem, instem, Orestem furere dicimus qui ita
sit adfectus, eum dominum esse rerum Varum etnnt duodecim tabulae itaque non est Seriptum SI INSANUS, Sed SI FURIOSUS ESCIT. Stultitiam enim censilerunt constantia, id est sanitate, vacantem posse tamen tueri medioeritatem os fietorum et vitae communem cultum atque Sitntum furorem autem esse rati sunt mentis ad omnia caecitatem quod cum maius esse videntur quam insania,
tamen eius modi est, ut furor in Sapientem cadere po8Sit, non possit insania. sed ne alia quaestio est nos d
364쪽
propositum CVertamur eadere, Opinor, in Sapientem
aegritudinem tibi dixisti videri. I. Et vero ita existimo.M. Humanum id quidem, quod ita exi8timas non enim silice nati sumus, e est natura in animi tenerum quiddam atque molle, quod aegritudine quaSi tempestate quatiatur ne absurde Crantor ille, qui in nostra Academia vel in primis fuit nobilis, minime' inquit adsentior iis,
qui istam nescio quam indolentiam magno opere laudant, quae ne poteS ulla SSe ne debet ne aegrotus sim: si sim, qui fuerat sensus adsit, sive secetur quid sive avellatur a corpore. nam istu nihil dolere non sine magna mercede contingit, inmanitati in animo, ful oris 1 in corpore. sed videamus ne hae oratio sit hominum adsentantium nostrae inbecillitati et indulgentium mollitudini, nos autem nudeamu non Solum ramo amputare miseriarum, sed omnis rudisium fibras evellere tamen aliquid relinquetur fortasse: ita sunt altae stirpes stultitiae; sed relinquetur id solum, quod erit necessarium illud quidem si habeto, nisi sanatus animus Sit, quod sine philosophia fieri non potest, sinem mi8eriarum nullum
fore quam ob rem, quoniam coepimus, tradamus nos ei curandos sanabimur, Si volemias. Et Progrediar quidem longius; non enim de aegritudine Sollium, quamquam id quidem primum, sed de omni animi, ut ego OSui, perturbatione, morbo, ut Graeei volunt, explicabo.et primo, 3 plaeet, Stoicorum more agamVS, qui breviter astringere Solent aro umenta deinde no8fro instituto vagabimur. Qui fortis est, idem est fidens, quoniam confidens mala consuetudine loquendi in vitio ponitur, ductum Verbum a confidendo, quod laudis est; qui autem est fidens, is profecto non extimessiit discrepat enim a timendo confidere atqui in quem cadit aegritudo, in eundem timor quarum enim rerum praesentia sumus in negritudine, easdem inpendentis et venientis timemus. ita fit ut fortitudini aegritudo repugnet. veri simile est igitur, in quem Cadat aegritudo, adere in eundem timorem et infractionem quidem animi et demissionem quae in quemendunt, in eundem cadit ut serviat, ut victum, Si quando, Se 8Se fatentur; quae qui recipit, reeipiat idem necesse
365쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM III. 12 IT. Ilsos timiditatoni et ignaviam non ondunt autem lino in virum fortem igitur ne negritudo quidoni sit nemo Sapiens nisi fortis non cadet ergo in Sapientem aegritudo. Praeterea neceSS QSt, qui forti Sit, eundem esse magni si
animi qui magni animi sit, invictum; qui invictus sit,
eum res inmanas despicere atque infra se positas arbitrari despicere autem nemo Pot(St ea reS, Propter qua8negritudine adfici potest ex quo efficitur fortem virum aegritudine numquam adsisti omne autem sapientes fortes non cadit igitur in sapientem aegritudo et quom
ad modum oculus conturbatus non est probe adfectus ad Suum munia fungendum et reliquae parte totumve eo Pus, Sintii Cum est motum dee8 officio Suo et muneri, si conturbatus nimia non est aptu ad XSequendum munu Suum munus autem animi Si ratione bene uti
et sapientis animus ita semper adfoetus St, Ut ratione optime utatur numquam igitur Si perturbatus at aegritudo perturbatio est animi: Semper igitur en Sapien8 Vastabit.
Vori etiam simile illud est, qui sit temperans, - quem
Graeeitato cyρονα appellant eamque Virtutem GiscyρOσυνηνvocant, qUam oleo equidem tum temperantiam, tum moderationem appellare, non Diam Uam etiam modeStiam,
sed haud seio an recte ea virtus frugalitas appellari possit, quod anguStius apud Graecos valet, qui frugi homine χρησί&ου appellant, id est tantum modo utilis ut illud est latius omnis enim abstinentia, omnis innocentia,
qtane apud Graecos Sitatum nomen nullum habet, sed ab re potest &βλάβειαν : nam est innocentia adsectio talis animi, quae noeeat nemini , reliquas etiam virtutes frugalitas continet quae nisi tanta esset et si iis angu8tii8, quibu plerique putant, teneretur, num Uum esset L. Pisonis cognomen tanto opere laudatum sedi
quia ne qui propter metum praesidium reliquit, quodeS ignaviae, ne qui propter avaritiam clam depositum non reddidit, quod est iniustitiae, ne qui propter temeritatem male rem gessit, quod Stratultitiae, frugi appellari solet, eo tris virtutes, fortitudinem, iustitiam, rudentiam, frugalitas Conplexa St: - et Si ho quidem
Commune QSt virtutum; omne enim inter se nexae et
366쪽
iugatae sunt se reliqua igitur St, quarta virtus ut sit ipsa, frugalitas eius enim Videtur ESSE Proprium motus animi adpetentis regere et Sedare Emperiliae adVerSantoni libidini moderatam in omni re servare conStantiam: 18 cui contrarium vitium nequitia dicitur frugalitas, ut opinor, a fruge, qua nihil melius es e terra, nequitia ab eo, etsi erit hoc fortasse durius, sed temptemus lusisse putemur, si nihil sit , ab eo, quod nequicquam est in
tali homine ex quo idem nihil dicitur qui sit frugi
igitur vel, si mavis, moderatus et temperanS, eum ne- QESS ES ESSe constantem; qui autem ConStan8, quietum; qui quietus, perturbatione omni Vnstilum, ergo etiam ne-gritudine; et sunt illa sapientis aberit igitur a sapientes aegritudo. Itaque non inscite Heracleotes Dionysius ad ea disputat, quae apud Homerum Achilles queritur,
hoe, ut opinor, modo: Corque meum penitus urgescit tristibus iris, cum decore atque omni me orbatum laude recordor.
1 num manus iis et reos CSt, Cum in tumore est, Ut
num aliud quodpiam membrum tumidum ne turgidum non vitiose se habet si igitur inflatus et tumens unimus in vitio est. Sapientis autem animus Semper Vacat vitio, Dum Uam turgeSeit, numquam tumet; at iratus animus eius modi est numquam igitur Sapiens irascitur. nam si irascitur, etiam constupiseit proprium est enim irati Cupere, a quo laeSUS videntur, ei quam maxumum dolorem inurere qui autem id constupierit, eum neceSSe est, si id confestutus sit, magno opere laetari ex quo fit ut alieno malo gaudent; quod quoniam non cadit in sapientoni, ne ut irassiatur quidem cadit. Sin autem caderet in sapientem aegritudo, caderet etiam ira eundiata qua quo-2 niam vacat, aegritudine etiam vacabit. etenim, si sapiens
in aegritudinem incidere posset, posset etiam in misericordiam, posset in invidentiam non dixi invidiam, quae tum St, cum invidetur ab invidendo autem invidentia recte diei potest, ut effugiamus ambiguum nomen invidiae, quod verbum ductum est a nimis intuendo fortunam alterius, ut 3 in Melanippo, quisnam florem liberum invidit meum male Latino videtur, sed praeclaro Aeeius; ut enim vim
367쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM III. I 23. Ilidere, Si invidore florem rectius quam flori no ConSuetudine proliibemur; oota ius suum tenuit et dixit nudacius endit igitur in eundem et miserori et invidere; nam qui dolet rebus alienius adversis, idem alleuius otium secundis dolet, ut lieophrastus, interitum deplorans Callisthenis sodalis sui, rebus Alexandri ProSperis angitur,
ita quo dicit Callisthonem incidisse in hominem flumina
Potentia summaque fortuna, Sed ignarum quem ad modum rebus secundis uti conveniret atqui quem ad modum miserieordia negritudo St ox alterius rebuS udVOrsis, si invidentia negritudo est ex alterius robus secundis; in quem igitur cadit misereri, in eundem etiam invidere; non cadit autem invidere in sapientem: orgo ne miserori quidem quod Si aegre ferre apion Soleret, miSerori etiam soleret: aboSi ergo a Sapiente aegritudo. Haec si dicuntur a Stoici coneludunturque contor 22tius sed latius aliquanto dicenda sunt et isthSius, sententiis tamen utendum eorum potissimum, qui maxime forti et, ut ita dicam, virili utuntur ratione at liae Ontentia: nam Peripatetici, familiares nostri, quibus nihil est uberius, nihil eruditius, nihil gravius, mediocritates vel perturbationum vel morborum animi mihi non sane
Probant omne enim malum, etiam mediocre, malum
CSt nos autem id agimus, ut id in sapiente nullum sit
Omnino nam ut corpuS, etiam Si mediocriter aegrum CSt, anum non St, Si in animo Sta mediocritas caret Sanitate itaque praeclare noStri, ut alia multa, molOStiam, Sollicitudinem, angorem propter similitudinem cor-POrum aegrorum aegritudinem nominaVerunt ho prope smodum verbo Graeci omnem animi perturbationem appellant vocant enim reάθοσ, id Si morbum, quicumquee3 motus in animo turbidus nos melius aegris enim corporibus Simillima animi est aegritudo; at non similis aegrotationis est liuido, non inmoderata laetitia, quae Stvolupta animi elata et gestiens ipSe etiam metus non eS morbi admodum similis, quamquam aegritudini At finitimu3, Sed proprie, ut aegrotatio in corpore, Si aegritudo in unimo nonien habet non Seiunctum a dolore.
doloris huius igitur origo nobis explicanda est, id est
causa efficiens aegritudinem in animo tamquam aegrota-
368쪽
tionem in corpore; nam ut medici auga morbi inventa curationem SSe inVentum utunt, Si DOS CauSa aegritudinis reperta medendi facultatem reperiemuS.li Est igitur cau8a omni in opinione ne Ver aEgritudinis solum, Sed etiam reliquarum omnium perturbationum, quae Sunt genere quattuor, Partibu plureS; nam eum omnis perturbatio sit animi motus vel rationis expers vel rationem Spernans Vel rationi non oboediens,i3que motus aut boni aut mali opinione citetur bifariam, quattuor perturbationes aequaliter distributae Sunt num duae sunt ex opinione boni, quarum altera, Voluptas gestiens, id est praeter modum elata laetitia, opinione PraeSentis magni alicuius boni, altera, quae egi inmoderata adpetitio opinati magni boni rationi non obtempe-2 rans, vel cupiditas recte vel libido dici potest ergo haec duo genera, Voluptas geStien et libido bonorum opinione turbantur, ut duo reliqua, metu et aegritudo malorum; nam et metus opinio magni mali inpendentis et aegritudo est opinio magni mali praesentis et quidem recens opinio tali mali, ut in eo resitum videatur esse ungi id autem CSt ut S, qui dolent, oportere opinetur se dolere hiAnutem perturbationibus, quas in vitam hominum stultitia quasi quasdam furias inmittit atque incitat, omnibus vi ribus atque opibu repugnandum St, Si Volumus hoc, quod datum est vitae, tranquille placideque tradueere. Sed cetera alias: Duno aegritudinem, Si OSSumVS depellamus id enim sit propoSitum, quando quidem eam tu videri tibi in sapientem cadere dixisti quod ego nullo modo existimo taetra enim res est, miSera detestabilis, omni contentione, Velis, ut ita dicam, remi8que fugienda.i qualis enim tibi ille videtur
Tantalo prognatus Pelope natu8, qui quondam a SoCro Oenomao rege Hippodameam raptis nanctu3t nuptiis Iovis iste quidem pronepos tamne ergo abiectu tamque fruetus nolite, inquit hospites, ad me adire ilico istine, ne contagio mea bonis umbrave obsit. me tanta vis Celeris in corpore haeret. tu te, Thyesta, damnabis orbabisque luee propter vim
369쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM III. 2 23. MOseoloris uilioni quid' illuin siliuni Solis moniae infridi ipsius luce indignun putas
refugere Culi corpus macie extabuit; inerintne Predere more EXSangui genti S;
situm inter oris barba pedore horrida atque intonsa infuscat positus inluvio Scabrum. line mala, o stultissime Aeeta, ipso tibi addidisti; non inerunt in iis, quae tibi Casus invexorat, et quidem inveterato malo, cum tumor nimi rescitisset, est autemnegritudo, ut docebo, in opinione mali recenti, sed mucros videlicet regni desiderio, non filiae illam nimoderas et iure fortaSSE: regno non aequoranimo Caroba S. est autem inpudens luctu maerore Se conficientis, quod imperare non liceat liberis. Dionysius quidem tyrannus et Syracusis expulsus Corinthi pueros docebat: usque eo imperio carere non poterat. Tarquinio Vero quid inpu-dontius, qui bellum gereret cum iis, qui eius non tulerunt superbiam is cum restitui in regnum nee Pientium nec Latinorum armi PotuiSSet Cumas contulis8 se dicitur inque ea urbe senio et aegritudine QSSe confectuS. hoc tu igitur censes sapienti aeoidere poSSe, ut aegritu Iadine opprimatur, id est miseria nam cum omni perturbatio miseria est, tum carnificina 8 aegritudo habet ardorem libido, levitatem laetitia gestiens, humilitatem metus, Sed aegritudo maiora quaedam, tabem, Crueiatum, adflictationem, foeditatem lacerat, EXES animum planeque conficit hane niSi exuimus Sie, ut abiciamu8, mi-
Atque hoc quidem perspicuum est, tum aegritudinem 28 exSistere, cum quid ita ViSum Sit, ut magnum quoddam mulum adesse et urguere Videatur Epicuro autem placet opinionem mali aegritudinem SSe natura, ut quissumque intueatur in aliquod maius malum, si id sibi accidisse opinetur, Sit continuo in aegritudine Cyrenaici non omni malo aegritudinem effici censent, Sed insperato et necopinato malo est id quidem non medioere ad aegritudinem augendam videntur enim omnia repontina graviora. ex hoe et illa iure laudantur:
370쪽
ego Cum gerint, tum morituro Scivi et e ro sustuli. praeterea ad Troiam cum mi8 ob defendendum Graeciam discibam me in mortiferum bellum, non in epulas mittere.1a haec igitur praemeditatio futurorum malorum lenit eorum adVentiam, quae Venientia longe ante videris itaque apud Euripidem a Theseo dicta laudantur licet enim, ut saepe facimus, in Latinum illa convertere: nam qui hae audita a docto memini88em viro,
futuras messum commentabar mi Serius: nut mortem acerbam aut exSili maestam fugam aut Semper aliquam molem meditabar mali, ut, si qua invecta diritas caSi foret, ne me inparatum cura laceraret repenS.
do quod autem The8eus a docto se audisse dicit, id de se ipso loquitur Euripides fuerat enim auditor Anaxagorae, quem ferunt nuntiata morte filii dixisse sciebam me
genuisSe mortalem. quae vox declarat iis esse lineo acerba, quibu non fuerint cogitata ergo id quidem non dubium, quin omnia, quae mala putentur, Sint inprovisa graViora itaque quamquam non hae una res efficit maximam aegritudinem, tamen, quoniam multum poteSt provisio anini et praeparatio nil minuendum dolorem, sint semper omnia homini humana meditata et nimirum haec est illa praestans et divina sapientia, et perceptas penitus et pertraetatus res humanas habere, nihil admirari eum acciderit, nihil ante, quam Venerit, non Venire POSSe arbitrari.
meditari ecum oportet, quo Paeto adVETSam REI Um- nam ferant. perieta, damna peregre redien Semper esium Cogit Et, aut fili peccatum aut uxoris mortem aut morbum filivo, communia,SSe lineo, ne quid horum umquam accidat
quicquid praeter spem eveniat, omne id deputare ESSO in lucro.