Opera theologica ..

341쪽

Dis3vTAT vi et E si Arara CN, D A. 333stianam profitentes, qui Pontificis

directionem, paucis commonstrare: Coetus illos qui Ecclesiarum Reformatarum seu protestantium Litulum prae se ferunt, a Romana Ecclesia iecessionem non fecisse eosque ipsos recte hoc est sapienter pie, iusto,&modeste facere, quod fidei cultusq; cum eadem Ecclesia Romana communionem habere dc profiteri detrectant.

II. Ecclesiae Romanae vocabulo

intelligimus, non Coetum illum hominum,qui muris urbis Romae conclusus Christianam fidem profite- ura quamquam illa sola sit propria

est ius nominis interpretario: Ioii Romanam curiam ex Pontifice Cardinalibus ipsi junctis constantem non Ecclesiam repraesentaui-vam in concilio Ceside Pontifice Romano congregatam , ne Ipsum Pontificem Romanum suo istius vocis involucro suam potestatem venditantem: Sed Coetum Christianorum olim pene peruNiversam Europam disperium, iam vero CON-eractiorem factum, in quo Pontifex Romanus , sive ut caput Ecclesiae

sub Christo quidem se i supra Concilium Cecumenicum constitutus, sive ut primus Episcopus concilio universali minor,totius Ecclesiae m. spector iurator, sedet qui coetus fidem cultumque se Deo Christo

Praestate profitetur secundum Canones in Concilio Tridentino comprehensos, sive eos approbet, eo quod a Synodo Tridentina, quae errare non potuerit sint conscripti, sive quod Scripturis sacris Patrumque doctrinae consentaneos arbitretur circa Concili Tridentini respectum III. Ecclesias Reformatas ap

pellamus Coetus illos fidem Chri-

Romani quecunq praesidatum Improbant, fidem cultumque se Deo Christo praestare profitentur, secundum Canones, quo singuli in ConsusIionibus suis vel atechcnibus comprehenderunt, rideo tantum illas approbant, quod sacris Scripturis contentaneos esse arbitrantur,

quamquam primitivae Ecclesiae Patribus suum quemdam locum, sed sub Scripturis, concedant. IV. Secessionem facere dicitur Ecclesia, non quaecunque ab alia Ecclesia laparatur, neque quae ab ea, cui unita fuit, quovis modo disjungitur: sed quae ab ea, cui antea unitatuit, ipsa prior volensque dissidium

facit ea in re, secundum quam anica unum fuerunt: unde necesse est, ut quatuor istae conditiones concurrant In ea, quae iuremerito dici poterit secessionem fecisse. Vna praerequisita tanquam necessario praecedanea, tres reliquae requisitae tanquam insitae de secessioni inne Xa . i. est ut antea unitariti erit, cui addenda explicatio ejus rei in qua unio consistit. . ut separatio facta sit. quidem in eo, secundum quod antea unita fuit . ut prior secessionems erit. ut volens secesserit. Quae conditiones omnes in disceptatione praesentis controversiae de dissidio inter Romanam Ecclesiam QReformatas diligenter considerandari

runt.

V. Verum isti quaestioni secundum istas circumstantias tractandae alterius cujuspiam est praestruenda D- Mexplicatio, nempe, qua in rege ne ratim consistat, tum unio Ecclesiarum tum separatio. Ecclesiarum ,

quatenus Dei in Christi Ecclesiae sunt; unio consistit in hisce, iat Ris tabeant

342쪽

habeant unum Deum Sc Patrem, unum Dominum Iesum Christum , Una rex fidem se utinam fidei doctrinam, ut iam spem vocationis suae, hoc est unam haereditatem promissam .speratam, unum Baptisma, unum Panem vinum: ut uno

Spiritu cum Deo, Christo per vinculum fidei stharitatis copulatae sint. Hoc est , ut consensu fidei

secundum veritatem, concordia voluntatis secundum charitatem, unum sint inter ipsasmon aliter quam multa membra ejusdem corporis inter se unum sunt eo quod omnia cum capite unita sunt,unde per Spiritus vinculum, vita,sensus, motus

in singula derivatur inquam multi liberi in eadem familia inter se unum sunt: quia omne vinculo consanguinitatis in charitatis parentibia; suis connexi sunt. . Sunt enim omnes Ecclesiae particulares magni illius corporis, quod Ecclesia Catholica dicitur, membra majora, minora , prout amplae fuerint ipsaei in familia illa , quae Domus Dei dicitur, sorores iuxta illud Cantici, soror est nobi parvula Nulla Ecclesia in terris alterius Ecclesiae mater est, ne illa quidem ex qua Doctores exierunt, qui alias Ecclesias fundarunt: Nulla etiam Ecclesia in terris est totum corpus capiti Christo tinitam.

I. Ex ista unionis inter Ecclesias descriptione, per similia explicatione juxta scripturas facta, liquet duorum mediorum interventu onus esse ad Ecclesias inter se convinciendas Primum medium est, ipsum vinculum quo uniuntur Secundum est , Deus: Christus cum quo immediate unite porro inter se uniuntur mediatea Prima enim& immediata relatio est inter quamvis Ecclesia, particularem in Christum caltera& mediata inter ipsam maliam ipsi congenerem. Unde duplex ordo hic statui potest secundum quem conjunctio ista considerari potes si unus, si a Christo initium fiat, villud vinculum inte veniat, quod ab illo exiens in E clesiam quamque tendit, eamque ipsi adunat: ubi primum constituendus est Christus tanquam caput&ipsissimum centrum unionis et secundo Spiritus qui ab illo exit hinc inde Tertio Ecclesia Corinthiaca Romana, Philippensis, quarum unaquaeque Christo per Spiritum ab

illo exeuntem hin istas tendentem, inque ipsis manentem adunatur. Alter ordo est, si ab Ecclesis initium fiat illud vinculum interveniat, quod ab illis exiens in Christum tendit, illamque ei convincit ubi primo collocandae Ecclesiae Corinthiaca Romana, Philippensis inde ponatur fides ab utraque exiens. Tertio Christus in quem fides tendit omnium , singulas Christo connectit se Charitatis vinculum, quia illa mutua est, a Christo exit in

Ecclesiam quamlibet inab Ecclesia qualibet in Christum verum istic non sistit, sed pergit ad Ecclesiam

congenerem , ita tamen ut illam a

met inChristo: propter Christum;

secus conspiratio est sine Christo . vel etiam adversus Christum. VII. Ex unionis ratione separatio illi contraria est aestimanda, quae nonnisi per unitionis analysim resolutionem fieri aut explicari potesti oportet itaque quamvis Ecclesiam particularem separari prius a

Deo christo, quam separari pos . sit ab Ecclesia sibi congenere de

343쪽

concorpore: irius vinculum fidei vel charitatis discendi, quam a Deo& Christo, dia sic ab alia Ecclesia disjungi queat Caeterum quum Spiritus Christi, fidesquacreditur charitas invisibilia sint, ad ipsam

internam Christi: Ecclesiarum x nionem , communionem pertinentia fieri nequit ut secundum illa de unione aut separatione Ecclesiarum aestimatio aut judicium fiat ab hominibus. Qua de causa necesse est CXterna quaedam dia in sensus incurrentia, quae ternis illis analogia quadam respondeant, in medio poni, ut iudicium de unione Ecclesiarum cum Clit isto dia inter ipsas, deque opposita separatione ficti queat a nobis. Illa sunt verbum de verbo adnexa signa visibilia, quibus Christus cum Ecclesia sua communicat: fidei cultusque professio dia charitatis per externa opera e Xercitium , quibus Ecclesia quaevis suam cum Christo cum alia Ecclesia unionem&communionem testatur. Cui sua opponitur separatio, coniistens in eo, utChristus cari telabrum suum auselat,dia Ecclesia inter se fidei professione varient,charitatisq; reqtusite

VIII. Caeterum quia Ecclesia Dei, Christi, etiam quae a Promphetis o Apostolis, institutae sunt, Paulatim deficere possunt, imo de deficiunt nonnunquam, a fidei veritate, a cultus divini integritate, ca prima sua charitate vel addendo ad dogmata fidei, ad id quod colitur, c ad modum ritusq; quibusco.lituri vel detrahendo,vel denique re chum fidei sensium invertendo, quod colitur,non ut fas est considerando, Vmodum legitimum cultus in aliam formam transmutando: ta-

men a Deo dia Christo adhuc pro Sab; Letii. Ecclesiis dia populo Dei agnoscan et s. tur, etiam tum quum IehOVam in I, 2, 'ivitulis colunt, imo vero Iehovam sis. Nd Baalim simul colunt, quum filios quos Iehovae generarunt Molocho per ignem offerunt, quum ad fidem in Christum legales ceremoniaSadjungi, resurrectionem in dubium

vocata patiuntur Vagnoscantur, amquam, saltem secundum externam communicationem per verbum signa sacramentalia, e quod candelabrum suum nondum auferat, Iibrum repudii nondum mittat. Hinc fit ut unio inter tales Ecclesias, aliquid adhuc Dei& Christi, Qualiquid ex Spiritu mendacii, Midololatrie habentes, duplex sit una illorum respectu , quae adhuc reliqua habent ex prima inst stutione per Prophetas: Apostolos facta altera Coruin que postea per falsos Doctores sic udoprophetas, imo: per .hnra. IpPseudoprophetam illum insignem, hominem peccati , filium perditionis invecta sunt Quanqtiam enim sermo istorum ut gangram depas cat, impedivit tamen Dei bonitas: gratiane integram Christianae fidei doctrinam absumeret. Et huic postrema unioni non minus sua ex adverso respondet separatio, quam sua

priori asti est opposita. Itaque cum de separatione Ecclesiarum sermo est, diligenter dispici debet, quid illud sit secundum quod separatio facta est x X. Istis sic coetusi praemissis ad quaestionis nostra Hypothesin veniamus , . quidem juxta conditiones, quas necessario illi Ecclesiae tribuendas diximus , quae meritia

dici poterit secessionem fecisse ab alia Ecclesia Ad primam , quam ut

344쪽

Praecedaneam praerequiri diximus, fatemur Ecclesias, quae jam Reformatarum nomines insigniunt, ante illam Reformationem cum Romana imum fuisse cumque ea communionem fidei cultusque, charitatis officium habuisse imo vero partem eam. g. illius, prout Thesi et a nobis defini-x m. ii ta est, tuisse; sed duo expresse ii- I stincte addimus, i unionem: communionem illam fuisse ut inter pares, collaterales, sorores, membra:

non ut inter inferiore in superi rem, filios matrem, membra: caput hoc est , ut in Scholis Philosophicis loquuntur, relationem inter illas fuisse aequiparantiae, in qua unum relatorum non magis fundamentum est, quam alterum Ideoque parem fuisse utrinque obligationem , quamquam Pontifex Ro-Exte v. lib. manus sedens in Cathedra quam A- postolicam vocat: Romae esse dicit , Ecclesiam Romanam matrem caput reliquarum Ecclesiarum es se affirmat. a. Unionem stommunionem illam partim secundum ea, quae Deli Christi erant, fuisse, partim secundum ea, quae defecti nis, quam Apostolus venturam prae: fa. 3, dixit. Dicitur enim filius perditio-

nisi essurus in Templo Dei. Duatenus ergo verae fidei doctrina in illis sonabat, quatenus Deus chri-itu colebantur .charitatis officia legitime exercebantur , una fuerunt me. to, Christi patienter tolerantis . ad poenitentiam invitantis Ecclesiara quatenus vero fides variis additametis, distortis interpretamentis fuit interpolatari cultus divinus per varias Idololatrias de superstitiones depra-

vatus.& signa benevolentiae in coma, municatione partatim Idolis imm

latarum exhibita fuerunt, arenus unionem secundum Spiritum defectionisis communionem iniquit iis fuisse. X. Ad separationem ver ipsam Reformatarum Ecclesiarum a Romana quod attinet, de illa bipartito tractandum erit, propterea modu- paratio Ecclesiarum tum fidei cultusque, tum charitatis respectu fieri solet , quemadmodum antea vidimus, quae separationes eousque distincta habentur ab ipsis Ecclesiis, ut quae secundum fidem, cultum separata est , Haeretica Idololatrica, quae secundum charitatem, schismatica dicatur. Prior itaque quaestionis pars erit An Ecclesiae. quae Reformatae nunc dicuntur, ab Ecclesia Romana secundum fidem cultum secessionem fecerint. Ad quam respectu adsecundam conditionem habito, respondemus faterinos secessionem factam esse respectu fidei: cultus.Testatur enim res ipsa differre multis dogmatibus ad fidem pertinentibus, differres cultu divino. At negant Reformatae se differre a Romana secundum articulos fi de quos ex traditione adhuc habet Apostolicata aut secundum cultum quem divinitus praescriptum adhuc usurpat Romana Ecclesia : quod breviter sic probat. I. enim praeterquam quod verbum Dei normam unicam veritatis statuit, etiam articulo symbolo Apostolorum contentos, prout a quatuor primis universalibus Conciliis sunt explicati, in vero, recto sensu approbare: quin hilla , quae Ecclesia prisca adversus Pelagium decrevit, certa rata se habere profitetur. a. Quia Deum, Christum in Spiritu de veritate colit eo modo iisque rit bus, qui verbo Dei sunt praescripti: Sepam

345쪽

Dis v TAT Nico IMA SECUNDA . Separationem ergo factam esse satetur in iis, quae Romana Ecclesia non

in Ecclesia Christi, sed ut Romanati Pontificia habet, in iis vero quae Christi rabet, manere unionem XI. Ad tertiam conditionem quod attinet negant Reformatae se priores fecisse secessionem quod ut commode intelligi possit, quum separatio consistat in variatione fidei dicultus, initium illud variationis duplicite sumi posse dicunt vel a temporis Apostolis vicino , quinin

an Apostolorum tempora incidet nit, quum mysterium, aet, hoc est iniquitatis,vel potius exlegitatis idetur venia verbo significantiori peragi coepit, quod mysterium postea revelatum, AER: ex legitas postea in apertum producta est ab homine

peccati, filio perditionis, qui eoios . ae,ore in revelatus dicitur: Hunc Reformatae Pontificem Romatitim esse dicunt. Vela temporibus iclefi Hussi, Lutheri, Melancthonis, Zuinglii Oecolampadii muceri, Calvini, quum multi

coetus hominum variis in locis Europae a Pontifice Romano primum clam inde palam discedere coeperunt. Ab illo priore puncto dicunt Reformitae defectionis, secessionis initium ficiendum esses se una cum Romana moderna defectionis a synceritate fidei Apostolicae

Romanae quam in Romana Ecclesia sui ternporis commendat Apostolus , a cultus divini integritate, reas fuisse fatentur et dolent. Ab altero defectionisi secessionis initium faciendum esse dicunt Pontificii nullius defectionis culpa se teneri affirmantes. XII. Hic est cardo totius controversiae, hic ergo pos figendus. Si

vere statuunt Reformatae defecti

ni initium , tum illarum a Romana moderna separatio, non est ab Ecclesia Christi secessio, sed separationis antea fictae terminus, id veram puramque fidem , culiumque

De syncerum hoc est ad Deum de Christum, Ecclesiamque primitivam re vere Apostolicam , imo de ad Romanam antiquam Pura putaregressio .conversio. Sin contra initium defectionis recte statuitur a Pontificiis, tum vere secessionem fecerunt Resormatae a Romana Ecclesia in ea quidem , quae hactenus in synceritate Religionis Christianae perstiterit. Haec autem controversia est eius naturae, ut quum di crimen consistat in eo potissimum

quod Romana addidisse veris falsa Reformatae veris detraxisse dicantur ab adversaria parte , Romanae an qnam affirmanti illa vera esse , quae addidisse de suo dicitur, probatio incumbat et Quamquam Reformatae probandi partes non defugiant,mo do ex puris putis scripturis rem agi&decidi petmittat Romana: Quod quia non concedit Romana sed

aliud verbum Dei non scriptum

producit ecce rursus probandi necessitatem sibi imponit , tum quod sit aliquod Dei verbum non scriptu, tum illud ipsum, quod proseri, verbum Dei esse. XIII. Dicunt denique Remrmatae quod quarta conditio habet. se non volentes,hoc est non proprio

instinctu, motu arbitrio, sed aegre dolenter discessisse causamque in Deum: culpam in ipsam Romanam Ecclesiam, seu prius in Romanam Curiamin Pontificem, inde in Ecclesiam Romanam quatenus PG-tificem. Curiam Romanam audit.

346쪽

- 8 illis ad servitia quaevis presto est, consaeiunt. In Deum quia Illelul sit ut suus populus e Babylone matre fornicationum exiret, de ab Ido-

Is sibi caveret. In Romanam sive Curiam sive Ecclesiam, quae triplici ratione protestantesEcclesias a se abegit Mixtione veneni letiferi in poculum Religionis, unde dogmata ad fidem recultum Dei pertinentia propinabat quae junctum habebat duplex mandatum, tum prohibitivum , ne quis ex puris putis

fontibus Israelis hauriret de aquis

Salvatoris tum praeceptivum , ut omnes ex isto poculo abominationum biberent. et Excommunicationes Anathematismis per illam, a sui communion: exclusit , per istos , ditis omnibus devovit, suorumque satellitum rabie in praedam Mnecem exposuit, quotquot expoculo sic mixto lethale virus bibere Ore, iris detrectarent. . Tyrannidem variis persecutionibus non modo institutis,sed inexercitis adversus EOS, qui conscientias suas inquinare turpi illa abominatione nollent. Quam vero dolenter, aegre discesserint,

vel potius abigi se passiae sint, dicunt se tribus manifestissimis indiciis declarasse. a. Seriis monitis scripto xviva voce propositis, quibus necessitatem Reformationis , eiusque modum, modium Concilium liberum demonstrarunt. . Precibusta supplicationibus , quibus conventum ejusmodi flagitarunt, vel hoc saltemini, ut communi studio disquireretur, an non aliquid abu- suum corruptionis in Ecclesiam irrepserit corrigendum, ubi compertum esset. I. Diuturna patientia, qua Tyrannidis omne genus iri se usurpata tolerarunt.Quibus omnibus

nihil impetratum est aliud, quam ut

corruptelidi abusus authoritate plenaria Pontifici dc Curiae Romanae constabilirentur.

XIV. Et hactemis de separatione secundum fidem recultum

cundum charitatim vero nullo modo secessionem se fecisse a Romana Ecclesia dicunt Reformatae : Cuius testem in conscientiis suis Christum invocant, his signis se illud hactenus condocefeciste existimant. I. Doctrina sua tum viva voce tum

scriptis toti mundo exposita , quae

errores Romanae Ecclesiae ex verbo

Dei detegunt populos in errore versantes ad conversionem solicitant. . Precibus de gemitibus,quibus divinam Majestatem solicitare non desinunt, ut miserum populum

situm ab Antichristi deceptione Tyrannide liberatum, filio suo Iesu Christo insolidum subjiciat. 3.

micam leni conversatione , qua multis in locis etiam ubi rerum potiuntur, erga Pontificia Religioni

addictos utuntur, dum nec vim illorum conscientiis inferunt, nec minis

ad ullius ficiei professionem cultusve exercitium adigunt, sed fidem culiatumque,quem mens illorum approbat, Deo , privatim saltem , adferre permittunt solo utentes gladio spirituali, ut Haeresi& Idololatria in terfectis homines etiam hic secundum corpora salvi, in diem Domini aeternum salvari possint impedimentum publicorum conventutim,

hominumque ad audiendas Rem

malorum conciones per mulctas pecuniarias compulsis, sic administrari possunt, ut charitatis ossicia esse queat evinci. Iriae severius imo res,vius in se suosq; conqueruntur patrata Pontificii, illa aut per tumultu

347쪽

Dr spvTAT. NICE si MAs Eetv MDA. lichatiamque militarem , quorum ipsi plerumque auctores partim marito partim exemplo praecedaneo fuerunt Gaut propter delicta in statum Reipublice commissa, non prompte Religionem, dicunt illis illata esse. Concludimus ergo Reforma tas Ecclesias a Romana nec quoad sidemi cultum, nec Tioad charitatem , secessionem fecisse, quatenus Romana aliquid Christi habet quatenus vero a Christo adversa est de separatione gaudent si lota intur. X U. Restat proposui nostri parsa tera quae sic habet Ecclesias Re formatas recte facere quod fidei cultusque divini communionem cum Romana litaberem profiteri detrectant: quod ex antecedentibus quidem generatim colligi potest, at hic

foecialius deducendum est, ut constet quibus potissimum in rebus fidei cultusque divini corruptela apud Romanam Ecclesiam consistat ex Reformatarum sententi, Tripleghuius detrectationis causa est. I. v

riae haereses et multiplex Idololatria. g. immanis Tyranni , ab Ecclesia Romana approbatae Musurpatae. De haeresibus primum, sed leviter, quia omnes enumerare prolixioris esset operae. Primari eaque non in

articulum alique sed in ipsum principium fidei tinningens est, oua statuitur Aliud esse verbum Dei preter id quod veteris, novi Testamenti Canonicis libris est consignatum eiusdem cum illo ad vera stabili dum falsia confutandum potetis statis necessitatis: cui addituri verbum Dei secundum sensum sanctae matris Ecclesiae. I. Romanae intelligendum esse. Sensus autem ille est, quem Romana Ecclesia versione I ima vetere dc vulgata, Confessio-

nibus,Catechismi ,CanonibuS, premsenti necessitati vel sententiae pro

tempore currenti accommodate explicuit, porro explicatura est. Quod antichristiani regni primum est fundamentum directe opppositum primo regni Christi fundam m-to, quod est immota veritas perfectio doctrinae Propheticis primum, inde Apostolicis scriptis compte

hensae.

XVI. Accedit ad hanc proxi me haeresis alia , hipsa pruacipio fidei

adversa, qua Pontifex Romanus totius interris Ecclesie Princeps,caput, s Ronsus, universalis Episcopus , Pastor constituitur et qui omnem scientiam veritatis in scrinio pectoris sui posIidet, perpetuam habet Sp.Sanctus assistentiam ita ut errare in praescribendori quae fidem de cultum divinum concernunt Mon possit: qui spiritualis ille homo est, qui omnes omnia judicat, ipse a nemine iudicandus, cui omnes Christi fideles de necessitate salutis subesse oportet scuius decretis, Draeceptis . non secus quam ipsius Dei, Christi. simplici fide caeca obedientia assentiri Wobsequi quemque Christianum decet. Et hoc est alterum regni vitichristiani fundamentum, ex adverso oppositum fundamento regni Christi secundo, quod Deus posuit, quum Christum filium suum Regem , Sponsum, Caput Pastorum Principem, Municum Magistram Ecclesiae suae constitueret. XVII. Particulares mali ciuiarticulo fidei contravenientes aut circa gratiam Dei nobis in Christo

se stam. aut circa nostrum erga Dea Christum ossicium versantur. Que circa gratiam sunt aut in ipsum Christum eiusque tricium , aut in

benesiui

348쪽

beneficiari aut in figna obsignantia impingunt. In Christum ipsum , Panis Nini in corpus eius ianguinem transubstantiatio, ut nexa est eiusdem in multis locis praesentia. In ossicium sacerdotale, quoad Oblatione imprimis impingit Missae sacrificium eidem transubstantiationi in aedificatum , inqUO Hae resium est cumulus. I. quod Corpus sanguis Domini istic offerri

dicuntur in sacrificium et vere&proprie propitiatorium. 3. incruentum tamen , pro peccatis, poenis&satisfactionibus , non modo vivorum sedin mortuorum tacui adhaeret vel substernitur purgatorium quicquid illi nixum est. A quotidie

decies centies millies. s. a Sacerdote homine peccatore. f. qui suis

precibus illi gratiam acceptationis apud Deum conciliat. Quoad intercessionem, quum Maria, Angeli, Samsti demortui, mediatores intercessores constituuntur, qui non modo precibus suis sed: merito aliquid impetrent. In regium murius peccatur, quum iidem etiam dispensatores datores bonorum esse creduntur. In beneficia impingitur tum justificationis tum sancti-ricationis. In illam , quum fidei operibus simul tribuitur, quorsum faciunt ista quod bona operaianctorum divinae legi pro statu huius

vitae plene satisfaciunt, vitam aeternam vere promereantur , satisfacitoria sint pro poena temporali, pro ovmni poena , pro reatu ipso S peccatorum expiatoria Imo vero S nonnullorum eousque superogatoria, ut quum plus praestent quam teneatur, aliis ad salutem sint meritorian quod denique homines quum fatis faciendo patiuntur pro Ieccatis,

Arimi mill Christo Iesu qui pro peccatis lati

fecit, conformes fiant. In sanctificationem, quum homini naturaliciistra gratiam Dei, opera praeparatoriari quae Deo grata sunt hex congruo majorum donorum meritoria, tribuunt. In signa gratiae varie impingunt, illa multiplicando, Baptis

mum variis additamentis inquinando Coenam altera parte mutilando&in privatam missam tran mutando. Quae in officium nostrum erga Deum. Christum im- Pingunt , quum cultum divinum potissimum respiciant, Idololatriam secum unctam habeant commode ad secundam causam reseret

turis

XVIII. Secundam causam e se diximus multiplicem Idololatriam . quae in Romana Ecclesia viget tum primi generis adversus primum praeceptum , quum Olitur. adoratur, invocatiar quod colendum non est tum secundi generis adversus secundum praeceptum , quum in imagine colitur, quod colitur, silvecolendum, sive non colendum sit. Primi generis Idololatriam committit cum animatis .inanimatis rebus. Cum animatis, AngellS,Maria virgine, de sanctis demortuis,

templa iis fundandosi altaria erigendo cultus certoS, Cultuumque ritus..collegia virorum Mulierum per quos, festosq; dies quibus obeantur, instituendo in necessitaribus m- vocandos dona, sacrificia offerendo, eo provinciiS, urbibus, pagis, vicis, domibiis, certorum donorurn dissensationi morborum curationi.malorum ablationi, imis .immis sioni praesidiendori denique per nomen illorum jurando Quini cum ipso Pontifice Romanori titulos, potesta-

349쪽

venientes, ipsi tribuendo, ab ipso, ea quae Christin Spiritus eius sunt Petendo. Cum inanimatis Cruce Pane Domni cum reliquus Sanctorum sive veris, sive falsis sichis. Secundi generis Idololatria est, quuDeum, Christum, Angelos, Mariam: Sanctos reliquos in imagine colunt, ipsasque imagines honore

cultu prosequuntur, vestibuM auro, argento, gemmis ornando, in templis editiore loco: super altaria collocando, humeris per pia eas circumserendo, capita aperiendo, osculando, genua flectendo deniq; eas dem vel saltem ad eas, tanquam ibi

praesentius Numen sit, vocando. Distinctiones cultus in ares aer, Ata Ums 'κλι - , potestati ita superiorem .subordinatam seu ministerialem, imaginationis in eam,qua

quid alicui ut Deo Christo, qua non ut Deo, Christo praestatur, imaginis rei figuratam;

dogma transubstantiationis: tum figmenta esse dicimus, maximae cultorum patri vel nonintellecta,vel cumcolunt, non cogitata, tu in protestationes continere, quae actis necte sunt contrariae. Et haec sola, Lithesi probandae est sulficienti litiara. XIX. Tertia causa est Tyrannis, quam Romana Ecclesia adversus illos, qui istis Haeresibus assentiri vi dololatria approbare perconscientiam non potuerunt, Uiurpavit, quamdiu Pontificem Romanum eiusque curiam audiet, usurpatura est. Tanti sceleris reatu quia obstringere se verentur Reformarae nefanguis tot mille lanctorum fidelium Christi martyrum et qui testificati sunt sermonem Domini h stolas suas in sanguine Agni laverunt, super ipse veniat, fidei cultum tommunionem cum Romana profiteri merito detrectant. Nam praeterquam quod professsio ista satis apertam Persecutionis illius approbationem habitura esset, praelertim protestatione nulla praemissa , quam ipsam Pontifex nunquam admitteret etiam ipsa Doctrina Pontificia, cum populi adstipulatione , eorum quos pro haereticis habet per brachium seculare punitionem stabilit: adeo ut politicorum tepidorum, imo Atheorum nomi ira infamentur, qui caetera Pontificia Doctrinae addicti, isto Zelo in Ficereticos non feruntur. Quod utinam Reges, Principes, Mespublicae serio con- si terent, ut hac saltem parte Protestentur se a communione Ponta hicis, Curiaeque Romanae viscedere Accedit quod ista ipsa Tyrannis dicit manifesti instar est, quod Pontifex Romanus sit pravus iis servui , qui

Domini iuxta ipsius inciarum tardante bracchari, inebriari, de conservo suo, verberaret coepit.

THESI VICESIMA

Idololatria.

Res Apri ET VIGERIO. Summus diabolicae perversitatis

scopus semper fuit atq; etiamnum S i est, ut

350쪽

est, ut ipse tanquam Diabolus pro

Numine habeatur de colatur, quo nihil in Deum verum est contumeliosius vel ut omni numinis cogitatione d mentione sublata mera, a- vh obtineat, iublata conscientia, in omne genus flagitiorum ferantur homines. Uerum quum idipsum propter penitus impressam humanis Exod ro. s. mcntibus numinis, quidem boni, notionem, efficere nequiret, sci- ret Deum verum solum pro Deo Eroti io. haberi, coli velle, idque sine una-2- me, conatus est persuadere hominibus, ut figmentum aliquod sui cerebri vel creaturam quampiam pro Deo haberentin colerent, saltem ut

verum Deu in imagine coleret. Qui conatus illi feliciter olim successit, utinam hoc tempore inutilis esset, ut nos sciendi tantum causa, quid Idololatria sit,in qualis olim apud Iudaeos Gentiles obtinuerit, dis

quirere potiemus citra ullam monetae Ac cautele claram verum quum

illa proh dolori in ipso orbe Christiano longe lateque dominetur,noSpaucis hisce thesibus tum sciendi, tum etiam cavetidi dehortandi causa, et eadem , cum Ono Deo , pertractabimus. II. Ab Elymo itaque voetis incipientes, dicimus Maia ob generatini significare simulachrum simaginem quamvisa sive illam mens conceperit, sive manus effinxerit, tam rei non existentis quam vere existi entis Ex usu vero Scripturae re sacro--a. r. in sum scriptorum significat. I. Ima-Ps . 3rs. a. inem Numini, sive veto sive falso, s.fe- r repraesentando honorando affi-

c dum verillud sit purum putum cerebri Zim. s. IJ humani figmentum, sive res aliqua existent miet Creaturas Dei inficvera secundum sibsolutam essentiam; quia est aliquid falsa quoad relativa, quia non est Numen, quod tamen esse fingitur, iro quo habetur Aremetes r. habere generali notione est servire, famulari via: Hebraice Arint. 3. Im

At in Scriptura mapud Ecclesiasti re'.

cos scriptores usurpatur proprie de Matiris. cultum servitio religioso et qualia em o. s. sunt, amorem, honorem, timorem ' divinum exhibere, spem reduciam collocare, invocare inpro aC-ceptis beneficiis gratias agere jussis sine exceptione obedire, per nomen ejus jurare. III Idololatria itaque, quod ad risia,f- vocem, est Idoli servitus, quod ad Eae V., .rrem, est quando cultus divinus alii quam vero Deo exhibetur sive id nat per erroneum mentis judicium, quo quod Deus non est pro Deo habetur, sive fiat sola cultus istius talis praestatione, quamquam qui illam exhibet norit id Deum non esse .protestetur se id pro Deo non habere, quum protestatio sit contraria facto. Evincit hoc, quod Naes. ra. non nullorum Deus venter esse di s eis citur, Avaritia. Idololatria.. Ava 'ri Idololatrae a poellantur. Tantum vero ab est ut ista opinio seu scientia, qta id pro Deo non habet ab Idololatria excuset eum qui adorat, genuflectit, invocat, ut potius quia , t erit a invocat, adorat, genuflectit, id dica ' tur pro Deo habere, quod ecundum sitam opinionem non habet. I. . , pro Deo. Et ligno ex cuius una par vi te focum .furnum calefecit ex al- - a. arister Deum fecit, dicere, libera me, quia Deus meus es tu, item Pater meus es tu;& lapidi, tu me genuisti. IN. Idololatria porro est duplex. i. generis, trundo id quod eo et, QDeus non est, pro Deo habetur m .h