장음표시 사용
101쪽
PRO M. MARCELLO ORATIO. 87 gratia agere geStilant, quod brevi tempore sutura sit illa auctoritas in his majorum suorum et Suis Sedibus. IV. Equidem quum C. Marcelli, viri optimi et commemorabili pistate praediti, lacrima modo vobiScum Viderem, omnium Marcellorum meum pectus memoria obfudit; qui 5bus tu etiam mortuis M. Marcello conservato dignitatem suam reddidisti, nobilissimamque lamiliam jam a paucos redactam paene ab interitu vindicasti Hunc tu igitur dium tuis maximis et innumerabilibus gratulationibus jure antepones. Haec enim re ianiUS OS propria CaeSaris ceterae 10 duce te gestae magnae illae quidem, Sed tamen multo magnoque comitatu Hujus autem rei tu idem et dux es et come ; Uae quidem tanta OSt, Ut tropaei monumentisque tuis allatura finem Ut aetas-nihil est enim opere aut manu sactum, quod non aliquando confietat et consumat vetustas 15 at haec tua justitia et lenitas animi florescet quotidio magiS, ita ut, quantum operibus tuis diuturnitas detrahet, tantum aDrat laudibus. Et cetero quidem omne Victore , bellorum civilium jam ante aequitate et misericordia viceras:
hodierno vero die te ipsum vicisti Vereor ut hoc quod 20 dicam perinde intelligi possit auditum atque ipse cogitans
sentio. Ipsam victoriam viciSS VideriS, quum ea quae illa erat adepta victis remisisti Nam quum pSius victoriae condicione jure omnes victi eoidiSSemus, clementiae tuae judicio conservati Sumus Recte igitur unus invictus es, a 25 quo etiam ipsius victoriae condicio isque deViet eSf. V. Atque hoc C. Caesaris judicium, patre ConScripti, quam late pateat, attendite : omnes enim, qui ad illa arma lato Sumus neSeio quo rei publicae miSero funestoque compulSi, etsi aliqua culpa tenemur erroris humani, a celere 30 certe liberati sumus. Nam quum M. Marcellum deprecantibus vobis rei publicae conservavit me et mihi et item rei publicae nullo deprecante, reliquo ampliSSimo viro et
sibi ipsos et patriae reddidit, quorum et frequentiam et dignitatem ho ipso in consessu videtis, non illo hostes induxit 35 in curiam, Sed judicavit a plerisquet ignoratione potiu et
102쪽
88 PRO M. MARCELLO ORATIO. falso atque inani metu quam cupiditate nut crudelitate bellum esse Susceptum. Quo quidem in bello Semper de pace
audiendum putavi, Semperque dolia non modo Pacem, Sed orationem etiam Civium pacem sagitantium repudiari. Ne que enim ego illa ne ulla Unquam 2CUtUS Sum nrma i-Vilia Semperque mea ConSilia paei et togae Socia, non belli atque armorum fuerunt. Hominem Sum Secutus privato
ossicio, non publicori tantumque apud me grati animi fidelis memoria valuit, Ut nulla non modo cupiditate, Sed ne spe 10 quidem prudens et Selen tamquam ad interitum ruerem
Quod quidom meum consilium minime obscurum suis. Numit in hoc ordine integrare multa de pace dixi, et in ipso bollo eadem etiam cum capitis mei periculo sensi. Ex 15 quo jam nemo erit tam in juStias rerum exiStimator, qui dubito qua Caesaris voluntas de bello fuerit, quum pacis
auctore Conservando Statim ConSuerit, Ceteris fuerit iratior. Atque id minus mirum orta SSO Um, quum Sse incertus exitus et anceps fortuna belli qui Vero violor uois au -
20 fores diligit, is profecto declarat e maluisse non dimicaro quam Vinoere VI. Atque iujus quidem rei M. Marcello Sum testis. Nostri enim Sensus, ut in ape Semper, Si tum etiam in bello congruebant. Quotie ego eum et quanto cum dolore 2 vidi, quum insolentiam certorum hominum tum etiam ipsius victoriae serocitatem extimescentem l Quo gratior tua liberalitas, C. Caesar, nobis, qui illa vidimus, debet SSo.
Non enim jam causae sunt inter se, Sed vietoriae Comparanda . Vidimus tuum victoriam praeliorum exitu termin 30 tamet gladium vagina vacuum in urbe non Vidimus. Quos amiSimus cives, eo Martis vis pereulit, non ira victoriae; ut dubitare debent nomo, quin multos, Si sieri OSSet C. Caesar ab inseris Oxcitares, quoniam X Oadem ei ConSe
vat quos potest Alterius oro partis, nihil amplius dicama quam id quod omnes verebamur, nimis iracundam futuram suisse victoriam. Quidam enim non modo armatis, Sed iam
103쪽
PRO M. MARCELLO ORATIO. 89terdum etiam otiosis minabantur, nec quid quisque sensisset, sed ubi suiSset, cogitandum eSSe dicebant ut mihi quidem videantur dii immortales, etiam Si poena a populo Romano ob aliquod delictum expetiverunt, qui civile bellum
tantum et tam luetuosum exeitaverunt, vel placati jam vel 5 satiati aliquando, omnem Spem Saluti ad clementiam victoris et sapientium contuliSSe. Quare gaude tuo isto tam excellenti bono, et ruero quum fortuna et gloria, tum etiam natura et moribus tuis; ex quo quidem maXimus Si fructus jucunditasque sapienti. 10 Cotera quum tua recordabere, Di erSaepe Virtuti, tamen
plerumque felicitati tua gratulabere nobis, quos inro publica tecum Simia Salvos esse voluisti, quoties cogitabis, toties de maximis tuis bonostolis, totius do inorodibili liberalitat , toties de singulari sapientia tua cogitabis 15qune non modo Summa bona, Sed nimirum audebo vel sola' dicere. Tantus est enim splendor in laude vera, tanta in magnitudine animi et consilii dignitas, ut haec a virtute
donata, etctra a fortuna commodatu osso videantur Noli
igitur in conservandis bonis viris defatigari, non cupiditate 20 praeSertim aliqua aut pravitato lapsis, sed opinione ossici
Stultu ortasse, certe non improba, et specie quadam rei publicae non enim tua ulla culpa est, Si te aliqui timueriant, Contraque Summa laus, quod minime timendum fuisse
VII. Nunc venio ad gravissimum querelam et atroci SSimam SuSpicionem tuam, quae non tibi ipsi magis quam quum omnibus civibus, tum maxime nobis, qui a te OnSe vati sumus, providenda est quam etsi Spero SSe utSam, nunquam tamen extenuabo. Tua enim Cautio nostra cautio 30eSt ut Si in alterutro peccandum sit, malim videri nimis timidus quam parum prudens. Sed quisnam est iste tam
domens fuisti, tametsi qui magis sunt tui quam quibus tu salutem insperantibus reddidistit an ex eo numero qui una tecum fuerunt 8 Non est credibilis tantus in 35 Ullo furor, us, quo duce omnia summa Sit adeptus, hujus
104쪽
90 PRO M. ACCELLO ORATIO. vitam non anteponat suae. An si tui nihil cogitant sceleris, cavendum est, ne quid inimici Qui γ Omnes enim, qui
fuerunt, aut Sua pertinacia vitam amiSerunt aut tua misericordia retinuerunt, ut aut nulli Supersint de inimicis, aut qui superfuerunt Sint amicissimi. Sed tamen quum in animis hominum tantae latebrae sint et tanti receSSus, augeamUS an SuSpicionem tuam :simul Onim augebimus diligentiam. Nam quis est omnium iam ignarus rerum, tam rudis in re publica, tam nihil un- 10 quam nec de Sua ne de communi Salute Cogitans, qui non intelligat tua salute contineri suam, et ex unius tua vita pendere omnium 8 Equidem de te dies noctesque, ut debeo, cogitanS, CaSuidumta Xut humano et incertos eventus valetudinis et naturae communis fragilitatem extimeSco, 15 doleoque, quum re publiea immortalis esse debeat, eam in
unius mortalis anima consistere. Si vero ad humano casu incertosque eventus Valetudinis, Sceleri etiam necedat insidiarumque con Sensio, quem deum, Si CUPias, POSSO opitulari rei publicae credamus 20 VIII. Omnia sunt excitanda tibi, C. CaeSar, Uni quaΟjac re sontis belli ipsius impetu, quod neceSSe suit, perculsa atque prostrata conStituenda judicia, revocanda fides, comprimendae libidines, propaganda SuboleS, Omnia, quae dilapsa jam diffluxerunt, severis legibus vincienda sunt Non 25 sui recusandum in tanto civili bello tantoque animorum
ardore et armorum, quin quaSSata re Publiea, quicumque belli eventus suisset, multa perduro et ornamenta dignitatis et praesidia stabilitatis suae, multaque torque dia saceret armatus, qua idem togatus sieri prohibuisset Quae 30 quidem tibi nunc omnia bulli vulnera sananda Sunt, quibus
staque illam tuam praeclarissimam o sapienti SSimam vocem invitus audivi: Satis diu vel natura viri vel gloriae. Satis, si ita vis tartasse naturae addo et tum Si: I. i in pol gloriae ut, quod minimum CSi Patriae Certe Parum. Quare omni istam, quaeso, doctorum hominum in contem-
105쪽
PRO M. MARCELLO ORATIO. 91nenda morte prudentiam : noli noStro perietat eSSe Sapiens. Saepe enim venit ad aures mea S, te idem Stud nimis crebro
dicere, tibi satis te vixisse. Credo, Sed tum id audirem, si tibi soli vivores aut si tibi etiam soli natus esses omnium
Salutem civium cunctamque rem publicam re tuae geStae complexae Sunt tantum abe a Persectione maXimorum
operUm, ut laudamenta nondum quae cogitas jeceris. Hic tu modum vitae tuae non Salute rei publicae, Sed aequitate
animi definies Quid, si istud ne gloriae tuae quidem Satis
est 3 cujus te SSe avidiSSimum, quamvIS Si SapienS, non 10 negabiS. Parumne igitur, inquies, gloriam magnam relinquemui Immo vero aliis quamvis multis satis: tibi uni parum. Quidquid est enim, quamvis amplum Sit, id QS parum tum, quum est aliquid amplius. Quod Si rerum tuarum immor 15 talium, C. Caesar, hi exitus futurus fuit, ut devictis adversariis rem publicam in eo Statu relinquereS, in quo nun CSt, Vide, UaeSo, ne tua divina virtus admirationis plus sit habitura quam gloriae ; Si quidem gloria est illustris ac e Vagata magnorum Vel in uos vel in patriam vel in omne 20
genus hominum fama moritoriam.
IX. Haec igitur tibi reliqua pars est, hi restat actus, in
hoc elaborandum St, ut rem publieam constitUnS, eaque tu
in primis cum Summa tranquillitate et otio perfruare tum te, Si Voles, quum et patriae quod debes solveris et naturam 25 ipsam expleveri Satietate vivendi, satis diu vixisse dicito. Quid est enim hoc ipsum diu, in quo est aliquid extremum quod quUm venit, omnis Voluptas praeterita pro nihilo eSt, quia poStea nulla est sutura Quamquam iste tuus animus nunquam hi angustiis, quas natura nobis ad vivendum 30 dedit, contentus fuit, semper immortalitatis amore flagrarit. Ne vero haec tua vita ducenda est, quae corpore et Spiritu continetur Illa, inquam, illa vita est tua, Vae vigebit memoria Saeculorum omnium, quam poSterita alet, quam ipsa aeternitas semper tuebitur Huic tu inservias 35 huic te ostente oportet quae quidem quae miretur am
106쪽
92 PRO M. MARCELLO ORATIO. pridem multa habet, uno etiam qua laudet XSrsectat Obstupescent posteri certe imperia, provinciaS, Rhenum, Oceanum, Nilum, pugnas innumerabiles, incredibiles victoriaS, monumenta, munera, triumptio audiente et legen-5 tes tuos. Sed nisi haec urbs stabilita tuis consiliis et imStitutis erit, vagabitur modo nomen tuum longe atque late, Sedem stabilem et domicilium certum non habebit. Erit inter eos etiam qui naScentUr SieUt inter nos fuit, magna dissensio, quum alii laudibus ad Caelum re tua gesta esIe- 10 rent, alii ortasse aliquid requirent, idque vel maXimum,
nisi belli civilis incendium salute patriae restinXeris, ut illud sati fuisse videatur, hoc consilii Servi igitur iis etiam judici Dus, qui multis post Saeculis de te judicabunt, et quidem
haud scio an ineorruptiu quam nox; nam et Sine amore et
15 Sine cupiditate, et rursus sine odio et Sino invidia judicabunt Id autem etiam Si tum ad te, ut quidam salSO Putant,
ton pertinebit; nunc certe pertinet CSSo te talem, ut tuas laude obscuratura nulla unquam Sit oblivio. X. Diversae voluntates civium suerunt distractaeque 20 Sententiam non enim consiliis solum et Studiis, sed armis etiam et castris dissidebamus. Erat autem Obscurita quaedam erat certamen inter clarissimos duces multi dubitabant quid optimum esset multi quid sibi Oxpodiret multi quid deceret; nonnulli etiam quid liceret Persiancta res 25 publica est hoc misor sataliquo bello vicit is, qui non o
tuna insummaret odium suum, sed bonitate leniret; nec qui omneS, quibu iratu esSet, OSdem otiam exsilio aut morte dignos judicaret. Atina ab aliis posita, ab aliis erepta sunt. Ingratus est injustusque civis, qui armorum PerieU-30 lo liberatus animum tamen retinet armatum, ut etiam illo molior sit, qui in aci cecidit, qui in causa animam profudit. Qua enim portinacia quibusdam, eadem aliis constant avideri polost. Sed jam omnis fracta dissonSio est armis, et cxstincta nequitate victoris restat ut om nos unum Velint,
a qui modo uben aliquid non solum sapientiau, sed Ctiam
Suni tutis Ni Si te, C. CaeSar, Salvo C in ista Sentcntia qua
107쪽
PRO M. MARCELLO ORATIO. 93quum antea, tum hodie Vel maXim USUS ES, manente, Salvi QSS non OSSumUS. Quare omne te, qUt hae Salva esse volumus, et hortamur et obSecramus, ut vitae tuae et saluti consulas, omnesque tibi, ut pro aliis etiam loquar quod de me ipse Sentio, quoniam Subesse aliquid putas quod 5oaVendum Sit, non modo excubias et ouStodias, Sed etiam laterum nostrorum ΡΡΟSitUS et Corporum Pollicemur. XI. Sed ut, unde est orSa, in eodem terminetur oratio, maximas tibi omnes gratia agimus, C. CaeSar, majorOS etiam habemus Nam omnes idem sentiunt, quod ex omni 10um precibus et lacrimis Sentire potuisti; sed quia non est omnibus stantibus necesSe dicere, a me certe diei Volunt, cui necesse est quodam modos et quod fieri decet M. Marcello a te huic ordini populoque Romano et rei publicae reddito fieri id intelligo; nam laetari omnes non de unita 15 Solum, Sed de Communi omnium salute Sentio. Quod autem Summa benevolentiae St-quae mea erga illum omnibus Semper nota suis, ut vix C. Marcello, optimo et amantissimo fratri, Praeter eum quidem cederem nemini-quum id sollicitudine, cura, labore tam diu praeStiterim, quam diu est de 20 illius salute dubitatum, corte ho tempore magni ClariS, molestiis doloribus liberatus praestare debeo. Itaque C. Caesar, si tibi gratias ago, ut omnibus me rebus a te non ConSerVnt Soliam, Sed etiam ornato, tamen ad tua in me unum innumerabilia merita, quod fieri jam osse non arbi 25 trabar, maximu hoc tuo facto cumulu acceSSerit J
108쪽
L NOVUM Crimen, C. CaeSar, et ante hunc diem non auditum propinquus meus ad te Q. Tubero detulit, Q. Ligarium in Africa fuisse ; idque C. PanSa, praestanti vir ingenio, fretus sortasse samiliaritate ea, quae Stii tecum, RUSUS est confiteri: itaque qUo me Vertam neScio. Paratia enim Veneram, quum tu id neqiae per te Scire neque audire aliunde potuiSSes, ut ignoratione tua ad hominis miseri Salutem abuterer. Sed quoniam diligentia inimici investigatumost quod latebat, confitendum St, ut opinor, PraeSertim 10 quum meu neceSSarius C. Pansa secerit ut id integrum jam non OSSet, miSSa Ue controVersia omnis oratio ad misericordiam Uam conserenda est, qUn silurimi sunt ConSerVnti, quum an non liberationem culpae, Sed errat Veniam impo-travissent. Habes igitur, Tubero, quod est aceUSatori nXil me optandum, Confitentem reum, Sed tamen io Confitentem, S in ea arte sui SSQ, qua to, qua virum inni laude dignum, Patrem tuum. Itaque Prius de vestro dolieto confiteamini, cosso ost, quam Ligarii ullum Chilpam repreliendatis. 20 Q. enim Ligarius, quum esset nulla belli suspicio, logatus in Asrienna cum C. Considio Prosectus si qua in legation et civibus et sociis ita So probavit, ut decedens On-
109쪽
PRO Q. LIGARIO ORATIO. 95sidius provincia satis sacere hominibus non posset, Si quemquam alium provinciae praefeciSSet. Itaque Ligarius, quum diu recusans nihil profeciSSet, PrOVinciam accepit invitus, cui sic praefuit in pace, ut et civibus et Soeli gratissimuesset ejus integritas ac fides Bellum Subito exarSit, quod qui erant in Africa ante audierunt geri quam parari. QUO audito partim cupiditate inconsiderata, partim nee quodam timore, primo Salutis, post etiam Studii sui quaerebant aliquem ducem, quum Ligariu domum SpectanS ad SUOS redire cupiens, nullo Se implieari negotio passus est. Inte-10rim P. Attius Varus, qui praetor Africam obtinuerat, Uti Cum venit. Ad eum Statim concursum est. Atque ille non mediocri cupiditate arripuit imperium, si illud imperium eSSe potuit, quod ad privatum clamore multitudinis imperitae, nullo publico consilio deserebatur. Itaque Ligarius, 15 qui omne tale negotium Uperet e gere, PaUlum adVentu Vari conquievit. ΙΙ. Adhuc, C. Caesar, Q. Ligarius omni culpa nent. Domo eSi egreSSUS non modo nullum ad bellum, Sed ne ad minimam quidem suspicionem belli legatus in pace Pro 20 laetus in provincia pacatissima ita se gessit, ut ei pacem
QSSe eXpediret. Prosectio certe animum tuum non debet offendere. Num igitur remansi, Multo minus; nam Prosectio voluntatem habuit non turpem rem Sio neceSSitatem Otiam honestam. Ergo haec duo tempora carent crimine ; 25 unum, quiam S legatia Proseetias, alterum, quum effagitatu a provincia praepoSitus Africae est. Tertium tempus
St, quod OS adventum Vari in Africa restitit, quod si offeriminOSum, neeeSSitati crimen est, non voluntatis. Auillo, si potuisset ullo modo evadere, Utione quam Romae 30 cum P. Attio quam cum concordiSSimi fratribus, cum lieni eSSe quam cum Suis maluisset Quum ipsa legatio
plena desideri ac sollicitudinis suisset propter incredibilem
quendam fratrum amorem, hic aequo animo SSe potuit,
belli discidio distractus a fratribus 8 35Nullum igitur habes, Caesar, adhuc in Q. Ligario Signum
110쪽
alienae a te Voluntatis cuju ego a USam animadverto,
quaeSo, qua fide defendam Prodo meam. clementiam admirabilem atque omnium laude, praedicatione, litteris monumentiSque decorandam Quum M. Cicero apud to defendit, alium in ea voluntate non suiSSe, in qua SQ pSum nonstetur fuisse, nec tua tacita cogitatione extimescit, nec quid tibi de alio audienti de Se ipS Occurrat, resormidat.
III. Vide, quam non reformidem; Vide, quanta JUX10 liboralitatis et sapientiae tuae mihi apud te dicenti oboriatur. Quantum Potero, Voce Contendam, ut populus hoc Romanus exaudiat Suscepto bello, CaeSar, geSto etiam eXParte magna, nulla vi CoaetuS, judicio ac voluntato ad ea arma ProseCtUS Um, qua erant Sumpta contra te Apud
15 quem igitur hoc die, Nempe apud eum, qui quum hoc Seiret, tamen me, antequam vidit, rei publicae reddidit; qui ad me ex Aegypto littera misit, ut essem idem qui fuiSSem qui, quum pSe imperator in toto imperio populi
laureato tenui, quoad tenendos putavi; qui mihi tum denique e Salutem putavit dare, Si eam nulli Spoliatam orna- montis dediSSel. Vide, quaeSo, Tubero, ut, qui de meo laeto non dubi-25 cm, de Ligarii non audeam confiteri. Atque haec Propterea de me dixi, ut mihi Tubero, quum de Se eadem dicerem, ignoSceret cujus ego induStriae gloriaeque avo vel ProPter Propinquam cognationem, Vel quod ejus ingenio
studiisque delector, vol quod laudem adolescentis propinqui δ' existimo etiam ad meum aliquem fructum redundare. Sed hoc quaero: Quis putat OSSo crimen suisse in Africa 3 cm- P i, qui ut ipso in eadem Africa osSe volui ei prohibitum seu Ligario queritur et certo contra ipsum Caesarum Ss congressus armatus Quid enim tuus illo, Tubero, destri a tus in stet Pharsalien gladius regebat Cujus latus illo mu-pio ut at qui sensus ora armorum tuorum quae ua