Select orations of Marcus Tullius Cicero, with explanatory notes ..

131쪽

PRO REGE DEIOTARO ORATIO. 117 mio, qui vivat in regno, tyrannus videri potes, Nam

de Statu quis queritur, una PraeSertim, quum tam multas

vidoat 3 Valde enim invidondum CSt ejus Statuis, CUJUS tropaeis non invidemus t Nam si locus asser invidiam, nullus locus est ad statuam quidem rostri clarior. De lausu autem quid respondeam 3 qui ne deSideratu unquam a te CS et nonnunquam obstupefactis hominibus ipsa admira

nihil vulgarori dignum videri potest. XIII. Nihil a me arbitror praeteritum, sed aliquid ad 10OXtremum nuSae QSerVntum Id autem quid si ut plane Deiotaro reconoiliet oratio mea. Non enim jam metuo ne tu illi Succenseas, illud vereor ne tibi illum Succensore aliquid suspicere: quod abest longissime, mihi Crede, Caesar Quid enim retineat per te meminit, non quid umiSo 15rit, neque Se a te multatum arbitratur, Sed quia exiSit

muros multis tibi multa QSSe tribuenda, quo minia a Se qui in altera arte fuisset, a Sumere non recuSavit. Etenim si Antiochus Magnus ille re ASiae, quum OStenquum L. Scipione devictus St, Tauro tenus regnare USSUS ESSe 20 omnemque uno Siam, quae QS nunc OStrn Provinein, amisisset, dicere est solitus benigne sibi a populo Romano CSSe laetum, quod nimis magna Proeuratione liberatus modicis regni terminis uteretur, potest multo facilius se Deiotarus consolari Ille enim furoris multam Sustulerat, hi 25 erroris Omnia tu Deiotaro, Caesar, tribuiSti, quum et ipsio filio nomen regium conoeSSisti Ho nomine retento atque Servato nullum beneficium populi Romani, nullum judicium de se Senatus imminutum putat. Magno animo et erecto St, ne unquam Suecumbet inimicis, ne fortuna 80 quidem Multa se arbitratur et peperisse ante lactis et habere in animo atque Virtute, quae nullo modo poSSit amittere. Quae enim fortuna aut quis casus aut quae tanta

possit injuria omnium imperatorum de Deiotaro decretudolores' ab omnibus nim est ornatus, qui, OSteaquam 5 in castris SSe potuit per aetatem, in Sin, Cappadocia,

132쪽

118 PRO REGE DEIOTARO ORATIO. Ponto, Cilicia, Syria bella gesserunt. Senatus vero judicia de illo tam multa tamque honorifica, quae publici populi

Romani litteris monumentisque OnSignat Sunt, qUne unquam VetuSta Obruet aut quae tanta delebit oblivi, Quid de virtute ejus dicam de magnitudine animi, gravitate,

constantia 3 quae omnes docti atque Sasiente Summa, quidam etiam sola bona esse dixerunt, hiSque non modo ad bono, Sed etiam ad beate Vivendum contentam SSe virtutem. Haec illo reputans et die nocteSque cogitans non 10 modo tibi non succenSet-eSSet enli non Olum ingratUS, Sed etiam amenS-verum omnem tranquillitatem et quietem senectutis aeceptam refert elementiae Uae.

XIV. Quo quidem animo quum antea suis, tum non dubito quin tuis litteris, quarum Xemplum legi, qua ad eum

1 Tarracone huic lesami dedisti, e magi etiam erexerit ab omnique sollicitudine abstraxerit. Jubes enim eum bene Speraret bono esse animo, quod Scio te non frustra Scribere solere. Momini enim iisdem sero verbis ad me te scriberemoque tuis litteris bone Sperare non fruStra SS JUSSum. 20 Laboro equidem regis Deiotari causa, quocum mini amicitiam res publica conciliavit, hospitium voluntas utriuSquo conjunxit, familiaritatem ConSuetudo attulit, Summam vero necessitudinem magna ejus ossicia in me et in exercitum moum effecerunt: Sed quum de illo laboro, tum de multis 2 amplissimis viris, quibus Semel ignotum a te esse portet,no beneficium tuum in dubium vocari, ne haerere in animis hominum sollicitudinem sempiternam, nec necidere ut quisquam te timere incipiat eorum, qui sint semel a te liberati timore. Non deboo, C. Causar, quod fieri solet in tan-30 tis periculis, tentare, quonam modo dicendo misericordiam tuar commovere poSSim. Nihil opus est. Occurrore solet ipsa supplicibus ot calamitosis, nullius oratione Vocata.

Propone tibi duos rogos o id animo contemplare, quod oeulis non potes Dabis prosocio id misericordiae, quod

a iracundiae denegasti. Multa sunt monuinunta tua clementiae, sed maxima Corum incolumitates, quibus Salutem dc-

133쪽

PR REGE DEIOTARO ORATIO. 119 disti. Quae si in privatis glorioS Sunt, multo magi Commemorabuntur in regibuS. Semper regium nomen in haucivitate Sanctum fuit, Ociorum Vero regum et amicorum sanctiSSimum.

XV. Quod nomen hi reges ne amitterent te victore timuerunt: retentum vero et a te confirmatiam posteris etiam suis tradituros Se esse confidunt Corpora Sua rosalute regum suorum hi legati tibi regii tradunt. Hi eras et Blesamius et Antigonus, tibi nobisque omnibus jam diu noti, eademque fide et virtute praeditus Dorylaus, qui nuper 10

cum Hiera legatus Si ad te miSSUs, quum regiam amiciS-simi, tum tibi etiam, ut Spero, probati. Exquire de Blesamio, num quid ad regem contra dignitatem tuam SeripSerit. Hiera quidem CaUSam omnem suscipit et criminibus illis Pro rege Se Supponit reum : memoriam tuam implorat, qua 15 vales plurimum negat unquam se a te in Deiotari tetrarchia pedem discessisse in primis finibus tibi se praestosuisse dicit, usque ad Ultimos prosecutum quum e balneo exiSSes, tecum Se UiSSe, quum illa munera inSpeXisSe cena-tUS, quum in cubiculo recubuisses, eandemque assiduitatem 20 tibi se praebuisse postridie. Quam ob rem Si quid eorum, quae Objecta Sunt, cogitatum Sit, non recusat quin id suum facinus judices Quocirca C. Caesar, velim existimes hodierno die sententiam tuam aut cum Summo dedeclore miSerrimam peStem importaturam esse regibus aut incolumem 25 famam eum Salute quorum alterum optare illorum crudelitatis Sta alterum OnSerVar clementiae tuae.

134쪽

M. TULLI CICERONIS

M. ANTONIUM

ORATI PHILIPPICA PRIMA.

L ANTE quam de re publica, patre conScripti, dieam Oa, quae dicenda hoc tempore arbitror, exponam vobis breviter consilium et profectionis et reverSioni meae. Ego quum Sperarem aliquando ad veStrum ConSilium auctoritatemque rem publieam OSSO eVocatam, manendum mini Statuebam quasi in vigilia quadam conSulari a Senatoria Ne vero Usquam discedebam ne a re publica dejiciebam oculos ex eo die, quo in aedem Telluris Convocati Sumus. In quo templo, quantum in me fuit, oci si indumenta pacis Athc- 10 nienSiumque renovavi vetus Xemplum Graecum etiam Verbum Surpari, quo tum in Sedandis discordiis usa orat Civitas illa, atque omnem memoriam discordiarum oblivione sempiterna delendam CenSui. Praeclara tum oratio M. Antonii, egregia etiam Volun-I tas; pax denique per eum et per liberOS JUS CUIN Pr OSinn-tissimis civibus confirmata est. Atque his Principiis cliqua consentiebant. Ad deliberationes as quas habebat domi de re publica, principes civitatis adhibebat ad hunc ordinem res optimas deserebat nihil tum, nisi quod cras

20 notum omnibus, in C. Caesaris commentariis reperiebatur summa constantia ad ea, quae quaeiata erant, reSPOUdC-

135쪽

IN ANTONIUM ORATIO PRIMA. 121bat. Num qui exsules restituti Unum aiebat, praeterea neminem. Num immunitate datae 3 Nullae, respondebat. Assentiri etiam nos Ser. Sulpicio, clariSSimo viro, Voluit, nequa tabula post Idus Martias ullius decreti Caesaris aut beneficii figeretur. Multa praetere eaque Praeclara ad singulare enim M. Antonii factum estinat oratio. Dictaturam, quae jam vim regiae poteStati obsederat, unditus ex re Publio Sustulit, de qua ne sententia quidem dixi, muS: Seriptum Senatus ConSultum, quod fieri vellet, attulit,

quo recitato auctoritatem ejus Summo Studio Secuti Sumus 10 eique ampliSSimis verbis Per Senatu ConSultum gratiaSegimUS. II. Lux quaedam videbatur Oblata, non modo regno, quod pertuleramus, Sed etiam regni timore Sublato, magnumque Pignus ab eo rei publicae datum, Se liberam civi 15tatem esse velle, quum dictatoris nomen, quod Saepe uS- tum suisset, propter perpetuae dictaturae recentem memoriam sunditus ex re publica sustulisset Liberatus periculo caedis paucis post diebus Senatus; uncus impactus Stlagitivo illi, qui in Marii nomen invaserat. Atque haec 20

Omnia communiter Cum collega alia porro propria P. Dolabellae, quae, nisi collega abfuisset, credo iis sutura fuisse Communia. Nam quum serperet in urbem infinitum malum

idque manaret in dies latius, iidemque iustum in sorolacerent, qui illam insepultum Sepulturam esseCerant et 25 quotidie magis magisque perditi homines cum sui similibus Servi tectis a templis urbis minitarentur, talis animadversio sui Dolabellae quum in audaee SeeleratoSquo Se vos, tum in impuros et nefarios liberos, talisque eversio illius exsecratae columnae, ut mihi mirum videatur tam 30 valde reliquum tempus ab illo uno die dissensisSe. Ecce enim alendis uniis, quibus ut adessemus ediXerans, mutata omnia nihil per Senatum, multa et magna Per Populum, et absente populo et invito. Consules designati negabant Se audere in Senatum venire patriae libera 35tore urbe carebant ea, cujus a cervicibus jugum Servile

136쪽

122 IN ANTONIUM ORATIO PRIMA dejecerant, quos tamen ipsi conSule in contionibus et in omni sermone laudabant veterani qui appellabantur, quibus hic ordo diligentissime caverat, non ad ConSerVntionern earum rerum, qua habebant, Sed ad Spem novarum prae clarum incitabantur. Quae quum audire mallem quam videre haberemque jus legationi liberum, ea mente iScessi, Ut adesSem alendi Januariis, quod initium senatus cogendi fore videbatur. III. ExpoSui Patre CODScripti, profectioni consilium; 10 nunc reVerSioniS, quae tu admirationis habet, brevitereXponam Quum ErundiSium iterque illud, quod tritum in Graeciam St, non Sine cauSa vitaviSsem, alendis Sextilibu veni SyraeUSaS, quod ab ea urbe transmissio in Graeciam laudabatur; quae tamen urbs mihi tonjunctissima

15 tu una me nocte Cupiens retinere non potuit. Veritus Summe meu repentinia ud meo DeeeSSurio adventUS SUS-picionis aliquid asserret, Si Ssem CommoratUS QUUm autem me ex Sicilia ad Leucopetram, quod est promontorium agri Regini venti detuliSSent, ab eo loco conscendi, 20 ut tranSmitterem nec ita multum Proveetu rejectu aUStrosum in eum pSum locum, unde OnSCenderam. Uumquo intempeSta nox esset man SiSSemque in villa P. Valerii, comitis et familiaris mei, postridieque apud eundem Ventum OXSpeetati manerem, municipe Regini complures ad 25 me venerunt, e ii quidam Roma recentes a quibus a binum accipio M. Antonii contionem, quae mihi ita placuit, ut ea loci do reversione Primum coeperim cogitare. Nec

ita multo post edictum Hruti asserturit Cassii, quod quidem mihi, ortasse quod os Plus otiam rei publicae quam ambs liaritatis gratia diligo, plenum aequitatis vidCbatur. Addebant praetor a-fit enim Plerumque ut ii, qui boni quid volunt asperre lungant aliquid, quo faciant id quod nun

quentem soro Antonium repudiatis malis suas bos, ro- provinciis Galliis, ad auctoritatem Senatus CSSe redi

turum.

137쪽

I ANTONIUM ORATIO PRIMA. 123 IV. Tum vero tanta Sum cupiditate incensus ad reditum, ut mihi nulli neque rem neque Venti Sati facerent, non

quo me ad tempuS OccurSurum non Putarem, Sed ne tardiusquam Cuperem rei publicae gratularer. Atque ego celer,

ter Veliam devectus Brutum Vidi quanto meo dolore, non dico. Turpe mihi ipsi videbatur in eam urbem me audere reverti, ex qua rutu cederet, et ibi Velle tuto esse, ubi ille non posset. Neque vero illum Similiter atque ipse

eram commotum esse vidi: erectu enim maximi ac pulcherrimi facti sui conscientia nihil de Suo casu, multa de 10VeStro querebatur. Xqiae e Primum cognovi quae alendis Sextilibus in senatu suisset L. Pisonis oratio quiquamquam Parum erat, id enim pSum uiruto audieram, a quibus debuerat adjutus, tamen et Bruti teStimonio-quo quid potest esse gravius et omnium praedicatione, quo 15 postea vidi, magnam mihi videbatiar gloriam conSecutus. Hunc igitur ut Sequerer ProperaVi, quem PraeSente non sunt secuti non ut prosilerem aliquid, nec enim Sperabam id nec praestare poteram, Sed ut, si quid mihi humanitus accidisset-multa autem impendere videntur praeter natu 20ram etiam iraeterquo fatum ujus tamen diei vocem testem rei publicae relinquerem meae Perpetuae erga evoluntatiS.

Quoniam utriusque consilii caUSam, patre conScripti, probatam vobis esse confido, prius quam de re publica 25 diuere incipio, pauca querar de hesterna M. Antonii injuria: Cui Sum amicus, idque me nonnullo ejus ossicio debere esse

Prae me Semper tuli.

V. Quid tandem erat causae cur in Senatum heSterno die tam acerbe cogerer 3 Solusne uberam 8 an non saepe 30 minus frequente fuistis an ea re agebatur, ut etiam aegrotos deserri oporteret 8 Hannibal, credo, erat ad ortas, aut de Pyrrhi pace agebatur, ad quam causam etiam Appium illum, et caecum et Senem, delatum eSS memoriae Proditum est. De Supplicationibus referebatur, quo in 35

genere Senatores deesse non Olent. Coguntur enim non

138쪽

124 IN ANTONIUM ORATIO PRIMA.Pignoribus, Sed eorum, de quorum laonore agitur, gratia; quod idem fit, quum de triumpho resertiar. Ita in curaconSulo Sunt, ut paene liberum Sit Senatori non deSSo. Qui quum milii mo notu eSSet quumque e Via languerem et mihimet displi erem, misi pro amicitia qui hoc ei diceret. At ille vobis audientibus eum fabri Se domum meum Venturum esse diXit. Nimis ira unde ho quidem et valde intemperanter. Cuju enim maleficii tanta ista poena est, Ut dicere in hoc ordine auderet Se publicis operis disturbatu- 10 rum Publice e Senatus Sententia aedificatam domum Quis autem 1 quam tanto damno Senatorem coegit aut quid est ultra pignus aut multam 3 Quod si scisset quam Sententiam dicturuS SSem, remiSisset aliquid prosecto de Severitate cogendi. I VI. An me CenSetis, patres Conscripti, quod vos inviti secuti estis, decretiarum fuiSSe, Ut Parentalia Um SUPPlientionibus miscerentur ut inexpiabiles religiones in rempublicam inducerentur 3 ut decernerentur Supplicationes

mortu, Nihil dico cui Fuerit ille Brutus, qui et ipse 2 dominatu regio rem publicam liberavit ut ad similem virtutem et simile actum stirpem jam prope in quingenteSimum annum propagavit, addiae tamen non OSSem Ut Uemquam mortuum conjungerem cum immortalium rei bono, ut, CUJUS Sepulchrum Squam XStet ubi parentetur,2 ci publice Supplicetur. Ego ero eam Sententiam diXiSSem, ut me advorSuSPopulum Romanum, Si qui accidisset gravior rei publicae CASUS, Si bellum, Si morbus, Si fames, tacito poSSem descimdereri quae Partim jam iant, partim timeo ne impendeant.

a Sod hoc ignoscant dii immortales velim et populo Romano, qui id non probat, et huic ordini, qui decrevit invitus. Quid do reliquis ci publicae mulis idolii dicoro Mihi

vero idolis sumper licebit dignitatum tueri, mortem contemnere. Potestas modo veniendi in hunc locum sit: bd condi oriculum non recuso. Atque utinam, Patre Conscripti, Kalendi. Sextilibus inde Sse aiotuiSSO nil non quo

139쪽

IN ANTONIUM ORATIO PRIMA. 125 profici potuerit aliquid, Sed ne unu modo ConSularis, quod tum accidit, dignus illo honore dignia re publica inveniretur. Qua quidem ex re magnum accipio dolorem, homines amplissimis populi Romani beneficiis Sos L. Pisonem

ducem optimae Sententiae non SecutoS. Idcircone nos

populus Romanus ConSules fecit, ut in altissimo gradu dignitatis locati rem publicam pro nihilo haberemus Non

modo Vole nemo L. PiSoni conSularis, sed ne vultu quidem RSSenSuS St. Quae maliam i Si Sta voluntaria servitus 3 Fuerit quaedam necesSaria; neque ego hoc ab omnibus iis 10 desidero, qui Sententiam consulari loco dicunt: alia causaeSt eorum, quoriam Silentio ignoSeo, Hin Corum, quorum Vocem reqUiro quo quidem doleo in Suspicionem populo Romano Venire non modo metus, quod PSum OSSet Urpe,

sed alium alia de causa deesse dignitati suae. 15VII. Quare primum maximas gratias et ago et habeo Pisoni, qui non quid 1scere posset in re publica cogitavit, sed quid sacere ipse deberet deinde a VobiS, Putre Con- Scripti, peto ut etiam Si equi minus audebitis orationem

atque auetoritatem meam, benigne me tamen, ut adhuc 20 fecistis, audiatis. Primum igitur acta Caesaris Servanda CenSeo, non quo Probem-quis enim id quidem potest 3-Sed quia rationem habendam maXime arbitror pacis atque otii. Vellem ades-Set M. Antonius, modo Sine advocatis-Sed, ut opinor, licet 25

ei minus valere, quod mihi heri per illum non licuit

doceret me vel potius vos, patre, ConScripti, quem admodum ipso Caesaris acta defenderet An in commentariolis ot chirographis et libellis se uno auctore Prolatis, Rone prolatis quidem, sed tantum modo dictis, acta Caesaris 30

firma erunt; quae ille in aes incidit, in quo populi jussa PerpetuaSque leges esse voluit, pro mihilo habebuntur Equidem existimo nihil tam esse in actis CaeSari quam leges Caesaris An si cui quid illo promisit, id erit fixum, quod idem non facere potuit 3 ut multis multa promiSS 35

non secit: quae tamen multo plura illo mortUo reperta

140쪽

126 IN ANTONIUM MI TM PRIM,

Siant, quam a Vivo beneficia per omne anno tributa et data. Sed ea non muto, non moveo Summo Studio illius praeclara acta defendo. Pecunia utinam ad Opis manereti cruenta illa quidem, Sed hi temporibUS, quoniam iiS, quorum Ss, non redditur, OCOSSaria quamquam ea quoque

sit effusa, si ita in acti fuit. Ecquid eSt quod tam proprie dici possit actum ejuS, qui togatu in re publica cum Potestate imperioque VerSatu Sit, quam lex Quaere acta 10 Gracchi, lege Semproniae proferentur: quaere Sullae, Corneliae. Quid Pompeii tertius consulatus in quibus actis constiti, Nempe in legibus. De Caesar ipso si

quaerereS, quidnam egiSSet in urbe et in toga leges multas reSponderetis et praeclaras tulisse chirographa ero aut 15 mutaret aut non daret aut, Si dedisset, non ista re in aetis Sui duceret. Sed haec ipsa concedo, quibusdam etiam in rebia coniveo in maXimis vero rebus, id St legibus, acta Caesaris dissolvi ferendum non Puto. VIII. Quae lex melior, utilior, optima etiam re publica 20 Saeptu flagitata, quam ne praetoriae Provinciae tu quam annum neV Plu quam biennium con Sulares obtinerentur 3 Hac lege sublata videnturne vobis oSS CaeSari acta ervari 3 Quid γ lege, quae promulgata est de tertia decuria nonne Omnes judiciariae leges Caesaris dissolvuntur Et 25 o acta CaeSari defenditis, qui leges ejus evortitis 3 nisi sorte, Si quid memoriae ausa rottulit in libellum, id numerabitur in actis et, quamvis iniquum et inutile Sit, defen-dotur, quod ad populum centuriatis comitiis tulit, id in actis Caesaris non habebitur At qua est ista tertia decuria γ Centurionum,' inquit. Quid isti ordini judicatus logo Julia, etiam ante Pompeia, Aurelia non patebat Con-Su praefiniebatur,' inquit. Non Conturioni quidem Solum, sud equiti otiam Romano itaque viri sortissimi atque hon- CStiSSimi, qui ordines duxerunt, ros o judicant o judica

liant. Non quaero' inquit istos quicumque ordinem duxit, udistet. At si seri iis, quicumque ulus muris