장음표시 사용
81쪽
DE IMPERIO CN. POMPEII ORATIO. 67 haec omnia salvis populi Romani sociis atque integris vectigalibus esse gesta Sati opinor haec SSe laudis, atque ita, Quirites, ut hoc vos intelligatis, a nullo Storum, qui huic obtrectant legi atque causae, L. Lucullum similiter ex hoc
IX. Requiretur fortaSSe nune, quem ad modum, quum haec ita sint, reliquum possit magnum SSe bellum. Cognoscite, Quirites non enim hoc Sine causa quaeri Videtur. Primum ex Suo regno Sio Mithridate profugit, ut ex eodem Ponto Medea illa quondam profugisse dicitur, quam Prae 10 dicant in fuga fratris sui membra in ii lociS, qua e parenSPerSequeretur, diSSipaviSSe, Ut eorum Collectio dispersu maerorque Patrius celeritatem perSequendi retardaret. Sic Mithridates sugiens maximam Vim auri atque argenti Ul-
Cherrimarumque rerum omnium, qua et a majoribu accepe 15rat et ipse bello superiore ex tota ASi direptas in suum regnum CongeSSerat, in Ponto omnem reliquit. Hae dum nostri colligunt omnia diligentius, rex ipse e manibu es imgit. Ita illum in persequendi studio maeror hos laetitia tardavit. Hunc in illo timore et fuga Tigranes, re Arme 20nius, exoepit diffidentemque rebus suis confirmavit et assit
tum erexit perditumque recrearit. Cujus in regnum PoSteaquam L. Luoullus eum exercitu venit, plures etiam genteSContra imperatorem nostrum Concitatae sunt. Erat enim metus injectus iis nationibus, qua nunquam populia RO 25 manu neque lacesSenda bello neque tentanda putavit. Erat etiam alia gravi atque vehemen opinio, qua animOS gentium barbararum pervaserat, sani locupletissimi et religiosissimi diripiendi causa in eas ora noStrum OSSO Oxe citum adductum. Ita nationes multae atque magna ΠΟV 30 quodam terrore a metu concitabantur. Noster autem Mercitus tametsi urbem ex Tigranis regno ceperat et proeliis usu erat Secundis, tamen nimia longinquitat lo oriam ac
Hic jam plura non dicam fuit enim illud extremum, ut 35 ex iis locis a militibus nostris reditu mugi malum am
82쪽
68 DE IMPERIO CN. POMPEII ORATIO.
Processio longior quaereretur Mithridate autem et suam manum jam confirmarat, eorum, qui Se X ejUS regno Collegerant, et magni adventieti auxilii multorum regum et nationum juvabatur. Nam hoc sere Sic fieri solere accepi-5MUS, ut regum aruietae fortunae facile multorum opes alliciant ad misericordiam maXimeque eorum, qui aut reges sunt aut vivunt in regno, ut ii nomen regale magnum et Sanctum eSS Videatur. Itaque tantiam Victu essicere potinis, quantiam incolumi nunquam S ausus optare Nam 10 quum SQ in regnum Uum recepiSSet, non fuit eo contentus, quod ei praeter Spem acciderat, ut illam, POSteaquam PulSUS erat, terrain unquam attingeret, Sed in QTereitum nostrum, Clariam atque Victorem, impetum fecit.
Sinite hoc loco, Quirites, Sicut poetae Solent, qui OS
15 Ilomanas soribunt, praeterire me DOStram Calamitatem, quae tanta fuit, ut eam ad aure imperatori non e proelio nuntiuS, Sed e Sermone rumor asserret. Hie in illo ipso malo
gravissimaque belli offensione L. Lucullus, qui tamen aliqua ex parto iis incommodi mederi fortaSSe potuisset, OStro 20 jussu coactus, quod imperii diuturnitati modum statuendum vetere exemplo putaViStiS, partem militum, qui jam Stipendiis consectis erant, dimisit, partem M'. Glabrioni tradidit.
Multa praetereo conSulto, Sed ea VOS Conjectura Perspicito,
quantum illud bellum laetum putetis, quod conjungant reges
25 potentissimi, renovent agitatae nationes, Suscipiant integrae genteS,moVUS imperator noSter neeipi ut Vetere Oxo
citu pulso. Satis milii multa verba fecisse videor, quare osset hoc bellum genero ipso neceSSarium, magnitudine Puriculosum restat ut de impora toro ad id bellum doli-20 gondo ac tanti rebus PraOsiciendo dicendum CSSe videatur. X. Utinam, Quirites, virorum sortium atque innocensi si in copiam tantam haberetis, ut hac vobis cliberatio dissicilis esset, quemnam potissimum tantis rebus a tanto bello praeticiundum utaretis Nun vero quum sit ianus
3 Cn. Pompeius, qui non modii eorum hominum, tui nunc sunt, gloriam, sud otiam antiquitatis memoriam virtute su-
83쪽
DE IMPERIO CN. POMPEII ORATIO. 69pera Vit,' in re eSi quae CujHSquam animiam in hac causa dubium facere possit 3 Ego enim Sio exiStimo, in Ummo
imperatore quattuor tha re ineSSe oporter : Cientiam rei
militaris, virtutem, auctoritatem, elicitatem. Quis igitur hoc homine Scientior unquam aut suis aut esse debuit 3 qui o ludo atque pueritiae disciplinis bello maXimo atque Reerrimis hostibus, ad atris exercitum atque in militia disciplinam profectus eSt; qui extrema pueritia miles in exercitu sui summi imperatoris, ineunte adolescentia maximi ipS exercitu imperator qui Saepius cum hoste conflixit 10 quam quiSquam cum inimico concertavit, plura bella gessit quam Ceteri legerunt, plures provincia confecit quam alii ConCUPiverunt; cujus adolescentia ad scientiam rei militaris non alieni praecepti Sed suis imperiis, non ossensionibus belli sed victoriis, non stipendiis Sed triumphis eSt eruditu. 15 Quod denique genus esse belli poteSt, in quo illum non e orcuerit ortuna rei publicae 2 Civile Africanum, Transalpinum, HiSpanienSe mixtum ex Civitati hia atque ex bellicosissimis nationibus, Servile, nTale belliam, Varia et diversa genera et bellorum et hostium, non Solum gesta ab 20 hoo uno, Sed etiam Consecta, nullam rem SSe declarant in usu poSitam militari, quae hujus viri Scientiam sugero POSSit. XI. Jam vero virtuti Cn. Pompeii quae potest oratio par
inveniri 3 Quid est quod quisquam aut illo dignum aut 25vobi noViam nut Cuiquam inauditum possit asserro b equo enim illa sunt Solae virtutes imperatoriae, quae Vulgo existimantur, labor in negotiis sortitudo in periculis, industria in agendo, celerita in consciendo, onSilium in Providendo quae tanta sunt in hoc uno quanta in omnibus 80 reliquis imperatoribus, quo aut vidimus reus audiVimVS non
Testis est Italia, quam illo ipso victor L. Sulla hujus
virtute et subsidio consessus est liberatam. Testis est Sicilia, quam multis undique cinctam periculis non terrore 35
belli, sed consilii coleritate explicavis Testis est Africa,
84쪽
70 DE IMPERIO CN. POMPEII ORATIO. quae magni oppressa hostium copii eorum pSorum Sanguine redundavit. TeStis est Gallia, per quam legionibus nostris iter in Hispaniam Gallorum internicione patefactumost. Testis est Hispania, quae Saepissime plurimos hostes ab ho Superato Prostratosque conSpexit. TeStis est iterum et saepius Italia, quae quum servili bello taetro periculosoque Premeretur, ab hoc auxilium abSente expetivit quod
bellum oXspectatione tu attenUatum atquct imminutum eSt,ndventu sublatum a Sepultiam. Teste nunc Vero jam om- 10 ne ora atque Omnes exterae gente no nationes, denique maria omnia, quum niverSa, tum in Singulis oris omnes sinu atque portus. Qui enim toto mari locus per hos annos aut tam firmum habuit praeSidium, ut tutu eSSet, aut
tam sui abditus, ut lateret Quis navigavit, qui non O15 aut mortis aut Servituti periculo committeret, quum aut hiem aut reserto praedonum mari navigaret 8 Hoc tantum bellum, tam turpo, tam Vetus, tam late divisum atque disserSUm qiai unquam arbitraretur aut ab omnibus imperatoribus uno anno aut omnibus anni ab uno imperatore con-2 fici posses Quam provinciam tenuistis a praedonibus liberam per hoSeo annos 3 quod vectigal vobis tutum fuit γquom socium defendistis 3 cui praesidio classibus vestris fuistis 3 Quam multas existimatis insula esse desertas
quam multa aut metu relictas aut a praedonibus captas 25 urbe esse ooiorum
XII. Sod quid go longinqua commemor, Fuit hoc quondam sui proprium populi Romani, longe a domo bellare et propugnaculis imperii Sociorum sortUnaS, non Untecta dolandore Sociis ego nostris mare Per OSe annOS 30 clausum fuisse dicam, quum exercitias VCStri nunquam
Hrundisio nisi hieme summa transmiserint 3 Qui ad vos: ili extoris nationibus venirent, captos querar, quum legati
populi l 'omuni redempsi sint γ 0reatoribus tutum mare non suisso dicam, quum duodestim soci es in praedonum Poto a fatum pervenerin y Cnidum aut Colophonum aut Samum,
nobilissimas ui hcts innumerabilesque ulla Capta CSSE COIN-
85쪽
DE IMPERIO CN. POMPEII ORATIO. 71
vitam et spiritum ducitis, in praedonum fuisse potestate sciatis 3 An vero ignoratis ortum Cajetae celeberrimum ac pleni SSimum naVium inSpectante praetorem praedonibus esse direptumi ex Miseno autem ejus ipsius liberos, qui 5 cum praedonibus antea ibi bellum geSSerat, a praedonibus esse sublatos 2 Nam quid ego Stiens incommodum ab quo illam labem atque ignominiam rei publicae querar, quum prope inspectantibus vobis lassis ea, cui consul populi Romani praepoSitus eSSet, a praedonibu capta atque oppreSS 10 os, Pro dii immortales t tantamne unius homini incredibilis ac divina virtus tam brevi tempore lucem afferre rei Publicae potuit, ut os, qui modo ante ostium Tiberinum
classem hostium videbatis, nunc nullam intra Oceani ostium praedonum navem eSSe audiati. Atque haec qua celeri 15tate geSta ius, quamquam videtiS, tamen a me in dicendo praetereunda non Sunt. Qui enim Vnquam aut obeundi negotii aut consequendi quaestu studio tam brevi tempore tot loca adire, tantos UrSU Conficere potuit, quam celeriter
Cn. Pompeio duce tanti belli impetus navigavit 2 qui non 20 dum tempeStivo ad navigandum mari Siciliam adiit, Africam exploravit, in Sardiniam cum claSSe venit, atque haec tria frumentaria subsidia rei publicae firmissimis praesidiis classibusque munivit. Indo quum Se in Italiam recepiSSet, duabus Hispaniis et Gallia transalpina praesidiis a navibus 25 confirmata, missis item in oram Illyrici maris et in Achaiam omnemque Graeciam navibus Italiae duo maria maximis classibus firmissimisque praesidii adornaVit; ipSe autem, ut Hrundisio prosectus est, undequinquagesimo die totam ad imperium populi Romani Ciliciam adjunxit Omnes, qui 30 ubique praedones suerunt, partim capti interfectique Sunt, partim unius hujus se imperio a potestati dediderunt. Idem Cretensibus, quum ad eum usque in Pamphyliam legatoideprecatoresque misissent, spem deditionis non ademit obsidesque imperavit. Ita tantum bellum, tam diuturnum 35 tam longe lateque diSporsum, quo bello omne gente no
86쪽
72 DE IMPERIO CN. POMPEII ORATIO. natione Premebantur, Cn. Pompeiia extrema deme apparaVit, ineunte vere SUScepit, media aeState confecit. XIII. Est hac divina atque incredibilis virtus imperatoris. Quid Θ ceterae, qua Paulo ante Commemorare COOPe- ram, Uantae atque quam multae Sunt Non enim cl-landi virtus Solum in Summo a perseet imperatore quaerenda CSt, Sed multae Sunt arte eXimiae hujus administrae comiteSque virtutiS. Ac primum quanta innocentia debent esse imperatores quanta deinde in omnibus rebus tempo- 10 rantia i quanta fide, quanta facilitate, quanto ingenio, quanta humanitates Quae breviter qualia sint in Cn. Pompeio ConSideremUS; Summa enim omnia Unt, Quirites, Sed ea magis e aliorum Contentione quam ipS Per SOS CognoSciatque intelligi poSSunt. 15 Quem enim imperatorem poSSumu ullo in Umero Putare, CujUS in exercitu centuriatus veneant atque venierint γQuid uno hominem magnum aut amplum de re publiea Cogitare, qui pecuniam X aerario depromptam ad bellum administrandum aut propter Cupiditatem provineiae magiS-20 tratibus diviserit aut propter avaritiam Romae in quaeSturuliquerit 3 Vestra admurmuratio lacit, QuiriteS, ut agnoScere videamini, qui haec fecerint: ego autem nomino neminem quare irasci mihi nemo poterit, nisi qui ante de so voluerit confiteri. Itaque propter hane avaritiam impera-25 torum quanta calamitateS, quocum Ue Ventiam St, ΠοStri exercitu serant, quis ignorat Itinera, quae per hoSee annos in Italia per agros atque oppida civium Romanorum nostri imperatores secerint, recordamini tum lacilius statu-otis quid apud exteras nationes fieri existimetis Utrum a plures arbitramini por hosce anno militum VOStrorum armisti istium Urbes an hibernis sociorum civitates esse deletas Neque enim )otest exercitum is continere imperator, qui SQ pS non continet, nequo Severii CSSe in judicando, qui alios in o Severo osse judice non Viali. 55 Hic miramur uno hominem tantum XCollere ceteris, cujus legiones si in Asiam pervenerint, Ut non modo ma-
87쪽
DE IMPERIO CN. POMPEII ORATIO. 73mis tanti exercitus, Sed ne VeStigium quidem cuiquam pacato noluiSS dicatur. Jam vero quem ad modum milites lilbernent, quotidie Sermone u litterae perseruntur. Non modo ut sumptum faciat in militem nemini vis assertur, Sed ne cupienti quidem cuiquam permittitur. Hiemi enim, non avaritiae perfugium majore noStri in Sociorum atque
XIV. Age vero ceteris in rebus qua ille Sit temperantia, considerate. Unde illam tantam Celeritatem et tam incredibilem cursum inventum putatis 3 Non enim illum 10 eximia vis remigum aut ars inaudita quaedam gubernandi aut venti aliqui novi tam celeriter in ultima terra pertulerunt, Sed eae res, quae cetero remorari Olent, non reta
clarunt: non avaritia ab instituto cursu ad praedam aliquam devocavit, non libido ad voluptatem, non amoenitas ad 15 delectationem, non nobilitas Urbis ad cognitionem, non denique labor ipse ad quietem postremo Signa et tabulas ceteraque Ornamenta Graecorum oppidorum, quae Ceteri tollenda esse arbitrantur, ea ibi ille ne visenda quidem X- istimavit. Itaque omnes uno in iis locis Cn. Pompeium 20 sicut aliquem non ex hac urbe missum, Sed de caelo delapsum intuentur; uno denique incipiunt credere, fuisse homines Romano hac quondam continentia, quod jam nationibus exteris incredibile a salso memoriae proditum Videbatur. Nunc imperii vestri splendor illis gentibus lucem 25
asserre coepit nunc intelligunt non Sine causa majore SUOS tum, quum e temperantia magistratia habebamus, Servire populo Romano quam imperare alii maluiSSe.
Jam vero ita faciles aditus ad eum privatorum, ita liberae querimoniae de aliorum injuriis esse dicuntur, ut is, qui dig 30 nitate principibus excellit, facilitate infimi par esse videatur. Jam quantum consilio, quantum dicendi gravitate et copia valeat, in quo ipso inest quaedam dignita imperatoria, VOS, Quirites, hoc ipso ex loco saepe cognoviStiS. Fidem Vero eju quantam inter socios existimari putatis, quam hoste 35
Omne omnium generum Sanctissimam judicarint ' Humani-
88쪽
74 DE IMPERIO OMPEII ORATI0. late Jam tanta est, ut dissicile dictu Sit, utrum liostos magis Virtutem jus pugnantes tinuerint an manSuetudinem victi dilexerint. Et quisquam dubitabit quin liuio hoc tantum bolium transmittendum sit, qui ad omnia nostrae memoriae bella conficienda divino quodam consilio natu esse videatur γXV. Et quoniam auctoritas quoque in bellis administrandis multum atque in imperio militari valet, certe nemini dubium os quin a re idem ille imperator plurimum possit Vehementer autem pertinere ad bella adminis- 10 tranda, quid hostes, quid Socii de imperatoribus nostris ex-iStiment, qui ignoras, quiam Seianius homines in tantis
robuS, ut aut Contemnunt aut metuant, aut oderint autument, Opinione non minia et fama quam liqua ratione
certa commoveri' Quod igitur nomen inquam in orbe 1 terrarum clarius sui: Cujus re geStae Pares 3 De quo homine vos, id quod maXime lacit auctoritatem, tanta et tam praeclara judicia fecistis A vero ullam Squam OSSO Oram tam deSertam putatis, quo non illius diei fama perva-
20 letisque omnibus templis, ex quibus hi locus conspici poteSt, unum ibi ad commune omnium gentium bellum Cn. Pompeium imperatorem depopoScit 3 Itaque, ut Plura non
dicam neque aliorum exempli Confirmem, quantUminuetoritas valeat in bello, ab eodem Cn. Pompeio omnium rerum 25 22Togiarum OXempla Sumantur: qui quo die a vobis maritimo bello praepoSitus est imperator, tanta repente illiu SH mlsilino e Summa inopia et caritato rei frumentaria con-Secuta Si unius homini Spo e nomine, quantam vix in Suin uia ubertate agrorum diuturna Paconicere Potui SSCt.
. Si dum accepta in Ponto calamitate X co Proelio, de quo vos Paulo uni in Illus Idmonui, quum Dei Portimuissent, hOS lilini PD animique crurissent, satis firmum praesidium
marino in non buboret, amisissetis Asiam, Quirites, nisi ad ipsum discrimen ejus emporis divinitus Cn. Pompeium adpo cas regi me fortuna populi Romani rettulisset. Huius a inventus, Mithridatem insolii insatum victoria continuit
89쪽
DE IMPERIO CN. POMPEII ORATIO. 25 o Tigranom magnis copiis minitantem Asiae retardavit.
Et quisquam dubitabit, quid virtute perfecturus Sit, qui
tantum auctoritate perfecerit aut quam lacile imperio atque exercitu Socio et vectigalia ConServatur11 Sit, qui ipSo nomine ac rumore defenderit 3 3XVI Ago vero illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem, quod ex locis tam longinquis tamque diversis tam brevi tempore omnes huic Se uni dediderunt: quod Cretensium legati,
quum in eorum inSula noSter imperator exercituSque SSet 10 ad Cn. Pompeium in ultima Prope terra venerunt eique Se omnes Cretensium civitates dedere velle dixerunt lQuid Didom isto Mithridates nonne ad eundem Cn. Pompeium legatum usque in Hispaniam misit eum quem Pompeius legatum Semper judicavit, ii, quibia erat moleS 15
legatum judicari maluerunt. Potesti igitur jam constitimere, Quirites, hane Uctoritatem, multi POStea rebus geStis magnisque vestris judicii amplificatam, quantum apud illos reges, quantum apud extera natione Vulituram esse 20 existimetiS. Reliquum est ut de elicitate, quam praeStare de Se pSo
muS, Sicut aequum CS Jhomine de poteState deorum, timido et pauca dicamus. Ego enim te exiStimo MaXimo Mar 25 cello, Scipioni, Mario et Ceteris magni imperatoribus non Solum propter Virtutem, Sed etiam propter fortunam Saepius imperi mundula atque exercitu CSSe commissos Fuit Onim prosecto quibuSdam Summi viris quaedam ad amplitudinem et ad gloriam et ad res magna bene gerendas di Τ0vinitus adjuncta fortuna hujus autem hominis solicitate, de quo uno agimus, hae in moderatione dicendi, non ut in illius potestate ortunam positam SS dicam, Sed ut praeterita meminisSe reliqua Sperare Videamur, Caut invisa diis immortalibus oratio DOStra aut ingrata eSSO δvideatur.
90쪽
IMPERIO CN. POMPEII ORATIO. Itaque non sum Praeclienturus, quanta ille res domi blitiae, terra marique, quantaque felicitate geSSerit, ut ejus Semper VoluntatibUS non modo cive a SSOnSerint, odii obtemperarint, hoste obedierint, Sed etiam venti tempesta tesque obSecundarint. Hoc breviSSimo dicam, neminem unquam tam impudentem suisse, qui ab diis immortalibus tot et tanta re tacitu auderet optare, quot et quantas dii immortales ad Cn. Pompeium detulerunt. Quod ut illi Proprium ae perpetuum Sit, QuiriteS, quum Communi Salu- 10 tis atquo imperii, tum pSiu homini CauSa, Sicuti facitis, velle et optare debetis. Quare quum et bellum Sit ita necesSarium, ut negligi non OSSit, ita magnum, ut accuratisSime Sit administrandum, et Uum ei imperatorem praeficere poSSitiS, in quo Sit 1 eximia belli scientia, singulari virtUS, ClariSSima VetoritaS egregia fortuna, dubitatiS, Quirites, quin hoc tantum boni, quod vobis ab iis immortalibus oblatum et datum CSt, in rem publieam Con Servandam atque amplificandam Conseratis 3 20 XVII. Quod si Romae Cn. Pompeius privatus SSet hoc tempore, tamen ad tantum bellum is orat deligendus atque mittendUS. Nunc, quum ad cetera Summa utilitate haec quoque opportunita adjungatur, ut in iis ipsis loci adsit, ut habeat exercitum, Ut ab iis qui habent accipe-25 re Statim possit, quid XSpectamus 3 aut cur non ducibus diis immortalibus eidem, cui cetera summa cum Saliate Oipublicae commiSSa Sunt, hoc quoque bellum regitim Committamus 3 At enim vir clarissimus, amantiSSimus rei publieno, VOS-30 tris boneficiis amplissimis assectus, Q. CatuluS, itemque
Silin mi ornamenti honoris, fortunae, virtutis, ingenii praeditus, Q. Hortensius, ab hac ratione dissentiunt quorum Ogo auctoritatem apud vos multis locis lurimum valuisse ' Ialere oportere confiteor, Sed in hac CnUSa, tamet S c a noscetis nuptoritates contrarias virorum sortissimorum tularissimorum, tamen omissis auctoritatibus PS re ne n-