장음표시 사용
51쪽
I. VIDEO, Patres conScripti, in me omnium VeStriam Ora atque oculo eSA ConverSOS; Video Vos non Solum de Vestro
ac rei publicae, verum etiam, Si id depulSum Sit de meo periculo esse sollicitos. Est mihi jucunda in malis et grata in dolore veStra erga me VoluntaS, Sed eam, per deo im 5 mortales, deponite atque obliti Salutis meae de vobis a devestris cogitate. Mihi Si lineo condicio consulatu data
est, ut Omne acerbitateS, Omnes dolores cruciatUSquo Perferrem, seram non Solum sortiter, verum etiam libenter, dum modo meis laboribus vobis populoque Romano digni 10ta SalUSque Pariatur. Ego sum ille consul patres conscripti, Cui non forum, in quo Omni aequita continetur, O CumPUS, COΠSUIRribu RUSPieii consecratus, non Curia, Summum UXiliUm Omnium gentium, non domus, commune perfugium, O 15 lectu ad quietem datus, non denique hae sedes honoriSunquam neu mortis periculo atquo insidiis fuit. Ego multa tacui, multa pertuli, multa ConeeSSi multa me quodam dolore in vestro timore sanari. Nun Si hunc exitum consulatus mei dii immortales esse voluerunt, ut VOS POPII 20lumque Romanum e caede miSerrima, conjuge liberOS UO
52쪽
38 IN CATILINAM ORATIO QUARTA.
vestros virginesque VeStale e acerbiSSima exatione, templa atque delubra lianc pulcherrimam patriam omnium nostrum ex oedisSima flamma, totam Italiam ex bello otvnStitate eriperem, quaecumque mihi Uni proponetur so 5 tuna, subeatur. Etenim Si P. I sentiatus uiam nomen inductus a vatibus fatale ad perniciem rei publicae ore putavit, cur ego non laeter meum conSulatum ad salutem
populi Romani prope fatalem exstitisset
II. Quare, patre ConScripti, OnSulite vobiS, prospicite L patriae, On SerVate VOS, conjugeS, libero fortunasque vestraS, Populi Romani nomen Salutemque defenditen mihi parcer no de me cogitare deSinite. Nam primum debeo sperare, omne deOS, qui huic Urbi praeSident, pro eo mihi ne mereor relaturo eSSe gratiam deinde, Si quid obtigoris, 15 aequo animo aratoque moriar. Nam neque turpi mors sorti viro potest accidere neque immatura consulari neque misera sapienti. Nec tamen ego Sum ille erreus, qui Datris carissimi et amantisSimi praeSenti maerore non minuen horumque omnium lacrimis, a quibu me Circum SeSSum 2 videtis. Neque meam mentem non domum Saepe revoeat
exanimata uxor et abjecta metu filia et parvulus filius, quem mihi videtur amplouti ros publica tamquam obsidem ConSulatus mei, neque ille, qui XSpectans hujus exitum diei Stat in conspectu meo gener Moveor hi rebia omni-25 bus, Sed in eam partem, ut Salvi in vobiseum omnes, etiam Si me vis aliqua oppresserit, potius quam Dilli i
Quare, Patre conseripti, incumbit ad salutem otii lieno. Circum Spicit omnes trocella S, qua, impendent, a nisi providetis. Non Ti. Gracchus, quod iterum tribunus plebis iuri voluit, non C. Gracchus, quod agrarios concitare conatu est, non L. Saturninus, quod C. Memmium occidit,
in discrimen reliquod atque in vestra suaseritatis judicium ad luditur tenentur ii, qui nil urbis incendium, nil vestrama omnium caedum, ad Catilinam receipiendum Romae rosi is o-ruui ruuntur Iliturae, signa, uinas, denique unius cujuω
53쪽
I CATILINAM ORAΤIO QUARTA. 39 quo consessio sollicitantur Allobroges, Servitia excitantur, Catilina arcessitur id eS initum consilium, ut intersectis omnibus nemo ne ad deplorandum quidem populi Romani nomen atque ad lamentandam tanti imperii calamitatori
relinquatur. 5III. Haec omnia indice detulerunt, rei consessi Sunt,
vos multis jam judiciis judicavistis primum quod mihi
gratias egistis Singularibus Verbi et mea virtute atque diligontia perditorum hominum Conjurationem patefactum osse decrevistis deinde quod P. Lentulum se abdicare 10 praetura CoegiStiS; tum quod eum et ceteros, de quibus judicastis, in cuStodiam dando cenSutStis, maXimeque quod meo nomine Upplicationem decrevistis, qui honos togato habitus ante me eSt nemini; oStrem heSterno die
praemia legatis Allobrogum Titoque Volturcio dedistis am 15plissima. Quae sunt omnia ejus modi, ut ii, qui in cuStoediam nominatim dati Sunt, Sine ulla dubitatione a vobis
Sed ego institui referre ad os patre ConSeripti, tam quam integrum, et de facto quid judicetis, et de poena 20 quid censeatis Illa praedicam, quae sunt consulis. Ego
magnum in re publica Versari furorem et noVn quaedam misceri et concitari mala jam pridem videbam, Sed hane tantam, tam exitiosam haberi Conjurationem a civibus nunquam putavi. Nunc quidquid est, quocumque VeStra 25
mentes inclinant atque sententiae, Statuendum vobis ante noctem est Quantum facinus ad vos delatum sit, videtis. Huic si paucos putatis russines esse, Vehementer erratiS. Latius opinione disseminatum est hoc malum: mana Vitno Solum per Italiam, verum otiam transcendit Alpes et 80ObSeure Serpens multas jam provincias occupavit. Id opprimi sustentando et prolatando nullo paeto potΘSt: Un- Cumque ratione placet, Celeriter vobis vindicandum est. IV. Video adhuc duas esse sententias unam D. Silam, qui censo eos, qui haeo delere conati Sunt, morte SS 35
multandos ulteram C. Caesaris, qui morti Poenam remo-
54쪽
vet, ceterorum supplieiorum omne acerbitatos amplectitur. Uterque et pro Sua dignitate et pro rerum magnitudine in summa Severitate ei Satur. Ali C COS, qui nos omnes vita
privare conati Sunt, qui delere imperium, qui populi
mani nomen XStinguero, unetvin fomporis seu vita et hoc coni uni Spiritu non putat portere, atque hoc genus poenae saepe in improbo cive in a re publica esse Usurpatum recordatur. Alter intelligit mortem ab diis immortalibus non esse Supplicii CaUS ConStitutam, sed aut 10 necessitatem naturae nut laborum ne miSeriarum quietem. Itaque eam Sapiente nunquam inriti sorte Saepe etiam libenter oppetiverunt. Vincula Vero, et ea empiterna, certe ad singularem poenam nefarii Sceleri inventa sunt.
Munidipiis dispertiri jubet Habere videtur ista res in-15 iquitatem, si imperare votis; issicultatem, Si rogarae decornatur tamen, Si placet. Ego enim SuScipiam, et, Ut Spero, reperiam, qui id, quod Salutis omnium cauS Statueritis, non putent esse Sua dignitatis o usuro. Adjungit gravem poenam munieipiiS, Si qui eorum vincula ruperit: horribiles custodias circumdat et dignas colere hominum sorditorum. Sancit ne qui eorum Oonam, quo COU-Gemnat, Ut Per Senatum aut per Populum possit ovai C: eripit etiam spem, quae Sola homines in miseriis consolari solet. Dona praetore publicari jubet: vitam. Solam PC-25 linquit notariis hominibus, quam si eripuiSSet, multa Uno dolore animi atque corporis norumna et Omne Seelerum Poena ademiSSet. Itaque ut aliqua in vita sormido improbi QSSe posita, apud inferos jus modi quaedam illi uim liqui supplicia impiis constituta osse voluerunt, quoi Via delico intelligebant iis remotis non OSSO Ortem ipsam
Nunc ego, patros conseripti, mea video quid inter Si ritis secuti sententiam si Caesaris, quoniam aucs publica viam, quae populari habetur, Secutus est, J fortasse minus runt, hoc auctore et cognitor hujusce seminutia ' mihi popularos imputus persimoseundi sin illum
55쪽
I CATILINAM ORATIO QUARTA. 41 alteram, nescio an amplius mihi negotii contrahatur. Sed tamen meoriam perieulorum rationes utilitas rei publicaovinent. Habemus enim a Caesare, sicut ipsius dignitas et majorum ejus amplitudo poStulabat, Sententiam tamquam obsidem perpetuae in rem publicam voluntatis. Intellec 3 tum est, quid interesset inter levitatem contionatorum et animum Vere popularem, Saluti Populi ConSulentem.
Video de istis, qui se populares haberi Volunt, ubeSSenon neminem, ne de Capite videlicet civium Romanorum sententiam serat. Is et nudius tertius in custodiam cives 10 Romanos dedit o supplicationem mihi decrevit et indicos hesterno die maximis praemiis affecit. Jam hoc nemini dubium est, qui reo custodiam, quaeSitori gratulationem, indici praemium decrerit, quid de tota re et Causa judicarit. At vero C. Caesar intelligit, legem Semproniam esse e 15 Civibus Romanis constitutam qui autem rei publicae SithOSit S Cum civem nullo modo Sse posse denique ipsum tutorem Semproniae legis injussu populi poenas rei publicaedopendisse. Idem ipsum Lentulum, largitorem et rodb Um, non Utas, quum de pernicie populi Romani exitio 20 hujus urbi tum acerbe, tam rudeliter cogitarit, etiam appellari posse popularom. Itaque homo mitissimus atque
lenissimus non dubita P. Lentulum aeternis tenebri VinCu-liSque mandare, et Sancit in posterum, ne qui hujuS J
plicio levando se acturo et in perniciem populi Romani 25 POSi hac popularis esse possit adjungit etiam publicationem
bonorum, ut omne animi cruciatus et corporis etiam egeStasa mendicita ConSequntUr.
VI. Quam ob rem ivo hoc statueritis, dederitis mihi
Comitem ad contionem populo carum atque uolandum, Si V 30 Silani sentontiam sequi malueritis, facile me atque VOS crudelitatis vituperatione populus Romanu eXSUVet, atqUO bi inobo eum multo leniorem fuisse. Quamquam Patres ConScripti, quae potest esse in tanti coleris immanitate imienda crudelitas Ego aenim de meo Aonsu udioo 35 AJVam ita mihi salus o publica vobiscum per ui liceat, ut
56쪽
42 IN CATILINAM ORATIO QUARTA. ego, quod in hac cauSa vehementior sum, non atrocitate animi moveor-qui est enim me mitior 3-Sed singulari quadam humanitate et misericordia. Videor enim mihi
videre hanc Urbem, lucem Orbi terrarum atque arcem omnium gentium, Ubito uno incendio Concidentem cerno animo sepulta in patria miSero atque inSepulto acervos civium verSatur mihi ante oculos aspectus Cethegi tfuror in vestra caede bacchantis. Quum vero mihi propoSUi regnantem Lentulum, Sicut PS Semperare ex sati conseSSUS 10 eSt, Urpuratum eSSe huic Gabinium, Cum exercitu veniSSe Catilinam, tum lamentationem matrum lamilias, tum fugam virginiam atque Ueroriam ne exationem virginum Vestalium perhorreSco et quia mihi vehementer haec videntur miSera atque miSeranda, idcirco in eoS, qui ea perficere 15 Voluerunt me SeVerum vehementemque praebeo. Etenim quaero, Si qui pater samilias, liberis Suis a Servo intersectis, UXOre occisa, inoensa domo, Supplicium de Servo non quam acerbiSSimum sumpSerit, utrum i clemen ac misericor an
inhumanissimus et crudelissimus isse videatur Mihi 20 Vero importunus ac ferreus, qui non dolore et cruciatu nocentis Suum dolorem cruciatumque lenierit. Sic nos in
hi hominibus, qui nos, qui conjugeS, qui libero noStrOStrucidare voluerunt, qui Singiala UniUS CUJUS Ue OStrum
domo et hoc universum rei publicae domicilium doloro 25 conati sunt, qui id egerunt, ut gentem Allobrogum investigiis hujus urbis atque in cinero deflagrati imperii
collocarent, Si vehementissimi suerimus, miSericorde habebimur Sin remissiores AS uoluerimUS, Ummae nobiScrudelitatis in patria civiumque pernicie tam subeunda
30 est Nisi vor cuipiam L. Caesar, vir sortiSSimu et amantissimus o publieno inidelior nudius tertius viSUS OSt, quum Sorori Suni , seminae lectiSSimae, virum praeSentemo nudi tum cito privandum Ss dixit, quum avum Sirum pons illi interfectum siliumque rius impuborem, toga ζ; i l : Patre missum, in carcere necatum Osso dixita Quo mi in quod similo tactum quod initum delendae rei pub-
57쪽
IN CATILINAM ORATIO QUARTA. 43lica consilium Largitionis voluntas tum in re publica
versata est et artium quaedam contentio. Atque eo tempore hujus avia Lentuli, vir clariSSimVS, armatia Gracchum si persecutus. Ille etiam graVe tum Vulnu necepit, ne quid de Sumna re publica deminueretur hic ad ver 5 tenda fundamenta rei publicae Gallo arceSSit, Servitia concitat, Catilinam vocat, attribuit nos trucidandos Cethego et ceteros cives interficiendo Gabinio urbem inflammandam Cassio Italiam totam vaStandam diripiendamquo Catilinae. Vereamini, censeo, ne in hoc celere tam im-10 mani a tam nefando nimis aliquid Severe StatuiSSe videamini multo magis est verendUm, ne e SSion Poenae crudeliores in patriam, quam ne Severitate animadversionis nimis vehementes in acerbissimos hoSte fuisse videamini.
VII. Sed ea, quae exaudio, patres conSeripti, diSSimu-15lare non poSSum. Inciuntur enim voceS, quae Perveniunt ad aure menS, eorum qui Vereri videntur, ne non habeam Satis
praeSidii ad ea, quae vos Statueritis hodierno die, trunSigunda. omnia et proviSa et parata et conStituta Sunt, Patre conScripti, quum mea Summa cura atque diligentia 20 tum etiam multo majore populi Romani ad summum imperium retinendum et ad communes ortunas ConSerVnndRS
voluntate. Omnes in istandi omnium ordinum homines, Omnium generiam, omnium denique aetatum plenum Stlarum, Plena templa circum sorum, pleni omnes aditus hujus 25 loci a templi. Causa est enim post urbem conditam haeo inventa Sola in qua omne mentirent unum atque idem, praeter eoS, qui quum ibi viderent SSe pereundum, Cum Omnibia potius quam soli perire voluerunt HoSce ego homine excipio et Secerno libenter; neque enim in impro 30borum civium. Sed in acerbissimorum hoStium iumero habendos puto. tori vero di immortales,''an frequentiη, quo Studio, qua virtute ad communem salutem dignitatemque consentiunt Quid ego hic equites Romanos
Commemorem qui vobis ita summam ordinis consiliique 35 Coneedunt, ut Vobiscum de amore rei publicae certent;
58쪽
41 IN CATILINAM ORATIO QUARTA.
UOS ex multorum annorum diSSonSione hujus ordinis ad nocietatem concordiamque revocato hodiernus dies vobiscum atque hae causa Conj tingit. Quam Si Conjunctionem, Con mutam in OnSulatu meo, Perpetuam in re publica tenuerimus, confirmo Vobis nullum POSthae malum civile ac domesticum ad ullam rei publieae Partem OSSe Venturum. Pari studio defendendae rei publica conveniSSe video tribunos aerarioS, fortiSSimo Vii OS; Scriba itom universos, quo quum casu hic die ad aerarium frequentaSSet, video 10 ab XSpectatione Sorti ad SalutC CommUnem OSSe Onversos. Omni ingenuorum adeSt multitUdo, etiam tenuissimorum. Qui enim St, cui non haec templa, Spectus
urbis, posseSSi libertatis, tu denique haec ipsa et hoc
commune Patriae Solum UUm Sit Cartim, tum vero dulce 15 atque jucundum 8 VIII. Operae pretium est, patres conscripti, libertinorum hominum Studia cognOSCere, qui Sua virtute sortianam hujus civitatis consecuti hanc Suam Patriam judicant, quam quidam hic nati et Summo loco nati non patriam Suam, Sed 20 Urbem hostium esse judicaverunt. Sed quid ego hosce
homine ordinesque commemoro, qUo Pri Tatae sortUnae,
Ilo communi re publica, quo denique libertas, ea quae dulcisSima est, ad salutem patria defendendam excitavit γServia est nemo, qui modo tolerabili condicione sit servi-25 tutis, qui non nudaciam civium perhorrescat, qui non haec Stare cupiat, qui non tantum quantum audet et quantum
Potest, Conserat ad communem Salutem voluntatis. Quare si quem vestrum sorte commovet hoc, quod stud, tum aest, lenonem quondam lentuli concursare , circuma taburnus, pretio perare PoSSO Sollieitari animos gentium ut lili impuritorum est ii quidem cooptum atque i uillatum sed ni illi sunt inventi tum aut fortuna miseri aut voluntate
perditi, qui non illum ipsum ulla atquc operis ot quaestus quotidiani locum, qui non cubile atque lectulum Suum, qui:s. , denique nran cursum mne otiosum vitae Suae salvum osse
velint ulto vero maxima pars corum, qui in ab is
59쪽
I CATILINAM ORATIO QUARTA. 45 sunt, immo vero Menim potius est dicendum-genus hoc
univerSum amantiSSimum S Otii. Etenim omne instrumentum, omni opor atque UaeStu frequentia civium Sustentatur, utitur otio quorum Si quaeStu OceluSi taber
ni minui Solet quid tandem incensis futurum fuit
IX. Quae quum ita Sint Patre ConScripti, vobis populi
Romani praesidia non deSunt: Vos ne populo Romano deesse videamini, providete. Habeti ConSulem ex plurimis periculis et insidii atque e media morte non ad vitam suam, Sed ad Salutem Vectrum reSerVntum omne ordine 10 ad conserVandam rem publicam mente, Voluntate Studio, Virtute, Oee OnSentitant obseSSa facibus et telis impia conjurationi vobis SVPple manu tendit patria communiS; vobis Se Vobi vitam omnium civium, vobis arcem et Capitolium, Vobi ara Penatium, vobis ignem illum Vestae 15Sempiternum, Obi omnium deorum templa atque delubra, vobis muro atque Urbis tecta commendat. Praeterea deveStra Vita de ConjUgum vestrarum atque liberoriam anima,
de fortunis omnium de sedibus, de focis vestris hodierno die vobis judicandum est. 20
Habotis ducem memorem veStri, oblitum Ui, quae non semper dacultui datur: habetis Omne ordineS, OmnOS homineS, Universum populum Romanum, id quod in civili causa hodierno die primum videmus, unum utque idem Sentientem Cogitato, quantis laboribus undatum imperium 25 quanta virtute stabilitam libertatem, quanta deorum benig
delerit. Id ne unquam poSthac non modo consei, Sed ne cogitari quidem possit a civibus, hodierno die providenduest Atque haec, non ut vos, qui mihi Studio paene prae 30 CurritiS, OxCitarem, Ioeutus sum, sed ut mea vox, qua debet esse in re publica princeps, Teio funeta consulari.
X. Uno antequam ad Sententiam redeo, de me a Vendicam. Ego, quanta manu OS ConjUratorum, quam Videli 35 CSSe Permagnum, tantum me inimicorum multitudinem Us-
60쪽
40 CATILINAM ORATIO QUARTA. cepisse video; sed eam justico esse turpem et infirmam et contemptam et abjectam. Quod si aliquando alicujus su-
rore et Seelere concitata manu ista plUS valueri quam Vestra ac rei publicae dignitas, me tamen eorum actorum atque ConSiliorum nunquam, patre conSeripti, poenitebit. Etenim mors, quam illi mihi ortasse minitantur, omnibus QS parata vitae tantam laudem, quanta o me VeStri decretis honestastiS, Omo Si assecutus. Ceteri enim bene gestae, mihi uni conservatae rei publicae gratulationem 10 de reviS S.
Sit Scipio clarus ille, cujus Consilio atque virtute Hannibal in Africam redire atque ex Italia decedere coactus est ornetur alter eximia laude Africanus, qui duas urbes liuio imperio infestissimus, arthaginem Numantiamque, 15 delevit habeatur vir egregius Paullus ille, Hu currum
rex potentissimus quondam et nobilissimus Perses honestavit Sit aeterna gloria Marius, qui bis Italiam obsidioneo metu servituti liberavit anteponatur omnibus PompeiUS, CUJUS re geStae atque virtute iisdem, quibus solis 20 ourSUS, regionibu a terminis Continentur: erit prosecto intor liorum laudes aliquid loci nostrae gloriae, nisi sorte majus S patefacere nobi Provincias, qUO Xir POSSimUS, quam curare, ut etiam illi, qui absunt, habeant quo victores
25 Quamquam os uno ouo condicio melior externae Victoriae quam domoSticae, quia tiostes alienigenae aut P- pressi Serviunt ut recepti in amicitiam bonoficio se obligato Putant; qui autem ex numero civium, dementia reliqua depravati liostos patria Semo OSS COOPerunt, COS 30 quum a pernicie rei publicae reppuleris, De Vi QOCreor nec
bonuscio placare possis. Quare mihi cum perditis civibus
aeternum bellum sus optum osse video. Id go vestro bonorum suo omnium auxilio memoria quo tantorum periclintorum, quae non modo in hoc populo, qui Servatus e la in omnium nuntium sua monibus ac montibus Omper haerebit, a me utque a meis sapiti propulsuri osse consido.