장음표시 사용
61쪽
IN CATILINAM ORATIO QUARTA. 47 Neque ulla prosecto tanta Vi rePerietur, quae Conjunctionem veStram equitumque Romanorum et tantum conSpirationem bonorum omnium confringere et labefactare posSit.
XI. Quae quum ita Sint, Pr imperio, Pr CXercitU, Pro prorincia, quam neglexi, pro triumpho ceterisque laudis inSignibUS, quae Sunt a me propter urbi veStraeque Salutis custodiam repudiata, pro clientelis hoSpitiisque provincibalibus, quae tamen urbani opibus non minore labore tueor quam comparo, Pro hi igitur omnibus rebus et pro meis in vos singularibu Studii et pro hac, quam perSpicitis, ad 10conServandam rem publicam diligentia nihil a vobis nisi
hujus temporis totiusque mei consulatu memoriam poStulo: quae dum erit in vestri fiXa mentibus, tutiSSimo me muro Saeptum Sse arbitrabor. Quod si meam Spem vi improborum fefellerit atque Superaverit, commendo obi meum 15
parvum filium, cui profecto satis erit praesidii non solum ad salutem, Verum etiam ad dignitatem, si ejus, qui haec
omnia Suo Solita periculo conservaverit, illum filium esse memineritis.
Quapropter de Summa Salute Vestra populique Romani, 20 de veStris conjugibus a liberis, de aris ac socis, de sanis ac templis de totius urbis tectis ac sedibus de imperio ac libertate, de Salute Italiae, de universa re publica decernite diligenter, ut instituistis, a sortiter. Habetis eum Con-Sulem, qui et parere veStris decretis non dubito et ea quae 5 Statueritis, quoad vivet, defendere et per Se PSum rae-
62쪽
I. Si quid est in me ingenii, judicoS, quod Sentio quam Sit
oxiguum, ut Si qua Xercitatio dicendi, in qua me non infitior mediocriter osse versatum, aut Si hujusce rei ratio aliqua ab optimarum artium Studii ac disciplina prosecta, a qua ego nullum consiteor aetati mea tempta abhorruisso Carum rerum omnium vel in primis hic A. Licinius fructum Ino repotore Prope Suo jure debet. Nam quoad longis- Simo poto Si mens mea reSpicere Spatium praeteriti temporis ot pueritia memoriam recordari Ultimam, inde Sque repe- 10 toris hunc video mihi principem et ad Suscipiendam ct ad ingrediendam rationem horum Studiorum exstitisse. Quod si haec vox hujus hortatu praeceptiSque Conformata nonnullis aliquando saluti fuit, a quo id necepimuS, quo pleri Sopitulari et alios Servare poSSemUS, huic Prosecto PSi quan-15 tum est situm in nobis, et opem ut Salutem serre debemus.
Ac ne quis a nobis hoc ita dici sorte miretur, quod alia quaedam in hoc lacultas sit ingenii neque haec dicendi ratio aut disciplina, ne nos quidem huic uni Studio penitu uim quam dediti fuimus Etenim omnes artus, quae ad humatib20 latum ortinent, abunt quoddam commune vinculum ut quasi cognation C quadam inter o coniiuuntur. II. Sed ne cui vi Strum mirum osse videatur, C in
63쪽
PRO ARCHIA POETA ORATIO. 49 qua ostione legitima et in judicio publico, quum re agatur apud praetorem populi Romani, lectiSSimum virum, et apud
severissimo judices, tanto onVentu hominiam no frequentia hoc uti genere dicendi, quod non modo a Consuetudino judiciorum, Verum etiam a forenSi Sermone abhorreat; quaeso a vobis ut in hae causa mihi detis hanc veniam, accommodatam ut reo, ObiS, Uem ad modum Spero, non molestum, ut me Pro Summo poeta utque eruditiSSimo homine dicentem, hoc concursu hominum litteratiSSimorum, hau vestra humanitate ho denique praetore exercente U-10dicium, patiamini de studiis humanitatis ac litterarum paulo loqui liberius et in ejus modi persona, quae Propter Otium a studium minime in judiciis periculisque tractata est, uti Prope nOVO quodam et inusitato genere dicendi. Quod simini a vobis tribui concedique Sentiam, perficiam roseot 15
ut hunc A. Licinium non modo non Segrogandum, quum Sit civi S a numero Civium, Verum etiam, Si non CSSet Putetis adsciscendum fuiSSe.
III. Nam ut primum ex pueris excessit Archia atque ab iis artibus, quibus aetas puerilis ad humanitatem insor 20 mari Solet se ad Scribendi Studium contulis, primum Antiochiae am ibi natus est loco nobili-oelebri quondam urbe et copiosa atquo eruditissimis hominibus liberalissimisque studiis affluenti, celeriter antecellere omnibus ingenii gloria contigit. Post in ceteris Asiae partibus uneta 25que Graecia Sio ejuM adventus celebrabantur, ut famam ingenii exspectatio hominis, exspectationem ipSiu adventus admiratioque Superaret. Erat Italia tum plena Graeon-rum artium a disciplinarum, studiaque haec et in Latio Vehementita tum colebantur, quam uno iisdem in Oppidis, 30 et hic Romae propter tranquillitatem rei publicae non Πος ligebantur. Itaque hunc et Tarentini et Regini et Neapolitani civitate ceterisque praemiis donarunt; et omneS, qui aliquid de ingeniis poterant udicare, cognitione utquo hoSpitio dignum existimarunt. 35Hau tanta celebritate samae quum esset jam absentibu&
64쪽
50 ARCHIA POETA ORATIO notus, Romam venit Mario consulem Catulo. Nactus ost
adhibere posset. Statim Luculli, quum praeteXtatu etiam tum Arellia eSSes, eum domum Suam reCeperunt. Sed jam hoc non solum ingenii ac litterarum, verum etiam naturae latque utitutis, ut domus, quae liujUS adolescentiae proximas rus, adem osse sumiliarissima Senectuti. Erat temporibus illis jucundus Q. Metello illi Numidico otisjus Pio silio;
10 audiebatur a M. Aemilio, vivebat cum Q. Catulo et patroci silio, a L. CraSSO colebatur Lucullos vero et DruSum et Octavios o Catonem et totam HortenSiorum domum devirictam OnSuotudine quum teneret, assiciebatur Summo honore, quod elam non Solum colebant, qui aliquid percipore 15 atque audire Studebant, verum etiam Si qui forte Simulabant. IV. Interim Satis longo intervallo, quum CSSet eum M. Lucullo in Siciliam prosectu et quum ex ea proviDein Umeodem Lucullo do odoret, venit Heracliam. Quae quum 20 Sset civita nequissimo jure ac laedere, ascribi Se in eam civitatem voluit idque, quum pSolor o dignia Putarottir, tum auctoritate et gratia Luculli ab Heracliensibus impetravit. Dat os civitas Silvani log o Carbonis: si qui foederatis civitatibus scripti fuissent, i tum, quum eae 25 ferebatur, in talia domiellium habuissent et si eaeaginta Gebus ud praetorem asorius si Quum hic domiciliti in Romae multo jam annos aboret, Pro SSUS CS apud praetorem Q. Metellum, familiarissimum Suum. Si nihil aliud nisi do civitate no lege dicimus, nihil dico 30 amplius Causa dicta St. Quid enim horum insonari, Grati potesta Ieracliaeno osse tu iam Scriptum um: bis Adest vir summa auctoritatem religionum sido, M. Lucullus, qui Q non opinari sud Scire, non audivisse sed vidisse, non inferfuisse sedigisse di i l. Adsunt Horaelicim legati, nobilissimi hominus, hujus judicii causa Cum mandatis in ira liora festimonio venerunt, qui iunc
65쪽
PRO ARCHIA POETA ORATIO. 51 ascriptum Heracliensem dicunt. Hi tu fabulas desideras Heracliensium publicas, quas Italico bello incenso tabulario
interisse Selmus omnes. Si ridicialiam ad ea, quae habemus, nihil dicere, requirere, quae habor non POSSumuS, et de hominum memoria taeere, litterarum memoriam sagitare;
et quum habeas amplissimi viri religionem, integerrimi municipii jus jurandum sidemque ea, qUae depravari nullo modo POSSunt, repudiare, tabulas, quas idem dicis solero corrumpi deSiderare. An domicilium Romae non habuit is
qui tot annis ante civitatem datam Sedem omnium rerum 10 ac sortianarum Suarum Romae collocavit 3 An non est pro-
lassus 3 Immo vero ii tabulis profeSSUS, quae Solae ex illa ProseSSione collegitaue Praetorum obtinent publicarum
V. Nam quum Appii tabulae negligentius asservatae ibdicerentur, Gabinii, quam diu incolumis fuit, levitas, poSt
damnationem calamitas Omnem tabularum fidem reSignaS-set, Metellus, homo SanctiSSimus modestiSSimVSque m-nium, tanta diligentia fuit, ut ad L. Lentulum praetorem et ad judices venerit et unius nomini litur Se commotum 20 osse dixerit. His igitur tabulis nullam lituram in nomine A. Licinii videtis. 'Quae quum ita Sint quid est quod de ejus civitato dubitetiS, praesertim quum aliis quoque in civitatibus fuerit ascriptus Etenim quum mediocribus multis et aut nulla 25 aut humili aliqua arte praeditis civitatem in Graecia homi ne impertiebant, Reginos Credo aut Locrenses aut Neapolitanos aut Tarentinos, quod scaenicis artificibus largiri P solebant, id huic, Summa ingenii praedito gloria, noluisse. Quid, quum ceteri non modo POS civitatem datam, Sed 30 etiam post legem Papiam aliquo modo in eorum municipiorum tabulas irrepserint, io, qui ne utitur quidem illis, in quibus Si scriptus, quod Semper Se HeraelienSem OSSQVoluit, rejicietur γCensus nostro requiris Scilicet est enim obscurum 35 Proximis Censoribus hunc cum ClariSSimo imperatore L. Lu-
66쪽
52 PRO ARCIII P TA GRATIO cullo apud exercitum fuisse Superioribu eum Odom quaestor fuisse in Asian primis, Julio et Crasso, nullam populi Partem OSSO ConSam. Sed quoniam censu non jus civitatis Confirmat ac tantum modo indicat, eum, qui it census, ita Se jam tum geSSiSSe Pro Cive, ii temporibUS, quem tu Crimi naris ne ipsius quidem judicio in civium Romanorum jure CSSO VOrSatum, et teStamentum Saepe socii nostris legibus et adiit hereditates civium Romanorum et in beneficii ad norarium delatus est a L. Lucullo Pro ConSulo. Quaere argu- 10 1nenta, Si quae poteS; nunquam enim hic neque V neque amicorum judicio revincetur. VI. Quaeres a nobis, Grati, cur tanto opere hoc homine delectemur. Quia suppeditat nobis, ubi et animus ex hoc forensi Strepitu reficiatur et aure convicio do&SSae conqui-IMOScant. An tu exiStima aut Suppetere Obi POSSO, quod quotidie dicamus in tanta varietate rerum, NiSi aDimo noStros doetrina CXcolamus, aut serre animo in tam PoSSe Contentionem, niSi eo doctrina eadem rolaxemus 3 Ego ver lateor me his studiis QSSe deditum : ceteros pudeat, Si 2 qui ita se litteris abdiderunt, ut nihil possint ex iis neque ad communem asserre ruetum neque in aspectum lucemque Proserreri me nutem quid Pudeat, qui tot annos ita vivo, judicos, Ut a nulliu unquam In tempore nut Commodo aut otium meum abStraxerit aut Volupta avocarit aut denique 25 Somnus retardarit Quare quis tandem me r prehendat aut quis mihi uro SueeenSent, Si quantum Ceteri ad Sua re oboundas, quantum ad sestos dies ludorum colobrandos, quantum ad ullas voluptate et ad ipsam requiem animi et corporis concedi-30 tur temporum, quantum alii tribuunt tempestivis conviviis, quantum donique alvoolo, quantum Pilao, tantum mihi, me ad lino studia recolenda sumpsero Atque hoc comitii concedendum est magis, quod cx his studiis haec quoquo crescit oratio et sucultas, quae, quantacumque in me Lia QM, nunquam amicorum Periculis defuit. Quae si cui sevi, videtur, illa quidum corte, qua Summa Sunt CX quo solitu
67쪽
PR ARCHIA POET ORATIO. 53 hauriam Sontio. Nam niSi multorum Pra Ooeptis multisque litteris milii ab adolescentia suasiSSem, nihil esse in vitumagno opere expetendum niSi laudem atque honestatem, in
pericula mortis atque XSilii Parvi SSe ducenda, nunquam me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes atque in hos profligatorum hominum quotidianos impetus objecissem. Sed pleni omnes sunt libri, plenae Sapientium VocOS, Plena exemplorum VetuStax quae neerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet. Quam multa nobis imagine 10 non Solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum sortis-SimorUm Virorum XpreSSas Scriptores et Graeci et Latini reliquerimi qua ego mihi semper in administranda republica proponens animum et mentem meam ipSu cogitatione hominum excellentium conformabam. 15
VIL Quaeret quispiam Quid Θ illi ipsi summi viri,
quorum virtutes litteris Proditae Sunt, Stane doctrina, quam tu essor laudibus, eruditi fuerunt γ' Dissicito est hod do
omnibus confirmare, Sed tamen est Certum, quod reSpondeam. Ego multos homines eXoellenti animo ac virtute fuisse sine 20 doctrina, et naturae ipsius habitu prope divino per Se ipsos et moderato et graves exstitisse fateor etiam illud amjungo, Saeptia ad laudem atque Virtutem naturam Sine doctrina quum Sine natura valuisse doctrinam. Atque idem ego hoc Contendo, quum ad naturam eximium atque illas 25trem neeeSSerit ratio quaedam consorinatioque doctrinae, tum illud nescio quid praeclarum no Singulare Soler CXSiStere ex hoc SS hunc numero, quem patre ΠΟStri Viderunt, divinum hominem Afri unum ex hoc C. Laelium, L. Furium, moderatisSimos homines et continentisSimos; 0 ex hoc sortissimum virum et illis temporibus doctissimum, M. Catonem illum Senem qui prosecto, si nihil ad percipiendam colendumque virtutem litteris adjuvarentur, nunquam S ad earum studium ContuliSSens PQuod Si non hic tantus fructus ostenderetur et Si ex his ostudiis delectatio sola peteretur, tamen, ut opinor, hune anim
68쪽
51 PRO ARCIII POETA ORATIO. mi reniissionem humanissimam ac liberalissimam judicaretis.
Nam ceterae neque temporum Sunt neque aetatum Omnium neque locorum at lineo ludi adoleScentiam JUnt, Senectutem obieetant, Secunda re ornant, udVerSi PerlagiUm
ac Solacium Praebent delectant domi, non impediunt soris, pernoctant nobiSeiam, Peregrinantur, UStieantUr. VIII. Quod si ipsi haec neque attingere neque S USUDOStro guStare POSSemUS tamen ea mirari deberemus, etiam quum in aliis videremus Qui nostrum animo tam agresti 10 ac duro suit, Ut Roscii morte nuper non commoveretur 3 qui quUm OSSet Sene mortuuS, tamen propter excellentem artem ac Venustatem Videbatur omnino mori non debuisse. Ergo ille corpori motu tantum amorem sibi conciliarat a nobis omnibuS; OS animorum incredibiles motu celerita-15 temque ingeniorum negligemus 3 Quoties ego hunc Archiam vidi, judices-utar enim e Stra benignitate, quoniammo in hoc novo genero dicendi tam diligenter attenditis- quoties ego hunc vidi, quum litteram scripsisset ullam,
magnum numerum Ptimoriam verSuum de ii ipsis rebus, 2 quae tum agerentur, dicere ex tempore t quoties revocat vis eandem rem dicere commutatis verbis atque sententiis lQuae ero celarato cogitateque ScripSiSSet ea Sic vidi probari, Ut ad veterum scriptorum laudem perveniret Hunc ego non diligama non admirer 2 non omni ratione de n-25 dondum putem y Atque sic a Summis hominibus eruditis- SimiSque Coepimus, Colerarum rerum Studia et doctrina et PraOeepti et arte Constare Poetam natura ipsa valere ut montis viribus excitari et quasi divino quodam Spiritu in- 1l: Qi iuiro suo jure noster illo Ennius sanctos appellat 30 liodias, quod quasi deorum reliquo dono atque munere commendati nobi QSSe id Cantur.
Sit igitur, judices, an elum apud vos, humaniSSimoS homines, hoc poetae nomon, quod uulla unquam turbaria Violarit Saxa et solitudines voci respondent, O Stiae Saepe 35 immanes cantu ediuntur il ista consistunt nos instituit robus optimis non iouturum voce moveamur erum
69쪽
PR ARCHIA POETA ORΛTIO. 55 Colophonii civem esse dicunt suum Chii suum Vindicant, Salaminii repetunt, Smyrnaei Vero Uum CSS Confirmant, itaque etiam delubrum ejus in Oppido dedicaverunt; e multi alii praeterea pugnant inter Se atque Contendunt. IX. Ergo illi alienum, quia poeta suis, post mortem eii 5um eXpetunt nos uno vivum, qui et voluntate et legibus noster est, repudiabimui PraeSertim quum omne olim tudium utque omne ingenium Contulerit Archias ad populi Romani gloriam laudemque celebrandum. Nam o Cimbricas res adolescens attigit et ipsi illi C. Mario, qui durior ad 10 haec studia videbatur, jucundu fuit Neque enim quisquam S tam VerSu a MuSiS, qui non mandari Versibus aeternum Suorum laborum praeeonium facile patiatur Themistoclem illum, Summum Atheni virum, dixisse aiunt, quum X O quaereretur, quod acroama aut cujus vocem libentissime audiret ejus, a quo ua virtus olim praedicaretur Itaque ille Marius item eximio L. Plotium dilexit, cujus ingenio putabat ea quae geSSerit OSSe celebrari.
Mithridaticum vero bellum, magnum atque dissicile et i 20 multa varietate terra marique VerSatum, totum ab hoc e preSSum est; qui libri non modo L. Lucullum sortissimum et clariSSimum virum, verum etiam populi Romani nomen illustrant. Populus enim Romanus aperuit Lucullo imperante Pontum, et regii quondam opibus et ipsa natura bot regione vallatum populi Romani exercitus eodem duce non maXima manu innumerabiles Armeniorum copias fudit; populi Romani laus est, urbem amicissimum CyZicenorum ejuSdem ConSilio ex omni impetu regio atque o totius belliore ac saucibus ereptam esse atque Servatam OStra Semper 30seretur et praedicabitur L. Lucullo dimicante, quum inter secti ducibus deprossa hostium classis est, incredibilis apud Tenedum pugna illa navalis oStra sunt tropaea, OStra monumenta, nostri triumphici quae quorum ingenii Q riantur, ab iis populi Romani fama colobratur Carus fuit Afri 35 Cano Superiori noster Ennius, itaque illum in Sepulcro
70쪽
56 PRO ARCHIA POETA ORATIO. Scipionum putatur is esse conStitu marmore cujus laudibus certe non solum ipso, qui laudatur, Sed etiam populi Romani nomen ornatur. In caelum hujus proavus Cato tollitur magnus honos populi Romani rebus adjungitur. Omnes donique illi Maximi Marcelli, Fulvii non Sine Ommuni omnium nostrum laude decorantur. X. Ergo illum, qui haec fecerat, Rudinum hominem, majores nostri in civitatem receperunt nos hunc Heraclion Sem, multi Civitatibus expetitum, in lac autem logibus 10 Constitutum, de nostra civitate ejiciemus 3 Nam Si quis minorem gloriae seuotum putat e Graecis vorsibus percipi quam e LatiniS, Vehementer errat, Propterea quod Graeca leguntur in omnibus fere gentibus, Latina uis finibus, exigui Sane, Continentur Quare Pro eno, 1 qua geSSimuS, orbi terrae regionibu desiniuntur, cupere debemuS, quo manuum noStrarum tota PerVenorint, eodem gloriam famamque penetrare, quod quum pSi populis, de quorum rebUS Scribitur, haec ampla Sunt, tum ii certe, qui de vita gloriae causa dimicant, hoc maximum et Periculorum 20 incitamentum est et laborum. Quam multo Seriptore rerum Suarum magnus illo Alexander secum habuisse dicitur Atquo is tamen, quum in Sigeo ad Achillis tumulum adstitissset, fortunator inquit adolescons, qui tua virtutis Iomerum praeeonem 2 inveneris LV Et vero : nam nisi Ilias illa exstitissct idomtumulus, qui corpia eju Contexerat, nomen etiam obruisset. Quid 2 nosior hic Magnus, qui cum virtute ortunam adact- quavit, nonne Thoophanem Mitylenaeum, Scriptorem rerUm SVarum in contione militum Civitate donavit o nostri illi
20 sortes viri Sod rustici no milites, dulcedine quadam gloria o commoti, quasi Pariistipos jusdem laudis, magno illud ela more approbaverunt γ aque, Croclo, Si civis Romanus Arellius logibus non l. ut ab aliquo impurator civitate dona resur, Porseexo 35 non potuit. Sulla quum Hispano os Gallos donaret, credo, hunc petentem repudiasset quom nos in colitione vidimus,